Ẹme Jihova Ọ Rrọ Uzuazọ
Oruvẹ no Obe Iruo-Izerẹ Ze
U RI te ukpe ovo ho nọ ahwo Izrẹl a ro wo ufuoma no igbo Ijipti na. Enẹna nọ a koko oma họ wọhọ orẹwho okpokpọ no na, a wọ no bi kpohọ otọ Kenan. Ẹjiroro Jihova họ re orẹwho ofuafo o rria Kenan. Dede na oghẹrẹ uzuazọ-uyero ahwo Kenan gbe iruemu egagọ rai e tọtọ gaga. Fikiere Ọghẹnẹ uzẹme na ọ tẹ kẹ ukoko Izrẹl izi nọ i ti ru ai jọ ahwo nọ a hẹriẹ oma kẹ iruo riẹ. A kere enana fihọ obe Ebaibol orọ Iruo-Izerẹ na. Obe nana nọ Mosis ọ jọ igbrẹwọ Saena kere evaọ ole 1512 B.C.E. na o ta ikuigbe eware nọ e vrẹ amara ọvo ho. (Ọnyano 40:17; Ikelakele 1:1-3) Jihova ọ ta udu họ ahwo riẹ awọ unuẹse buobu inọ a rẹ jọ ọrẹri.—Iruo-Izerẹ 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Isẹri Jihova nẹnẹ a rrọ otọ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ rehọ ẹkwoma Mosis kẹ na ha. Uwhu Kristi u si Uzi yena n’otọ no. (Ahwo Rom 6:14; Ahwo Ẹfẹsọs 2:11-16) Dede na, ijaje nọ e rrọ obe Iruo-Izerẹ na e rẹ sai fi obọ họ kẹ omai, wuhrẹ omai eware buobu kpahe egagọ Ọghẹnẹ mai, Jihova.
IDHE ỌRẸRI—ERỌ UNEVAZE GBE ENỌ E GBA OHWO HỌ
Idhe gbe akpẹwẹ jọ nọ Uzi na o gwọlọ e jọ erọ unevaze, yọ efa jọ e jariẹ nọ e gba ohwo họ. Wọhọ oriruo, idhe emahọ na e jọ erọ unevaze. A jẹ hae rehọ oma riẹ kpobi ru akpẹwẹ kẹ Ọghẹnẹ, nwane wọhọ epanọ Jesu Kristi ọ rọ unevaze si obọ no uzuazọ riẹ kpobi wọhọ idhe ẹtanigbo na. A jẹ hae ghale idhe ọrekugbe erọ unevaze na. A rẹ rehọ abọjọ riẹ ru akpẹwẹ kẹ Ọghẹnẹ eva aruẹri na, izerẹ na a rẹ re abọjọ, ohwo nọ o ru akpẹwẹ na ọ vẹ re abọjọ. Epọvo na re, rọkẹ Ileleikristi nọ a wholo na, Ekareghẹhọ uwhu Kristi na yọ emu-ọrekugbe.—1 Ahwo Kọrint 10:16-22.
Idhe uzioraha gbe erọ umuomu e jọ ọgbahọ. Idhe uzioraha e jọ kẹ izi nọ ohwo ọ rehọ ọthobọ raha, nọ o rrọ aro-koko ho. Orọ avivẹ họ idhe umuomu, a re dhe onana kẹ Ọghẹnẹ okenọ ohwo o te ru omọfa thọ hayo a sae rehọ idhe nana ro zihe oghẹrẹ uvẹ jọ nọ i vru mi ohwo fiki umuomu riẹ ze—hayo rọkẹ eware ivẹ na. Idhe eka e jariẹ re nọ a re ro dhesẹ ovuhumuo kẹ oghẹrẹ nọ Jihova ọ be rọ rehọ ẹgwọlọ rai kẹ ai kpọhọhwẹ. Ma gwọlọ riẹ kpahe eware nana kpobi keme idhe nọ ọvọ Uzi na ọ kẹ ujaje rai na e riẹ obọ kpohọ Jesu Kristi gbe idhe riẹ hayo irere buobu nọ i lele i rie.—Ahwo Hibru 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
2:11, 12—Eme họ “ame-ọnyọ” nọ Jihova ọ rẹ jẹrehọ wọhọ “idhe nọ a rehọ erae mahe” he? Dede nọ a jọ Ebaibol Isoko na fodẹ “ame-ọnyọ,” o sae jọ nọ ame ọnyọ dẹe a be jọ etenẹ ta ẹme kpahe na ha. Dede nọ a jẹ riẹ rehọ wọhọ “idhe nọ a rehọ erae mahe” he, a fi rie ba usu “ibi ọsosuọ . . . ekakọ udhu.” (2 Iruẹru-Ivie 31:5) Ababọ avro, “ọnyọ” nọ a jọ etenẹ fodẹ na ọ jọ ame ibi-ire. Nọ ame ubi-ure ọ rẹ sae guọ na, a se riẹ wọhọ oware nọ a re ro dheidhe eva aruẹri.
2:13—Fikieme a jẹ rehọ uwhei ‘kugbe dheidhe kpobi’? Orọnikọ re onana u fi awere họ idhe na ha. Wariẹ akpọ na họ, a rẹ rehọ uwhei rawo oware re o seba ẹraha. O wọhọ nọ a jẹ hai ku ei kugbe idhe fikinọ u dikihẹ kẹ oware nọ o kare egbogbo gbe ọraha.
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
3:17. Nọ a rri iwhri wọhọ oria nọ o mai woma evaọ oma arao na, ababọ avro awhaha nọ a fihọ ẹriọ riẹ o kareghẹhọ ahwo Izrẹl inọ onọ o mai woma kpobi o rrọ rọkẹ Jihova. (Emuhọ 45:18) Onana o kareghẹhọ omai inọ ma rẹ rehọ onọ o mai woma kpobi kẹ Jihova.—Itẹ 3:9, 10; Ahwo Kọlọsi 3:23, 24.
7:26, 27. A fi uzi họ kẹ ahwo Izrẹl nọ a re azẹ hẹ. Evaọ eriwo Ọghẹnẹ, azẹ o dikihẹ kẹ uzuazọ. Iruo-Izerẹ 17:11 o ta nọ: “Eva azẹ uzuazọ ohwo o rọ.” Oma-usino azẹ o gbẹ rrọ uzi nọ egegagọ uzẹme a be nya lele nẹnẹ.—Iruẹru 15:28, 29.
A RUẸRẸ ỌKWA-OZERẸ ỌRẸRI HỌ
Amono a ro mu re a hae mahe idhe je ru akpẹwẹ? Izerẹ na a rehọ owha-iruo nana kẹ. Wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ujaje riẹ, Mosis o ru ehaa eromuo kẹ Erọn, ozerẹ okpehru na, jẹ rọ kẹ emọ ene riẹ, enọ e hae te jọ ethabọ-izerẹ. O wọhọ nọ ehaa na e rehọ etoke edẹ ihrẹ, ẹdẹ nọ o lele i rie, ọkwa-iruo ozerẹ na o te mu iruo họ.
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
9:9—Eme azẹ nọ a re ku họ otọ agbada na gbe eware efa na u dhesẹ? Onana u dhesẹ nọ Jihova ọ jẹ azẹ rehọ kẹ ẹjiroro omavoro. Ọruẹrẹfihotọ omavoro na kpobi o wo obọ kugbe azẹ. Pọl ukọ na o kere nọ: “Wọhọ epanọ uzi o rọ azẹ o re ru eware kpobi fua, keme ababọ azẹ-ohwẹ ẹrọvrẹ izieraha ọ rẹ jọ họ.”—Ahwo Hibru 9:22.
10:1, 2—Eme o wọhọ nọ o wha uzioraha emezae Erọn, Nedab avọ Abihu na ze? Nọ Nedab avọ Abihu a ru iruo ozerẹ nọ a vi rai hi no, o raha oke he Jihova o te fi awhaha họ inọ izerẹ a rẹ da udi ogaga ha nọ a tẹ be gbodibo eva uwou-udhu-egagọ na. (Iruo-Izerẹ 10:9) Onana u dhesẹ inọ o wọhọ nọ udi ogaga o wọ emezae Erọn ru oware nọ a jọ etenẹ dhesẹ na. Dede na, uzedhe oware nọ o wha uwhu se ai họ a “dhidhe erae nọ e kare [ẹfuọ] . . . , wọhọ epanọ ỌNOWO na ọ takẹ ae he.”
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
10:1, 2. Idibo Jihova nọ i wo owha-iruo nẹnẹ a re ru lele ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ hrọ. Ofariẹ, a rẹ rehọ oheri ru orọ obọ rai hi nọ a be rẹro te ewha-iruo rai na.
10:9. Ma rẹ rehọ udi te epanọ u re ro mu omai hi nọ ma te bi ru iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai.
EGAGỌ ỌGHẸNẸ E GWỌLỌ ẸFUỌ
Ijaje nọ a fihọ kpahe erao nọ e fo nọ a rẹ re gbe enọ e fo ho na o kẹ ahwo Izrẹl erere evaọ idhere ivẹ. Ijaje nana e thọ rai no emerao ẹyao nọ i re vo, u te je ru ohẹriẹ nọ o jọ udevie rai avọ ahwo erẹwho efa ga viere. Ijaje efa i kie kpahe oware nọ a re ru nọ ohwo ọ tẹ rehọ oghẹrẹ jọ zue oma fiki ohwo owhuowhu, oma urufuọ orọ aye nọ o yẹ, oghẹrẹ nọ a re ru ẹyao oti, gbe okenọ ohwo ọ tẹ rrọ gbegbe fiki ame nọ o no oma ọzae ze gbe aye nọ ọ rrọ oke riẹ. Izerẹ e rẹ rẹrote oware nọ a re ru nọ ohwo ọ tẹ rrọ gbegbe fiki oware jọ.
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
12:2, 5—Fikieme ọmọ-oyẹ o je ru aye jọ “ogbegbe”? A ru ekwakwa-eyẹ na evaọ oghẹrẹ nọ e rẹ rọ rehọ ohwo ọgbagba ze uzuazọ. Dede na fiki okpomahọ uzioraha nọ ma riuku riẹ, a te bi yẹ emọ uzioraha nọ e kare ẹgbagba. Etoke “ogbegbe” nọ o re lele ọmọ-oyẹ, gbe eware efa jọ, wọhọ etoke nọ aye ọ tẹ rrọ oke riẹ gbe nọ ame o te no oma ọzae ze na, o kareghẹhọ ahwo Izrẹl ukuoriọ uzioraha nana. (Iruo-Izerẹ 15:16-24; Olezi 51:5; Ahwo Rom 5:12) Izi oma urufuọ na u re fi obọ họ kẹ ahwo Izrẹl wo ovuhumuo oware nọ o jẹ gwọlọ idhe ẹtanigbo nọ e rẹ te rehọ izieraha ahwo-akpọ vrẹ jẹ rehọ ẹgbagba se ahwo-akpọ. Fikiere, Uzi na o jọ kẹ ai wọhọ ‘owuhrẹ nọ ọ be rehọ ae bru Kristi.’—Ahwo Galesha 3:24.
15:16-18—Eme họ “ameoma” nọ a jọ awọ ikere nana fodẹ na? O rrọ vevẹ, onana yọ ame nọ o re no oma ọzae ze evaọ aso gbe nọ ọzae o te lele aye wezẹ.
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
11:45. Jihova Ọghẹnẹ họ ọrẹri yọ ọ gwọlọ nọ enọ e be gọe kpobi a rẹ jọ ọrẹri hayo jọ fuafo. O gbahọ nọ a rẹ daoma jọ ọrẹri jẹ yọrọ ẹfuọ ugboma gbe ọrọ abọ-ẹzi.—2 Ahwo Kọrint 7:1; 1 Pita 1:15, 16.
12:8. Jihova ọ kuvẹ re iyogbere na a rehọ evrae dheidhe ukpọ ogodẹ nọ ọ rẹ jọ ghaghae. O wo ororokẹ rọkẹ iyogbere.
A RẸ JỌ ỌRẸRI HRỌ
A jẹ hai dhe idhe izieraha nọ e mai wuzou kpobi evaọ Ẹdẹ Omavoro orọ ẹsiẹvo-ẹgbukpe na. A jẹ hae rehọ eruẹ dheidhe kẹ izerẹ na gbe orua Livai. A rẹ rehọ ẹwe dheidhe kẹ erua ahwo Izrẹl nọ e rrọ izerẹ hẹ. A re le ẹwe ọkpokpọ ọfa ruọ igbrẹwọ nọ a tẹ fa izieraha fihọ iẹe uzou no. A rehọ ewe ivẹ na wọhọ idhe uzioraha ovo. Enana kpobi i dhesẹ nọ a te rehọ Jesu Kristi dheidhe ọ vẹ te jẹ wha izieraha ahwo vrẹ.
Ijaje nọ a fihọ kpahe arao ọriọ gbe ijaje nọ i kie kpahe eware efa na e kareghẹhọ omai inọ o gwọlọ ẹfuọ nọ ma tẹ be gọ Jihova. Nwani fo, izerẹ na a re ru oma rai ọrẹri. Ehaa esa nọ a re ru ẹgbukpe na e jọ etoke oghọghọ ulogbo gbe etoke nọ a rẹ rọ kẹ Ọnọma na uyere. Jihova ọ tẹ jẹ kẹ ahwo riẹ ijaje nọ i kie kpahe epanọ a re ru ohwo nọ ọ rehọ odẹ riẹ se ugbese, ekoko Ẹdijala gbe Ikpe-Oghọghọ na, oghẹrẹ nọ a re yeri kugbe iyogbere, gbe oghẹrẹ nọ a re ru erigbo. A fodẹ eghale nọ i re noi ze nọ a te yo ẹme kẹ Ọghẹnẹ gbe iye nọ i re no aghẹmeeyo ze. Izi e jariẹ re kpahe okẹ nọ u wobọ kpahe eyaa nọ a ya gbe ẹwawọ aghare oware nọ a rọ yeyaa na, ọmọ-otuyẹ erao, gbe okẹ abọvo-abakpe nọ a rẹ kẹ wọhọ “ọrẹri kẹ . . . ỌNOWO na.”
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
16:29—Oghẹrẹ vẹ ahwo Izrẹl a re ro “mu oma rai imu”? Uruemu nana nọ a re ru evaọ Ẹdẹ Omavoro na u wobọ kpahe ayare kẹ erọvrẹ izieraha. Ababọ avro, emu-ọseba evaọ oke yena u wobọ kugbe evuhumu iruthọ ohwo. Nọ o rrọ ere na, o wọhọ nọ emu-ọseba họ ‘oma nọ a re mu imu’ na.
19:27—Eme họ otofa ujaje na inọ a “bru akọ uzou [na] wariẹ hẹ” hayo a “nware etuagba” na te oka ha? U muẹro inọ a je uzi nana rọ whaha ahwo Ju re a se etuagba hayo eto uzou rai ba ebru evaọ oghẹrẹ nọ o rẹ rọ wọhọ ẹsenọ a be raro kele uruemu ahwo egedhọ. (Jerimaya 9:25, 26; 25:23; 49:32) Dede na, uzi Ọghẹnẹ na o nwani dhesẹ nọ ahwo Ju a rẹ sai bru etuagba rai vievie he he.—2 Samuẹle 19:24.
25:35-37—Kọ ẹsikpobi o jọ oware nọ o thọ re ahwo Izrẹl a momo igho avọ isuo? Otẹrọnọ a momo igho fiki ẹjiroro ekiọthuọ, ọnọ a momo igho mi na ọ rẹ sai fi isuo họ iẹe. Dede na, Uzi na o ghọ isuo nọ a re fihọ igho nọ a momo fiki uvuhu. O thọ re a wo erere no obọ ọrivẹ nọ akpọ ọ be bẹ ze.—Ọnyano 22:25.
26:19—Oghẹrẹ vẹ a sai ro ‘ru ihru na wọhọ utehru gbe akpọ na wọhọ ẹroo’? Fiki oso nọ ọ be rrọ họ, ihru nọ e wariẹ otọ Kenan na họ e rẹ sae ru wọhọ ẹsenọ e rrọ gaga, wọhọ utehru nọ ame o re fiẹ hẹ. Ababọ oso nọ ọ rẹ rrọ, otọ na u re wo ekọlọ wọhọ ẹroo, o rẹ jọ rerẹ.
26:26—Eme họ otofa ẹme na inọ ‘eyae ikpe e rẹ te kakọ ebrẹdi evaọ ewi ọvo’? Wọhọ epanọ o rẹ jọ vẹre, aye kpobi o re wo ewi obọriẹ nọ ọ rẹ rọ kakọ ebrẹdi kpobi nọ ọ gwọlọ. Rekọ oria ikere nana u si iroro kpohọ emu nọ ọ te kare, onọ o te lẹliẹ ewi ọvo te kẹ ebrẹdi kpobi nọ eyae ikpe a te kakọ. Onana yọ ẹbẹbẹ jọ nọ a ruẹaro riẹ nọ o rẹ te tha nọ a gbẹ yọrọ ẹfuọ họ.
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
20:9. Evaọ aro Jihova, ẹzi omukpahọ gbe eva imuomu o re yoyoma wọhọ ohwo-okpe. Fikiere o te fi uzi họ inọ a rẹ kẹ ohwo kpobi nọ ọ poviẹ ọsẹgboni riẹ uye ovona nọ u re te ohwo nọ o kpe ọsẹgboni riẹ. Kọ onana o gbẹ wọ omai dhesẹ uyoyou kẹ ibe egegagọ mai?—1 Jọn 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. A re gbe odẹ Jihova ku hu. Ukpoye, ma re jiri odẹ riẹ hrọ jẹ lẹ kẹ erufuọ riẹ.—Olezi 7:17; Matiu 6:9.
OGHẸRẸ NỌ OBE IRUO-IZERẸ NA U RE KPOMAHỌ EGAGỌ MAI
Isẹri Jihova inẹnẹ a rrọ otọ Uzi na ha. (Ahwo Galesha 3:23-25) Dede na, nọ eme nọ e rrọ obe Iruo-Izerẹ o kẹ omai otoriẹ eriwo Jihova kpahe eme sa-sa na, o rẹ sai kpomahọ egagọ mai.
Nọ who bi se isase Ebaibol ẹkpoka evaọ omaruẹrẹhọ kẹ Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na, ababọ avro u ti ghine te owhẹ udu inọ Ọghẹnẹ mai ọ gwọlọ ẹfuọ mi idibo riẹ. Obe Ebaibol nana o rẹ sae jẹ wọ owhẹ rehọ onọ o mai woma kpobi kẹ Ọnọ Ọ Mae Rro, wọ owhẹ yọrọ ẹfuọ ẹsikpobi nọ o te wha ujiro se odẹ riẹ.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 28]
Idhe nọ a je dhe evaọ otọ Uzi na e riẹ obọ kpohọ Jesu Kristi avọ idhe riẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 29]
Ehaa Ebrẹdi nọ E Kare Ẹvi e jọ etoke oghọghọ ulogbo
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 30]
Ehaa ẹsiẹvo-ẹgbukpe wọhọ Ehaa Iwou-Udhu na, e jọ etoke akpẹwẹ rọ kẹ Jihova