მიწათმფლობელი

(ებრ. ბა‛ალ, სიტყვასიტყვით მეპატრონე) მიწის ფლობის უფლება ოდითგანვე იყო აღიარებული. აბრაამი ხეთელ ეფრონს მოურიგდა თავისი ცოლის, სარას დასამარხად მინდვრის ყიდვაზე. მათი გარიგება ხალხის თანდასწრებით მოხდა (დბ. 23:1—20). ეგვიპტეში შიმშილობის დროს იოსებმა საკვების სანაცვლოდ ფარაონისთვის ეგვიპტელთაგან მიწები შეისყიდა (დბ. 47:20—26). ღვთისმოსავმა იობმა, რომელიც უცის მიწაზე ცხოვრობდა, თავის ვაჟებსა და ასულებს მემკვიდრეობა დაუნაწილა, რაშიც, უეჭველად, მიწაც შედიოდა (იობ. 1:4; 42:15). აღსანიშნავია, რომ მთელი მიწა იეჰოვასია, ამიტომ ადამიანები ვალდებულნი არიან ისე გამოიყენონ იეჰოვას ქონება, როგორც მას უნდა (ფს. 24:1; 50:10—12).

ისრაელში. როცა იეჰოვამ ისრაელები ქანაანის მიწაზე შეიყვანა მან, როგორც დედამიწის უფალმა და მფლობელმა, გამოიყენა თავისი უფლება და ქანაანელებს ჩამოართვა მიწა, რომელზეც, ფაქტობრივად, უკანონოდ ცხოვრობდნენ (იეს. 3:11; 1კრ. 10:26). იმ მიწაზე ქანაანელთა ცხოვრების დრო ამოწურული იყო. დაახლოებით 450 წლით ადრე ღმერთმა აღუთქვა აბრაამს, რომ ამ მიწას მისი შთამომავლობა დაეუფლებოდა, თუმცა დასძინა: „ამორეველთა [იგულისხმება ქანაანის მიწაზე მცხოვრები ტომები] დანაშაული ზღვარს ჯერ არ გასცდენია“ (დბ. 15:7, 8, 12—16). ამიტომაც უთხრა ქრისტიანმა მოწამემ, სტეფანემ, ებრაელებს, რომ ღმერთს „ამ ქვეყანაში ტერფისოდენა სამკვიდროც კი არ მიუცია აბრაამისთვის, მაგრამ დაჰპირდა, რომ საკუთრებად მისცემდა ამ ქვეყანას, მის შემდეგ კი მის შთამომავლობას, თუმცა იმ დროს ჯერ არ ჰყავდა შვილი“ (სქ. 7:5).

ისრაელს აგრესიული ომები არ უნდა ეწარმოებინა და თავისი ტერიტორიის საზღვრები სხვა ერების მიწების მიტაცების ხარჯზე არ უნდა გაეფართოებინა. იეჰოვას ბრძანებით ისრაელს უნდა დაეფასებინა იმ ერების საკუთრება, რომელთაც მიწა-წყალი ღმერთმა მისცა. ეს ერები ისრაელებს ესავის (ედომი) და ლოტის (მოაბი და ამონი) მხრიდან ენათესავებოდნენ (კნ. 2:4, 5, 9, 19).

ისრაელებისთვის მიბარებული მიწა. მართალია, ისრაელებს აღთქმული მიწა ღმერთმა მისცა, მაგრამ ამავე დროს უთხრა, რომ ეს მიწა მათ მინდობილი ჰქონდათ და ისინი არ იყვნენ მიწის მესაკუთრეები. ღმერთს ოჯახის მამულის გაყიდვის შესახებ ნათქვამი ჰქონდა: „მიწა სამუდამოდ არ უნდა გაიყიდოს, რადგან ჩემია. თქვენ ჩემი ხიზნები და მდგმურები ხართ“ (ლვ. 25:23). ღმერთმა ქანაანელები თავიანთი სიბილწეების გამო გადააშენა იმ მიწიდან. მან გააფრთხილა ისრაელები, რომ თუ ქანაანელთა კვალს გაჰყვებოდნენ, მათაც განდევნიდა იმ მიწიდან. ისრაელებს სწორედ ასე დაემართათ და ტყვეობაში აღმოჩნდნენ (ლვ. 18:24—30; 25:18, 19; 26:27—33; იერ. 52:27). მათი მიწა მთელი 70 წელი გაპარტახებული იყო (ძვ. წ. 607— ძვ. წ. 537), მაგრამ ღმერთმა შეიწყალა ისრაელები და სამშობლოში დააბრუნა, თუმცა ისინი კვლავ უცხოტომელთა ბატონობის ქვეშ იმყოფებოდნენ. საბოლოოდ, ახ. წ. 70 წელს რომაელებმა მიწასთან გაასწორეს იერუსალიმი და ხალხი გაფანტეს.

ზოგიერთ ტომს მიწის ნაკვეთები და ქალაქები სხვა ტომების ტერიტორიებზე ერგო. მღვდლებსა და ლევიანებს მიეცათ ქალაქები საძოვრებიანად (იეს. 15—21). ოჯახებს თავ-თავიანთი ტომების ტერიტორიაზე გაუნაწილეს მიწები. ოჯახის ზრდასთან ერთად მიწა უფრო მცირე ნაკვეთებად იყოფოდა. შედეგად მთელი მიწა ათვისებული და საგულდაგულოდ დამუშავებული იყო. ერთი ტომის კუთვნილი მიწა მეორე ტომს არ უნდა გადასცემოდა. ამიტომ, თუ მიწის მემკვიდრე ქალი იყო (ვინაიდან ძმები არ ჰყავდა), ის თავის თვისტომს უნდა გაჰყოლოდა ცოლად (რც. 36:1—12).

თუ კაცს სიკვდილის შემდეგ მემკვიდრედ ვაჟი არ დარჩებოდა, მის ძმას (თუ ძმა არ ჰყავდა, ახლო ნათესავს) ცოლად უნდა შეერთო მისი ქვრივი, რომ მისგან შთამომავალი წარმოეშვა. მას, აგრეთვე, შეეძლო გამოესყიდა ქვრივის პირველი ქმრის გაყიდული ქონება (რთ. 4:9, 10, 13—17). ქვრივის პირმშო მისი პირველი ქმრის სახელით იწოდებოდა და არა ბიოლოგიური მამის სახელით. ამგვარად, გარდაცვლილის სახელი და მემკვიდრეობა ისრაელში არ იკარგებოდა (კნ. 25:5, 6).

საიუბილეო წელი. ღმერთმა ისრაელს უთხრა: „არ უნდა იყოს ღარიბი თქვენ შორის“ (კნ. 15:4, 5). საიუბილეო წელი ერს მდიდრებისა და ღარიბების კლასებად დაყოფისგან იცავდა. ყოველ 50-ე წელს (რომლის ათვლაც ისრაელის ქანაანში შესვლიდან დაიწყო) ყველა იბრუნებდა თავის გაყიდულ მემკვიდრეობას. ამ კანონის თანახმად საიუბილეო წლის მოახლოებასთან ერთად მიწის ფასიც კლებულობდა. მყიდველი სინამდვილეში იჯარით იღებდა მიწას. მისი ფასი იმ მოსავლის რაოდენობით განისაზღვრებოდა, რაც საიუბილეო წლამდე უნდა აეღოთ (ლვ. 25:13—16, 28). მყიდველს სხვისი სამემკვიდრო მიწა შეიძლება საიუბილეო წლამდე არ შერჩენოდა, რადგან თუ პატრონი საჭირო თანხას იშოვიდა, მას შეეძლო თავისი მიწა მანამდე გამოესყიდა. გარდა ამისა, გამომსყიდველს (მიწის პატრონის ახლო ნათესავს) შეეძლო პატრონის ნაცვლად გამოესყიდა მიწა (ლვ. 25:24—27).

ისრაელში არავის ჰქონდა უფლება, აეძულებინა სხვა საკუთარი მიწა გაეყიდა. იკრძალებოდა მიწის ჩამორთმევაც. მაგალითად, ნაბოთმა მეფე ახაბს უარი უთხრა თავისი მამა-პაპის მიწის მიყიდვაზე (1მფ. 21:1—4, 17—19; შდრ. ეზკ. 46:18).

ლევიანები. ლევიანებს არ ჰქონდათ სამემკვიდრო მიწა, მათ მხოლოდ სახლები ჰქონდათ ლევიანთა ქალაქებში, ქალაქის ირგვლივ კი საძოვრები, რომელთა გაყიდვაც ეკრძალებოდათ. ამ კანონით დაცული იყო ლევიანთა საკუთრება. თუ ლევიანი თავის ქალაქში სახლს გაყიდდა, მისი გამოსყიდვა ნებისმიერ დროს შეეძლო. თუ ვერ გამოისყიდდა, საიუბილეო წელს სახლი მაინც მას დაუბრუნდებოდა (ლვ. 25:32—34).

როცა ისრაელის ნაყოფიერ მიწაზე მოსავალი მოიწეოდა, ერს დიდი მიწათმფლობელი, იეჰოვა არ უნდა დავიწყებოდა. ისრაელებს ლევიანთა საქმიანობისა და ზოგადად იეჰოვას თაყვანისმცემლობის მხარდასაჭერად მოსავლის მეათედი უნდა გაეღოთ. ამ წესის დაცვა მთელი ისრაელის სულიერ კეთილდღეობას ემსახურებოდა (რც. 18:21—24; კნ. 14:22—29).

საწმინდარი. მიწა შეიძლებოდა იეჰოვას საწმინდრის საკუთრება გამხდარიყო, თუ მესაკუთრე მისთვის სასურველ დრომდე „განწმენდდა“ მას ანუ აღებულ მოსავალს საწმინდარს შესწირავდა (ლვ. 27:16—19). თუ მეპატრონე „განწმენდილ“ მიწას არ გამოისყიდდა და სხვას მიჰყიდდა, საიუბილეო წელს ეს მიწა სამუდამოდ საწმინდრის საკუთრება გახდებოდა (ლვ. 27:20, 21). საწმინდრისთვის „მიძღვნილი“ მიწებიც სამუდამოდ საწმინდრის საკუთრებად რჩებოდა (ლვ. 27:28).

ქრისტიანულ კრებაში. ბიბლიიდან ნათლად ჩანს, რომ პირველი საუკუნის ქრისტიანები აღიარებდნენ საკუთრების უფლებას. ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე, იმ დღეს, როცა ქრისტიანული კრება ჩამოყალიბდა, მრავალმა ებრაელმა და პროზელიტმა მოიყარა თავი იერუსალიმში დღესასწაულის აღსანიშნავად. მრავალმა მოისმინა პეტრეს ქადაგება და ირწმუნა ქრისტე (სქ. 2:1, 5, 9—11, 41, 42, 47). მეტი რომ გაეგოთ, ქრისტიანობაზე ახალმოქცეულნი იერუსალიმში დარჩნენ. ჩამოსულთა და გაჭირვებულთა დასახმარებლად ადგილობრივმა ქრისტიანებმა საკუთარი ნება-სურვილით გაყიდეს თავიანთი ქონება. მათ „ყველაფერი საერთო ჰქონდათ“ (სქ. 2:44—46). მაგრამ ეს და-ძმები სოციალისტურ-კომუნისტური პრინციპებით კი არ ხელმძღვანელობდნენ, არამედ ნებაყოფლობით იღებდნენ თავიანთ სახსრებს და ქონებას სასიხარულო ცნობის გასავრცელებლად და დაინტერესებულთა დასახმარებლად.

ზემოაღნიშნულ მიზეზთა, მოგვიანებით კი იერუსალიმში ქრისტიანების დევნის დაწყების გამო, ღვთის სულითა და წყალობით გაგრძელდა სახსრების ნებაყოფლობით გაღება-გაზიარება. ქრისტიანები ყიდდნენ თავიანთ ქონებას და ფული მოციქულებთან მიჰქონდათ, რათა ეს უკანასკნელნი ორგანიზებულად დახმარებოდნენ და-ძმებს (სქ. 4:31—37). თუმცა, აღსანიშნავია, რომ თითოეული ქრისტიანი თავისი ქონების განმკარგველი თვითონ იყო, მას არავინ აიძულებდა ქონების გაყიდვას და თანხის საერთო ფონდისთვის შეწირვას. სახსრების ნებაყოფლობით გაღება პატივი იყო და არა მოვალეობა. ადამიანი შინაგანად უნდა ყოფილიყო ხელგაშლილობისთვის მოწოდებული.

ის, რაც ანანიამ და საფირამ გააკეთეს, მოჩვენებითი ხელგაშლილობა იყო, რომელიც მიზნად ისახავდა ადამიანთაგან დიდების მიღებას. მათ გაყიდეს მინდორი, საფასურის ნაწილი მოციქულებს მიუტანეს და უთხრეს, რომ გაყიდული მინდვრის მთლიანი საფასური გაიღეს. წმინდა სულის მეშვეობით პეტრე მიუხვდა მათ ეშმაკობას. პეტრეს ის კი არ უთქვამს მათთვის, თანხა მთლიანად რატომ არ მოიტანეთო, თითქოს ისინი ვალდებულნი იყვნენ ასე მოქცეულიყვნენ, არამედ ასე მიმართა: „ანანია, როგორ გაგაბედინა სატანამ წმინდა სულის მოტყუება და მინდვრის საფასურიდან ნაწილის გადამალვა? განა შენი არ იყო, რაც გქონდა, და როცა გაყიდე, შენს ხელში არ რჩებოდა? რატომ ჩაიდე გულში ასეთი რამ? შენ ადამიანებისა კი არა, ღვთის მოტყუებას შეეცადე“ (სქ. 5:1—4).

სამიოდე საათის შემდეგ მოციქულებთან საფირა მივიდა. ვინაიდან მომხდარის შესახებ არაფერს უწყოდა, იგივე თანხა დაასახელა, რაც ანანიამ. მაშინ პეტრემ უთხრა: „რატომ მოილაპარაკეთ, რომ იეჰოვას სული გამოგეცადათ?“ (სქ. 5:7—9). მათი ცოდვა ის იყო, რომ იეჰოვა მოატყუეს, დასცინეს მას და მის კრებას და ისე მოიქცნენ, თითქოს იეჰოვას სული არ ყოფილიყო კრებაზე დავანებული (გლ. 6:7). ფაქტია, არავის უიძულებია ანანია და საფირა, რომ თავიანთი ქონება საერთო სარგებლობისთვის გაეღოთ.

იეჰოვას საკუთრების უფლების აღიარება. ვინაიდან მთელი დედამიწის ბატონ-პატრონი იეჰოვაა, მიწათმფლობელი უნდა აფასებდეს თავის მიწას და უდიერად არ უნდა მოეპყროს მას. უდიერი მოპყრობის შემთხვევაში მიწა გავერანდება და საბოლოო ჯამში, პატრონი შეიძლება მიწის გარეშე დარჩეს (იგ. 24:30—34). ერებმა უნდა აღიარონ ეს ფაქტი (ეს. 24:1—6; იერ. 23:10). ამ პრინციპის უგულებელმყოფელებს განადგურება ელით (გმც. 11:18).

ვინც აღიარებს, რომ მთელი მიწა ღვთის საკუთრებაა, სხვის მიწას არ დახარბდება და მის ხელში ჩაგდებას არ შეეცდება (იგ. 20:21; 23:10, 11). როცა ისრაელი განუდგა ღვთის კანონს, ღმერთმა დაგმო ერი: „ვაი მათ, ვინც სახლს სახლს უმატებს და ვინც ყანას ყანაზე იტაცებს და ადგილს არ ტოვებს. თქვენღა ცხოვრობთ ამ ქვეყანაში!“ (ეს. 5:8; მქ. 2:1—4).

იესომ თქვა: „ბედნიერნი არიან რბილი ხასიათისანი, რადგან ისინი დაიმკვიდრებენ დედამიწას“ (მთ. 5:5; ფს. 37:9, 22, 29). თავის მიმდევრებს ის ასწავლიდა, ღვთისადმი ასე ელოცათ: „მოვიდეს შენი სამეფო და იყოს შენი ნება როგორც ზეცაში, ისე დედამიწაზე“ (მთ. 6:10). დიდი მიწათმფლობელის სამეფოს მმართველობის დროს, ვინც ღვთისგან მიბარებულ მიწას მოუფრთხილდება, გაიხარებს თავისი მიწით და უსაფრთხოდ იცხოვრებს. ესაიასა და მიქას პირით ღმერთმა იწინასწარმეტყველა, რა პირობებში იცხოვრებენ მიწათმფლობელები კაცობრიობის აღორძინების ხანაში, მაშინ, როცა ღვთის ნება შესრულდება დედამიწაზე. ღმერთმა თავისი ხალხის შესახებ თქვა: „ააშენებენ სახლებს და იცხოვრებენ მათში, გააშენებენ ვენახებს და შეჭამენ მათ ნაყოფს. არ ააშენებენ სხვის საცხოვრებლად, არ დარგავენ სხვის შესაჭმელად“; „თითოეული თავისი ვაზისა და ლეღვის ძირში იჯდება და არავინ დააფრთხობს მათ“ (ეს. 65:21, 22; მქ. 4:4; იხ. მიწის ხალხი).