“Rehọ Oma-urokpotọ Gọ-ẹgọ”
“Ọghẹnẹ o re hrẹ obroma-oro, rekọ ọ vẹ rọ aruoriwo kẹ enọ e roma-kpotọ.”—1 PITA 5:5.
1, 2. Didi iruemu iroro ivẹ i bi kpomahọ uruemu ahwo-akpọ gaga?
UDEVIE iruemu nọ Ẹme Ọghẹnẹ o fihọ aro mai họ ivẹ jọ nọ e hẹrioma no ohwohwo. Ivẹ na i re kpomahọ uruemu ahwo-akpọ gaga. A dhesẹ ovo rai jọ wọhọ “oma-urokpotọ.” (1 Pita 5:5) Obe ofeme jọ u dhesẹ “oma-urokpotọ” wọhọ “ẹwolẹ evaọ uruemu hayo ẹzi: ababọ omoya.” A riwi oma-urokpotọ avọ ẹwolẹ epọvo na, yọ evaọ eriwo Ọghẹnẹ, o rọ okwakwa nọ u siuru gaga.
2 Abọdekọ riẹ họ omoya. A f’otọ onana wọhọ “omorro ogaga,” “ọjẹfiẹ.” O rọ oriobọ, yọ o rẹ gwọlọ erere efe, omoya, gbe irere efa makọ eyoma nọ o ti noi ze te amọfa. Ebaibol na o muẹrohọ iyẹrẹ riẹ jọ: ‘Ohwo ọ rọ obọ ogaga su ọrivẹ riẹ kpohọ enwoma no.’ Ọ ta kpahe “ihrieriọ ọrivẹ” ohwohwo wọhọ “oma odawọ kpahe ofou” keme eva uwhu ohwo “ọ te rehọ oware ovuovo [kpo] fiki uye riẹ hẹ.” Omoya utioye na u fioka ha evaọ eriwo Ọghẹnẹ.—Ọtausiuwoma Na 4:4; 5:15; 8:9.
Ẹzi nọ Ọ Da Akpọ na Fia
3. Eme họ ẹzi akpọ na nọ ọ rọ oria kpobi?
3 Evaọ iruemu ivẹ nana, ovẹ akpọ na o bi dhesẹ nẹnẹ? Eme họ ẹzi nọ ọ da akpọ na fia? Obe na, World Military and Social Expenditures 1996, u muẹrohọ nọ: “Oge ọvuọvo o sikẹle ọrọ avọ 20 na vievie he evaọ ozighi ọ . . . aro tuẹtu.” Omuhrowo kẹ ogaga esuo gbe efe—kugbe ẹwhọ erẹwho, egagọ, orua, gbe uyẹ—i kpe ahwo bu vi ima 100 no evaọ ikpe-udhusoi nana. Uruemu oriobọ omomọvo u vihọ no re. Obeusi na, Chicago Tribune, o ta nọ: “Ẹyao okegbe na u kugbe ozighi ugbarugba, ẹlahiẹ emọ, orọo-ofa, idieda, AIDS, ethuwhu emoha, imu, ẹgba iyẹrẹ, ọgbaduo, emọ-ọse, eva-ekparọ, iwoho-ẹbẹba, . . . ọrueta, ewhariọ, ofruriọ isu . . . A gbẹ riẹ oware nọ u woma gbe onọ u yoma ha.” Fikiere, emagazini na, UN Chronicle, o vẹvẹ unu nọ: “Ikegbe e be tahaku.”
4, 5. Ẹvẹ a rọ jọ eruẹaruẹ Ebaibol dhesẹ ẹzi akpọ edẹ mai na gbagba?
4 Iyero enana e rọ akpọ-soso. O nwane wọhọ epanọ eruẹaruẹ Ebaibol e ta kpahe oke mai na: “Rekọ riẹ onana, nọ eva edẹ urere oke ẹbẹbẹ te tha, keme ahwo a re ti you oma-obọrai, je you igho, a ve ti heri-oheri avọ oma-ovia gbe ekaela, a re ti yo ẹme e nọ i yẹ rai hi, a rẹ te jọ ababọ uyere-ọghọ gbe ababọ ẹfuọ, a wo eva egaga, a re koko eya ha, a rẹ raha odẹ ahwo, a wo oma-onyẹ hẹ, avọ ofou-ọkpoo, a re mukpahe ahwo ezi, otu ovivie, avọ uzou-uveghe, otu okpiro.”—2 Timoti 3:1-4.
5 Yọ edhesẹ ọgbagba ọrọ ẹzi nọ ọ rọ akpọ na titi nẹnẹ. O rọ uruemu ọ mọvuọria. Omuhrowo nọ o rọ erẹwho na u bi dhesẹ oma via evaọ omuhrowo nọ o rọ udevie ahwo. Wọhọ oriruo, evaọ aroza oma-uhrowo, ibuobu enọ e be zaro na a be gwọlọ jọ ohwo ọsosuọ makinọ onana o rẹ nwa amọfa oma evaọ iroro hayo ugboma dede kẹhẹ. A re mu uruemu ọ mọvuọria nana họ ẹwhẹhọ eva emaha, u ve no ere wholo abọ buobu ọrọ uzuazọ ọkpako rai. Oware nọ u re no ei ze họ “[egrẹọjẹ], . . . omaoya, [ihri-eriọ,] ofuomuo, eguae-iyoma, omohẹriẹ.”—Ahwo Galesha 5:19-21.
6. Ono ọ be wha oriobọ haro, kọ ẹvẹ uruemu onana o rọ Jihova oma?
6 Ebaibol na o dhesẹ nnọ ẹzi ọ mọvuọria ọrọ akpọ nana u bi dhesẹ orọ “ọnọ a re se Ukumuomu gbe Setan na, ọnọ ọ rẹ viẹ akpọ kpobi họ na.” Kpahe okpomahọ Setan evaọ oma ahwo nọ e be rria edẹ urere ebẹbẹ nana, Ebaibol na ọ ruẹaro nọ: “[Uye u te] akpọ . . . keme ukumuomu na ọ rehọ ofu ọgaga bru owhai ze, keme ọ riẹ nọ oke riẹ o re kpẹkpẹre.” (Eviavia 12:9-12) Fikiere tei te egbẹnyusu idhivẹri riẹ a be daoma gaga re a kọ uruemu oriobọ họ iroro uviuwou ahwo-akpọ. Kọ ẹvẹ uruemu utioye na o rọ Jihova oma? Ẹme riẹ ọ ta nọ: “Ohwo uduyoma kpobi o re tu ỌNOWO na oma.”—Itẹ 16:5.
Jihova Ọ Rọ Kugbe Otu Oma-Urokpotọ Na
7. Ẹvẹ Jihova o re rri erọ oma-urokpotọ, kọ eme o bi wuhrẹ ai?
7 Evaọ abọdekọ riẹ, Jihova ọ rẹ ghale otu oma-urokpotọ. Evaọ ole kẹ Jihova, Devidi ovie na ọ ta nọ: “Who siwi otu nọ a rọ oma kpotọ, rekọ aro ra ọ rọ kpahe otu nọ o re ru oma oruoro re who ti hrẹ ai kpotọ.” (2 Samuẹle 22:1, 28) Fikiere, Ẹme Ọghẹnẹ ọ hrẹ nnọ: “Gwọlọ ỌNOWO na, whai enọ e rọ oma kpotọ eva otọ na, . . . wha gwọlọ ẹrẹreokie, wha gwọlọ oma-urokpotọ; otiẹsejọ a re ti ku owhai dhere eva ẹdẹ ofu . . . ỌNOWO na.” (Zefanaya 2:3) Jihova o bi wuhrẹ enọ e be roma kpotọ kẹe re a wo ẹzi nọ ọ hẹrioma no ọrọ akpọ nana riẹriẹriẹ. ‘O ti wuhrẹ otu udu udhedhẹ edhere riẹ.’ (Olezi 25:9; Aizaya 54:13) Edhere yena họ edhere uyoyou. U wo owọ fihọ eruo oware nọ u kiete rọwo kugbe ute Ọghẹnẹ. Wọhọ epanọ Ebaibol na ọ ta, uvi uyoyou nana u wo “eha-ise he; u wo omovia ha, . . . o rẹ guọlọ orọ obọ riẹ hẹ.” (1 Ahwo Kọrint 13:1-8) U re je dhesẹ oma via evaọ oma-urokpotọ.
8, 9. (a) Eme họ emuhọ obọdẹ uyoyou? (b) Ẹvẹ u wuzou te re a raro kele uyoyou gbe oma-urokpotọ nọ Jesu o dhesẹ?
8 Pọl avọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ efa a wuhrẹ uyoyou onana rono iwuhrẹ Jesu ze. Yọ Jesu o wuhrẹ i rie no obọ Ọsẹ riẹ ze, Jihova, ọnọ Ebaibol na ọ ta kpahe nọ: “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:8) Jesu ọ riẹ nnọ o rọ oreva Ọghẹnẹ kẹe re ọ rria lele uzi uyoyou, yọ ere ọ rria. (Jọn 6:38) Oye jabọ o je wo ọdawẹ kẹ otu nọ a bi kienyẹ, iyogbere, erahaizi na. (Matiu 9:36) Ọ ta kẹ ae nọ: “Whai e ruẹ uye gbe enọ e wha owha ogbẹgbẹdẹ kpobi, wha bru omẹ ze, mẹ rẹ kẹ owhai udhedhẹ. Rehọ owhowha mẹ wha, wha wuhrẹ omẹ, keme me re wowolẹ jegbọ eva i ro kpotọ, wha rẹ te ruẹ udhedhẹ kẹ izi rai.”—Matiu 11:28, 29, ẹjẹlẹ ibieme na ọmai.
9 Jesu o dhesẹ kẹ ilele riẹ epanọ u wuzou te re a raro kele uyoyou gbe oma-urokpotọ riẹ nọ ọ ta kẹ ae nọ: “Fiki onana ahwo kpobi a jẹ riẹ nọ whai ilele mẹ re whai ohwo o te you ohwo.” (Jọn 13:35) A rẹ hẹrioma no akpọ mọvuọria nana. Oye jabọ nọ Jesu ọ sae rọ ta kpahe ilele riẹ nọ: “A rọ e rọ akpọ na ha.” (Jọn 17:14) Ijo, a rẹ raro kele ẹzi omoya, mọvuọria ọrọ akpọ Setan he. Ukpoye, a be raro kele ẹzi uyoyou gbe oma-urokpotọ nọ Jesu o dhesẹ.
10. Eme Jihova ọ be rehọ ahwo oma-urokpotọ ru evaọ edẹ mai na?
10 Ẹme Ọghẹnẹ ọ ruẹaro nnọ eva edẹ urere enana, a ti koko otu udu udhedhẹ họ ukoko akpọ soso nọ u wo owọ rono uyoyou gbe oma-urokpotọ ze. Fikiere, evaọ udevie akpọ nọ omoya u je bi vi họ na, ahwo Jihova a bi dhesẹ uruemu nọ o hẹrioma no oyena—oma-urokpotọ. Ahwo otiọye na a rẹ ta nọ: “Nyaze ma kpobọ ugbehru ỌNOWO na [egagọ uzẹme ikpehru riẹ], . . . re o wuhrẹ omai edhere riẹ, re ma nya evaọ idhere riẹ.” (Aizaya 2:2, 3) Isẹri Jihova họ enọ i ru ukoko akpọ-soso nana via onọ o be nya evaọ idhere Ọghẹnẹ na. A kugbe “otu obuobu jọ, nọ ohwo ọvo ọ sai kele he, nọ i no erẹwho kpobi ze, erua gbe ahwo gbe erọo-unu.” (Eviavia 7:9) Enọ i ru otu obuobu nana via a te ima buobu no. Ẹvẹ Jihova o bi ro wuhrẹ ai re a roma kpotọ?
Ewuhrẹ re A Wo Oma-Urokpotọ
11, 12. Ẹvẹ idibo Ọghẹnẹ a bi ro dhesẹ oma-urokpotọ?
11 Ẹzi Ọghẹnẹ nọ o be jọ oma ahwo unevaze riẹ ruiruo u bi fiobọhọ kẹ ai wuhrẹ epanọ a re ro fi ẹzi oyoma akpọ nana kparobọ re a je dhesẹ ubi ẹzi Ọghẹnẹ. Onana u bi dhesẹ oma riẹ via evaọ “uyoyou, oghọghọ, udhedhẹ, uye oruẹ krẹkri, oma-onyẹ, ewoma, orọwọ, oma-urokpotọ, oma-oyọrọ.” (Ahwo Galesha 5:22, 23) Re u fiobọhọ kẹ ai wo ekwakwa enana, a hrẹ idibo Ọghẹnẹ re a whaha ‘uruemu omovia, whaha ẹro oyoma kpahe ọrivẹ.’ (Ahwo Galesha 5:26) Epọvo na, Pọl ukọ na ọ ta nọ: “[Mẹ] ta kẹ kohwo kohwo nọ ọrọ udevie rai nọ, ohwo ọvo o roro oma riẹ kpehru vi epanọ i te rie eroro ho, rekọ o roro avọ oziẹ obro nọ okiete.”—Ahwo Rom 12:3.
12 Ẹme Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Ileleikristi uzẹme inọ a “rehọ mẹ-ọvo-ọria hayo eheri ru oware ovo ho, rekọ eva oma urokpotọ roro amọfa [idibo Ọghẹnẹ] ro vi oma ra. Whai omomọvo ọ guọlọ ifowe oma obọ riẹ ọvo ho, rekọ ifowe amọfa re.” (Ahwo Filipai 2:3, 4) “Wha jọ ohwo kpobi ọ kake guọlọ ewoma ọrivẹ riẹ, re ọ tẹ guọlọ ewoma omobọ riẹ.” (1 Ahwo Kọrint 10:24) Ẹhẹ, ‘uyoyou o rẹ rọ’ eme gbe iruẹru ababọ oriobọ bọ amọfa ‘ga.’ (1 Ahwo Kọrint 8:1) O rẹ wha ọzọhọkugbe haro, orọnikọ omuhrowo ho. Ẹzi ọ mọvuọria u wo uvumọ oria evaọ udevie idibo Jihova ha.
13. Fikieme a je wuhrẹ oma-urokpotọ hrọ, kọ ẹvẹ ohwo o re ro wuhrẹ iẹe?
13 Rekọ, fiki sebaẹgba nọ ma reuku riẹ, a yẹ omai avọ oma-urokpotọ họ. (Olezi 51:5) A re wuhrẹ okwakwa nana hrọ. Yọ onana o sae jọ bẹbẹ kẹ ahwo nọ a rọ idhere Jihova wuhrẹ n’otọ ze he rekọ nọ i dede i rai rehọ okenọ a kpako no. A bọ ekwakwa no nọ i tho erọ akpọ anwae na. Fikiere a re wuhrẹ re a “si [obọno] uruemu ẹdẹe nọ [a] je yeri” re a jẹ “wha ohwo ọkpokpọ na họ oma, ọnọ a ma tho Ọghẹnẹ eva uvi ẹrẹreokie gbe ẹfuọ.” (Ahwo Ẹfẹsọs 4:22, 24) Avọ obufihọ Ọghẹnẹ ahwo ọriẹruo a re ru oware nọ ọ yare mi ai na: “Fiki epanọ wha rọ enọ Ọghẹnẹ ọ sanọ, wha whẹ ọrẹri gbe eyowo họ oma, eva [ohrọ], ọriẹruo, iroro idhedhẹ iwo, oma-urokpotọ, odiri.”—Ahwo Kọlọsi 3:12, ẹjẹlẹ ibieme na ọmai.
14. Ẹvẹ Jesu ọ rọ ta mukpahe ohwo nọ o re ru oma oruoro?
14 Ilele Jesu a wuhrẹ oyena. A t’ahwo no okenọ a zihe ruọ ilele riẹ yọ a wo umutho ẹzi omuhrowo akpọ na evaọ oma rai. Okenọ oni imava rai jọ ọ gwọlọ omoro-ọkwa kẹ emọ riẹ, Jesu ọ ta nọ: “Wha riẹ nọ ikpahwo egedhọ a rẹ rọ oma ru ilori kẹ [ahwo na], ahwo ologbo rai a [rẹ] jọ ududu kẹ ae. Ere a re ti ruẹ udevie rai hi; rekọ ohwo nọ ọ rẹ te jọ udevie rai rua, ọ rẹ te jọ odibo rai. Ohwo nọ ọ rẹ te jọ aro udevie rai, ọ rẹ te jọ ọrigbo rai. Epanọ Ọmọ ohwo [Jesu] ọ ze re a gba odibo kẹ e he, rekọ ọ rẹ gba odibo, ọ vẹ rọ uzuazọ riẹ ta ibuobu.” (Matiu 20:20-28) Okenọ Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ inọ a whaha odẹ-ova nọ a rẹ rọ gwọlọ wọ oma rai kpehru no, o fibae nọ: “Whai kpobi inievo.”—Matiu 23:8.
15. Didi uruemu enọ e be gwọlọ ọkwa ọsẹro a re wo?
15 Uvi olele Jesu yọ odibo, ẹhẹ, ọrigbo kẹ ibe Ileleikristi. (Ahwo Galesha 5:13) Onana o mae rọ ere kẹ enọ e gwọlọ te kẹ ẹruọsa evaọ ukoko na. A rẹ họre kẹ omoro-ọkwa hayo ogaga ha; a re ‘ru oma oruoro kẹ enọ e rọ ukuriọ Ọghẹnẹ hẹ rekọ a rẹ jọ oriruo kẹ ae.’ (1 Pita 5:3) Evaọ uzẹme, ẹzi ọ oriobọ yọ udhesẹ nnọ ohwo na o te kẹ ẹruọsa ha. Ohwo otiọye na ọ rẹ jọ enwoma kẹ ukoko na. Uzẹme, u kiehọ re ohwo ọ ‘gwọlọ ọkwa ọsẹro,’ rekọ u fo re oware nọ o rẹ wha isiuru nana ze o jọ re a ga Ileleikristi efa. Ọkwa nana orọnikọ ọkwa omorro hayo ogaga ha, keme enọ e rọ ẹruọsa na a rẹ jọ usu enọ e be roma kpotọ evaọ ukoko na.—1 Timoti 3:1, 6.
16. Fikieme a rọ whọku Diọtẹfis evaọ Ẹme Ọghẹnẹ?
16 Jọn ukọ na o si iroro mai kpohọ ohwo nọ o wo eriwo ọthọthọ, ta nọ: “Me kere oware jọ se [ukoko] na vẹre i no; rekọ Diọtẹfis, ọnọ ọ rẹ guọlọ rọ oma riẹ dhe aro na, o vuhu ogaga mẹ hẹ.” Ọzae ọnana o je rri amọfa vo re ọ daoma wọ ọkwa riẹ kpehru. Ukpoye, ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ Jọn re o kere ọwhọkuo ọrọ Diọtẹfis họ Ebaibol na fiki uruemu mọvuọria riẹ.—3 Jọn 9, 10.
Uruemu Ogbagba Na
17. Ẹvẹ Pita, Pọl, gbe Banabas a ro dhesẹ oma-urokpotọ?
17 Iriruo Ebaibol buobu e riẹ kpahe uruemu ogbagba na, oma-urokpotọ. Okenọ Pita ọ rueva uwou Kọniliọs, ọzae na o te “kiefihọ otọ eva awọ [Pita] ọ tẹ gọe.” Rekọ ukpenọ o dede ẹgọ na rehọ, “Pita o te kru ei kpariẹ e kpehru, a nọ ‘Dikihẹ kpomavi; mẹ oma mẹ ohwo mẹ rọ re.’ ” (Iruẹru 10:25, 26) Okenọ Pọl avọ Banabas a jọ Listra, Pọl o siwi ohwo nọ ọ ko no oke eyẹ ze. Fikiere, ogbotu na a tẹ ta nnọ ikọ nana yọ eghẹnẹ. Rekọ, Pọl avọ Banabas “a tẹ bẹre iwu rai, a jẹ họrọ ruọ udevie otu obuobu na, yọ a bo nọ, ‘Whai, fiki eme wha je bi ru onana? Mai oma mai ahwo wọhọ owhai re.’ ” (Iruẹru 14:8-15) Ileleikristi oma-urokpotọ nana a gwọlọ rehọ oruaro mi ahwo-akpọ họ.
18. Evaọ oma-urokpotọ riẹ, eme ẹnjẹle ọgaga jọ ọ ta ke Jọn?
18 Okenọ a jẹ rehọ “eviavia Jesu Kristi” kẹ Jọn ukọ na, ẹnjẹle ọ wha ovuẹ na sei. (Eviavia 1:1) Fiki epaọ ogaga ẹnjẹle, ma riẹ oware nọ o wha riẹ ze no nọ ozọ u ro mu Jọn, keme ẹnjẹle ọvo o kpe ahwo Asiria 185,000 evaọ aso ọvo. (2 Ivie 19:35) Jọn ọ ta nọ: “Oke nọ me yo [jẹ] ruẹ rai no, me te kie fihọ otọ obọ aro ukọ-odhiwu nọ o dhesẹ i rai kẹ omẹ na, mẹ tẹ gọ e; rekọ ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ, ‘Ijo, who ru oyena vievie he! Mẹ avọ owhẹ otu iruo gbe imoni ra . . . Ọghẹnẹ họ ọ nọ whọ rẹ gọ.’ ” (Eviavia 22:8, 9) Ẹvẹ oma-urokpotọ nọ ẹnjẹle ọgaga nana o dhesẹ o rro te!
19, 20. Wawo omorro ọ iletu-ẹmo Rom nọ i fi kparobọ kugbe oma-urokpotọ Jesu.
19 Jesu họ oriruo nọ ọ mae rro ọrọ ohwo oma-urokpotọ. Ọye họ Ọmọ ọnọ Ọghẹnẹ ọvo ọ ma, Ovie obaro ọ Uvie odhiwu Ọghẹnẹ. Okenọ o dhesẹ oma riẹ via kẹ ahwo na wọhọ ovie obaro, o ru epanọ iletu-ẹmo ahwo Rom a je ru eva oke oyena ha. Ahwo a jẹ hai kuye bẹbẹbẹ—evaọ usu-ehaa—a vẹ jẹ dhẹ ekẹkẹ nọ a rehọ igoru gbe akọ-eni ru ona họ, enọ enyenya efuafo, hayo tubọ ini, ikpohrokpo, hayo ekpẹ i re si nya. Ikporo-ile nọ e rẹ so ile obokparọ e rẹ jọ usu na, kugbe ekẹkẹ nọ e vọ avọ egbo-ẹmo nọ a re ro dhesẹ ughe etoke ẹmo. Ivie, emọ-ivie, gbe iletu-ẹmo enọ a mu ziọ igbo, kugbe iviuwou rai e rẹ jẹ jariẹ re, yọ ẹsebuobu a rẹ bae fihọ re a ru ai kuẹku. Ehaa na e vọ avọ omoya, omorro.
20 Rehọ oyena wawo edhere nọ Jesu ọ rọ r’oma riẹ via. U no rie eva ze re ọ roma kpotọ ru eruẹaruẹ nọ e ta kpahe iẹe na gba, onọ o ta nọ: “Ri, Ovie ra o bi bru owhẹ tha; avọ ogaga gbe obọokparọ, ọ be rọ oma urokpotọ dhẹ eva ehru eketekete.” Ọ roma kpotọ dhẹ evaọ ehru arao, orọnikọ akẹkẹ nọ ikperae jọ e be dhẹ hẹ. (Zekaraya 9:9; Matiu 21:4, 5) Ẹvẹ eva e be were ahwo oma-urokpotọ te inọ Jesu ọ be te jọ Ovie nọ Jihova o ro mu kẹ otọakpọ na soso evaọ akpọ kpokpọ na, ọnọ o ghine wo oma-urokpotọ, ewolẹ, uyoyou, ọdawẹ, ohrọ!—Aizaya 9:6, 7; Ahwo Filipai 2:5-8.
21. Eme oma-urokpotọ u dhesẹ hẹ?
21 Uzẹme na nnọ Jesu, Pita, Pọl, gbe ezae gbe eyae ẹrọwọ efa evaọ oke Ebaibol na a roma kpotọ u mukpahe iroro na nnọ oma-urokpotọ yọ oyẹlẹ. Ukpoye, u dhesẹ ẹgba uruemu, keme ahwo nana a wo udu avọ ọwhọ. Avọ ẹgba iroro gbe uruemu, a thihakọ edawọ buobu. (Ahwo Hibru, uzou avọ 11) Yọ nẹnẹ na, okenọ idibo Jihova a te wo oma-urokpotọ, a re wo utiọ ogaga ovo na keme Ọghẹnẹ ọ rẹ rehọ ẹzi ọfuafo ọgaga riẹ tha otu oma-urokpotọ na uke. Fikiere, a tudu họ omai awọ nọ: “Whai kpobi a rehọ oma-urokpotọ gọ-ẹgọ kẹ ohwo ohwo; keme ‘Ọghẹnẹ o re hrẹ obroma-oro, rekọ ọ vẹ rọ aruoriwo kẹ enọ e roma-kpotọ.’ Fikiere wha hrẹ oma rai kpotọ họ obọ otọ ogaga Ọghẹnẹ, re nọ uje te ezi ọvẹ kpare owhai kpehru.”—1 Pita 5:5, 6; 2 Ahwo Kọrint 4:7.
22. Eme ma te jọ uzoẹme n’otha wuhrẹ?
22 Emamọ abọ ọfa ọ riẹ kpahe oma-urokpotọ nọ u fo nnọ idibo Ọghẹnẹ a re dhesẹ. O rọ onọ u re fiba ebabọ ẹzi uyoyou gbe okugbe evaọ ikoko na. Evaọ uzẹme, o rọ obọdẹ okwakwa ọ oma-urokpotọ. Ma te t’ẹme te onana evaọ uzoẹme n’otha.
Evaọ Ọkiẹkpemu
◻ Dhesẹ ẹzi akpọ nana nọ o rọ oria kpobi.
◻ Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ rehọ aruoriwo kẹ erọ oma-urokpotọ?
◻ Fikieme a re ro wuhrẹ oma-urokpotọ hrọ?
◻ Evẹ họ iriruo Ebaibol jọ erọ ahwo nọ a dhesẹ oma-urokpotọ?
[Pictures on page 25]
Ẹnjẹle na ọ ta kẹ Jọn nọ: “Who ru oyena vievie he! Mẹ avọ owhẹ otu iruo”