Whai Inievo-emezae—Wha Kọ Kẹ Ẹzi Na Re Wha Te kẹ Ekwa-iruo!

“Ohwo nọ ọkọ kẹ Ẹzi ọ rẹ te jọ erọ Ẹzi na vuẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.”—GAL. 6:8.

1, 2. Ẹvẹ Matiu 9:37, 38 u bi ro rugba, kọ ẹgwọlọ vẹ onana o wha ze evaọ ukoko na?

WHỌ be rẹro ruẹ oware jọ nọ o rẹ thọrọ ẹro ho. Iruo nọ Jesu Kristi ọ ta eme kpahe e be nyaharo gidigba. Ọ ta nọ: “Ivuẹvu na i ghine bu, rekọ iruiruo e rẹ kakao. Fikiere wha lẹ Olori ivuẹvu na re o vi iruiruo kpobọ ivuẹvu riẹ.” (Mat. 9:37, 38) Jihova Ọghẹnẹ ọ be kẹ uyo olẹ yena evaọ edhere ologbo. Evaọ ukpe iruo 2009 na, a jọ akpọ na soso to ikoko ekpokpọ 2,031 họ, koyehọ enẹna ma wo ikoko nọ i bu te 105,298. Ma tẹ ghale ahwo nọ a họ-ame evaọ ukpe n’ukpo na, a bu te 757 kẹdẹ kẹdẹ.

² Ẹvi yena u dhesẹ inọ ma gwọlọ inievo-emezae nọ i te ziezi nọ e rẹ rẹrote ewha-iruo sa-sa evaọ ikoko na. (Ẹf. 4:11) Evaọ ikpe nọ e vrẹ na, Jihova ọ rehọ ahwo mu no re a rẹrote igodẹ riẹ, yọ u mu omai ẹro inọ o ti gbe ru ere. Eruẹaruẹ nọ e rrọ Maeka 5:5 e kẹ omai imuẹro inọ evaọ edẹ urere na, idibo Jihova a ti wo “ithuru-igodẹ ihrẹ” gbe “emọ-ivie ere,” onọ u dhesẹ inọ a ti wo ahwo nọ i te ziezi nọ e te rẹrote ai.

 3. Fodẹ oware nọ u dhesẹ re a ‘kọ kẹ ẹzi na.’

³ Whọ tẹ rrọ ọzae nọ ọ rrọ Osẹri Jihova nọ ọ họ-ame no, eme o rẹ sai fi obọ họ kẹ owhẹ te kẹ ewha-iruo evaọ ukoko na? Ugogo oware jọ họ whọ rẹ ‘kọ kẹ ẹzi na.’ (Gal. 6:8) Ere oruo o gwọlọ inọ who re yeri uzuazọ nọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ ọ rẹ sae rọ jọ oma ra ru iruo ziezi. Gbaemu inọ whọ rẹ ‘kọ kẹ iwo’ ho. Whọ kuvẹ hẹ re eware wọhọ omaweromẹ gbe eware ẹkeriotọ i kpe isiuru nọ who wo kẹ iruo Ọghẹnẹ. Ileleikristi kpobi a rẹ ‘kọ kẹ ẹzi na,’ uwhremu na ezae nọ i ru ere a ve ti te kẹ ewha-iruo evaọ ukoko na. Fikinọ ma jọ ukoko na gwọlọ idibo iruiruo gbe ekpako gaga nẹnẹ, ezae Ileleikristi a mai kere uzoẹme nana kẹ. Fikiere, ma tuduhọ inievo-emezae kpobi awọ re a se ẹme nana gboja ziezi.

Daoma Te kẹ Emamọ Iruo

4, 5. (a) Ewha-iruo vẹ a tuduhọ inievo-emezae awọ inọ a rẹ daoma te kẹ evaọ ukoko na? (b) Ẹvẹ ohwo o re ro te kẹ owha-iruo?

⁴ Orọnikọ ọzae ọ tẹ nwane họ-ame no kiyọ o te ọsẹro no ho. O gwọlọ omodawọ re ọ sai te kẹ “okpiruo” nana. (1 Tim. 3:1) Iruo rai e kẹre te obọ nọ a re fihọ kẹ ibe Ileleikristi rai. (Se Aizaya 32:1, 2.) Ọzae nọ ọ be rehọ emamọ eva gwọlọ owha-iruo orọnikọ yọ ekwa o bi le he. Ukpoye, ọ gwọlọ fi obọ họ kẹ amọfa.

⁵ Ohwo nọ ọ gwọlọ jọ odibo oruiruo hayo ọkpako ọ rẹ daoma nyate itee nọ Ikereakere na i fihọ. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tait. 1:5-9) Whọ tẹ rrọ oniọvo-ọmọzae, nọ oma ra nọ: ‘Kọ me bi wo obọ vọvọ evaọ iruo usiuwoma ota na, kọ me bi fi obọ họ kẹ amọfa ru ere? Kọ mẹ be bọ ibe Ileleikristi mẹ ga ẹkwoma ewoma rai nọ mẹ be ginẹ gwọlọ? Kọ a riẹ omẹ wọhọ ohwo nọ o re se Ebaibol ziezi je fi eme riẹ họ iruo? Kọ mẹ be hae kẹ iyo nọ i re duobọte ahwo udu? Kọ me bi ru iruo nọ ekpako na a kẹ omẹ fuafo?’ (2 Tim. 4:5) U fo inọ ma roro ziezi kpahe enọ yena.

 6. Ẹvẹ ohwo o re ro te kẹ ewha-iruo evaọ ukoko na?

⁶ Edhere ọfa nọ who re ro te kẹ ewha-iruo họ whọ rẹ vọ ‘avọ ogaga fiki Ẹzi Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ oma ra.’ (Ẹf. 3:16) Orọnikọ ivotu a rẹ rọ rehọ ohwo mu odibo oruiruo hayo ọkpako evaọ ukoko Ileleikristi na ha. Epanọ ohwo o wo ẹnyaharo abọ-ẹzi te a rẹ rọ rehọ iẹe mu. Ẹvẹ ohwo ọ sai ro wo ẹnyaharo abọ-ẹzi? Edhere jọ họ ọ rẹ “jọ eva Ẹzi nya” jẹ mọ ibi ẹzi na. (Gal. 5:16, 22, 23) Nọ who bi dhesẹ inọ who te ọnọ ọ rẹ wọ ewha-iruo efa evaọ ukoko na, be jẹ daoma ru lele ehrẹ nọ a kẹ owhẹ kpahe epanọ who re ro wo ẹnyaharo na, “ahwo kpobi a [te] ruẹ ẹnyaharo ra.”—1 Tim. 4:15.

O Gwọlọ Ẹzi Omolahiẹ kẹ Amọfa

 7. Eme o gwọlọ re a fi obọ họ kẹ amọfa?

⁷ Obufihọ kẹ amọfa o gwọlọ iruo gbe ẹzi omolahiẹ. Fikinọ esẹro Ileleikristi a wọhọ ithuru-igodẹ, a se ewoma uthuru na gboja gaga. Muẹrohọ epanọ ewha-iruo nọ Pọl ukọ na o wo wọhọ ọsẹro i kpomahọ iẹe te. Ọ ta kẹ ibe eg’Ọghẹnẹ nọ e jọ obọ Kọrint nọ: “Eva uye oruẹ gbe [awaọruọ] me ro kere obe onana se owhai avọ oviẹ, orọnikọ wha re welẹ hẹ, rekọ re wha riẹ epanọ me you owhai ga te.” (2 Kọr. 2:4) O rọ vevẹ inọ Pọl o se iruo riẹ gboja gaga.

8, 9. Kẹ iriruo Ebaibol nọ i dhesẹ epanọ ezae e rọ gbodibo kẹ amọfa.

⁸ N’otọ avọ otọ ze, enọ e be gbodibo kẹ ahwo Jihova a bi ro wo ẹzi omolahiẹ kẹ amọfa. Wọhọ oriruo, Noa ọ ta kẹ emọ riẹ vievie he inọ: ‘Wha tẹ bọ okọ na re no, wha vuẹ omẹ re me lele owhai rueva.’ Okenọ emọ Izrẹl a jọ obọ Ijipti, Mosis ọ ta ha inọ: ‘Wha hae nya, ma te ruẹro evaọ obọ Abade Ọwawae na. Oghẹrẹ kpobi nọ u je owhai wha ro te obei.’ Joshua ọ ta ha inọ: ‘Igbẹhẹ Jeriko i te kie no, wha nyaze te vuẹ omẹ.’ Yọ Aizaya ọ riobọhọ omọfa jọ họ, ta nọ: ‘Ọye ọ rrọ obei na! Wha vi ei.’—Aiz. 6:8.

⁹ Jesu Kristi họ oriruo nọ ọ mae rro ọrọ ohwo nọ ọ kuvẹ re ẹzi Ọghẹnẹ ọ kpọe. U no rie eva ze re ọ ziọ otọakpọ te ta ahwo-akpọ n’igbo. (Jọn 3:16) Kọ ẹzi omolahiẹ nọ Jesu o wo na o gbẹ wọ omai ru epọvo na? Nọ oniọvo jọ nọ ọ rrọ ọkpako ukoko kri no o je dhesẹ oghẹrẹ nọ o rri uthuru na, ọ ta nọ: “Eme nọ Jesu ọ ta kẹ Pita inọ ọ rẹrote igodẹ riẹ, i duobọte omẹ gaga. Evaọ ikpe na kpobi, mẹ ruẹ epanọ umutho eme ẹwo gbe obufihọ e rẹ tuduhọ amọfa awọ te. O rẹ were omẹ gaga re me ru iruo kẹ inievo na.”—Jọn 21:16.

10. Eme o rẹ sae wọ ezae Ileleikristi raro kele oriruo Jesu gbodibo kẹ amọfa?

¹⁰ Uruemu nọ ezae nọ e rrọ ukoko na a re wo kpahe uthuru Ọghẹnẹ o rẹ wọhọ orọ Jesu ọnọ ọ ta nọ: “Mẹ rẹ kẹ owhai udhedhẹ.” (Mat. 11:28) Ẹrọwọ nọ inievo-emezae a re fihọ Ọghẹnẹ gbe uyoyou rai kẹ ukoko na o rẹ wọ ai te kẹ iruo ezi nana, a re roro ho inọ iruo na e ga hrọ. Rekọ, ẹvẹ otẹrọnọ o were oniọvo jọ họ re o te kẹ iruo nana? Kọ ọ sae daoma wo isiuru nọ ọ rẹ rọ gbodibo evaọ ukoko na?

Daoma Wo Isiuru nọ Whọ rẹ rọ Gbodibo

11. Ẹvẹ ohwo o re ro wo isiuru nọ ọ rẹ rọ gbodibo kẹ amọfa?

¹¹ Otẹrọnọ who bi roro inọ who te kẹ ewha-iruo evaọ ukoko na ha, o roja re whọ lẹ kẹ ẹzi ọfuafo. (Luk 11:13) Ẹzi Jihova o ti fi obọ họ kẹ owhẹ fi awaọruọ nọ who wo kpobi kparobọ. Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ rẹ kẹ omai isiuru nọ ma rẹ rọ gbodibo kẹ amọfa, keme ẹzi riẹ ọ rẹ wọ oniọvo-ọmọzae re o te kẹ ewha-iruo, ẹzi na ọ vẹ jẹ kẹe ẹgba nọ ọ rẹ rọ wha iruo Ọghẹnẹ haro. (Fil. 2:13; 4:13) Fikiere, u fo re ma yare Jihova kẹ obufihọ nọ who re ro wo isiuru nọ whọ rẹ rọ jẹ ewha-iruo rehọ.—Se Olezi 25:4, 5.

12. Ẹvẹ ohwo ọ sai ro wo areghẹ nọ ọ rẹ rọ rẹrote ewha-iruo nọ a muhọ iẹe obọ?

¹² Fikinọ ọ riẹ inọ uye o riẹ re a rẹrote uthuru na, Oleleikristi ọ rẹ sae jiroro inọ ọ gwọlọ te kẹ ewha-iruo ho. Hayo ọ sai roro inọ o wo eriariẹ nọ ọ rẹ rọ wọ ewha-iruo ho. O tẹ make rrọ ere, ọ rẹ sai wo eriariẹ ẹkwoma osegboja nọ o re ro se Ebaibol gbe ebe ukoko na. Ọ rẹ sae nọ oma riẹ nọ, ‘Kọ mẹ be ruẹrẹ oke họ nọ me re ro se Ebaibol, kọ mẹ be hae lẹ kẹ areghẹ?’ Jemis olele na o kere nọ: “Otẹrọnọ areghẹ ọkare owhai ọjọ, jọ ọ yare Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ ọvọvẹ nọ rẹ gboke he, a rẹ te rehiẹe kẹe.” (Jem. 1:5) Kọ whọ rọwo eme nana? Nọ Solomọn ọ lẹ kẹ areghẹ, Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ “areghẹ gbe iroro otọ-oriẹ” nọ i fi obọ họ kẹe bru emamọ oziẹ. (1 Iv. 3:7-14) Ginọ uzẹme inọ uyero Solomọn u wo ohẹriẹ. Ghele na, o rẹ sai mu omai ẹro inọ Ọghẹnẹ ọ te rọ areghẹ kẹ ezae nọ i wo owha-iruo evaọ ukoko na re a sae rẹrote igodẹ riẹ ziezi.—Itẹ 2:6.

13, 14. (a) Dhesẹ oghẹrẹ nọ “uyoyou Kristi” u kpomahọ Pọl. (b) Ẹvẹ u fo inọ “uyoyou Kristi” u re kpomahọ omai?

¹³ Oware ofa nọ u re fi obọ họ kẹ omai wo isiuru nọ ma re ro ru iruo kẹ amọfa họ eroro didi kpahe eware nọ Jihova avọ Ọmọ riẹ a ru kẹ omai no. Wọhọ oriruo, roro kpahe 2 Ahwo Kọrint 5:14, 15. (Sei) Ẹvẹ ma sae rọ ta nnọ “uyoyou Kristi oye o rọ omai esuo”? Uyoyou nọ Kristi o ro whu kẹ omai o rro te epanọ u ro duobọte omai udu, jẹ wọ omai dhesẹ ovuhumuo kẹe. Uyoyou Kristi u kpomahọ uzuazọ Pọl. U ru rie whaha oriobọ, u te je fi obọ họ kẹe gọ Ọghẹnẹ jẹ gbodibo kẹ enọ e rrọ ukoko na gbe enọ e rrọ họ.

¹⁴ Ma te roro kpahe uyoyou nọ Kristi o wo kẹ ahwo o rẹ wọ omai yere iei. Fiki onana, ma re ti vuhumu inọ o thọ gaga re ma ‘kọ kẹ iwo’ ẹkwoma uzuazọ oriobọ nọ ma re yeri. Ukpoye, ma rẹ ruẹrẹ uzuazọ mai họ re ma rehọ iruo Ọghẹnẹ karo. Oma o rẹ wọ omai re ma rọ fiki uyoyou “gba odibo” kẹ inievo mai. (Se Ahwo Galesha 5:13.) Ma te rri oma mai wọhọ erigbo nọ i bi ru iruo kẹ idibo Jihova, ma te rọ ọghọ gbe adhẹẹ yeri kugbe ai. Ma rẹ whaha ekpehre ẹzi nọ Setan ọ be whaharo.—Evia. 12:10.

O Gwọlọ Omodawọ Uviuwou na Soso

15, 16. Re oniọvo ọ sai te kẹ odibo oruiruo hayo ọkpako, eme ahwo uviuwou riẹ a re ru?

¹⁵ Oniọvo-ọmọzae o te wo aye gbe emọ, a re rri oghẹrẹ nọ uviuwou riẹ o be daoma te nọ a tẹ be jiroro sọ o te odibo oruiruo hayo ọkpako. Edikihẹ abọ-ẹzi gbe uruemu ahwo uviuwou riẹ u re kpomahọ eromuo oniọvo na. Onana u dhesẹ epanọ o roja te re uviuwou o tha ọsẹ-uwou na uke nọ ọ be daoma te kẹ odibo oruiruo hayo ọkpako evaọ ukoko na.—Se 1 Timoti 3:4, 5, 12.

¹⁶ O rẹ were Jihova nọ ahwo uviuwou a te bi ru iruo kugbe ziezi. (Ẹf. 3:14, 15) Re oniọvo ọ wọ ewha-iruo riẹ evaọ ukoko na jẹ rẹrote uviuwou riẹ “ziezi” o gwọlọ inọ ọ rẹ jọ owowa. Fikiere, o roja re ọkpako hayo odibo iruiruo o ru Uwuhrẹ Ebaibol Uviuwou kugbe aye gbe emọ riẹ kẹse kẹse. O re lele ai kpohọ usiuwoma ẹsikpobi. Evaọ abọdekọ riẹ, o roja re ahwo uviuwou a roma kpotọ kẹ ọsẹ-uwou na.

Kọ Whọ Sae Wariẹ Jọ Ọkpako Hayo Odibo Oruiruo?

17, 18. (a) A tẹ rọ fiki oware jọ si oniọvo jọ no ọkpako hayo odibo oruiruo, eme o re ru? (b) Otẹrọnọ oniọvo jọ nọ ọ jọ ọkpako hayo odibo oruiruo vẹre ọ gbẹ rrọ họ, eware vẹ ọ rẹ tẹrovi?

¹⁷ Ẹsejọhọ whọ jọ ọkpako hayo odibo oruiruo vẹre. Who you Jihova yọ o rẹ sai mu owhẹ ẹro inọ o gbe wo ọdawẹ kẹ owhẹ. (1 Pita 5:6, 7) Kọ a ta kẹ owhẹ inọ u fo re who ru inwene jọ? Rọwo iruthọ ra, yọ avọ obufihọ Ọghẹnẹ, ru inwene nọ i fo. Who muofu kẹ ekpako na ha. Wo areghẹ, rẹro inọ eware i ti woma. Oniọvo nọ ọ jọ ọkpako ikpe buobu vẹre ọ ta nọ: “Mẹ gba riẹ mu inọ mẹ rẹ ruabọhọ iwuhrẹ enya, usiuwoma ota, gbe isase Ebaibol wọhọ epanọ me je ru okenọ mẹ jọ ọkpako ukoko, yọ ere me gine ru. Me wuhrẹ odiri keme me je roro inọ a te wariẹ rehọ omẹ mu nọ ukpe ọvo hayo ivẹ e tẹ vrẹ no, rekọ o rehọ enwenọ ikpe ihrẹ re a tẹ te wariẹ rehọ omẹ mu ọkpako. Evaọ etoke yena kpobi, uduotahawọ nọ a jẹ kẹ omẹ inọ oma o rrọ omẹ hẹ u fi obọ họ kẹ omẹ gaga.”

¹⁸ Otẹrọnọ whọ jọ ọkpako hayo odibo oruiruo vẹre, udu u whrehe owhẹ hẹ. Roro kpahe epanọ Jihova ọ be ghale odibọgba gbe uviuwou ra. Fi obọ họ kẹ uviuwou ra nyaharo evaọ abọ-ẹzi, weze bru enọ e be mọ, jẹ rọ uduotahawọ kẹ enọ udu u whrehe no. Maero, rri uvẹ-ọghọ nọ who wo ghaghae, onọ who bi ro jiri Ọghẹnẹ je whowho emamọ usi Uvie na wọhọ omọvo Isẹri Jihova.a—Ol. 145:1, 2; Aiz. 43:10-12.

Wariẹ Kiẹ Uyero Ra Riwi

19, 20. (a) Eme a tuduhọ inievo-emezae kpobi awọ inọ a ru? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?

¹⁹ Nẹnẹ ma gwọlọ ekpako gbe idibo iruiruo vi epaọ anwẹdẹ. Fikiere ma tuduhọ inievo-emezae kpobi awọ re a wariẹ kiẹ uyero rai riwi jẹ nọ oma rai nọ, ‘Mẹ gbẹ rrọ odibo oruiruo hayo ọkpako ho, kọ mẹ gbẹ kiẹ oma riwi re mẹ riẹ oware nọ o soriẹ ze?’ Jọ ẹzi Ọghẹnẹ o fi obọ họ kẹ owhẹ roro kpahe ẹme nana ziezi.

²⁰ Ahwo nọ e rrọ ukoko na kpobi a re wo erere no omolahiẹ ibe eg’Ọghẹnẹ rai ze. Ma te bi ru eware ezi kẹ amọfa yọ ẹzi ma be kọ kẹ na, onana o vẹ wha evawere se omai. Rekọ wọhọ epanọ uzoẹme nọ o rrọ aro na u ti dhesẹ, ma rẹ kpọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ eva ha. Ẹvẹ ma sae rọ whaha onana?

[Oruvẹ-obotọ]

Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?

• Imuẹro vẹ eruẹaruẹ nọ e rrọ Maeka 5:5 e kẹ omai?

• Dhesẹ oware nọ ẹzi omolahiẹ kẹ amọfa o gwọlọ.

• Ẹvẹ ohwo ọ sai ro wo isiuru nọ ọ rẹ rọ gbodibo kẹ amọfa?

• Re ọzae ọ sai te odibo oruiruo hayo ọkpako, eme o gwọlọ mi uviuwou riẹ?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]

Eme who re ru re whọ sai te ọkpako hayo odibo oruiruo?