Rehọ Udu Ra Kpobi Fi Eva Họ Jihova
“Enọ e riẹ odẹ ra e rọ ẹroso owhẹ.”—OLEZI 9:10.
1, 2. Eware ifofe jọ vẹ ahwo a be rẹro so kẹ ufuoma?
NẸNẸ, nọ eware buobu i bi guegue omofọwẹ mai na, o thọ họ re ma gwọlọ ohwo hayo oware jọ nọ o rẹ k’omai ufuoma. Otujọ a re roro nnọ igho buobu nọ a re wo o te lẹliẹ obaro rai wo omofọwẹ, rekọ uzẹme riẹ họ, ugho yọ ehri adhẹzọ nọ o muẹro ho. Ebaibol na e ta nọ: “Ọnọ ọ rọ ẹro so efe riẹ o re ti lo no.” (Itẹ 11:28) Amọfa a rẹ rọ ẹro so isu ahwo-akpọ, rekọ enọ e mai woma evaọ usu enana dede a re ru thọ. Yọ bẹsiẹ bẹsiẹ aikpobi a ve ti whu. Avọ areghẹ, Ebaibol na e ta nnọ: “Who fi eva ra họ emọ ivie he hayo ọmọ ohwo ho, keme a wo obọufihọ họ.” (Olezi 146:3) Eme yena nọ a kẹ ẹgba na e vẹvẹ omai unu re mukpahe omodawọ obọmai nọ ma re fi eva họ. Mai yọ ‘emọ ahwo-akpọ’ gheghe.
2 Aizaya ọruaro na o brukpe isu orẹwho Izrẹl erọ edẹ riẹ keme a fi eva họ “oria adhẹzọ erue.” (Aizaya 28:15-17) Re a ruẹsi duku ufuoma, a mu usu isuẹsu kugbe erẹwho ekẹloma. Omakugbe itieye na e kare evaifihọ—ọrue gheghe. Epọvo na re, isu egagọ buobu nẹnẹ a mu usu kugbe isu akpọ no. Omakugbe eyena i ti zihe ruọ “erue.” (Eviavia 17:16, 17) E te rehọ ufuoma nọ o rẹ tọ ze he.
Emamọ Iriruo erọ Joshua avọ Kelẹb
3, 4. Ẹvẹ iyẹrẹ Joshua avọ Kelẹb i ro wo ohẹriẹ no orọ ekiotọ ikpe edekọ na?
3 Nọ o rrọ ere na, diẹse ma re rri kpohọ kẹ ufuoma? Kpohọ oria ovo na nọ Joshua avọ Kelẹb a rri evaọ edẹ Mosis. Nọ a nwani si obọ no emọ Izrẹl no Ijipti ze no, orẹwho na o tẹ te ruẹrẹ oma họ re a ro Kenan, Ekwotọ Eyaa na. A vi ezae ikpegbivẹ re a kiẹ ẹkwotọ na, yọ nọ edẹ 40 e vrẹ no, a te zihe ze te n’iyẹrẹ. Aimava ọvo, Joshua avọ Kelẹb, họ enọ e ta emamọ eme kpahe irẹro obokparọ kẹ Izrẹl evaọ Kenan. Enọ i kiọkọ a rọwo nnọ otọ na u re wowoma rekọ a tẹ ta nnọ: “Ahwo nọ a rọ otọ na ẹria a rẹ gaga, yọ ewho na erẹ ruaro avọ egba-egaga nọ a di wariẹ ae họ . . . Ma sai lele ahwo na họre he; keme a ga vi omai.”—Ikelakele 13:27, 28, 31.
4 Emọ Izrẹl a yo ẹme ekiotọ ikpe na, ozọ u te mu ai te epanọ a ro muhọ ẹgo kpahe Mosis. Uwhremu na, Joshua avọ Kelẹb a tẹ rehọ ọwhọ bo nnọ: “Otọ na, nọ ma nya i ri na, emamọ otọ. Otẹrọnọ eva mai e were ỌNOWO na, ọ rẹ te rehọ omai te otọ onana, ọ vẹ te rehọ iẹ kẹ omai, otọ nọ o vọ avọ ame-ivie-eruẹ gbe ọnyọ. Fikiere, wha mu kpahe ỌNOWO na ha; wha dhẹ ozọ ahwo otọ na gbe he.” (Ikelakele 14:6-9) Ghelọ uduotahawọ nana, emọ Izrẹl a tehe ezọ rai di, fikiere, a gbẹ kẹ ae uvẹ re a ruọ Ẹkwotọ Eyaa na evaọ oke yena ha.
5. Eme ọ liẹliẹ Joshua avọ Kelẹb nẹ emamọ iyẹrẹ?
5 Eme ọ lẹliẹ Joshua avọ Kelẹb nẹ emamọ iyẹrẹ yọ ekiotọ ikpe na e nẹ iyẹrẹ iyoma? Ezae 12 na kpobi a ruẹ ikpewho gbe erẹwho nọ i dikihẹ gidigba na. Yọ ezae ikpe na e ta gba nọ a tanọ Izrẹl ọ ga te epanọ a sai ro fi ẹkwotọ na kparobọ họ. Joshua avọ Kelẹb a riẹ ere re. Dede na, imakpe na a rehọ ubiẹro ohwo-akpọ riwi uyero na. Evaọ abọdekọ riẹ, Joshua avọ Kelẹb a fi eva họ Jihova. A ruẹ iruo igbunu riẹ no evaọ Ijipti, eva Abade Owawae na, gbe okenọ a jọ otọ Ugbehru Sainai. Ẹhẹ, ikpe buobu nọ i lele i rie, iyẹrẹ eyena ọvo nọ Rehab obọ Jẹriko o yo e liẹliẹ e riẹ fi uzuazọ riẹ họ ọza fiki ahwo Jihova! (Joshua 2:1-24; 6:22-25) Joshua avọ Kelẹb, enọ e rọ ẹro ruẹ iruẹru Jihova no, a fi eva kpobi họ Ọghẹnẹ inọ ọ rẹ te gbẹ họre kẹ ahwo riẹ. Ikpe 40 nọ i lele i rie, ẹro kpobi ọ ruẹ imuẹro evaifihọ rai okenọ oge ọkpokpọ emọ Izrẹl nọ e jọ otọ esuo Joshua, a thihi ruọ Kenan je fi ei kparobọ.
Oware nọ Ma Je Fi Eva họ Jihova Riẹriẹriẹ
6. Fikieme Ileleikristi nẹnẹ a rọ rrọ otọ otunyẹ, kọ diẹse a re fi eva rai họ?
6 Evaọ “oke ẹbẹbẹ” nana, mai, wọhọ emọ Izrẹl, ma rẹriẹ ovao dhe iwegrẹ nọ e ga vi omai. (2 Timoti 3:1) A bi tunyẹ omai evaọ abọ uruemu, abọ-ẹzi, ẹsejọ dede evaọ ugboma. Evaọ ẹgba obọ mai, ma sai mudhe kẹ itunyẹ eyena ha, keme i bi no obọ ọgba ologbo na ze, Setan Ẹdhọ na. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:12; 1 Jọn 5:19) Nọ o rrọ ere na, diẹse ma re kpohọ kẹ obufihọ? Evaọ olẹ se Jihova, odibo ẹrọwọ oke anwae jọ ọ ta nọ: “Enọ e riẹ odẹ ra e rọ ẹroso owhẹ.” (Olezi 9:10) Ma tẹ ghinẹ riẹ Jihova je wo otoriẹ orọ otofa odẹ riẹ, ma re fi eva họ iẹe wọhọ epanọ Joshua avọ Kelẹb a ru na.—Jọn 17:3.
7, 8. (a) Ẹvẹ emama e rọ k’omai ẹjiroro nọ ma re ro fi eva họ Jihova? (b) Ẹjiroro vẹ Ebaibol na e kẹ nọ a re ro fi eva họ Jihova?
7 Fikieme ma je fi eva họ Jihova? Oware jọ nọ o lẹliẹ Joshua avọ Kelẹb ru ere họ a ruẹ ogaga nọ Jihova o dhesẹ no. Ere ọvona o rrọ kẹ omai re. Wọhọ oriruo, roro kpahe iruo emama Jihova, kugbe ehrugbakpọ na, avọ ima-idu eko-isi nọ e rrọ eva riẹ. Egaga iride nọ a rẹ rehọ ẹro ruẹ nọ Jihova ọ be kpọ e kẹ imuẹro inọ ghinọ ọye họ Erumeru na. Nọ ma bi roro kpahe igbunu emama na, ma rẹ rọwo kugbe Job, ọnọ ọ ta kpahe Jihova nọ: “Kọ ono ọ rẹ sai whahọ iẹe? Kọ ono ọ rẹ sai ta kẹ ee nọ, ‘Eme who re ruo?’ ” (Job 9:12) Evaọ uzẹme, otẹrọnọ Jihova ọ rrọ abọ mai, ma rẹ du dhozọ ohwo ọvo evaọ ehrugbakpọ na ha.—Ahwo Rom 8:31.
8 Je roro kpahe Ẹme Jihova, Ebaibol na. Ehri ereghẹ ọnana nọ o no ehru ze nọ ọ rẹ raha ha na, u wo ẹgba evaọ obọ nọ u re fihọ k’omai kparobọ vi iruemu ethọthọ je ru uzuazọ mai rọwo kugbe oreva Jihova. (Ahwo Hibru 4:12) Ẹkwoma Ebaibol na ma rọ riẹ odẹ Jihova gbe otofa odẹ riẹ. (Ọnyano 3:14) Ma vuhumu nnọ Jihova ọ rẹ sai zihe ro oware kpobi nọ u je rie—Ọsẹ oyoyou, Obroziẹ okiẹrẹe, Ọgbaẹmo obokparọ—re ọ ruẹsi ru ẹjiroro riẹ gba. Yọ ma ruẹ epanọ ẹme riẹ ọ be hai rugba ẹsikpobi. Nọ ma bi wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ na, oma o rẹ wọ omai ta wọhọ ọso-ilezi na nọ: “Eme ra me fievahọ.”—Olezi 119:42; Aizaya 40:8.
9. Ẹvẹ ẹtanigbo na gbe ẹkparomatha Jesu e rọ bọ evaifihọ mai kpahe Jihova ga?
9 Ẹtanigbo na yọ oware ofa nọ o rẹ lẹliẹ omai fi eva họ Jihova. (Matiu 20:28) Ẹvẹ u gbunu te nnọ Ọghẹnẹ o vi Ọmọ obọ riẹ ze ti whu wọhọ ẹtanigbo k’omai! Yọ ẹtanigbo na o ghine w’iruo gaga. U re voro izieraha ahwo-akpọ kpobi nọ i kurẹriẹ jẹ rehọ udu oruọzewọ zihe bru Jihova ze. (Jọn 3:16; Ahwo Hibru 6:10; 1 Jọn 4:16, 19) Ẹkparomatha Jesu yọ abọjọ ọrọ ẹhwa ẹtanigbo na. Oware igbunu oyena, onọ ahwo udhusoi buobu a rọ ẹro ruẹ na, yọ ẹjiroro ọfa nọ ma re ro fi eva họ Jihova. O rrọ imuẹro inọ ẹruore mai ọ te seba erugba ha.—Iruẹru 17:31; Ahwo Rom 5:5; 1 Ahwo Kọrint 15:3-8.
10. Eware uzuazọ omomọvo mai vẹ e rẹ lẹliẹ omai fi eva họ Jihova?
10 Enana yọ umutho iriruo jọ gheghe nọ ma sai ro fi eva họ Jihova riẹriẹriẹ. Ẹjiroro efa buobu e riẹ re, ejọ rai yọ eware nọ e via kẹ omai omomọvo no. Wọhọ oriruo, n’oke t’oke mai kpobi ma rẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ evaọ izuazọ mai. Nọ ma be yare ọkpọvio Jihova evaọ eyerikugbe ebẹbẹ na, ma ruẹ epanọ ọkpọvio yena o w’iruo te no. (Jemis 1:5-8) Epanọ ma rẹro so Jihova te evaọ uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ mai jẹ ruẹ ewoma nọ o bi noi t’omai obọ, ere eva nọ ma fihọ iẹe e rẹ ga te.
Devidi O Fi Eva họ Jihova
11. Ghelọ iyero vẹ Devidi o ro fi eva họ Jihova?
11 Devidi ọrọ Izrẹl anwae yọ omọvo jọ nọ o fi eva họ Jihova. Devidi ọ rẹriẹ ovao dhe iguegue Sọl Ovie na, nọ ọ jẹ gwọlọ iẹe kpe, gbe egbaẹmo egaga erọ ahwo Filistia, enọ e jẹ gwọlọ nọ a re fi Izrẹl kparobọ. Ghele na, ọ zọ, tubẹ kparobọ vi ai dede. Fikieme? Devidi omariẹ o ru rie vẹ nnọ: “ỌNOWO họ elo mẹ gbe esiwo mẹ; kọ ono mẹ rẹ dhẹ? ỌNOWO họ ogaga uzuazọ mẹ; kọ ono ozọ riẹ u re mu omẹ?” (Olezi 27:1) Ma rẹ sae kparobọ re otẹrọnọ ma fi eva họ Jihova ere.
12, 13. Ẹvẹ Devidi o ro dhesẹ nnọ ma re fi eva họ Jihova o tẹ make rọnọ otu ọwọsuọ a be rehọ ẹrọo rai wọso omai wọhọ ekwakwa-ẹmo?
12 Devidi ọ lẹ okejọ nọ: “O Ọghẹnẹ, jọ evaọ ẹbẹbẹ mẹ yo uru mẹ; re whọ yọrọ uzuazọ mẹ no obọ ọwegrẹ mẹ, si omẹ no abọ eguae idhere ahwo omuomu, jegbe ẹjiroro iru-uyoma. Enọ e thọ ẹrọo rai rọ egbọdọ edada, jẹ ma emiẹsọ wọhọ ese, a dhere ẹwọ be sa ọnọ o kiẹrẹe.” (Olezi 64:1-4) Ma sae ta gbiae he oware nọ o wọ Devidi kere eme enana. Rekọ ma riẹ nọ nẹnẹ na, otu ọwọsuọ a be rehọ oghẹrẹ ovona ‘thọ ẹrọo rai,’ be rehọ ẹmeunu ruiruo wọhọ okwakwa ẹmo. A be rọ ẹmeunu hayo eme nọ a kere ruiruo wọhọ “ese” erọ ọtaraha, be rehọ ae “sa” Ileleikristi nọ e kare afuẹwẹ. Otẹrọnọ ma fi eva họ Jihova riẹriẹriẹ, eme o re noi ze?
13 Devidi ọ ta haro nọ: “Ọghẹnẹ ọ rẹ te rehọ ose riẹ sa ae; a vẹ te nwa-oma idudhe. A rẹ te raha ae fiki ẹrọo unu rai; . . . Enọ i kiẹrẹe e ghọghọ eva ỌNOWO, re a jọ obọ riẹ gwọlọ omofọwẹ.” (Olezi 64:7-10) Uzẹme, dede nọ iwegrẹ e be thọ ẹrọo rai mukpahe omai, ukuhọ riẹ ‘ẹrọo rai ọ tẹ ta omobọ rai raha.’ Uwhremu na, Jihova o ve zihe uyero na ruọ orọ obokparọ, re enọ i fi eva họ iẹe a sae ghọghọ fiki riẹ.
Evaifihọ Hẹzikaya O Jọ Uvrẹvru Hu
14. (a) Evaọ etoke imuozọ vẹ Hẹzikaya o ro fi eva họ Jihova? (b) Ẹvẹ Hẹzikaya o ro dhesẹ nnọ ọ rọwo erue nọ ohwo Asiria na ọ ta ha?
14 Hẹzikaya Ovie na yọ omọfa jọ nọ o fi eva họ Jihova avọ osohwa nọ u no rie ze. Evaọ etoke esuo Hẹzikaya, ogbaẹmo Asiria nọ o rẹ gaga na u je guegue Jerusalẹm. Ogbaẹmo yena u fi erẹwho efa buobu kparobọ no. U tube fi ikpewho Juda kparobọ no kiọkọ Jerusalẹm ọvo, yọ Senakerib o seha no inọ o re ti fi okpẹwho na kparobọ re. Ẹkwoma Rabshakẹ, ọ ta—gbagba—inọ eva nọ a re fi họ Ijipti kẹ obufihọ o te jọ ufofe. Dede na, ọ nyaharo ta nọ: “Whọ jọ Ọghẹnẹ nọ whọ rehọ ẹroso na ọ viẹ owhẹ họ yeya kẹ owhẹ nọ Jerusalẹm ọ rẹte ruọ ovie Asiria obọ họ họ.” (Aizaya 37:10) Rekọ, Hẹzikaya ọ riẹ nnọ Jihova ọ rrọ ohwo eviẹhọ họ. Fikiere ọ tẹ lẹ nnọ: “O ỌNOWO Ọghẹnẹ mai, siwi omai no obọ [Asiria], re ivie akpọ na kpobi a ruẹse riẹ nọ whẹ ọvo họ ỌNOWO na.” (Aizaya 37:20) Jihova ọ kezọ kẹ olẹ Hẹzikaya. Evaọ aso ọvo, ẹnjẹle ọvo o te kpe elakpa-ẹmo ahwo Asiria nọ i bu te 185,000. Obọ u te Jerusalẹm ho, yọ Senakerib o gbe te otọ Juda ha. Ahwo kpobi nọ a yo oware nana nọ o via na a vuhu oruaro Jihova mu.
15. Eme ọvo o re fi obọ họ ruẹrẹ omai kpahe kẹ uyero obẹbẹ kpobi nọ ma rẹ sae rẹriẹ ovao dhe evaọ akpọ nana nọ ọ dọmu hu na?
15 Nẹnẹ, wọhọ Hẹzikaya, ma rrọ uyero nọ o wọhọ orọ ẹmo-ofio. Yọ ẹmuofio mai ọ rrọ orọ abọ-ẹzi. Ghele na, wọhọ egbaẹmo abọ-ẹzi, o gwọlọ nọ ma rẹ bọ ona nọ ma rẹ rọ zọ. Ma re rẹro ohọre ma vẹ jẹ ruẹrẹ oma kpahe re ma ruẹse kpọ ae no oma. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11, 12, 17) Evaọ akpọ nana nọ ọ dọmu hu na, iyero e rẹ sai nwene idudhe. Ozighi omoma-orẹwho ọ rẹ sai du lawhe kpregede. Erẹwho nọ a riẹ kri no wọhọ enọ i re kpokpo egagọ họ e rẹ sai nwene. Otẹrọnọ ma bọ evaifihọ mai kpahe Jihova riẹriẹriẹ wọhọ Hẹzikaya ma sae ruẹrẹ oma mai kpahe kẹ oware kpobi nọ o rẹ sae via.
Eme U Dhesẹ re A Fi Eva Họ Jihova?
16, 17. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma fi eva họ Jihova?
16 Re a fi eva họ Jihova orọnikọ ẹme unu gheghe he. Udu u re no ze ma vẹ jẹ rehọ uruemu mai dhesẹ iẹe via. Otẹrọnọ ma fi eva họ Jihova, ma re fi eva kpobi họ Ẹme riẹ, Ebaibol na re. Ma re sei kẹdẹ kẹdẹ, roro kpahe iẹe, jẹ kẹ ẹe uvẹ re o kpọ izuazọ mai. (Olezi 119:105) Evaifihọ Jihova o tẹ jẹ gwọlọ eva nọ a re fi họ ẹgba ẹzi ọfuafo na. Avọ obufihọ ẹzi ọfuafo na, ma rẹ sae mọ ibi nọ e rẹ were Jihova, jẹ sai fi iruemu iyoma nọ e reria obọ no kparobọ. (1 Ahwo Kọrint 6:11; Ahwo Galesha 5:22-24) Fikiere, avọ obufihọ ẹzi ọfuafo na, ahwo buobu a sai si obọ no ivovavovo gbe ẹrehọ imu egaga no. Efa i si obọ no uzuazọ ọfariẹ-ogbe no. Uzẹme, ma te fi eva họ Jihova, ẹgba riẹ o re fi obọ họ k’omai ru eware, orọnikọ ẹgba obọ omai hi.—Ahwo Ẹfẹsọs 3:14-18.
17 Fibae, re a fi eva họ Jihova u dhesẹ nọ ma re fi eva họ ahwo nọ o fi eva họ. Wọhọ oriruo, Jihova ọ ruẹrẹ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ họ re ọ rẹrote ẹgwọlọ Uvie na eva otọakpọ. (Matiu 24:45-47) Ma rẹ daoma ru onọ u j’omai hi, yọ ma re rri odibo areghẹ na vo ho, keme ma fi eva fihọ ọruẹrẹfihotọ Jihova. Ofariẹ, ma wo ekpako nọ i bi ruiruo evaọ ukoko Ileleikristi na yọ, wọhọ epanọ Pọl ukọ na ọ ta, ẹzi ọfuafo ọ rehọ e rai mu. (Iruẹru 20:28) Ẹkwoma ọruẹrẹfihotọ ekpako na nọ ma re yoẹme kẹ evaọ ukoko na yọ ma bi dhesẹ re inọ ma fi eva họ Jihova.—Ahwo Hibru 13:17.
Lele Oriruo Pọl
18. Ẹvẹ Ileleikristi nẹnẹ a bi ro lele oriruo Pọl, rekọ eme a fi eva rai họ họ?
18 Pọl ukọ na ọ rẹriẹ ovao dhe itunyẹ buobu evaọ odibọgba riẹ, wọhọ epanọ o rrọ kẹ omai re na. Evaọ edẹ riẹ, a ta Egagọ-Ileleikristi raha kẹ idu-esuo na, yọ ọ daoma ẹsejọ re ọ kpọ eriwo ethọthọ eyena vi hayo re o ru iruo usiuwoma ota na wo owọ evaọ abọ-uzi. (Iruẹru 28:19-22; Ahwo Filipai 1:7) Nẹnẹ, Ileleikristi a bi lele oriruo riẹ. Oria nọ o jẹ lọhọ, ma bi fi obọ họ kẹ amọfa riẹ kpahe iruo mai ẹkwoma eroruiruo uvẹ kpobi nọ u rovie fihọ. Yọ ma bi ruiruo rọ thọ emamọ usi na je bi ru re u wo owọ evaọ abọ-uzi. Ghele na, ma re fi eva mai kpobi họ omodawọ utioye na ha, keme ma riẹ nnọ obokparọ hayo ekie mai ọ roma hwa ase nọ ma rẹ re evaọ okọto ho hayo eme iwoma nọ a rẹ ta kpahe omai. Ukpoye, Jihova họ ọnọ ma fi eva họ. Ma rẹ kareghẹhọ uduotahawọ nọ ọ kẹ Izrẹl anwae inọ: “Evaọ odiri gbe evaifihọ wha je ti wo ogaga.”—Aizaya 30:15.
19. Eva oke nọ a te bi kpokpo ae, ẹvẹ eva nọ inievo mai i fihọ Jihova e gbẹ rọ rrọ ivrẹvru hu?
19 Ẹsejọ evaọ ikuigbe ọgbọna mai, a whaha iruo mai no evaọ ofẹ Ovatha-Ọre gbe Ukiediwo-Ọre Europe, abọjọ Esia gbe Africa, kugbe erẹwho Obọze gbe Ẹkpẹlobọ Ovatha-Ọre America. Kọ onana u dhesẹ nọ eva nọ ma fihọ Jihova e rrọ ivrẹvru? Ijo. Dede nọ ọ kuvẹ kẹ ukpokpoma ogaga no fiki emamọ ẹjiroro nọ o ruẹ nọ u fo, Jihova ọ rehọ edhere oyoyou rehọ ọbọga kẹ otu nọ e ruẹ uye ukpokpoma utioye no. Ma wo emamọ iyẹrẹ Ileleikristi buobu nọ e jọ otọ ukpokpoma dhesẹ ẹrọwọ gbe evaifihọ Ọghẹnẹ.
20. Dede nọ ma rẹ sai wo erere no ufuoma abọ-uzi ze, eware vẹ ma rẹ jọ rolo obọ họ?
20 Evaọ abọdekọ riẹ, a jọ erẹwho buobu kuenu kẹ iruo mai evaọ abọ-uzi no, yọ ẹsejọ a rẹ jọ ekwakwa awhusi ta emamọ ẹme mai. Onana o rẹ were omai eva, yọ ma riẹ re inọ onana u bi ru ẹjiroro Jihova gba. Avọ ọjẹrehọ riẹ, orọnikọ ma rẹ rehọ ufuoma ulogbo nana ro le itee omobọ mai hi, rekọ ma rẹ rehọ iẹe rọ gọ Jihova vọvọ evaọ ẹgbede. Dede na, fikinọ ma gwọlọ re enọ e rrọ esuo na a jiri omai, ma re rolo obọ evaọ edikihẹ seomaba-edhehọ mai hi, ma re rolo obọ iruo usiuwoma ota mai hi, hayo sienẹ h’emu evaọ abọjọ egagọ mai kẹ Jihova ha. Ma rrọ otọ esuo Uvie Mesaya na yọ ma dikihẹ abọ esuo-okpehru Jihova gidigba. Orọnikọ uyerakpọ nana ẹruore mai ọ rrọ họ, rekọ akpọ ọkpokpọ na onọ Uvie obọ odhiwu Mesaya na o te jọ egọmeti ọvo nọ o ti su otọakpọ nana soso. Makọ ebọmbo, hayo egbọlọ, makọ ọwọsuọ enua dede ọ rẹ sai nuhu hayo gele egọmeti yena no odhiwu ze he. O rrọ egọmeti nọ a rẹ sai gele kie he yọ u ti ru ẹjiroro nọ Jihova ọ rọ rehọ iẹe mu gba.—Daniẹl 2:44; Ahwo Hibru 12:28; Eviavia 6:2.
21. Edhere vẹ ma gbamu nnọ ma re lele?
21 Pọl ọ ta nọ: “Ma rọ ahwo otiọye nọ i kie kpemu nọ a je whu hu, rekọ enọ i wo orọwọ nọ i siwi izi rai.” (Ahwo Hibru 10:39) Nọ o rrọ ere na, a jọ mai kpobi ma rehọ ẹrọwọ gọ Jihova rite urere. Ma wo ẹjiroro kpobi nọ ma re ro fi eva họ Jihova vọvọ enẹna je rite ebẹdẹ bẹdẹ.—Olezi 37:3; 125:1.
Eme Who Wuhrẹ?
• Eme ọ lẹliẹ Joshua avọ Kelẹb nẹ emamọ iyẹrẹ?
• Fiki ẹjiroro jọ vẹ ma re ro fi eva họ Jihova riẹriẹriẹ?
• Eme u dhesẹ re a fi eva họ Jihova?
• Re ma ruẹsi fi eva họ Jihova, oghẹrẹ edikihẹ vẹ ma gbamu nnọ ma re wo?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 27]
Eme ọ lẹliẹ Joshua avọ Kelẹb nẹ emamọ iyẹrẹ?
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 28]
Emama e k’omai emamọ ẹjiroro nọ ma re ro fi va họ Jihova
[Ọnọ o wo uwoho]
Emema esa na kpobi: Udu ọ Anglo-Australian Observatory, ifoto nọ David Malin ọ rehọ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 30]
Re a fi eva họ Jihova u dhesẹ nọ a re fi eva họ ahwo nọ o fi eva họ