Enọ Ahwo nọ A s’Ebe
Fiki uzi nọ Ọghẹnẹ o jie evaọ Ebaibol na kpahe azẹ, ẹvẹ Isẹri Jihova a rri usiwo imu nọ a rẹ rehọ azẹ obọ ohwo ru?
Nọ Oleleikristi ọ tẹ be jiroro oware nọ o re ru evaọ ẹme nana, orọnikọ oware nọ o were riẹ kpobi o re ru hu, yọ orọnọ oware kpobi nọ edọkita ọ ta kẹe o re lele he. Oleleikristi kpobi o re roro kpahe oware nọ Ebaibol ọ ta kpahe azẹ. Onana yọ ẹme riẹ avọ Jihova.
Jihova ọye ọ ma omai, yọ o jie uzi inọ ma re azẹ hẹ. (Emuhọ 9:3, 4) Evaọ usu izi nọ Ọghẹnẹ o jie kẹ ahwo Izrẹl, ọ ta nọ a re azẹ hẹ. Fikieme? Anọ: “Keme evaọ azẹ na uzuazọ omama na o rrọ, yọ mẹ omamẹ mẹ rehọ e riẹ fihọ agbada-idhe na kẹ owhai re wha rehọ iẹe ru omavoro kẹ omarai.” Kọ ohwo o te kpe arao nọ ọ gwọlọ re, eme u fo nọ o re ru? Ọghẹnẹ ọ ta nọ: “O re ru azẹ riẹ hwẹ noi oma hrọ, o ve nwo ẹkpẹ ruru iei.”a (Iruo-Izerẹ 17:11, 13) Jihova ọ wariẹ ujaje nana unuẹse buobu. (Iziewariẹ 12:16, 24; 15:23) Obe ahwo Ju jọ nọ a re se Soncino Chumash o ta nọ: “A re ku azẹ na fihọ oria jọ re a rawo iẹe he. Rekọ a re ku ei fihọ otọ re ohwo ọvo ọ siọ iẹe ba ẹre.” Ohwo Izrẹl ọvo o re ku azẹ omama ofa rehọ, rawo iẹe, hayo rehọ iẹe ru oware jọ họ. Keme Ọghẹnẹ họ ọnọ o wo azẹ na, koyehọ uzuazọ na.
Nọ Mesaya na ọ rọ uzuazọ riẹ dhe idhe no, ohwo ọvo ọ gbẹ rrọ otọ Uzi Mosis hi. O make rrọ ere na, uzi Ọghẹnẹ kpahe azẹ u ri nwene he. Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi ọfuafo riẹ ru nọ ikọ na a ro kere se Ileleikristi inọ a ‘siomano azẹ.’ A re rri uzi yena vo vievie he. Epanọ u fo nọ a rẹ kẹnoma kẹ ọfariẹ-ogbe gbe ẹdhọgọ na, ere u fo nọ a rẹ kẹnoma kẹ azẹ. (Iruẹru Ikọ 15:28, 29; 21:25) Anwọ oke jọ ze na, edọkita a re se azẹ no ahwo jọ oma ze, a ve sei fihọ amọfa oma. Dede nọ ahwo buobu a bi ru onana, Isẹri Jihova a riẹ nọ a te ru ei, yọ a thọ uzi nọ Ọghẹnẹ o jie kpahe azẹ na no.b
Ẹsejọ nọ edọkita ọ be te bẹre ohwo, ọ rẹ vuẹe nọ ọ nyaze re a se azẹ riẹ fihọ oria jọ eka jọ taure a te ti ru obẹrọ na, re oke nọ a te bẹre iẹe na, o tẹ gwọlọ nọ a re se azẹ fihọ iẹe oma a ve se azẹ obọriẹ fihọ iẹe oma (oye a re se preoperative autologous blood donation, hayo PAD). Rekọ ẹme nọ ọ rrọ Iruo-Izerẹ gbe Iziewariẹ u dhesẹ nọ o thọ re a rọ ẹjiroro utioye rehọ azẹ ohwo, rawo iẹe, je sei fihọ iẹe oma. Eria Ebaibol yena i dhesẹ nọ a rẹ rawo azẹ hẹ. A re ku ei fihọ otọ, onọ u dhesẹ nọ a zihe i rie kẹ Ọghẹnẹ no. Uzẹme inọ Ileleikristi a gbẹ rrọ otọ Uzi Mosis hi. Ghele na Isẹri Jihova a riẹ oware nọ Ọghẹnẹ ọ rọ fiki riẹ jie uzi yena. Yọ a gba riẹ mu no inọ a re ‘siomano azẹ.’ Fikiere, ma re se azẹ no oma mai ze rọ kẹ ohwo jọ họ. Yọ ma re se azẹ obọmai fihọ oria jọ re oke ofa a wariẹ sei fihọ omai oma ha. Ma te ru oware utioye na yọ ma raha uzi Ọghẹnẹ.
U wo eware sa-sa nọ a rẹ rọ azẹ ru nọ Ebaibol ọ nwane ta sọ e thọ hayo e thọ họ. Wọhọ oriruo, Ileleikristi buobu a rẹ rọwo nọ a se amazẹ jọ no ai oma ze ro ru etẹste kẹsena a ve ku azẹ na fiẹ. U te no etẹste no, u wo eware efa nọ edọkita ọ rẹ sae ta nọ ọ te rọ azẹ ohwo ru, nọ o te bi siwi ei.
Wọhọ oriruo, u wo oghẹrẹ obẹrọ jọ nọ a rẹ jọ fi ifi họ ohwo na oma nọ azẹ riẹ ọ rẹ dhẹ ro, kẹsena a ve ku oware jọ nọ o wọhọ ame fihọ azẹ nọ o kiọkọ ohwo na oma. Uwhremu na a ve zihe azẹ nọ ọ dhẹ no ohwo na oma na fihọ iẹe oma re azẹ riẹ ọ sai bu te epanọ o jọ vẹre (a re se onana hemodilution). Oware ofa nọ edọkita a re ru nọ a tẹ be bẹre ohwo họ, a re fi oware jọ họ oria nọ a bẹre na re azẹ na o hwẹ fihọ iẹe. Kẹsena a vẹ rehọ abọ ọwawae azẹ na zihe fihọ oma ohwo na (a re se onana cell salvage). Oghẹrẹ ofa jọ o riẹ nọ a re ru azẹ, nọ a tẹ be bẹre ohwo. Edọkita ọ rẹ sai ru nọ azẹ ohwo na ọ rẹ rọ dhẹ kpohọ ẹjini jọ evaọ omoke jọ. Ẹjini nana o re ru iruo nọ ubiudu ohwo-akpọ, irue hayo ibieku riẹ i re ru. Uwhremu na, a ve zihe azẹ na fihọ oma ohwo na. U te no enana no, ẹsejọ edọkita o re ru re azẹ ohwo na o hwẹ fihọ ẹmẹjini jọ re o si eware iyoma nọ e rrọ azẹ na no. Hayo re a jọ azẹ na rehọ eware jọ nọ a re fihọ abọ jọ oma na nọ a jọ gwọlọ iẹe. U te no ere no, ẹsejọ edọkita ọ rẹ sae jọ oma ohwo se amazẹ jọ ze re a rehọ umu jọ gwae, kẹsena a ve sei zihe fihọ oma ohwo na.
U wo oghoghẹrẹ sa-sa nọ a re ru azẹ ohwo nọ a te bi siwi ei. Yọ eghẹrẹ ekpokpọ i bi kieze. Ma sae te robọ kotọ dhesẹ oghẹrẹ nọ a re ru ai hi, yọ ma sae vuẹ owhẹ onọ who re ru hu. Oleleikristi kpobi ọye ọ rẹ jiroro oghẹrẹ nọ a re ru azẹ riẹ nọ a tẹ be bẹre iẹe, a tẹ be tẹste azẹ riẹ, hayo siwi ei. Taure a te ti mu usiwo na họ, ọ rẹ nọ edọkita hayo ohwo nọ o bi siwi ei na oghẹrẹ nọ a ti ro siwi ei gbe oghẹrẹ nọ a ti ru azẹ riẹ. Kẹsena ọ vẹ jiroro oware nọ o re ru nọ udu riẹ u gbe brukpei oke ofa ha. (Rri ẹkpẹti na.)
U fo nọ Ileleikristi kpobi a rẹ kareghẹhọ nọ a rọ omarai kẹ Ọghẹnẹ no, yọ ‘a rẹ rehọ udu rai kpobi gbe uzuazọ rai kpobi gbe ẹgba rai kpobi gbe iroro rai kpobi ro you’ rie. (Luk 10:27) Ahwo buobu evaọ akpọ na a be daezọ họ sọ oware nọ a bi ru o be dha Ọghẹnẹ eva. Rekọ Isẹri Jihova a rọ usu rai kugbe Ọghẹnẹ zaharo vievie he. Jihova nọ ọ kẹ omai uzuazọ na ọ gwọlọ nọ ma kareghẹhọ nọ Jesu ọ rọ azẹ riẹ ta omai no igbo no. Ebaibol ọ ta nọ: “Ọ rehọ ẹkwoma azẹ Ọmọ riẹ [Jesu Kristi] hwa osa ẹtanigbo ro si omai no igbo, koyehọ erọvrẹ iruthọ mai.”—Ahwo Ẹfisọs 1:7.
[Eme-Obotọ]
a Ọzae jọ nọ a re se Professor Frank H. Gorman o kere nọ: “Nọ ohwo o te ku azẹ arao na fihọ otọ u dhesẹ nọ o rri uzuazọ arao na ghaghae, yọ ọ be rọ adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ nọ ọ ma arao na jẹ be rẹrotei anwẹdẹ.”
b A jọ Uwou-Eroro Ahrẹ 1, 1951 (ọrọ Oyibo) kẹ iyo enọ jọ kpahe azẹ ro dhesẹ vevẹ nọ u fo vievie he re ohwo ọ rehọ azẹ omọfa fihọ oma.
[Ẹkpẹti hayo Uwoho]
NỌ OMARA ENỌ NANA
Kọ otẹrọnọ a ti fi ifi họ omẹ oma re azẹ mẹ ọ dhẹ fihọ ae jẹ dhẹ zihe fihọ omẹ oma, o te were omẹ? Kọ udu u ti brukpe omẹ inọ azẹ nọ ọ dhẹ no omẹ oma na, a zihe i rie fihọ omẹ oma ukpenọ a re ku ei fihọ otọ?
Otẹrọnọ a gwọlọ tẹste azẹ mẹ hayo siwi omẹ, nọ a je se azẹ jọ no omẹ oma, fi eware jọ họ iẹe je sei zihe fihọ omẹ oma, kọ eware nọ mẹ jọ Ebaibol wuhrẹ no i ti ru nọ udu mẹ u ti ro brukpe omẹ?