Oware Nọ U Dhesẹ Re Ma You Erivẹ mai

“You omọfa epanọ who you oma ra.”—MATIU 22:39.

 1. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma you Ọghẹnẹ?

EME Jihova ọ gwọlọ mi enọ e be gọe? Jesu ọ rehọ umutho eme jọ nọ i wuzou gaga rọ gba uyo na ekru. Ọ ta inọ ujaje nọ o mae rro họ ma rẹ rehọ udu mai kpobi, ẹwẹ, iroro, gbe ẹgba mai kpobi you Jihova. (Matiu 22:37; Mak 12:30) Wọhọ epanọ ma ruẹ evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na, uyoyou kẹ Ọghẹnẹ o gwọlọ ẹme nọ a re yo kẹe gbe ekoko ijaje riẹ fiki uyoyou nọ o dhesẹ kẹ omai no. Rọkẹ enọ i you Ọghẹnẹ, eru oreva riẹ o rrọ owha ogbẹgbẹdẹ hẹ; o rẹ kẹ ae omawere.—Olezi 40:8; 1 Jọn 5:2, 3.

 2, 3. Fikiere ma je roro ziezi kpahe ujaje nọ o ta nnọ ma you erivẹ mai na, kọ didi enọ e roma via?

² Jesu ọ ta nnọ ujaje avivẹ nọ o mae rro u tho orọ ọsosuọ na: “You omọfa epanọ who you oma ra.” (Matiu 22:39) Ujaje nana ma be te ta ẹme kpahe na, yọ onana u gine kiehọ keme akpọ inẹnẹ ọ vọ avọ uyoyou oriobọ, uyoyou othọthọ. Nọ o je dhesẹ eware nọ e be te via evaọ “edẹ urere” na, Pọl ukọ na o kere inọ ukpenọ ahwo a you ohwohwo, kọ a bi ti you igho, you omawere, je you omobọ rai ọvo. Ibuobu i bi ti “wo eva egaga,” hayo wọhọ epanọ efafa Ebaibol jọ i fi rie họ, a be te “kare uyoyou kẹ iviuwou rai.” (2 Timoti 3:1-4) Jesu ọ ruẹaro nọ: “Ohwo o ve ti vivie ohwo. . . . Uyoyou ahwo buobu u re ti kiekpo.”—Matiu 24:10, 12.

³ Rekọ muẹrohọ inọ orọnikọ uyoyou ahwo kpobi Jesu ọ ta nnọ u ti kiekpo ho. Ahwo nọ a bi dhesẹ oghẹrẹ uyoyou nọ Jihova ọ gwọlọ a ti re no otọakpọ na ha. Enọ i gine you Jihova a rẹ daoma rri amọfa wọhọ epanọ Jihova o bi rri rai. Rekọ amono họ erivẹ mai nọ ma re you na? Ẹvẹ ma re ro dhesẹ uyoyou kẹ erivẹ mai? Ikereakere na e sai fi obọ họ kẹ omai kuyo enọ nana nọ i wuzou na.

Ono Họ Ọrivẹ Mẹ?

 4. Wọhọ epanọ Iruo-Izerẹ uzou avọ 19 o ta, amono ahwo Ju na a re you?

⁴ Nọ ọ jẹ ta kẹ ohwo Farisi na inọ ujaje avivẹ nọ o mae rro họ ma re you ọrivẹ mai wọhọ omobọ mai, ugogo uzi jọ nọ a rọ kẹ emọ Izrẹl oye Jesu ọ jẹ ta kpahe. A kere i rie fihọ Iruo-Izerẹ 19:18. Evaọ uzou Ebaibol ọvo yena, a ta kẹ ahwo Ju na inọ orọnikọ ibe emọ Izrẹl ọvo a rẹ rehọ wọhọ erivẹ rai hi. Owọ avọ 34 o ta nọ: “Ọrara nọ o kpo bru owhẹ ze na ọ rẹ jọ wọhọ ohwo ẹwho evaọ udevie rai, who ve yowu iei wọhọ epanọ who you oma ra; keme ere wha jọ erara re evaọ otọ Ijipti.” Fikiere, a re wo uyoyou kẹ enọ e make rrọ ahwo Ju hu, maero enọ i kurẹriẹ ruọ egagọ rai.

 5. Ẹvẹ ahwo Ju a wo otoriẹ uyoyou ọrivẹ?

⁵ Rekọ isu egagọ ahwo Ju erọ edẹ Jesu a rri ẹme na ere he. Ejọ i wuhrẹ inọ ẹme na “ogbẹnyusu” gbe “ọrivẹ” o kie kpahe ahwo Ju ọvo. A re mukpahe enọ e rrọ ahwo Ju hu. Otu-iwuhrẹ itieye na a roro inọ enọ e be gọ Ọghẹnẹ a re rri enọ e be gọe he tọtọtọ. Obe jọ o ta nọ: “Evaọ otọ uyero utioye na, o jọ lọlọhọ gaga re omukpahọ ọ d’otọ fia.”

 6. Eware ivẹ vẹ Jesu ọ rọ lahwe nọ ọ jẹ ta kpahe uyoyou ọrivẹ?

⁶ Evaọ ovuẹ nọ ọ jọ obọ ugbehru kẹ, Jesu o dhunu te ẹme nana, bi dhesẹ ohwo nọ a re you. Ọ ta nọ: “Wha yo nọ a ta nọ, ‘Who re you omọfa, who mukpahe ọwegrẹ ra.’ Rekọ mẹ ta kẹ owhai, you ewegrẹ rai lẹ kẹ enọ e be kẹ owhai uye. Re wha te jọ emezae Ọsẹ rai nọ ọ rọ obọ odhiwu; keme o bi ru ọre riẹ vatha ehru ahwo oyoma gbe ahwo owoma, o te [bi] vi oso ze ehru enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he.” (Matiu 5:43-45) Jesu ọ jọ etenẹ dhunu te eware ivẹ. Orọ ọsosuọ, Jihova ọ rrọ wowou kẹ enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he. Orọ avivẹ, u fo re ma raro kele oriruo riẹ.

 7. Didi oware ma wuhrẹ no iku ohwo Sameria nọ ọ rrọ emamọ ọrivẹ na ze?

⁷ Evaọ oke ofa jọ, ohwo Ju jọ nọ ọ riẹ Uzi na lafi ọ nọ Jesu nọ: ‘Ono họ ọrivẹ mẹ?’ Evaọ uyo, Jesu o gbiku ohwo Sameria jọ nọ ọ nyaku ọzae jọ, ọnọ ọ rrọ ohwo Ju, ọnọ otu igbulegbu a kpe kuhọ ẹwẹ je mi eware kpobi no. Dede nọ ahwo Ju a se ahwo Sameria gb’ahwo ho, ohwo Sameria na ọ rehọ emehọ variẹ emela ọzae na ọ tẹ wọe kpohọ oria nọ a rẹ jọ rẹro tei. Eme ma jọ onana wuhrẹ? Orọnikọ ahwo ovioma mai, orẹwho, hayo egagọ mai ọvo ma re you hu.—Luk 10:25, 29, 30, 33-37.

Oware nọ U Dhesẹ re Ma You Erivẹ Mai

 8. Ẹvẹ obe Iruo-Izerẹ o ta nnọ a re ro dhesẹ uyoyou?

⁸ Wọhọ epanọ ma rẹ rehọ owojẹ dhesẹ uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ via, orọnikọ udu ọvo o rẹ jọ họ na, ere uyoyou mai kẹ ọrivẹ o rẹ jọ re. U re fi obọ họ re ma ta kpahe eme nọ e wariẹ ujaje nọ a kere fihọ Iruo-Izerẹ uzou avọ 19 na, onọ o tuduhọ ahwo Ọghẹnẹ awọ inọ a you erivẹ rai wọhọ omobọ rai. Ma jọ etẹe se nnọ emọ Izrẹl a rẹ nya siọ eware jọ ba kẹ imiwhrori gbe erara na nọ a re vu rehọ. A wo unoma-uguo nọ a re ro tho eware amọfa, viẹ ahwo họ, hayo fi iwhayo ho. Evaọ ẹme ọ ẹdhoguo, emọ Izrẹl a re dhesẹ ọriẹwẹ hẹ. Dede nọ a rẹ whọku ohwo nọ o ruthọ, a ta kẹ ae vevẹ inọ: “Whọ jọ evaọ eva ra mu kpahọ oniọvo ra ha.” A gba ijaje nana avọ efa buobu ekru evaọ eme na: “Who re you ọrivẹ ra epanọ who you oma ra.”—Iruo-Izerẹ 19:9-11, 15, 17, 18.

 9. Fikieme Jihova o je juzi kẹ emọ Izrẹl inọ a kẹnoma kẹ erẹwho efa?

⁹ Dede nọ emọ Izrẹl a re you amọfa, a rẹ kẹnoma kẹ enọ e be gọ edhọ. Jihova ọ vẹvẹ unu kpahe enwoma nọ i re no ekpehre usu ze. Wọhọ oriruo, kpahe erẹwho nọ emọ Izrẹl a ti le no otọ na, Jihova o juzi nọ: “Wha lele ae ruọ orọo ho, wha rehọ emetẹ rai kẹ emezae rai hi hayo wha rehọ emetẹ rai gbehe. Keme na a re ti ku emezae rai rẹriẹ nọ a gbe ti lele omẹ hẹ, a vẹte gọ ẹdhọ; kẹsena o veti muofu ọgaga kpahe owhai.”—Iziewariẹ 7:3, 4.

10. Didi oware ma rẹ yọrọ oma kpahe?

¹⁰ Epọvo na re, Ileleikristi a rẹ whaha usu kugbe enọ e rẹ sai ru ẹrọwọ rai whrehe. (1 Ahwo Kọrint 15:33) A hrẹ omai nọ: “Wha ku oma rai gbe egedhọ họ,” koyehọ ahwo nọ e rrọ ukoko Ileleikristi na ha. (2 Ahwo Kọrint 6:14) Ofariẹ, a hrẹ Ileleikristi inọ a rọo “evaọ Ọnowo na” ọvo. (1 Ahwo Kọrint 7:39) Ghele na, orọnikọ ma rẹ gbẹroma kẹ ahwo nọ a rrọ egagọ mai hi hi. Kristi o whu kẹ erahaizi, yọ ibuobu nọ i je ru eware iyoma vẹre a nwene idhere rai no a tẹ te ruẹrẹhọ kugbe Ọghẹnẹ.—Ahwo Rom 5:8; 1 Ahwo Kọrint 6:9-11.

11. Edhere vẹ ọ mai woma nọ ma re ro dhesẹ uyoyou kẹ enọ e be gọ Jihova ha, kọ fikieme?

¹¹ Jihova họ emamọ oriruo nọ ma rẹ raro kele evaọ oghẹrẹ nọ ma re ro dhesẹ uyoyou kẹ enọ e be gọe he. Dede nọ o mukpahe emuemu, o re dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ ahwo kpobi ẹkwoma uvẹ nọ ọ be kẹ ai re a kurẹriẹ no idhere iyoma rai re a ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Izikiẹl 18:23) Jihova ọ gwọlọ re “ahwo kpobi a zite ekurẹriẹ.” (2 Pita 3:9) O rrọ oreva riẹ “re ahwo kpobi a wo usiwo, re a ze te riẹ uzẹme na.” (1 Timoti 2:4) Oye jabọ nọ Jesu o ro vi ilele riẹ re a ta usiuwoma je “wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi” na. (Matiu 28:19, 20) Ẹkwoma obọ nọ ma rẹ jọ iruo nana wo, yọ ma bi dhesẹ uyoyou kẹ Ọghẹnẹ gbe erivẹ mai, ẹhẹ, makọ ewegrẹ mai dede!

Uyoyou kẹ Inievo Ileleikristi Mai

12. Eme Jọn ukọ na o kere kpahe oniọvo mai nọ ma re you?

¹² Pọl ukọ na o kere nọ: “Joma ru iruo ezi kẹ ahwo kpobi, onọ o mae ro kọ rọ kẹ otu nọ ọrọ ẹgba orọwọ na.” (Ahwo Galesha 6:10) Wọhọ Ileleikristi, o gb’omai họ nọ ma re you enọ ma gbẹ rrọ ẹrọwọ ọvona. Ẹvẹ uyoyou nana u wuzou te? Bi dhesẹ epanọ onana u kpehru te, Jọn ukọ na o kere nọ: “Kohwo kohwo nọ o mukpahe omoni riẹ họ ojihẹ . . . Re ohwo jọ ọtẹta nọ, ‘Me you Ọghẹnẹ,’ o te mukpahe omoni riẹ, ọyena họ ọterue, keme ọnọ o you omoni riẹ hẹ, ọnọ ọ rẹ ruẹ, ọsai you Ọghẹnẹ hẹ, ọnọ ọ rẹ ruẹ hẹ.” (1 Jọn 3:15; 4:20) Nọ okpẹme. Jesu Kristi ọ rehọ eme na “ojihẹ” gbe “ọterue” ro se Setan Ẹdhọ. (Jọn 8:44) Re a rehọ eme itieye na dhesẹ omai o rẹ thohwowa!

13. Idhere vẹ ma re ro dhesẹ uyoyou kẹ inievo Ileleikristi mai?

¹³ Ọghẹnẹ o bi wuhrẹ uvi Ileleikristi inọ ai “ohwo o you ohwo.” (1 Ahwo Tẹsalonika 4:9) Ma re you, orọnikọ “orọ ẹme-unu hu, hayo ẹrọo unu hu, rekọ eva eruo gbe eva uzẹme.” (1 Jọn 3:18) Uyoyou mai o rẹ jọ onọ “uno eva ze.” (Ahwo Rom 12:9) Uyoyou o rẹ wọ omai jọ wowou, dhesẹ ohrọ, erọvrẹ, uye-oruẹ-krẹkri orọnikọ ihrieriọ, eha-ise, omoya, hayo oriobọ họ. (1 Ahwo Kọrint 13:4, 5; Ahwo Ẹfẹsọs 4:32) O rẹ wọ omai “gba odibo kẹ ohwo ohwo.” (Ahwo Galesha 5:13) Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ inọ a you ohwohwo wọhọ epanọ o you rai na. (Jọn 13:34) Fikiere, o tẹ gwọlọ, u re no Oleleikristi eva ze re o si obọ no uzuazọ riẹ fiki inievo Ileleikristi riẹ.

14. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ uyoyou evaọ uviuwou?

¹⁴ O mae roja re a dhesẹ uyoyou evaọ uviuwou Ileleikristi, maero evaọ udevie ọzae avọ aye. Ọgbakugbe orọo ọ ga te epanọ Pọl o ro kere nọ: “U fo nọ ezae na i re you eyae rai wọhọ oma obọrai.” O fibae nọ: “Ọnọ o you aye riẹ o you oma obọriẹ.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:28) Pọl ọ wariẹ ohrẹ nana evaọ owọ avọ 33. Ọzae nọ o you aye riẹ ọ rẹ raro kele emọ Izrẹl erọ edẹ Malakae he enọ i je gbabọ kẹ eyae rai. (Malakae 2:14) O re tete iei. O re you rie wọhọ epanọ Kristi o you ukoko na. Uyoyou o rẹ jẹ wọ aye rọ adhẹẹ kẹ ọzae riẹ.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:25, 29-33.

15. Eme uyoyou inievo nọ ahwo jọ a muẹrohọ o wọ rai ta je ru?

¹⁵ U re vevẹ, oghẹrẹ uyoyou utionana a re ro vuhu Ileleikristi uzẹme. Jesu ọ ta nọ: “Fiki onana ahwo kpobi a jẹ riẹ nọ whai ilele mẹ re whai ohwo o te you ohwo.” (Jọn 13:35) Uyoyou mai kẹ ohwohwo u re si ahwo bru Ọghẹnẹ nọ ma you na, ọnọ a rehọ odẹ riẹ se omai na. Wọhọ oriruo, uviuwou Osẹri jọ evaọ obọ Mozambique o ta kpahe oware nọ a rọ ẹro ruẹ inọ: “Ma re ruẹ obọ oware utionana ha. Evaọ uvo, ofou ọgaga jọ o te muhọ efou, oso ologbo o te lele iei. Ofou na o fou uwou mai nwo, je fou idhe uwou na kufiẹ. Nọ inievo mai nọ e rrọ ikoko ekẹloma a nyaze je fi obọ họ wariẹ bọ uwou mai, erivẹ mai avọ igbunu a tẹ ta nọ: ‘Emamọ egagọ wha rrọ. Ahwo ichọche mai a ri fi oghẹrẹ obọ nana họ kẹ omai hi.’ Ma te rovie Ebaibol je dhesẹ Jọn 13:34, 35 kẹ ae. Ma be t’ẹme na, erivẹ mai buobu a bi wuhrẹ Ebaibol.”

Uyoyou kẹ Omomọvo

16. Ohẹriẹ vẹ o rrọ uyoyou nọ ma re wo kẹ ahwo kpobi gbe uyoyou nọ ma re wo kẹ omomọvo?

¹⁶ O bẹ hẹ re ma you erivẹ mai kpobi wọhọ ẹko. Rekọ o sae jọ bẹbẹ re ma you omomọvo. Wọhọ oriruo, uyoyou kpobi nọ ahwo jọ a wo kẹ erivẹ họ igho nọ a rẹ zọhọ fihọ ikoko ẹruorote re a ro fi obọ họ kẹ enọ akpọ ọ be bẹ. Evaọ uzẹme, o rẹ mae lọhọ re ma ta nọ ma you ọrivẹ mai vi epanọ o rẹ jọ re ma you ibe oruiruo ọnọ ọ be daezọ mai hi, ohwo nọ o re tuoma nọ ma gbẹ rrọ ighẹ evona, hayo ogbẹnyusu nọ o ru omai oware nọ o d’omai.

17, 18. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ uyoyou kẹ omomọvo, kọ fiki ẹjiroro vẹ o ro ru ere?

¹⁷ Evaọ ẹme nana ọrọ uyoyou nọ ma re wo kẹ omomọvo na, ma re wuhrẹ mi Jesu, ọnọ ọ raro kele Ọghẹnẹ gbagba. Dede nọ ọ ziọ otọakpọ re ọ wha izieraha akpọ na vrẹ, o dhesẹ uyoyou kẹ omomọvo—aye nọ ọ jẹ mọ, ọmoti, gbe ọmaha. (Matiu 9:20-22; Mak 1:40-42; 7:26, 29, 30; Jọn 1:29) Epọvo na re, ma re dhesẹ uyoyou kẹ ọrivẹ mai evaọ edhere nọ ma bi ro yeri kugbe ahwo nọ ma nyaku kẹdẹ kẹdẹ.

¹⁸ Rekọ, jọ o thọrọ omai ẹro ho inọ uyoyou kẹ ọrivẹ u wo obọ kpahe uyoyou kẹ Ọghẹnẹ. Dede nọ Jesu o fi obọ họ kẹ iyogbere, siwi enọ e jẹ mọ, ko enọ ohọwo u je kpe, ẹjiroro nọ o ro ru eware nana kpobi je ro wuhrẹ ahwo họ re o fi obọ họ kẹ ai ruẹrẹhọ kugbe Jihova. (2 Ahwo Kọrint 5:19) Jesu o ru eware kpobi rọ kẹ Ọghẹnẹ oruaro, o thọrọ e riẹ ẹro ho inọ ọ rrọ ohwo ẹro Ọghẹnẹ ọnọ o you. (1 Ahwo Kọrint 10:31) Evaọ aruorokele oriruo Jesu, ma rẹ sai dhesẹ uvi uyoyou ọrivẹ, yọ eva oke ovona je dhesẹ nnọ ma rrọ uvumọ abọ akpọ omuomu na ha.

Ẹvẹ Ma re Ro You Erivẹ Mai Wọhọ Omobọ Mai?

19, 20. Eme u dhesẹ re ma you erivẹ mai wọhọ omobọ mai?

¹⁹ Jesu ọ ta nọ: “You omọfa epanọ who you oma ra.” O thọ họ re ma rẹrote omobọ mai jẹ ruẹ nnọ ma se oma mai gb’ohwo. O gbẹ rrọ ere he kiyọ ujaje na u wo otọ họ. Uyoyou kẹ omobọ ohwo orọnikọ yọ orọ oriobọ nọ Pọl ukọ na ọ fodẹ eva 2 Timoti 3:2 na ha. Ukpoye, yọ ọghọ nọ o fo nọ ohwo ọ rẹ gwọlọ rri fihọ oma riẹ. Ọgba eriariẹ Ebaibol jọ o dhesẹ i rie wọhọ “eriwo owowa nọ ohwo o re wo, onọ o rẹ whaha iẹe oma riẹ nọ o re rri kpehru hrọ inọ ‘mẹ ọ mai woma’ hayo rri oma riẹ kuẹku inọ ‘me fioka ha.’ ”

²⁰ Re ma you amọfa wọhọ epanọ ma you omobọ mai u dhesẹ nọ ma re rri amọfa wọhọ epanọ ma gwọlọ nọ a rri omai, je ru amọfa epanọ ma gwọlọ nọ a ru omai. Jesu ọ ta nọ: “Koware koware nọ wha guọlọ nọ ahwo a ru kẹ owhai, wha ru i tieye kẹ ai re.” (Matiu 7:12) Muẹrohọ inọ orọnikọ Jesu ọ be ta nnọ ma fi oware nọ amọfa a ru omai họ udu re ma ru ai kele he. Ukpoye, ma re roro kpahe oghẹrẹ nọ ma gwọlọ nọ amọfa a ru omai, kọ ere ma re ru kẹ ai. Muẹrohọ re inọ orọnikọ egbẹnyusu gbe inievo nọ ma gbẹ rrọ ukoko ọvo eye Jesu ọ ta nnọ ma ru ere kẹ na ha. Ubiẹme nọ ọ rọ t’ẹme riẹ họ “ahwo,” ẹsejọhọ re o dhesẹ nọ enẹ ma re ru ahwo kpobi, enọ ma nyaku kpobi.

21. Ma te you amọfa, yọ eme ma bi dhesẹ na?

²¹ Ma te you erivẹ mai o rẹ thọ omai no eru oware uyoma. Pọl ukọ na o kere nọ: “Izi na, ‘Who bruẹnwae he, who kpe ohwo ho, who tho uji hi, whọ guọlọ uwou ohwo ho,’ otẹrọnọ uzi ofa orọ: o rẹ kpẹkpẹe eva ẹme nana, nọ, ‘You omọfa epanọ who you oma ra.’ Uyoyou ure ru ọrivẹ riẹ uyoma ha.” (Ahwo Rom 13:9, 10) Uyoyou o rẹ wọ omai gwọlọ ru ewoma kẹ amọfa. Ma te you ahwo, yọ ma bi dhesẹ nọ ma you ọnọ ọ ma ohwo evaọ uwoho Riẹ na, Jihova Ọghẹnẹ.—Emuhọ 1:26.

Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?

• Amono ma re you, kọ fikieme?

• Ẹvẹ ma re ro you enọ e be gọ Jihova ha?

• Ẹvẹ Ebaibol o dhesẹ uyoyou nọ ma re wo kẹ inievo mai?

• Eme u dhesẹ re ma you erivẹ mai wọhọ omobọ mai?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

‘Ono họ ọrivẹ mẹ?’

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 24]

Uyoyou Jesu o kẹre te omomọvo