Uzou 20
Uzuazọ gbe Azẹ—Who Bi Riwi ae Ghaghae?
1. (a) Ẹvẹ Ọghẹnẹ o rri uzuazọ? (b) Ẹvẹ ma sae ro dhesẹ nọ ma wo ovuhumuo okẹ Ọghẹnẹ ọrọ uzuazọ?
URE gbe omai unu hu inọ eriwo Ọghẹnẹ kpahọ uzuazọ u wo ohẹriẹ gaga no orọ akpọ na. Rọkẹ Ọghẹnẹ, uzuazọ ohwo o rọ ghaghae. Kọ who bi rri rie evaọ edhere otiọye na? Ma rọ oma kpobi hwa Ọghẹnẹ, ọnọ ọ “kẹ ahwo kpobi uzuazọ, gbe ẹwẹ, jegbe eware kpobi.” (Iruẹru 17:25-28; Ol. 36:9) Ma te wo oghẹrẹ eriwo Ọghẹnẹ, ma rẹ te sẹro uzuazọ mai. Rekọ ma rẹ te thọ uzi Ọghẹnẹ evaọ oma odawọ nọ ma gwọlọ siwi uzuazọ mai onana ha. Ma kru eyaa Ọghẹnẹ ọrọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ ghaghae rọ kẹ enọ i ghine fi ẹrọwọ họ Ọmọ riẹ.—Mat. 16:25, 26; Jọn 6:40; Jud 21.
2. Uruemu ono kpahọ uzuazọ akpọ na o bi dhesẹ, kọ didi oghẹrẹ iroro onana u re su kpohọ ẹsejọ?
2 Wo ohẹriẹ no oyena, Jesu ọ ta nọ Setan Ẹdhọ na, osu akpọ ọnana, ‘ojihẹ ọrọ no emuhọ ze.’ (Jọn 8:44; 12:31) Ro no emuhọ ọwọsuọ riẹ ze ọ rọ wha uwhu te ahwo. Ikuigbe ozighi akpọ na yọ edhesẹvia ẹzi riẹ. Rekọ Setan ọ rẹ sae jẹ rẹriẹ oma riẹ fihọ oghẹrẹ ọfa re. Fikiere, ahwo nọ ọ be kpọ iroro rai a rẹ vravro nnọ, nọ o nwane thọ re ohwo o wo egagọ ha na, uzuazọ o tẹ rọ otọ enwoma who re ti wo erere whọ tẹ gaviezọ kẹ “emamọ” ehrẹ rai viukpenọ a ta ẹme no Ebaibol na ze. (Wawo 2 Ahwo Kọrint 11:14, 15.) Okenọ whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe eyero uzuazọ-hayo-uwhu, bovẹ udu ra o re ti roro kpohọ? Eva uzẹme, ẹgwọlọ mai ọ rẹ jọ re ma ru Jihova eva were.
3. (a) Fikieme u je si omai urru re ma riẹ oware nọ Ebaibol na e ta kpahọ azẹ? (b) Se Emuhọ 9:3-6 gbe Iruẹru 15:28, 29, re whọ kẹ uyo enọ nọ a kere fihọ obọ ehru ẹme ọnana.
3 Ẹme Ọghẹnẹ o rovie usu okpekpe nọ o rọ udevie uzuazọ gbe azẹ, ta nọ: “Keme eva azẹ uzuazọ ohwo o rọ.” Nwanọ epanọ uzuazọ o rọ ghaghae na, ere re, Ọghẹnẹ o ru azẹ ghaghae. Ọye o wo riei, nọ a re ro ruiruo evaọ edhere nọ ọ gwọlọ ọvo. (Izerẹ. 17:3, 4, 11; Izie. 12:23) Fikiere u re woma re ma roro ziezi kpahọ oware nọ ọ gwọlọ mi omai kpahọ azẹ.
Se Emuhọ 9:3-6
Didi iruemu evaọ oria ra o gwọlọ nọ who re muẹro hotọ ziezi re whọ siọ azẹ arao ba ẹriọ?
Evaọ eriwo oware nọ a ta evaọ owọ avọ 4 kpahọ azẹ arao, ẹvẹ who re ru kpahọ azẹ ohwo ọ da (nọ a je ru evaọ oke eha ohọre obọ Rom)?
Wọhọ epanọ a dhesẹ i rie evaọ awọ avọ 5 gbe 6 na, ono ma ti guọvunu kẹ otẹrọnọ ma kpe azẹ ohwo?
Kọ onana u dhesẹ nọ ẹgwọlọ ọnana o ti wo iruo evaọ omoke kakao jọ ọvo? Kọ i kpoma họ omai?
Kọ a siọ azẹ ohwo no ẹme nọ a jọ etenẹ ta na?
Kọ ẹme nọ ọ rọ etenẹ na u dhesẹ nọ a rẹ sai nwene iroro evaọ oke oware idudhe?
4. Wọhọ epanọ a jọ etenẹ ta na, didi owọ Ikereakere na i dhesẹ nọ ohwo ọ rẹ jẹ re ọ siọ obọ ba ewo kugbe abe-ọriọ azẹ?
4 Rọ kpahọ azẹ ohwo, ma rẹ sai roro iei nọ ma te bi si oma no ohwo okpe ọvo oye o rẹ lẹliẹ omai kare abe-ọriọ họ. Ikereakere na e ta nọ otẹrọnọ ma rọ udevie ukoko jọ nọ ọ riabe azẹ evaọ aro Ọghẹnẹ, ogbahọ nọ ma si oma no ino otẹrọnọ ma gwọlọ wo obọ kugbe emuemu riẹ ha. (Evia. 18:4, 24; Mae. 4:3) Owọ-ojẹ utioye na o gwọlọ ovẹrẹ.
5. Ẹvẹ omodawọ evaọ iruo odibọgba u kugbe ufuoma o wo no abe-ọriọ azẹ?
5 Rọkẹ idibo Ọghẹnẹ enọ o vi re a vẹvẹ unu kpahọ ọraha evaọ uye ulogbo nọ o be tha na, re a siọ abe azẹ ba ẹre o gwọlọ nọ a re whowho ovuẹ yena avọ ẹrọwọ. (Wawo Izikiẹl 3:17-21.) Pọl ukọ na o riwi oma riẹ wọhọ ọriosa oghẹrẹ ahwo kpobi fikiọ odibọgba nọ a mu họ iẹe obọ. O wo ufuoma no azẹ rai evaọ okenọ o te se isẹi kẹ ai no kpahọ ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ kẹ esiwo. (Rom 1:14, 15; Iruẹru 18:5, 6; 20:26, 27) Kọ omodawọ ra evaọ iruo odibọgba na u bi dhesẹ nọ whọ riẹ kpahe owha-iruo otiọye nọ o rọ uzou Isẹri Jihova?
6. Didi okugbe ọ riẹ evaọ udevie omonwa owhaha gbe adhẹẹ rọkẹ aghare azẹ?
6 Omonwa idudhe ọgaga o rẹ jẹ jọ oware nọ mai kpobi a re roro gaga re. Evaọ otọ Uzi Mosisi na, ahwo nọ e rehọ ethobọ si uwhu kpe ọrivẹ a rri rai kare abe he. Iye e ja riẹ nọ a fihọ. (Ọny. 21:29, 30; Izie. 22:8; Ik. 35:22-25) Ma te roro ujaje nọ onana ukpoma họ, ma rẹ te sẹro oma mai re ma whaha efiba omonwa idudhe ọgaga jọ ẹkwoma oghẹrẹ nọ ma be dhẹ omoto, ẹkwoma owojẹ ugheghẹ jọ hayo eware nọ e rẹ sae wha omonwa ọgaga ze nọ a rẹ seba evaọ uwou mai hayo evaọ eria iruo mai. Kọ uruemu ra kpahọ eware nana i bi dhesẹ ovuhumuo ra vọvọ kẹ aghare uzuazọ?
Kọ Ẹvẹ Kpahọ Ero Ruiruo Azẹ Wọhọ Umu?
7. (a) Kọ azẹ omọfa o se fihọ oma o rọwo kugbe aghare azẹ? (b) Fikieme o jẹ rọ ababọ iroro re ma ta nọ ujaje ọ a ‘si oma no azẹ’ o rọ kẹ iruemu nọ e jọ odode evaọ ikpe udhusoi ọsosuọ na ọvo?
7 Dede nọ uruemu na o rọ okpokpọ họ, maero evaọ ikpe udhusoi avọ 20 mai ọnana, a bi se azẹ fihọ oma gaga, avọ ẹjiroro uzuazọ usiwo. Te azẹ na gbe ekwakwa riẹ kpobi a bi fihọ iruo evaọ oghẹrẹ onana. Evaọ uzẹme, iruẹru imu itieye na e rẹ nwane kẹ udu nọ ọnọ ọ be mọ na o ti whu ha ha. Uzẹme, ẹsejọ uwhu o rẹ nwane lele iei fikiọ efihiruo azẹ otiọye na. Rekọ onọ o maero dede—Kọ ẹgwọlọ Ebaibol nnọ ma ‘si oma no azẹ’ u kpomahọ uruemu imu enana re? E! Re a rehọ azẹ no omama ofa jọ kpobi fihọ oma na, te ọrọ ohwo te ọrọ arao, oraha uzi Ọghẹnẹ. U dhesẹ orivo kẹ aghare azẹ. (Iruẹru 15:19, 20) Oware ovo o riẹ nọ ma re kru dhe obọ họ nọ ma rẹ rọ ta nọ a ‘si oma no azẹ’ o jọ kẹ iruemu ikpe udhusoi ọsosuọ na ọvo nọ u kpoma họ iruẹru imu ọgbọ na ha. Roro kpahe ẹme na: Ono ọ sae ta nọ ujaje Ebaibol na mukpahe ohwo-okpe u kpomahọ ohwo ọ sa kpe he, fikinọ iwhunu wọhọ epanọ ma riẹ rai u re ti kri nọ a ro mu ai họ ekuo ho? Kọ u re ti wo iroro re a vravro nọ ẹwhaha idieda vrẹ ẹta o jọ kẹ idi nọ a riẹ kpahe evaọ ikpe udhusoi ọsosuọ na ọvo inọ uzi oyena ukpoma họ idi egaga ọgbọ na ha? Rọ kẹ ahwo nọ e ghinẹ gwọlọ ru Ọghẹnẹ eva were, ovuẹ ujaje ọ a ‘si oma no azẹ’ na u re vevẹ.
8. (a) Ẹvẹ whọ rẹ sae rọ riẹ sọ oghẹrẹ imu jọ i fo kẹ Oleleikristi? (b) Otẹrọnọ ọbo-imu jọ ọ gwọlọ se azẹ jọ no owhẹ oma, re okiofa o zihe iei fihọ oma ra evaọ oke oma obẹrọ, didi ujaje Ebaibol o rẹ sai fiobọhọ k’owhẹ jẹ emamọ iroro? (c) Ẹvẹ ohwo ọ rẹ jẹ iroro kpahọ usiwo nọ o gwọlọ azẹ nọ o rẹ dhẹ ekwakwa jọ nọ erọ oma ha wariẹ?
8 Ghele na, oghẹrẹ nọ iruẹru imu jọ i bu ona te e rẹ sae kpare onọ. Ẹvẹ a rẹ sai ro ku enana họ? Orọ ọsosuọ, nọ ọbo-imu ra re o ru ei vevẹ k’owhẹ ziezi oghẹrẹ nọ o ti ru iruo na riwẹ. Kẹsiẹe who ve roro iei avọ olẹ evaọ obufihọ ijaje Ebaibol na. Ọbo-imu na ọ rẹ sae jẹ iroro nọ a se azẹ jọ no oma ra tha nọ a ti ro ruiruo, otẹrọnọ o gwọlọ ere, evaọ oke oma obẹrọ ofa. Kọ whọ te rọwo? Kareghẹhọ nọ, wọhọ epanọ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ẹkwoma Mosisi o ta, azẹ nọ a si no omama kpobi ze a re ku ei fihọ otọ. (Izie. 12:24) Ma rọ otọ Uzi na nẹnẹ hẹ, rekọ ẹme na họ azẹ ọ rẹ ghaghae yọ, a te si ei no omama ze, a re zihe iei bru Ọghẹnẹ ẹkwoma e ku fihọ uririawọ riẹ, otọakpọ na. (Wawo Matiu 5:34, 35.) Fikiere, ẹvẹ o sae rọ jọ ziezi re a fi azẹ ra họ oria jọ (makọ omoke kpẹkpẹ dede) re a wariẹ sei fihọ owhẹ oma? Rekọ otẹrọnọ ọbo-imu na ọ ta nọ, evaọ udevie oke obẹrọ na hayo evaọ oke imu efa e rehọ, a te rehọ azẹ ra dhẹ ekwakwa jọ nọ e rọ oma ra ha wariẹ, ukuhọ riẹ a vẹ te jẹ wariẹ zihe iei ze? Kọ whọ te rọwo? Ejọ i roro avọ eva efuafo nọ, a rẹ sae kẹ uvẹ onana, ajokpanọ ekwakwa nọ a te rehọ azẹ na dhẹ wariẹ na o kare azẹ ọfa. A rri okwakwa na wọhọ abọ ọfa nọ azẹ rai ọ be jọ dhẹ wariẹ họ. Eva uzẹme, oghẹrẹ nọ eware e rẹ via i wo ohẹriẹ, yọ ogbahọ nọ whẹ ọvo ọ rẹ jiroro na. Rekọ jọ ẹjiroro ra o lẹliẹ owhẹ wo eva efuafo evaọ aro Ọghẹnẹ.—1 Pit. 3:16; 1 Tim. 1:19.
9. (a) Re o sae kẹ imuẹro adhẹẹ rọkẹ ẹjiroro ra re who ‘si oma no azẹ,’ didi oma oyọrọ u fo nọ ma rẹ rehọ? (b) Makọ evaọ oke idudhe dede, ẹvẹ a rẹ sae rọ whaha eware okpẹtu jọ? (c) Otẹrọnọ ọbo-imu hayo uwou ẹdhoguo o gwọlọ gba azẹ h’owhẹ, eme who re ru?
9 Re u muowhẹ ẹro nọ ọbo-imu ra ọ te rọ adhẹẹ kẹ ẹjiroro ra ọrọ a ‘si oma no azẹ,’ ta kẹe taure umu o rehọ idudhe jọ kpobi o tẹ te r’oma via. Otẹrọnọ u fo re a kiẹ ẹsipito rri kẹ esiwo, sẹro oma ra re whọ yare re who kere fihọ otọ inọ a kẹ owhẹ azẹ hẹ, re whẹ ọvo ọ ta ẹme na kẹ ọbo-imu nọ o bi ti siwi owhẹ na. Rekọ otẹrọnọ oware idudhe jọ o rehọ oma via? A rẹ sae whaha eware okpẹtu jọ ẹkwoma ẹtakẹ ọbo-imu na avọ adhẹẹ gbe iroro ejẹ, be ta kẹe re ọ dao ẹgba riẹ kpobi ro fiobọhọ, rekọ avọ adhẹẹ rọ kẹ iroro Oleleikristi ra. (Itẹ 15:1; 16:21, 23) Dede na, otẹrọnọ enọ e riẹ kpahọ imu ziezi i te bi si ikẹ nọ whọ tẹ siọ azẹ u ti fi uzuazọ ra họ ọza a jẹ be gwọlọ gba owhẹ họ re whọ rọwo, eme who re ru? Ẹrọwọ o fihọ ẹgbagba idhere Jihova o rẹ lẹliẹ omai dikihẹ gaga. Omurokpotọ kẹ Jihova o rẹ lẹliẹ omai se thahethahe, keme ma sa nọ ma re yo ẹme Ọghẹnẹ vi ọ rọ ahwo.—Iruẹru 5:29; wawo Job 2:4; Itẹ 27:11.
Ẹvẹ Ẹme na Ọ Ga Te?
10. Fikieme eroro nọ azẹ osehoma o re siwi uzuazọ mai u gbe nwene eriwo mai kpahọ ẹme na ha?
10 Rọkẹ ahwo nọ e rẹ te riẹ Jihova ha, avro kpahe azẹ nọ a re se fihọ oma o rẹ wọhọ nọ yọ edhesẹ adhẹẹ kẹ aghare uzuazọ. Rekọ o rẹ thọrọ omai ẹro ho inọ ibuobu nọ e rẹ vravro itieye na a re rri uzuazọ oraha ẹkwoma eva ekparọ kare abe. Jihova ọ riẹ kpahọ uzuazọ gbe azẹ viọ ohwo jọ nọ ọ mai riẹ “ona” kpobi kpahọ imu. Ijaje Riẹ kpobi i dhesẹ oma via no nọ e rọ kẹ ewoma mai, nọ e be thọ uzuazọ mai enẹna jegbe ẹruore obaro mai. (Aiz. 48:17; 1 Tim. 4:8) Kọ Uzi ọ a ‘si oma no azẹ’ na u wo ohẹriẹ jọ?
11. (a) Eme ọvo Jihova ọ kẹ ahwo Izrẹl uvẹ nọ a rehọ azẹ ru? (b) Fikieme onana u je wuzou k’omai gaga wọhọ Ileleikristi?
11 Epanọ azẹ ọ ghare te a fi ẹgba hiẹ ẹkwoma oware nọ Jihova ọ ta kpahọ edhere ọvo nọ a rẹ sai ro fi azẹ họ iruo. “Keme eva azẹ uzuazọ o rọ; mẹ rehọ iẹe rọ kẹ owhai no obọ aruẹri nọ wha re ro voro oma fiki izi rai; keme azẹ na ọ rọ kẹ oma uvoro, fiki azọ. Fikiere mẹ tẹ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ, ohwo ọvo ọ rẹ re azẹ udevie rai hi.” (Izerẹ. 17:11, 12, ẹjẹlẹ ibieme na omai.) Azẹ erao nọ a je ku fihọ aruẹri Jihova kpobi rọwo kugbe ẹgwọlọ ọyena u dhesẹ azẹ ọghaghae Jesu Kristi. (Hib. 9:11, 12; 1 Pit. 1:18, 19) Fikiere a dhesẹ aghare azẹ Jesu ẹkwoma uzi Ọghẹnẹ nọ o ghọ ero ruiruo azẹ evaọ edhere ọfa jọ kpobi. Ro no onana ze a rẹ sae rueriẹ nọ ero ruiruo azẹ thọthọ kpobi u re dhesẹ ababọ adhẹẹ oyoma rọ kẹ ọruẹrẹfihotọ Jihova kẹ esiwo ẹkwoma Ọmọ riẹ.
12. Otẹrọnọ ma rẹriẹ ovao ku uwhu, fikieme Oleleikristi uzẹme o gbe kie ruọ azẹ o ro ruiruo thọthọ ha evaọ omodawọ re ọ gbẹ jọ uzuazọ?
12 Nọ ohwo ọ tẹ rẹriẹ ovao dhe uzuazọ-hayo-uwhu, ẹvẹ eriwo na o kpẹre te re ohwo o kiuke kuọ Ọghẹnẹ! Dede nọ iruo ebo-imu na e be d’omai ẹro ziezi, ma re mu okpakpa daoma siwi oma mai hayo orọ enọ ma you evaọ emedẹ hayo imikpe kakao jọ ẹkwoma ẹthọ uzi Ọghẹnẹ hẹ, wọhọ nọ onana họ uzuazọ na kpobi. Ma wo ẹrọwọ fihọ aghare azẹ Jesu nọ o hwẹ jegbe uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ o ru lọhọ. No udu mai kpobi ze ma rọwo nnọ idibo ẹrọwọ Ọghẹnẹ kpobi—makọ enọ i whu no dede—a te rehọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ rọ hwa ai osa.—Jọn 11:25; 1 Tim. 4:10.
Eme Ọkiẹkpemu
● Eme u ru uzuazọ gbe azẹ ghaghae? Fikieme akpọ na ọ be rọ vravro kpahọ eriwo oghẹrẹsa?
● Rọ kpahọ erao, ẹvẹ ma re ro dhesẹ adhẹẹ kẹ aghare azẹ rai?
● Evaọ idhere sasa vẹ ma je dhesẹ nọ ma bi rri uzuazọ ohwo ghaghae? Ẹvẹ u wuzou te re ma ru ere?