Jihova Ọ Kuyo Olẹ Jọ Nọ U No Eva Ze

“Re ahwo a riẹ nọ whẹ, ọnọ odẹ riẹ o rrọ Jihova, whẹ ọvo họ Ọnọ Ọ Mai Kpehru vi otọakpọ na kpobi.”—OL. 83:18, NW.

 1, 2. Oware vẹ o via kẹ ahwo buobu no, kọ didi enọ ma rẹ sae nọ?

EVAỌ ikpe jọ nọ i kpemu, aye jọ ọ jẹ ruawa gaga fiki oware jọ nọ o via evaọ oria riẹ. Fikinọ ichọche Kathọlik a yẹ riẹ fihọ, ọ tẹ nya bru ozerẹ ichọche na re o fi obọ họ kẹe, rekọ ọ tubẹ kpọe unu dede he. Fikiere ọ tẹ lẹ se Ọghẹnẹ nọ: “Mẹ riẹ ohwo nọ whọ rrọ họ . . . , rekọ mẹ riẹ nnọ whọ rrọ. Ivie fi obọ họ kẹ omẹ re mẹ riẹ owhẹ!” U kri hi, Isẹri Jihova a te weze bru ei jẹ kẹe omosasọ je fi obọ họ kẹe wo eriariẹ nọ ọ be gwọlọ na. Usu eware nọ a wuhrẹ i riẹ họ Ọghẹnẹ o wo odẹ, odẹ na họ Jihova. Odẹ Ọghẹnẹ nọ o wuhrẹ kpahe o were riẹ gaga. Ọ ta nọ: “Who rri, Ọghẹnẹ nọ mẹ be gwọlọ riẹ anwọ oke emaha mẹ na ọna!”

² Oware utiona o via kẹ ahwo buobu no. Oria nọ ibuobu rai a kake jọ ruẹ odẹ Ọghẹnẹ evaọ Ebaibol rai họ Olezi 83:18. Evaọ Ebaibol ọ New World Translation, oria yena o ta nọ: “Re ahwo a riẹ nọ whẹ, ọnọ odẹ riẹ o rrọ Jihova, whẹ ọvo họ Ọnọ Ọ Mai Kpehru vi otọakpọ na kpobi.” Kọ who roro no ẹdẹjọ oware nọ a rọ fiki riẹ kere Olezi avọ 83 na? Oware vẹ o te gba ahwo kpobi họ rọwo nnọ Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme ọvo na? Eme ma rẹ sai wuhrẹ no olezi nana ze nẹnẹ? Ma te ta ẹme kpahe enọ nana evaọ uzoẹme nana.a

Ẹgwae Omuomu nọ A Gba Kpahe Ahwo Jihova

 3, 4. Ono o kere Olezi avọ 83, kọ ẹwhọ vẹ ọ ta ẹme kpahe?

³ Eme nọ e rrọ ehru Olezi avọ 83 na i dhesẹ inọ olezi nana yọ “Olezi Asaf.” O wọhọ nnọ ọnọ o kere olezi na yọ ohwo uviuwou Asaf ohwo orua Livai na, ọgba-ole nọ ọ viodẹ evaọ oke esuo Devidi Ovie na. Ọso-olezi na ọ jọ olezi na lẹ Jihova inọ o ru re ọ kpare esuo Riẹ kpehru je ru re ahwo a riẹ odẹ Riẹ. O wọhọ nọ a kere olezi na nọ Solomọn o whu no. Fikieme? Keme evaọ etoke esuo Devidi gbe Solomọn, ovie Taya ọ jọ wowou kẹ Izrẹl. Evaọ okenọ a ro kere Olezi avọ 83, yọ ahwo Taya a kpareso Izrẹl no a tẹ ruọ abọ ewegrẹ riẹ.

⁴ Ọso-ilezi na ọ fodẹ erẹwho ikpe nọ e gba ẹgwae no nnọ a re kpe ahwo Ọghẹnẹ no. Ewegrẹ yena e wariẹ Izrẹl họ, yọ edẹ rai họ: “Iwou-idhu Edọm, gbe ahwo Ishmẹl, Moab, gbe ahwo Hagri, Gebal, Ammọn gbe Amalẹk, Filistia gbe ahwo nọ a rọ evaọ Taya ria; Asiria ọ rọ usu na no re.” (Ol. 83:6-8) Etoke vẹ ọso-ilezi na ọ jẹ ta kpahe na? Ahwo jọ a ta inọ ọso-ilezi na ọ be ta kpahe edẹ Jehoshafat nọ ahwo Ammọn, ahwo Moab, gbe ahwo nọ e be rria ofẹ igbehru Seia a rọ gbamu wọ ẹmo bru emọ Izrẹl ze. (2 Irv. 20:1-26) Amọfa a ta inọ ọso-ilezi na ọ be ta kpahe ẹwhọ nọ ọ rrọ udevie Izrẹl avọ erẹwho nọ e wariẹ e rai họ no anwọ oke anwae ze.

 5. Didi erere Ileleikristi nẹnẹ a re wo no Olezi avọ 83 ze?

⁵ Oghẹrẹ nọ o rrọ kpobi kẹhẹ, o rrọ vevẹ inọ Jihova Ọghẹnẹ ọ kẹ ọso-ilezi nana ẹgba re o kere olezi nana evaọ etoke nọ orẹwho riẹ o rẹriẹ ovao dhe okpẹtu. Olezi na o tẹ jẹ rrọ uduotahawọ kẹ idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ, enọ ewegrẹ buobu a gwọlọ nọ a re kpe no. Yọ o te bọ omai ga evaọ obaro kẹle na okenọ Gọg obọ Magọg o ti koko egbaẹmo riẹ họ evaọ omodawọ urere re a kpe enọ e be rehọ ẹzi gbe uzẹme gọ Ọghẹnẹ kpobi no.—Se Izikiẹl 38:2, 8, 9, 16.

Oware nọ O Mae Jọ Ọso-Ilezi na Oja

 6, 7. (a) Eme ọso-ilezi na ọ lẹ kpahe evaọ eme ọ emuhọ Olezi avọ 83? (b) Eme o mae jọ ọso-ilezi na oja?

⁶ Gaviezọ nọ ọso-ilezi na o bi horie eva riẹ kẹ Ọghẹnẹ evaọ olẹ na: “O Ọghẹnẹ, who fibo ho; whọ za udhedhẹ ra dhe he hayo whọ fọ họ, O Ọghẹnẹ! Keme ri, ewegrẹ ra e rọ eva edo; otu nọ o mukpahe owhẹ a kpare izou rai. A jẹ iroro ẹghẹ mukpahe ahwo ra; . . . Ri, a koko gba ẹguae idhere, fiki ra a jẹ re ọvọ.”—Ol. 83:1-3, 5.

⁷ Eme o mae jọ ọso-ilezi na oja? Uzẹme o jọ inọ ọ jẹ ruawa gaga kpahe uzuazọ riẹ gbe orọ uviuwou riẹ. Ghele na, oware nọ ọ jẹ lẹ kpahe họ afuẹwẹ nọ a be wha se odẹ Jihova gbe okpẹtu nọ orẹwho nọ a se odẹ yena kpahe o rẹriẹ ovao ku. Joma wo ọkpọ iroro ọso-ilezi na nọ ma bi thihakọ edẹ urere ebẹbẹ erọ akpọ anwae nana.—Se Matiu 6:9, 10.

 8. Eme o lẹliẹ erẹwho na jẹ gba ẹgwae omuomu kpahe Izrẹl?

⁸ Ọso-ilezi na ọ ta inọ ewegrẹ Izrẹl a be ta nọ: “Wha nyaze, re ma voro ai kufiẹ wọhọ orẹwho; jọ a gbẹ kareghẹhọ odẹ Izrẹl vievie he!” (Ol. 83:4) Erẹwho yena a mukpahe ahwo Ọghẹnẹ kẹhẹ! Rekọ a wo oware ofa họ iroro nọ a jẹ rọ gwọlọ ahwo Ọghẹnẹ kpe. A je siuru ẹkwotọ Izrẹl je seha nọ: “Jọ oma rehọ eware rai kẹ oma mai, enọ e rọ ithuru Ọghẹnẹ.” (Ol. 83:12) Kọ ọkpọ oware ovona o via no evaọ edẹ mai na? Ee!

“Oria Ẹria Ẹri Ra”

 9, 10. (a) Evaọ oke anwae, eme o jọ oria ẹria ẹri Ọghẹnẹ? (b) Didi eghale okiọkotọ nọ a wholo na gbe “igodẹ efa” na a be reawere rai nẹnẹ?

⁹ Evaọ oke anwae, a je se Ẹkwotọ Eyaa na oria ẹria ẹri Ọghẹnẹ. Kareghẹhọ ole obokparọ nọ emọ Izrẹl a so okenọ a siwi ai no Ijipti ze no: “Whọ rehọ obọ uyoyou ulogbo ra ro su ahwo nọ whọ ta no igbo na, whọ tẹ rehọ ogaga obọ ra ro su ai kpo oria ẹria ẹri ra.” (Ọny. 15:13) Uwhremu na, “oria ẹria” yena o te ti wo etẹmpol avọ ọkwa-ozerẹ gbe okpẹwho esuo, Jerusalẹm, avọ uyẹ ivie nọ i no oma Devidi ze nọ e keria agbara-uvie Jihova. (1 Irv. 29:23) Agbẹta nọ Jesu o ro se Jerusalẹm “ẹwho Ovie Ologbo na.”—Mat. 5:35.

¹⁰ Kọ ẹvẹ kpahe edẹ mai na? Evaọ 33 C.E., a yẹ orẹwho ọkpokpọ, ‘Izrẹl Ọghẹnẹ.’ (Gal. 6:16) Orẹwho yena, onọ inievo Jesu Kristi nọ a rehọ ẹzi wholo a ru via na, a bi ru oware nọ Izrẹl uwo a sai ru hu, koyehọ isẹi nọ a bi se kẹ odẹ Ọghẹnẹ. (Aiz. 43:10; 1 Pita 2:9) Jihova ọ ya eyaa nọ ọ ya kẹ Izrẹl anwae na kẹ ae, inọ: “Mẹ rẹ te jọ Ọghẹnẹ rai, a vẹ te jọ ahwo mẹ.” (2 Kọr. 6:16; Izerẹ 26:12) Evaọ 1919, Jihova o si ahwo ‘Izrẹl Ọghẹnẹ’ nọ i kiọkọ no igbo ze, yọ evaọ oke yena, a te wo “ẹwho,” obọdẹ egagọ uzẹme nọ a be jọ reawere aparadase abọ-ẹzi. (Aiz. 66:8) No anwọ etoke ikpe 1930 ze, ima buobu erọ “igodẹ efa” na a kuomagbe ai no. (Jọn 10:16) Evawere gbe ọruẹriọ abọ-ẹzi ọrọ Ileleikristi nana o kẹ imuẹro ovevẹ inọ esuo Jihova họ onọ o mai woma. (Se Olezi 91:1, 2.) Onana o be dha Setan eva gaga!

11. Didi oware o gbẹ rrọ utee ewegrẹ Ọghẹnẹ?

¹¹ Evaọ etoke urere nana, Setan ọ bẹbẹ ahwo riẹ nọ e rrọ otọakpọ họ no re a wọso okiọkotọ nọ a wholo na gbe egbẹnya rai, igodẹ efa na. Ọwọsuọ otiọye na o roma via evaọ etoke esuo Nazi evaọ Germany gbe evaọ otọ esuo-ewokugbe nọ o jọ obọ Soviet Union. Ọwọsuọ yena o tẹ jẹ roma via no evaọ erẹwho efa buobu, yọ onana o te wariẹ roma via, maero evaọ etoke ohọre urere na ọrọ Gọg obọ Magọg. Evaọ ohọre yena, otu ọwọsuọ a te rehọ uvo-uthei gboro ekwakwa ahwo Jihova, wọhọ epanọ ewegrẹ i ru no evaọ okenọ u kpemu. Rekọ ugogo oware nọ o rrọ Setan eva họ re ọ vaha omai re odẹ nọ a rọ riẹ omai na o ruẹse thẹro. Eme Jihova o ti ru kpahe ọwọsuọ nana? Joma wariẹ rri eme ọ ọso-ilezi na.

Epanọ Jihova Ọ be rọ Kparobọ Anwẹdẹ

12-14. Emo ivẹ vẹ nọ emọ Izrẹl a fi kparobọ kẹle okpẹwho Mẹgido ọso-ilezi na ọ kareghẹhọ?

¹² Ọso-ilezi na o fi eva riẹ kpobi họ Jihova inọ ọ te raha omaa erẹwho nọ i mukpahe ahwo riẹ. Ọ fodẹ emo ivẹ nọ Izrẹl o fi ewegrẹ riẹ kparobọ kẹle okpẹwho anwae nọ a re se Mẹgido, onọ o kẹle ukiekpotọ nọ u wo odẹ yena. Evaọ ezi uvo, a rẹ ruẹ otọ oyaya Ethẹ Kishon na thethabọ. Nọ okposo ọ tẹ rrọ, ame ọ vẹ vọ ukiekpotọ na kpobi. Ẹsejọhọ oye jabọ re nọ a ro se ethẹ na “ame Mẹgido.”—Ibr. 4:13; 5:19.

¹³ Ohwo ọ tẹ nya oware wọhọ emaele ikpe fa ukiekpotọ Mẹgido na vrẹ o ve te ugbehru Morẹ, oria nọ egbaẹmo ahwo Midia, ahwo Amalẹk, gbe ahwo obọ ovatha-ọre a jo kokohọ wọ ẹmo ziọ Izrẹl evaọ edẹ Gidiọn Obruoziẹ na. (Ibr. 7:1, 12) Ezae egba esa (300) ọvo e jọ kugbe Gidiọn, rekọ avọ obufihọ Jihova a fi ewegrẹ rai nọ i bu gaga na kparobọ. Evaọ oghẹrẹ vẹ? A lele ọkpọvio Ọghẹnẹ, wariẹ evuẹ ewegrẹ na họ evaọ aso yọ a kru emetoto nọ ikpẹ e rrọ eva. Nọ Gidiọn o dhesẹ kẹ ai inọ oke u te no, ezae na a te kpe emetoto na, ikpẹ nọ e jọ eva rai na i te lo via. Evaọ oke ovona, a te tu egba rai je bo nọ: “Rọ kẹ ỌNOWO na, jẹ rọ kẹ Gidiọn.” Ewegrẹ na a te reghe no, a te mu ohwohwo họ ekpe; enọ i kiọkọ a tẹ dhẹ fa Ethẹ Jọdan vrẹ. Emọ Izrẹl nọ e rrọ ewho rai a tẹ dhẹ lahwe mu ewegrẹ na họ ele. Isoja ewegrẹ na nọ i whu a bu te idu udhozeza (120,000).—Ibr. 7:19-25; 8:10.

¹⁴ Ohwo ọ tẹ nya oware wọhọ emaele ene no ugbehru ọ Morẹ fa ukiekpotọ Mẹgido vrẹ o ve te Ugbehru ọ Tabọ. Evaọ okenọ u kpemu, etenẹ Berak Obruoziẹ na o koko emọ Izrẹl nọ i bu te idu ikpe (10,000) họ re a họre ogbaẹmo Jabin, ohwo Kenan nọ ọ rrọ ovie Hazọ; Sisera oletu ẹmo Jabin họ ọnọ o su egbaẹmo riẹ na. Ogbaẹmo Kenan nana a wo ekẹkẹ-ẹmo nọ i bu te egba izii (900) nọ i wo egbọdọ ithethei nọ e rẹ thahe kurẹriẹ nọ etẹ ekẹkẹ na i bi ghelie na. Nọ egbaẹmo Izrẹl nọ i wo ekwakwa ẹmo tere he a kokohọ Ugbehru Tabọ na, a tẹ rọ enẹ bẹbẹ ogbaẹmo Sisera ziọ Ukiekpotọ na. Kẹsena “ỌNOWO na o te gele Sisera avọ ekẹkẹ riẹ gbe ogbaẹmo riẹ kpobi fihọ akọ ọgbọdọ.” O wọhọ nnọ fiki oso nọ ọ rrọ, etẹ ekẹkẹ na e tẹ jẹ mere ruọ ọloho evaọ okenọ Ethẹ Kishọn ọ vọ kpọhọ hwẹ. Emọ Izrẹl a te kpe ai kpobi muotọ.—Ibr. 4:13-16; 5:19-21.

15. (a) Eme ọso-ilezi na ọ lẹ inọ Jihova o ru? (b) Didi oware odẹ ẹmo urere Ọghẹnẹ o kareghẹhọ omai?

¹⁵ Ọso-ilezi na ọ lẹ Jihova nnọ o ru ọkpọ oware ovona kẹ erẹwho nọ i je se ofu họ igbabọ kẹ emọ Izrẹl evaọ oke riẹ. Ọ lẹ nọ: “Ru ai wọhọ epanọ who ru ahwo Midian, gbe Sisera gbe Jabini evaọ ethẹ Kishọn, enọ a raha obọ Ẹndọ, nọ i zihe ruọ ezuzu rọ kẹ otọ.” (Ol. 83:9, 10) O nwani fo inọ a se ẹmo urere nọ Ọghẹnẹ o ti fi akpọ Setan Amagẹdọn (onọ otofa riẹ o rrọ “Ugbehru Mẹgido”). Odẹ yena o kareghẹhọ omai emo ilogbo nọ a fi kẹle Mẹgido. Obokparọ Jihova evaọ emo yena nọ a fi evaọ oke anwae na e k’omai imuẹro inọ ọ te kparobọ hrọ eva Amagẹdọn.—Evia. 16:13-16.

Lẹ kẹ Ẹkpare Kpehru Esuo Jihova

16. Ẹvẹ a rọ rehọ “omovuọ vọ ovao” enọ e be wọso idibo Ọghẹnẹ no nẹnẹ?

¹⁶ Evaọ “edẹ urere” nana, Jihova ọ raha ẹgwae nọ ahwo a gba no, onọ a gwọlọ ro kpe ahwo riẹ no. (2 Tim. 3:1) Onana o lẹliẹ oma vo ewegrẹ no. Olezi 83:16 u dhesẹ onana inọ: “Rehọ omovuọ vọ ovao rai, re a ruẹse guọlọ odẹ ra, O ỌNOWO.” Evaọ erẹwho buobu, enọ e gwọlọ Isẹri Jihova kpe no a kie wariama. Evaọ erẹwho yena, ẹgbakiete gbe ithihakọ enọ e be gọ Ọghẹnẹ uzẹme ọvo na o ta usiuwoma kẹ ahwo evezi no, yọ ibuobu e nyaze te “gwọlọ” Jihova no. Evaọ erẹwho buobu nọ a jẹ jọ gb’edha họ Isẹri Jihova aro vẹre, enọ e be jọ erẹwho yena rọ evawere gọ Jihova enẹna a bu te idu udhusoi buobu no. Jihova ọ kparobọ no! Onana u ru oma vo ewegrẹ riẹ no gholo gholo!—Se Jerimaya 1:19.

17. Ẹme uwhu-gbe-azọ vẹ o rẹriẹ ovao ku ahwo-akpọ, kọ eme vẹ ma te kareghẹhọ kẹle?

¹⁷ Ma riẹ inọ ma ri fi ẹmo na t’uwou ho. Yọ ma gbẹ be ta usiuwoma ghele—makọ rọ kẹ enọ e be wọso omai. (Mat. 24:14, 21) Rekọ uvẹ nọ u rovie fihọ kẹ otu ewegrẹ mai re a kurẹriẹ je wo esiwo u ti kuhọ kẹle. Erufo odẹ Jihova o roja gaga vi esiwo ahwo-akpọ. (Se Izikiẹl 38:23.) Nọ erẹwho akpọ na kpobi a te kokohọ re a kpe idibo Ọghẹnẹ no, wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ na, ma te kareghẹhọ olẹ ọso-ilezi na: “Jọ oma o vuọ ae avọ ababọ ẹruore bẹdẹ; jọ a whu uwhu ẹsọ.”—Ol. 83:17.

18, 19. (a) Eme o be hẹrẹ enọ e gba riẹ mu nọ a rẹ wọso esuo Jihova? (b) Ẹvẹ esuo Jihova nọ a te kpare kpehru kẹle na u kpomahọ owhẹ?

¹⁸ Enọ e gba riẹ mu nnọ a rẹ wọso esuo Jihova a ti whu uwhu ẹsọ. Ebaibol na i dhesẹ inọ “ọraha ibẹdẹ bẹdẹ” o ti te enọ a be te jọ Amagẹdọn kpe fikinọ a “kezọ usiuwoma” na ha. (2 Tẹs. 1:7-9) Uwhu rai gbe azọ enọ e rehọ uzẹme gọ Jihova o te kẹ imuẹro ovevẹ inọ Jihova ọvo họ Ọghẹnẹ uzẹme na. Evaọ akpọ ọkpokpọ na, obokparọ ologbo yena o te thẹro ho. Enọ e ziọ akpọ evaọ “ẹkparomatha enọ ikiete avọ enọ ikiete he” na a ti yo kpahe iruo igbunu Jihova. (Iruẹru 24:15) Evaọ akpọ ọkpokpọ na, a te ruẹ imuẹro ivevẹ inọ kpakọ areghẹ o rrọ re a jọ otọ esuo Jihova. U ti mu otu omaurokpotọ nọ e rrọ udevie rai ẹro vẹrẹ vẹrẹ inọ Jihova ọvo họ Ọghẹnẹ uzẹme na.

¹⁹ A rẹ ruẹ unu gbiku eware ezi nọ Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai ọ ruẹrẹ họ obaro kẹ enọ e be gọe he! Jọ oma o w’owhẹ re whọ lẹ nnọ Jihova ọ kuyo olẹ nọ ọso-ilezi na ọ lẹ sei na: “Jọ oma o vuọ [ewegrẹ ra] avọ ababọ ẹruore; re ahwo a riẹ nọ whẹ, ọnọ odẹ riẹ o rrọ Jihova, whẹ ọvo họ Ọnọ Ọ Mai Kpehru vi otọakpọ na kpobi.”—Ol. 83:17, 18, NW.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Enọ Nana Vevẹ?

• Oghẹrẹ vẹ uzuazọ o jọ kẹ Izrẹl okenọ a kere Olezi avọ 83?

• Eme o mae jọ ọnọ o kere Olezi avọ 83 na oja?

• Amono Setan ọ rọ so nẹnẹ?

• Ẹvẹ Jihova ọ te rọ kuyo olẹ nọ o rrọ Olezi avọ 83?

[Udhesẹ-oria nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 15]

(For fully formatted text, see publication)

Ẹvẹ emo nọ a fi kẹle Mẹgido anwae u ro wo obọ kpahe obaro mai?

Ethẹ Kishọn

Haroshẹt

Ugbehru Kamẹl

Ukiekpotọ Jezril

Mẹgido

Tenak

Ugbehru Gilboa

Ozae Herọd

Morẹ

Ẹndọ

Ugbehru Tabọ

Abade Galili

Ethẹ Jọdan

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

Eme o wọ ọso-ilezi jọ kere olẹ nọ o no rie eva ze?