ზაქარია

[ახსოვს იეჰოვას].

1. ბენიამინელი იეიელის ათი ვაჟიდან ერთ-ერთი (1მტ. 9:35—37); 1 მატიანის 8:31-ში მოცემულ მსგავს ჩამონათვალში გვხვდება მისი სახელის შემოკლებული ფორმა ზაქერი.

2. რეუბენელი, რომელიც, სავარაუდოდ, საულის მეფობის დროს აგრელებს ეომებოდა (1მტ. 5:6, 7, 10).

3. ლევიანი კარიბჭის მცველი, „გონიერ მრჩევლად“ წოდებული; ის შეხვედრის კარვის შესასვლელის მცველი იყო. როცა დავითმა ხელახლა გადაუნაწილა ლევიანებს მოვალეობები ტაძარში მსახურებისთვის, ზაქარიას წილისყრით ჩრდილოეთი მხარე ერგო. ის იყო მეშელემიას პირმშო, ლევიანი კორახის შთამომავალი კეჰათის საგვარეულოდან (1მტ. 9:21, 22; 26:1, 2, 14).

4. ლევიანი, რომელიც სხვა ლევიანებთან ერთად სიმებიან საკრავებზე უკრავდა შეთანხმების კიდობნის იერუსალიმში გადატანის დროს. მას შემდეგ, რაც კიდობანი კარავში დადგეს, ზაქარია კარვის წინ დააყენეს სიმებიან საკრავებზე დამკვრელად (1მტ. 15:18, 20; 16:1, 4, 5).

5. მღვდელი და მესაყვირე, რომელიც იერუსალიმში შეთანხმების კიდობნის გადასატანად მოწყობილ მსვლელობაში მონაწილეობდა (1მტ. 15:24).

6. ლევიანი უზიელის საგვარეულოდან; ის მოხსენიებულია იმ ლევიანთა ჩამონათვალში, რომლებსაც იეჰოვას სახლში მოვალეობები ხელახლა გადაუნაწილეს (1მტ. 24:24, 25).

7. მერარელი ლევიანი, ხოსას ვაჟი, რომელიც დავითის მეფობის დროს კარიბჭის მცველთა ერთ-ერთ ჯგუფში დანიშნეს (1მტ. 26:1, 10, 11).

8. მენაშელი, რომლის ვაჟი, იდო, გალაადში თავისი ტომის წინამძღოლი იყო დავითის მეფობის დროს (1მტ. 27:16, 21).

9. ლევიანი, რომლის ვაჟმა, იახაზიელმა დაარწმუნა იეჰოშაფატი და იუდას მკვიდრნი, რომ იეჰოვა მათთვის იბრძოლებდა (2მტ. 20:13—17).

10. ერთ-ერთი მთავარი, რომელსაც ძვ. წ. 934 წელს იეჰოშაფატმა იუდას ქალაქებში ხალხისთვის იეჰოვას კანონის სწავლება დაავალა (2მტ. 17:7, 9).

11. მეფე იეჰოშაფატის ვაჟი; ზაქარიასა და მის ძმებს იეჰოშაფატმა დიდი ძღვენი უბოძა, მეფობა კი თავის პირმშოს, იეჰორამს გადასცა. გამეფების შემდეგ ტახტის განსამტკიცებლად იეჰორამმა თავისი ძმები, მათ შორის ზაქარია, აგრეთვე ზოგიერთი მთავარი სიცოცხლეს გამოასალმა (2მტ. 21:1—4).

12. მღვდელმთავარ იეჰოიადას ვაჟი; იეჰოიადას სიკვდილის შემდეგ მეფე იეჰოაშმა ჭეშმარიტ თაყვანისმცემლობას ზურგი აქცია და იეჰოვას წინასწარმეტყველთა ნაცვლად ყური ცუდ მრჩევლებს ათხოვა. ზაქარიამ, იეჰოაშის მამიდაშვილმა (2მტ. 22:11), ამის გამო მკაცრად გაკიცხა ხალხი, მაგრამ მათ არაფრად ჩააგდეს შეგონება და ზაქარია ტაძრის ეზოში ჩაქოლეს. სიკვდილის წინ მას აღმოხდა: „დაინახოს იეჰოვამ და შური იძიოს!“. ზაქარიას ეს სიტყვები ახდა — სირიამ დიდი ზარალი მიაყენა იუდას, თავად მეფე კი მისმა ორმა მსახურმა მოკლა „მღვდელ იეჰოიადას ვაჟების სისხლის ასაღებად“. სეპტუაგინტისა და ვულგატას თანახმად, იეჰოაში იეჰოიადას „ვაჟის“ სისხლის ასაღებად მოკლეს, მასორული ტექსტისა და ფეშიტას თანახმად კი — „ვაჟების“ სისხლის ასაღებად. როგორც ჩანს, ამ სიტყვის მრავლობით რიცხვში მოხსენიება იეჰოიადას ვაჟის, ზაქარიას, როგორც წინასწარმეტყველისა და მღვდლის, ღირსებაზე ამახვილებს ყურადღებას (2მტ. 24:17—22, 25).

იესოს, როგორც ჩანს, იეჰოიადას ვაჟი ზაქარია ჰყავდა მხედველობაში, როცა იწინასწარმეტყველა, რომ „ამ თაობას [დედამიწაზე იესოს მსახურების დროს მცხოვრებ ებრაელებს]“ მოეკითხებოდა „ყველა წინასწარმეტყველის სისხლი, რაც კი ქვეყნიერების შექმნიდან დაღვრილა, აბელის სისხლიდან ზაქარიას სისხლამდე, რომელიც სამსხვერპლოსა და ღვთის სახლს შორის მოკლეს“ (ლკ. 11:50, 51). იესომ ზაქარიას მკვლელობის ადგილად იგივე ადგილი დაასახელა, რაც „მატიანეშია“ მოხსენიებული. ახ. წ. პირველ საუკუნეში ებრაული წერილების კანონის ბოლო წიგნად „მატიანე“ ითვლებოდა. ამიტომ ფრაზას „აბელიდან ზაქარიამდე“ ისეთივე დატვირთვა ჰქონდა, როგორც დღეს ფრაზას „დაბადებიდან გამოცხადებამდე“. პარალელურ მუხლში, მათეს 23:35-ში, ზაქარიას ბარაქიას ძე ეწოდება. შესაძლოა, იეჰოიადას ბარაქიასაც ეძახდნენ. არც ის არის გამორიცხული, რომ ბარაქია იეჰოიადას ვაჟი და, შესაბამისად, ზაქარიას მამა იყო. თუმცა ისიც შესაძლებელია, რომ ბარაქია ზაქარიას უფრო შორეულ წინაპარს ერქვა (იხ. ბარაქია).

13. მეფე უზიას (მეფობდა ძვ. წ. 829—778) მრჩეველი, რომელიც „ჭეშმარიტი ღვთის შიშს უნერგავდა“ მას (2მტ. 26:5).

14. ისრაელის მეფე; იერობოამ II-ის ვაჟი და იეჰუს დინასტიის ბოლო წარმომადგენელი; მის მმართველობას, რომელიც ბიბლიის თანახმად ექვს თვეს გაგრძელდა, ბოლო მაშინ მოეღო, როცა შალუმმა ის სიცოცხლეს გამოასალმა (2მფ. 15:8—12). ზაქარიას მამამ დაახლოებით ძვ. წ. 803 წელს, უზიას მეფობის 27-ე წელს განისვენა (2მფ. 14:29), მაგრამ ზაქარია მხოლოდ 11 წლის შემდეგ, უზიას მეფობის 38-ე წელს გამეფდა (დაახლ. ძვ. წ. 792) (2მფ. 15:8, 13). შესაძლოა, მამის სიკვდილის დროს ზაქარია საკმაოდ პატარა იყო, ან სამეფო ტახტის ხელში ჩასაგდებად მას ძლიერი მოწინააღმდეგეების ჩამოშორება მოუწია, რაც ხშირი მოვლენა იყო ისრაელის ჩრდილოეთ სამეფოში.

15. იებერექიას ვაჟი, რომელიც მოწმედ დაუდგა ესაიას, როცა მან თავისი ვაჟის სახელი ფილაზე დაწერა (ეს. 8:1, 2).

16. მეფე ხიზკიას პაპა დედის მხრიდან (2მფ. 18:1, 2; 2მტ. 29:1).

17. ლევიანი ასაფის ძეთაგან, რომელიც ხიზკიას მეფობის დასაწყისში მონაწილეობდა ტაძრის განწმენდაში (2მტ. 29:13, 15—17).

18. კეჰათელი ლევიანი, რომელიც მეფე იოშიას ბრძანებით წამოწყებულ ტაძრის შეკეთებას ზედამხედველობდა (2მტ. 34:8, 12).

19. იმ მღვდლების სამი წინამძღოლიდან ერთ-ერთი, რომლებმაც იოშიას მიერ ორგანიზებული დიდებული პასექისთვის უხვად გაიღეს ცხოველური შესაწირავი (2მტ. 35:1, 8).

20. გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ მცხოვრები წინასწარმეტყველი და მისივე სახელით წოდებული წიგნის დამწერი; ზაქარია საკუთარ თავს „იდოს ვაჟის ბერექიას ვაჟად“ მოიხსენიებს (ზქ. 1:1, 7), თუმცა სხვა მუხლებში ზაქარიას მამად ბერექია არ სახელდება (ეზრ. 5:1; 6:14; ნემ. 12:4, 16). სავარაუდოდ, ზაქარია ბაბილონში დაიბადა, რადგან მხოლოდ 17 წელი იყო გასული იუდეველთა სამშობლოში დაბრუნებიდან, როცა მან წინასწარმეტყველად დაიწყო მსახურება და, თუმცა ჭაბუკად მოიხსენიება, წლოვანებით 17 წელზე მეტის იქნებოდა (ზქ. 2:4).

იეჰოვა ზაქარიასა და ანგიას მეშვეობით მოუწოდებდა ზერუბაბელს, მღვდელმთავარ იეშუასა და გადასახლებიდან დაბრუნებულებს, რომ სპარსეთის მეფის მიერ დადგენილი აკრძალვის მიუხედავად იეჰოვას ტაძრის აღდგენა დაესრულებინათ (ეზრ. 5:1, 2; 6:14, 15). ზაქარიას წინასწარმეტყველება მოიცავს ცნობებს, რომლებსაც ის ამ მიზნის მისაღწევად ორი წლისა და ერთი თვის მანძილზე აცხადებდა (ზქ. 1:1, 7; 7:1, 8). მისი წინასწარმეტყველად მსახურების შესახებ სხვა ცნობები ბიბლიაში არ მოიპოვება (იხ. ზაქარია (ბიბლიის წიგნი)).

„ზაქარიას, ბარაქიას ძის“ მოხსენიებისას (მთ. 23:35) იესოს, როგორც ჩანს, მხედველობაში ჰყავდა უფრო ადრე მცხოვრები მღვდელმთავარის ვაჟი ზაქარია და არა წინასწარმეტყველი ზაქარია, რომლის მამასაც ბერექია ერქვა (იხ. №12).

21. ერთ-ერთი იმ თავკაცებიდან, რომლებიც ეზრამ ძვ. წ. 468 წელს იერუსალიმში გამგზავრებამდე ღვთის სახლისთვის მსახურების მოსაყვანად გაგზავნა (ეზრ. 8:15—17). შესაძლოა, ის არის ზაქარია №22 ან №23.

22. ფაროშის საგვარეულოს თავკაცი; ის და კიდევ 150 მამაკაცი ამ საგვარეულოდან ეზრასთან ერთად ჩავიდნენ იერუსალიმში (ეზრ. 8:1, 3). შესაძლოა, ის არის ზაქარია №21.

23. ბებაის საგვარეულოს თავკაცი, რომელიც თავისი საგვარეულოს 28 მამაკაცთან ერთად ეზრას გაჰყვა იუდაში (ეზრ. 8:1, 11). შესაძლოა, ის არის ზაქარია №21.

24. ერთ-ერთი ელამის ძეთაგან, რომლებმაც ეზრას რჩევისამებრ უცხოელი ცოლები გაუშვეს (ეზრ. 10:10, 11, 26, 44).

25. სავარაუდოდ მღვდელი, რომელიც ეზრას მარცხნივ იდგა, როცა ის ხალხს კანონის წიგნს უკითხავდა და განუმარტავდა (ნემ. 8:1, 2, 4).

26, 27. ორი იუდასტომელი კაცი, რომელთაგან ერთი ამარიას ვაჟი იყო, მეორე კი — შელას შთამომავალი. ბაბილონის გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ მათი შთამომავლობა იერუსალიმში ცხოვრობდა (ნემ. 11:4, 5).

28. მღვდელი, რომლის მამასაც ფაშხური ერქვა. გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ მისი შთამომავლობა იერუსალიმში ცხოვრობდა (ნემ. 11:10, 12).

29. მღვდელი და მესაყვირე, რომელმაც საზეიმო სვლაში მიიღო მონაწილეობა იერუსალიმის აღდგენილი გალავნის მიძღვნის დროს. იონათანის ვაჟი (ნემ. 12:27, 31, 35).

30. კიდევ ერთი მღვდელი და მესაყვირე, რომელიც იმავე საზეიმო სვლაში მონაწილეობდა, რომელშიც ზაქარია №29 (ნემ. 12:40, 41).

31. მღვდელი და იოანე ნათლისმცემლის მამა (ლკ. 3:2); ის და მისი ცოლი ელისაბედი, რომელიც იესოს დედის, მარიამის ნათესავი იყო, იუდეის მთიან მხარეში ცხოვრობდნენ. ორივენი ღვთის მოშიშები იყვნენ და მის მცნებებს იცავდნენ. ასაკში შესულებს შვილი არ ჰყავდათ (ლკ. 1:5—7, 36).

როცა „აბიას ცვლაში“ მომსახურე ზაქარიას ჯერი დადგა, რომ საკმეველი ეკმია (სავარაუდოდ, ძვ. წ. 3 წლის გაზაფხულის მიწურულს ან ზაფხულის დასაწყისში), ის ჩვეულებისამებრ შევიდა საწმინდარში. მას იქ იეჰოვას ანგელოზი გაბრიელი ეჩვენა და უთხრა, რომ ღმერთმა შეისმინა მისი ვედრება და მისი ცოლი ელისაბედი ვაჟს გაუჩენდა, რომლისთვისაც იოანე უნდა დაერქმიათ. გაბრიელმა დაარიგა ზაქარია, როგორ უნდა აღეზარდა შვილი და ისიც ამცნო, რა მისია დაეკისრებოდა მის ვაჟს (ლკ. 1:5—17). ანგელოზის სიტყვებში დასარწმუნებლად ზაქარიამ მას ნიშანი სთხოვა. რადგან ზაქარია ბოლომდე არ ერწმუნა ანგელოზს, გაბრიელმა უთხრა, რომ ბავშვის დაბადებამდე დამუნჯდებოდა (ლკ. 1:18—23). ბავშვის დაბადებიდან მერვე დღეს ელისაბედმა ყური არ ათხოვა მეზობლებსა და ნათესავებს და ბავშვს იოანე დაარქვა. როცა ისინი მამის აზრის გასაგებად მივიდნენ, ზაქარიამ აიღო დაფა და მასზე დაწერა: „იოანე ჰქვია“. მას მაშინვე გაეხსნა ბაგე და წარმოთქვა წინასწარმეტყველება, რომელიც თავისი ვაჟისა და მომავალი მესიის მსახურებას ეხებოდა (ლკ. 1:13, 57—79).