Uzou 13
Isuẹsu erọ Udhedhẹ Ọghẹnẹ
1. Eme isuẹsu ahwo esai ru hu?
WHO MUẸROHỌ nọ isuẹsu ahwo, makọ enọ i wo emamọ iroro dede, e sai ru uvi ẹgwọlọ ahwo kẹ ae he? Ọvuọvo ọsai furie ẹbẹbẹ ugbarugba gbe omukpahọ uyẹ hayo rehọ emamọ emuore gbe iwou kẹ ahwo rai kpobi hi. A sai si ahwo rai no ẹyao tẹtẹtẹ hẹ. Yọ isuẹsu evuevo e sae da owho ji hi, hayo uwhu hayo re azihe iri wariẹ ze uzuazọ. Ọvo dede ọriẹ hẹ ọnọ ọrehọ udhedhẹ ukrẹkri gbe omofọwẹ kẹ ahwo riẹ. Fikiere isuẹsu ahwo erẹ sai furie ebẹbẹ ilogbo nọ ikuaro ku ahwo ho.
2. Eme họ ovuẹ ulogbo Ebaibol na?
2 Ọnọma omai ọ riẹ epanọ ma gwọlọ isuẹsu ikiẹrẹe ga te enọ i reti rue’i lọhọ kẹ ahwo kpobi nọ a jẹte riawere avọ uzuazọ oghọghọ ogbagba. Fikiere koyejabọ nọ Ebaibol ejẹ ta kpahọ isuẹsu nọ etejọ otọ okpokpọ Ọghẹnẹ. Eva uzẹme, isuẹsu enana nọ Ọghẹnẹ ọyeya riẹ na họ ovuẹ ulogbo Ebaibol na.
3. Eme Aizaya 9:6, 7 ọta kpahe isuẹsu Ọghẹnẹ?
3 Rekọ whọ rẹ sae nọ: ‘Diẹse, Ebaibol ejẹ tẹme te isuẹsu Ọghẹnẹ?’ Iru ere, re ojọ oriruo evaọ Aizaya 9:6, 7. Epanọ King James Version na evo, evase enana etanọ: “Keme mai ayẹ ọmọ kẹ, mai a rehọ ọmọzae na kẹ: isuẹsu erẹ te jọ ehru ikoko riẹ: a re ti se odẹ riẹ Igbunu, Ọkiroro, Ọghẹnẹ ologbo, Ọsẹ ebẹdẹ bẹdẹ, Ovie Udhedhẹ na. Ẹvi isuẹsu riẹ jegbe udhedhẹ i re ti wo urere he.”
4. Ono họ ọmọ nọ oziheruọ osu ọ isuẹsu Ọghẹnẹ?
4 Ebaibol ebejọ etenẹ takpahe ọmọ nọ ayẹ, ọmọ-ovie. Nọ oke utete “ọmọ ovie” ọnana kọ o reti ziheruọ osu ologbo, “Ovie Udhedhẹ.” Kọ ọye ọ be te sẹruọ isuẹsu nọ ighine gbunu. Isuẹsu nana ọ rẹte wha udhedhẹ ze otọakpọ na soso, udhedhẹ na ovẹte jọ bẹdẹ bẹdẹ. Ọmọ nọ Aizaya Ọruẹ-aro kpahe eyẹ riẹ evaọ Aizaya 9:6, 7, nahọ Jesu. Okenọ Gabriẹl Ukọ na, o je woro eyẹ riẹ kẹ Meri ọmọtẹ kọkọkọ, ọta kpahe Jesu nọ: “Ore ti su wọhọ ovie . . . yọ uvie riẹ u re ti wo urere he.”—Luk 1:30-33.
EDHESẸ ORUARO UVIE NA
5. (a) Ẹvẹ a ro dhesẹ oruaro Uvie na evaọ Ebaibol na? (b) Eme họ uvie Ọghẹnẹ, kọ, eme u reti ruẹ?
5 Okenọ ajọ evaọ otọakpọ na, iruo ilogbo Jesu Kristi avọ ethabọ riẹ họ, ẹvuẹ gbe ewuhrẹ kpahọ uvie Ọghẹnẹ nọ obe tha na. (Luk 4:43; 8:1) Ajobọhọ eria wọhọ 140 nọ etẹme te uvie oyena evaọ Ebaibol na. Jesu o tube wuhrẹ ilele riẹ re alẹ se Ọghẹnẹ: “Uvie ra oze. Ajọ akpọ na ru oreva ra, wọhọ epanọ arọ obọ odhiwu ruẹ.” (Matiu 6:10, King James Version) Kọ uvie onana nọ ahwo Kristi abe lẹ kẹ na, ghinọ isuẹsu? Whọ rẹ sai roriei họ ere he, rekọ yọ ere. Jesu Kristi Ọmọ Ọghẹnẹ họ, Ovie Uvie na. Yọ akpọ na soso, ọ rẹ tejọ otọ nọ o re ti suẹ. Ẹvẹ u reti woma te, okenọ agbẹte ghale ahwo kpohọ erẹwho buobu nọ ewọso ohwohwo ho, nọ ahwo kpobi arẹte jọ okugbe udhedhẹ evaọ otọ isuẹsu Uvie Ọghẹnẹ!
6. Okenọ Jesu ọjọ akpọ, fikieme ajẹ tanọ Uvie na “okẹle no” jegbe “orọ udevie rai”?
6 Jọn Ọhọahwo-ame omuọ evuavuẹ kpahọ isuẹsu enana họ, be takẹ ahwo nọ: “Wha kuevarẹriẹ keme uvie odhiwu okẹlino.” (Matiu 3:1, 2) Fikieme Jọn ọ sae jẹ rọ ta onana? Fiki epanọ, Jesu ọnọ ọ rẹte jọ osu isuẹsu Ọghẹnẹ obọ odhiwu na, ọ kẹliẹ ame ẹte họ no, avẹ jẹ te rehọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ wholiei. Fikiere whọ rẹ sae riẹ onosoriẹ nọ Jesu ọ rọ takẹ otu e Farisi uwhremuna: “Ri! uvie Ọghẹnẹ orọ udevie rai.” (Luk 17:21) Fiki epanọ Jesu ọnọ Ọghẹnẹ o ro mu ovie no, ọjọ etẹ kugbe ai. Fikiọ orọwọ nọ Jesu owokẹ Ọghẹnẹ rite uwhu, evaọ ikpesa gbe ubro riẹ nọ ọjẹrehọ vuẹ je wuhrẹ na, oro dhesẹ efo riẹ nọ ote ovie.
7. Eme odhesẹ nọ Uvie na ojọ avro ologbo, evaọ okenọ Jesu ọjọ akpọ?
7 Re udhesẹ nọ uvie Ọghẹnẹ ojọ avro ologbo, evaọ oke iruo Jesu, j’oma roro oware nọ ovia evaọ ẹdẹ urere taore o te ti whu, uwhu riẹ. Ebaibol eta kẹ omai nọ ahwo agu Jesu tanọ: “Ma ruẹ ohwo ọnana, nọbe raha orẹwho mai, ọ tẹ be whaha osauzou ohwa kẹ Siza, jẹbe tanọ ọye oma riẹ họ Kristi ovie.” Nọ Pọntiọs Pailet osu Rom, oyo eware enana no, ọ tẹ nọ Jesu nọ “Whẹ họ ovie i Ju?”—Luk 23:1-3.
8. (a) Ẹvẹ Jesu ọza, evaọ okenọ a nọe sọ ọye ọjọ ovie? (b) Eme ọjọ Jesu eva, evaọ okenọ ọ ta nọ, uvie riẹ “uno obonẹ ze he”?
8 Jesu ọza onọ Pailet na viọviọ họ, rekọ ọ tanọ: “Uvie mẹ orọ akpọ nana ha. Uvie mẹ ohẹ jọ orọ akpọ nana oyo, idibo mẹ ehẹ họre, re ase omẹ ba ẹrehọ kẹ ahwo i Ju. Rekọ epanọ orọ, uvie mẹ uno obonẹ ze he.” Ere Jesu oyo, keme na uvie riẹ obọ akpọ obonẹ obe te jọ họ. Obọ odhiwu obi ti su noze, orọnikọ rehọno agbara uvie akpọ jọ ze wọhọ ohwo ho. Fikinọ, isiẹsi nọ ejọ họ, sọ Jesu ọye o wo ute esuo wọhọ ovie hayo ọyehe, Pailet ọ tẹ wariẹ nọ Jesu: “Otẹrọ ere, kọ whẹ ovie?”
9. (a) Uzẹme ugbunu ovẹ jọ Jesu orovie via? (b) Didi enanọ ilogbo jọ eriẹ nẹnẹ?
9 Urevevẹ, ajẹ rehọ Jesu guẹdhọ uzuazọ riẹ, fiki epanọ ọjẹ vuẹ je wuhrẹ kpahe isuẹsu ekpokpọ. Fikiere Jesu ote yo kẹ Pailet nọ: “Whẹ omara ọbe ta nọ mẹ ovie. Fiki onana aje yẹ omẹ, fiki onana mẹ jẹ ze akpọ na, re me se isẹi kẹ uzẹme na.” (Jọn 18:36, 37) Ẹhẹ, Jesu ọraha uzuazọ riẹ evaọ otọakpọ na, jẹ ta uzẹme ugbunu kpahọ isuẹsu Uvie Ọghẹnẹ kẹ ahwo. Oye ojọ ovuẹ ulogbo riẹ. Yọ Uvie na oye ogbẹrọ isiẹsi ulogbo nọ ọmae rro nẹnẹna. Dede na, yọ enọ enana egbẹrọ: Isuẹsu vẹ họ ọnọ ọmae rro evaọ uzuazọ ohwo? Ọ sae rọ isuẹsu ahwo jọ, hayo minikọ uvie Ọghẹnẹ nọ Kristi ọ rọ osu riẹ?
ISUẸSU EKPOKPỌ ERUẸRẸHỌ KẸ OTỌAKPỌ
10. (a) Didi oke Ọghẹnẹ ọjọ ruẹ, ẹgwọlọ isuẹsu ekpokpọ? (b) Evaọ Ebaibol na, diẹse akake jọ ta ẹme te isuẹsu enana? (c) Ono arao-muomu na odikihẹ ẹta riẹ?
10 Okenọ Ẹdhọ ọrehọ Adamu avọ Ivi kugbe oma no evaọ ọwọsuọ riẹ, okioye Jihova ọruerẹ nọ ahwo agwọlọ isuẹsu ekpokpọ nọ a re wo. Fikiere Ọghẹnẹ ọtẹ nwane ta kpahe ẹjiroro riẹ nọ, ọte rehọ isuẹsu itieye muẹ. Ọ ta ẹme te isuẹsu enana, okenọ obroziẹ kpe araomuomu, kpakiyọ Setan Ẹdhọ na ọbe takẹ na: “Mere ti fi egrẹ họ udevie ra avọ aye na, gbe udevie ubi ra avọ ubi riẹ. Ọ rẹ te hwọlọ owhẹ uzou, whọ vẹ te whọliẹe ithighrawọ.”—Emuhọ 3:14, 15.
11. Udevie amono omukpahọ ọbe te jọ?
11 Rekọ whọ rẹ sae nọ: ‘Diẹse ajẹ tẹme kpahe isuẹsu evaọ etenẹ?’ Joma rehọ oma kpotọ riwi ẹme ọnana, ma rẹ te ruẹ. Ikerakere na etanọ egrẹ ọjẹ ọ rẹ te jọ, hayo omukpahọ, evaọ udevie Ẹdhọ avọ “aye na.” Ofariẹre, omukpahọ ọvẹ te jọ udevie “ubi” Ẹdhọ hayo emọ, gbe “ubi” aye na hayo emọ. Orọ ọsosuọ kpobi, ma rẹ gwọlọ ohwo nọ “aye na” ọ rọ.
12. Eme ata kpahe “aye na” evaọ Eviavia izou 12?
12 Ọrọ aye otọakpọ na ha. Ẹdhọ ori ti wo egrẹ oghẹrẹsa ọvuọvo kpahe aye ọvuọvo ho. Rekọ ọnana yọ aye oriruo. Koyehọ odikihẹ kẹ oware ofa. Adhesẹ onana evaọ Eviavia, obe ọ ekuhọ Ebaibol na, oria nọ ajẹ ta eme buobu kpahe aye na. Etẹ aje dhesẹ “aye na” wọhọ nọ “ọrehọ ọre gọ ẹgọ, yọ odikihẹ ehru ọvẹre, yọ isi kpogbivẹ erọ ehru uzou riẹ.” Re ufiobọhọ k’omai riẹ ọnọ “aye” na odikihẹ kẹ, muẹrohọ oware nọ Ebaibol egbẹ be ta kpahe ọmọ riẹ: “Aye na o te yẹ ọmọzae ze akpọ na, ọmọzae nọ ọbe te rehọ ọkpọ utehru su erẹwho na kpobi, atẹ nwane wọ ọmọ na viọviọ kpobọ ehru bru Ọghẹnẹ kpobọ agbara uvie riẹ.”—Eviavia 12:1-5, The Jerusalem Bible.
13. Ono, hayo eme “ọmọzae” na gbe “aye na” adikihẹ kẹ?
13 Ẹriẹ kpahe ọnọ hayo oware nọ “ọmọzae” na ọrọ, o re fiobọhọ k’omai riẹ ọnọ hayo oware nọ “aye na” odikihẹ kẹ. Ọmọ na yọ ohwo gheghe he, ere aye na ọghinẹ rọ aye gheghe gbe he. Ikerakere na idhesẹ nọ “ọmọzae” ọnana “ọye o re ti su erẹwho na kpobi.” Fikiere “ọmọ” na odikihẹ kẹ isuẹsu Ọghẹnẹ nọ Jesu Kristi ọjẹrọ Ovie bi suẹ. Fikiere, “aye na,” odikihẹ kẹ ukoko emama Ọghẹnẹ obọ odhiwu nọ uwo orọwọ. Wọhọ epanọ “ọmọzae” na o no oma “aye na” ze na, ere Jesu Kristi Ovie na, o no ukoko odhiwu na zire, oyehọ ugboma ọ emama ẹzi nọ eroma kpotọ obọ odhiwu nọ ikuomagbe bi ru ẹjiroro Ọghẹnẹ. Ahwo Galesha 4:26 ose ukoko onana nọ i “Jerusalem obọ ehru.” Fikiere, okenọ Adamu avọ Ivi atu veghe-uzou mukpahe isuẹsu Ọghẹnẹ, Jihova ọ tẹ ruẹrẹ isuẹsu Uvie nọ orẹ te jọ ẹruore kẹ enọ iyou ẹrẹreokie.
JIHOVA ỌKAREGHẸHỌ EYA RIẸ
14. (a) Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ nọ ọkareghẹhọ eya riẹ kpahe “ubi” nọ orẹte whọlọ Ẹdhọ? (b) Ono họ “ubi” eya na?
14 Eya Jihova ethọre riẹ ẹroho inọ o re ti vi “ubi” ze ọnọ ọ rẹ te jọ osu isuẹsu Ọghẹnẹ. Osu ọnana ọ rẹte raha Ẹdhọ evaọ uzou riẹ owhọlọ. (Ahwo Rom 16:20; Ahwo Hibru 2:14) Uwhremuna, Jihova ọtanọ ubi eya na u reti no oma Abraham ohwo ẹrọwọ na ze. Jihova ọ tẹ takẹ Abraham. “Fiki ubi ra erẹwho akpọ na kpobi aje ti wo oghale.” (Emuhọ 22:18) Ono họ “ubi” onana, nọ ayeya riẹ nọ u ti no uyẹ Abraham ze na? Ebaibol ekẹ uyo uwhremuna tanọ: “Whaọ ayeya kẹ Abraham, jẹ kẹ ubi riẹ. Eta, enẹ hẹ: ‘Jẹ kẹ ibi,’ wọhọ ẹsenọ erọ itieye buobu, rekọ wọhọ ovuọvo: ‘Jẹ kẹ ubi ra,’ ọyehọ Kristi.” (Ahwo Galesha 3:16) Jihova ọ tẹjẹ takẹ Aiziki ọmọ Abraham jegbe Jekọp ọmọruọmọ riẹ nọ “ubi” “aye” Ọghẹnẹ na u re ti no evaọ uyẹ rai ze.—Emuhọ 26:1-5; 28:10-14.
15, 16. Eme odhesẹ nọ “ubi” na ọ rẹ tejọ ovie nọ o bi suẹ?
15 Nọ Jekọp oje rue’i vẹ nọ, “ubi” onana orẹte jọ ovie nọ o bi suẹ, ọ tẹ tẹme ọnana kẹ Juda Ọmọzae riẹ: “Ọkpọ-uvie [hayo ẹgba isuẹsu] o re no obọ Juda ha, yọ ọkpọ osu o re no agada riẹ hẹ, bẹsenọ Shailo ọ rẹze; ẹme riẹ ahwo na kpobi a re ti yo.” (Emuhọ 49:10) Orua Juda Jesu Kristi onọze. Ọ yehọ “Shailo” na, “ọnọ ahwo kpobi a re ti yo ẹme riẹ.”—Ahwo Hibru 7:14.
16 Komodẹ re u te ikpe 700, nọ atẹme na kẹ Juda no, Jihova ọ tẹ ta kpahe Devidi ọrọ orua Juda: “Mẹ ruẹ Devidi odibo mẹ no . . . Mẹ rẹ te ghinẹ rehọ ubi riẹ mu bẹdẹ bẹdẹ, agbara uvie riẹ kọ, ọtejọ wọhọ edẹ Odhiwu.” (Olezi 89:20, 29) Okenọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ọ rẹ te rehọ “ubi” Devidi na mu “bẹdẹ bẹdẹ” jegbe nọ “agbara uvie riẹ” ọvẹ ze ria krẹkri “wọhọ edẹ odhiwu,” eme ororo họ eva? Jihova Ọghẹnẹ ọbe tẹme kpeze bru uzẹme, inọ isuẹsu Uvie na, nọ erọ evaọ abọ Jesu Kristi osu nọ oromu nona, erẹte jọ bẹdẹ bẹdẹ. Kẹvẹ ma rehọ riẹ?
17. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ osu nọ ayeya riẹ na họ Jesu Kristi?
17 Whaọ, kareghẹhọ ẹme nọ Gabriẹl ukọ Jihova ọ takẹ Meri kpahe ọmọ nọ o re ti yẹ. Enẹ ọ tae: “Who re ti se odẹ riẹ Jesu.” Rekọ orọnikọ ọmọmọ hayo tubọ ohwohwo ọvo Jesu ọ rẹ jọ evaọ otọakpọ họ. Gabriẹl ọtẹ gbẹ be tanọ: “Ọnana, ọ rẹ te jọ ruaro, a re ti sei Ọmọ ọnọ Ọmai Kpehru na; Jihova Ọghẹnẹ ọ rẹ te kẹe agbara uvie Devidi ọsẹ riẹ, yọ ọ rẹ te jọ evaọ uwou Jekọp suẹ wọhọ ovie bẹdẹ bẹdẹ, uvie riẹ u re ti wo urere he.” (Luk 1:31-33) Kọ ugbe ghine gbunu, nọ Jihova ọrọ ma oma ọ isuẹsu ikiẹrẹre ero muo, re ejọ erere ebẹdẹ bẹdẹ kẹ enọ iyou rie je fieva hiẹe?
18. (a) Ẹvẹ Ebaibol idhesẹ ekuhọ isuẹsu otọakpọ na? (b) Didi eware isuẹsu Ọghẹnẹ i re ti ru kẹ ahwo?
18 Enẹna oke okẹle no, nọ isuẹsu Uvie Ọghẹnẹ ibiti romu iruo họ re eraha isuẹsu akpọ na kpobi no. Kọ okioye Jesu Krsiti ọ tejọ mu iruo họ wọhọ Ovie obokparọ. Nọ Ebaibol ibi dhesẹ ẹmo ọnana, etẹ tanọ: “Evaọ edẹ ivie eyena, Ọghẹnẹ obọ odhiwu ọ rẹ te jọ rehọ uvie riẹ muẹ, onọ arẹ sae raha ha. . . . Orẹ te whọlọ ivie nana kpobi, uve ku ai họ, oye omariẹ ovẹ jọ te oke nọ ariẹhẹ.” (Daniẹl 2:44; Eviavia 19:11-16) Okenọ isuẹsu efa kpobi enwani no edhere no, isuẹsu Ọghẹnẹ evẹ ze kioja emamọ ẹgwọlọ ahwo rọ kẹ ae. Jesu Kristi Osu na, kọ, ọ rẹte ruẹ nọ, ọvuọvo nọ odikihẹga evaọ otọ esuo riẹ, ọmọ họ, ọwho ho hayo ewho. Ugbarugba, ekpehre iwou, ohọo jegbe ebẹbẹ itieye efa kpobi a reti siai no. Emamọ udhedhẹ gbe omofowẹ ovẹ te jọ otọakpọ na kpobi. (2 Pita 3:13; Eviavia 21:3-5) Dede na, ufo re ma gbe wuhrẹ kpahe enọ erẹ te jọ isu evaọ isuẹsu Uvie Ọghẹnẹ onana.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 112, 113]
Jesu ovi ilele riẹ vrẹ, re anya iru iruo ilogbo erọ evuavuẹ kpahe uvie Ọghẹnẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 114]
Okenọ ajẹ rehọ Jesu guẹdhọ uzuazọ riẹ, yọ ọ gbẹ be vuovuẹ uvie Ọghẹnẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 119]
Ẹvẹ who riwi Jesu fihọ—wọhọ ovie obokparọ minikọ wọhọ ọmọboba kuako?