თავი 30

სასიხარულო ცნობის დაცვა და კანონით განმტკიცება

ძლიერი დევნების გამო, რომლებსაც მთელ მსოფლიოში ხვდებოდნენ, იეჰოვას მოწმეებს ხშირად უწევდათ პოლიციელების, მოსამართლეებისა და ქვეყნის მმართველების წინაშე წარდგომა. მოწმეები ათასობით სასამართლო პროცესში მონაწილეობდნენ და აქედან ასობით საქმე უზენაეს სასამართლოებში იყო გასაჩივრებული. ეს დიდ გავლენას ახდენდა კანონმდებლობაზე და ხშირად იურიდიულად ამყარებდა ადამიანთა ძირითადი თავისუფლებების გარანტიას. თუმცა ეს იეჰოვას მოწმეების მთავარი მიზანი არ იყო.

ყველაზე მეტად მათ ღვთის სამეფოს შესახებ სასიხარულო ცნობის ქადაგება სურდათ. ისინი იმიტომ კი არ მონაწილეობენ სასამართლო პროცესებში, რომ სოციალური ცვლილებების აგიტატორები ან კანონის რეფორმატორები არიან, არამედ პავლე მოციქულის მსგავსად, მათი მთავარი მიზანი სასიხარულო ცნობის დაცვა და კანონით განმტკიცებაა (ფილ. 1:7). დამოწმების კარგ შესაძლებლობად ითვლება აგრეთვე სასამართლო პროცესები, რომლებსაც მთავრობის ოფიციალური პირები ესწრებიან, იქნება ეს მოწმეების მოთხოვნით თუ მათი ინიციატივით, ვინც ისინი ქრისტიანული საქმიანობის გამო დააპატიმრა. იესო ქრისტემ თავის მიმდევრებს უთხრა: „წაგიყვანენ გამგებლებთან და მეფეებთან ჩემ გამო, მათთვის და უცხოტომელებისთვის დასამოწმებლად“ (მათ. 10:18).

სასამართლო პროცესები მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში

პირველ მსოფლიო ომამდე დიდი ხნით ადრე სამღვდელოება ადგილობრივ ხელისუფლებაზე ზეწოლით ცდილობდა, თავის ტერიტორიაზე ხელი შეეშალა ბიბლიის მკვლევარებისთვის ლიტერატურის გავრცელებაში. თუმცა პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ წინააღმდეგობა გაძლიერდა. მათ, ვისაც სურდა, დამორჩილებოდა ქრისტეს წინასწარმეტყველურ ბრძანებას, ექადაგა ღვთის სამეფოს შესახებ სასიხარულო ცნობა დასამოწმებლად, ერთი მეორის მიყოლებით ყველა ქვეყანაში ხვდებოდათ ისეთი სამართლებრივი დაბრკოლებები, როგორიც კი ადამიანს შეიძლებოდა გონებაში მოსვლოდა (მათ. 24:14).

1922 წელს სიდარ-პოინტში (ოჰაიოს შტატი) ჩატარებულ კონგრესზე ბიბლიის მკვლევარებმა ნათლად დაინახეს ბიბლიური წინასწარმეტყველების შესრულების მტკიცებულებები და გადაწყვიტეს, მსოფლიოსთვის ეცნობებინათ, რომ უცხოტომელთათვის დანიშნული დროები ამოიწურა, უფალმა ძალაუფლება თავის ხელში აიღო და, როგორც მეფე, ზეციდან მმართველობს. მათი დევიზი იყო: „აუწყეთ, აუწყეთ, აუწყეთ მეფისა და მისი სამეფოს შესახებ!“. იმავე წელს გერმანიაში სამღვდელოება ზეწოლას ახდენდა პოლიციაზე, რომ ბიბლიის მკვლევარები ბიბლიური ლიტერატურის გავრცელების დროს დაეპატიმრებინათ. ეს ერთადერთი შემთხვევა არ იყო. 1926 წლისთვის გერმანიის სასამართლოებში 897 მსგავსი საქმე განიხილებოდა. ამდენი სამართლებრივი საქმის გამო საზოგადოება „საგუშაგო კოშკმა“ 1926 წელს მაგდებურგის ფილიალში იურიდიული განყოფილების გახსნა გადაწყვიტა. 1928 წელს მხოლოდ გერმანიაში ბიბლიის მკვლევარების წინააღმდეგ 1 660 საქმე იყო აღძრული და წლიდან წლამდე ზეწოლა ძლიერდებოდა. სამღვდელოებას გადაწყვეტილი ჰქონდა, ბოლო მოეღო ბიბლიის მკვლევართა საქმიანობისთვის და ხარობდა, როცა რომელიმე სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან ჩანდა, რომ მათ, გარკვეულწილად, თავისას მიაღწიეს.

1928 წელს საუთ-ამბოიში (ნიუ-ჯერზის შტატი) ბიბლიის მკვლევარები კარდაკარ ქადაგებისთვის დააპატიმრეს. მომდევნო ათი წლის მანძილზე შეერთებულ შტატებში ქადაგების გამო ყოველ წელს 500-ზე მეტ ადამიანს აპატიმრებდნენ. 1936 წელს ეს რიცხვი მკვეთრად გაიზარდა 1 149-მდე. სამართლებრივი კონსულტაციებისთვის იურიდიული განყოფილების გახსნა ორგანიზაციის მთავარ სამმართველოშიც გახდა საჭირო.

ინტენსიური სამქადაგებლო საქმიანობა რუმინეთშიც შეხვდა დიდ წინააღმდეგობას იმ დროს მმართველი მთავრობისგან. იეჰოვას მოწმეებს, რომლებიც ბიბლიურ ლიტერატურას ავრცელებდნენ, ხშირად აპატიმრებდნენ და სასტიკად სცემდნენ. 1933—1939 წლებში მოწმეების წინააღმდეგ 530 საქმე იყო აღძრული. ქვეყნის კანონმდებლობა ითვალისწინებდა ადამიანის ძირითად თავისუფლებებს, ამიტომ რუმინეთის უზენაესმა სასამართლომ ბევრი საქმე მოწმეების სასარგებლოდ გადაწყვიტა. როდესაც პოლიცია ამას მიხვდა, მათ დაიწყეს მოწმეების ლიტერატურის კონფისკაცია და მათთვის შეურაცხყოფის მიყენება, მაგრამ ცდილობდნენ, საქმე სასამართლომდე არ მიეყვანათ. ორგანიზაციამ საბოლოოდ რუმინეთშიც მიიღო რეგისტრაციის უფლება, მაგრამ მოწინააღმდეგეებმა მოიპოვეს სასამართლო ბრძანებულება, რომლის თანახმადაც იკრძალებოდა „საგუშაგო კოშკის“ ლიტერატურის გავრცელება, რითაც მოწმეებისთვის ხელის შეშლას ცდილობდნენ. ეს ბრძანებულება უზენაესმა სასამართლომ გააუქმა, მაგრამ სამღვდელოებამ საქმეში რელიგიის საკითხებზე პასუხისმგებელი მინისტრი ჩარია, რათა ეს გადაწყვეტილება შეეცვალა.

რუმინეთის მსგავსად, იმ დროს მმართველი მთავრობის ნებართვით პოლიცია იტალიასა და უნგრეთშიც ახდენდა მოწმეების ლიტერატურის კონფისკაციას. მსგავსი ვითარება იყო იაპონიაში, კორეაში და ოქროს ნაპირზე (ახლანდელი განა). საფრანგეთის დატოვება უბრძანეს იმ იეჰოვას მოწმეებს, რომლებიც საზღვარგარეთიდან იყვნენ ჩასულები. მრავალი წლის მანძილზე არც ერთ იეჰოვას მოწმეს არ უშვებდნენ საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში ღვთის სამეფოს შესახებ ცნობის საქადაგებლად.

1933 წლიდან 1940-იან წლებამდე მთელ მსოფლიოში მიმდინარე ნაციონალიზმის ციებ-ცხელების გამო მთავრობები ერთი მეორის მიყოლებით ყველა ქვეყანაში კრძალავდნენ იეჰოვას მოწმეების საქმიანობას. ამ პერიოდში ათასობით მოწმეს იბარებდნენ სასამართლოებში, რადგან ისინი სინდისის გამო უარს ამბობდნენ დროშისთვის სალმის მიცემაზე და იცავდნენ ქრისტიანულ ნეიტრალიტეტს. 1950 წლის ანგარიშის თანახმად, უკანასკნელი 15 წლის მანძილზე მხოლოდ შეერთებულ შტატებში იეჰოვას მოწმეების დაპატიმრების 10 000-ზე მეტი შემთხვევა იყო.

1946 წელს საბერძნეთში მოკლე დროში 400-ზე მეტი მოწმე წარდგა სასამართლოს წინაშე, მაგრამ ეს პირველი შემთხვევა არ იყო. მსგავსი რამ უკვე წლების მანძილზე ხდებოდა. დაპატიმრებების გარდა, ძმებს დიდ ჯარიმებს აკისრებდნენ და აკოტრებდნენ. თუმცა თავიანთი მდგომარეობის შესახებ ისინი ამბობდნენ: „უფალმა გზა გახსნა საბერძნეთის მთავრობის წარმომადგენლებისთვის საქადაგებლად, რომლებმაც მოისმინეს სამართლიანი სამეფოს დამყარების შესახებ; ამის შესაძლებლობა მოსამართლეებსაც მიეცათ“. იეჰოვას მოწმეები ამ საკითხებს სწორედ ისე უყურებდნენ, როგორც, იესოს სიტყვების თანახმად, მის მიმდევრებს უნდა შეეხედათ (ლუკ. 21:12, 13).

ბრძოლაში გამარჯვება ერთი შეხედვით შეუძლებელი ჩანდა

1940-იან და 1950-იან წლებში კანადის პროვინცია კვებეკი ბრძოლის ველს დაემსგავსა. სასიხარულო ცნობის ქადაგებისთვის მოწმეებს იქ 1924 წლიდან აპატიმრებდნენ. 1931 წლის ზამთარში პოლიცია ყოველდღე ან დღეში ორჯერაც კი აპატიმრებდა ზოგიერთ მოწმეს. კანადაში მოწმეებს დიდი სასამართლო ხარჯები ჰქონდათ. 1947 წლის დასაწყისში კვებეკის პროვინციის სასამართლოებში იეჰოვას მოწმეებთან დაკავშირებული საქმეების რიცხვმა 1 300-ს მიაღწია, მიუხედავად იმისა, რომ მაშინ კანადაში იეჰოვას მოწმეების პატარა ჯგუფი იყო.

იმ დროს რომის კათოლიკურ ეკლესიას დიდი გავლენა ჰქონდა და პროვინციის ყველა პოლიტიკოსს თუ მოსამართლეს მათთვის უნდა გაეწია ანგარიში. კვებეკში სამღვდელოებას ჩვეულებრივ ძალიან აფასებდნენ და მრევლი უსიტყვოდ ემორჩილებოდა ადგილობრივი მღვდლის მითითებებს. ერთ წიგნში ამის შესახებ ნათქვამი იყო: „საკანონმდებლო კრებაში გუბერნატორის ადგილის გვერდით კვებეკის კარდინალის ტახტი იდგა. ასე თუ ისე, კვებეკის დიდ ნაწილს ეკლესია აკონტროლებდა . . . ფაქტობრივად, ეკლესიის მისია იმაში მდგომარეობდა, რომ კვებეკის პოლიტიკური ცხოვრება რომის კათოლიკური კონცეფციისთვის დაექვემდებარებინა, რომლის თანახმადაც კათოლიციზმი ჭეშმარიტებაა, სხვა ყველაფერი არაკათოლიკური კი სიცრუეა, და რომის კათოლიკური ჭეშმარიტების შესახებ ქადაგებისა და მის თანახმად ცხოვრების უფლება თავისუფლებაა“ (State and Salvation, 1989 წელი).

ადამიანური თვალსაზრისით, მოწმეებისთვის არა მხოლოდ კვებეკში, არამედ მთელ მსოფლიოში, წინააღმდეგობების დაძლევა ერთი შეხედვით შეუძლებელი ჩანდა.

ყველანაირი სახის ბრალდება

მოწინააღმდეგეები საფუძვლიანად იკვლევდნენ კანონთა კრებულებს, რათა მოეძებნათ ნებისმიერი მიზეზი, რომლითაც მოწმეების საქმიანობას ბოლოს მოუღებდნენ. ხშირად, მათ ულიცენზიო ყიდვა-გაყიდვაში ადანაშაულებდნენ, რითაც აცხადებდნენ, რომ მოწმეების საქმიანობა კომერციული იყო. თუმცა ეს ეწინააღმდეგებოდა იმ ბრალდებას, რომლითაც ადანაშაულებდნენ სხვა ადგილებში მცხოვრებ პიონერებს, რომ ისინი უმუშევრად დახეტიალობდნენ.

შვეიცარიის ზოგიერთ კანტონში სახელმწიფო მოხელეები არაერთი ათწლეულის მანძილზე ცდილობდნენ, იეჰოვას მოწმეების მიერ ბიბლიური ლიტერატურის გავრცელების საქმიანობა კომერციულად ეცნოთ. ფრანგულენოვან კანტონ ვოს სახელმწიფო პროკურორმა გადაწყვიტა, ქვემდგომი ინსტანციების მიერ მოწმეების სასარგებლოდ გამოტანილი ნებისმიერი გადაწყვეტილება გაეუქმებინა.

იეჰოვას მოწმეებს ყველგან ეუბნებოდნენ, რომ მათ უნდა ჰქონოდათ ლიტერატურის გავრცელებისა და ბიბლიური შეხვედრების ჩატარების ნებართვა. მაგრამ მართლა საჭირო იყო ასეთი ნებართვა? მოწმეები ასე არ ფიქრობდნენ. რა საფუძველი ჰქონდათ მათ ამისთვის?

ისინი ხსნიდნენ: „იეჰოვა ღმერთი უბრძანებს თავის მოწმეებს, რომ მისი სამეფოს შესახებ იქადაგონ. ეს ბრძანება უზენაესია და მისმა მოწმეებმა ის აუცილებლად უნდა შეასრულონ. არც ერთ საკანონმდებლო ან აღმასრულებელ ორგანოს არა აქვს იეჰოვას კანონებში ჩარევის უფლება. ვინაიდან არც ერთ სახელმწიფო ძალას არა აქვს იმის უფლება, რომ სამქადაგებლო საქმიანობა აკრძალოს, შესაბამისად, მათ არც ქადაგების ნებართვის მიცემა შეუძლიათ. ქვეყნიურ მმართველებს არც ერთის გაკეთების უფლება აქვთ და არც მეორის. ადამიანისგან ნებართვის აღება იმ საქმის შესასრულებლად, რომლის შესრულებაც ღმერთმა ბრძანა, ღვთისთვის დიდი შეურაცხყოფაა“.

ხშირად, მოწმეების წინააღმდეგ წაყენებული ბრალდებები რელიგიურ სიძულვილს ადასტურებდა. ამიტომ, 1939 წელს, როდესაც დაიწყო ბროშურების „თვალი გაუსწორეთ ფაქტებს“ და „განკურნების“ გავრცელება, ნიდერლანდის ფილიალის ზედამხედველი ჰარლემის სასამართლოში დაიბარეს. მას ბრალად ედებოდა ჰოლანდიური მოსახლეობის ერთ-ერთი ჯგუფის შეურაცხყოფა. ბრალმდებლის განცხადებით, „საგუშაგო კოშკის“ ლიტერატურაში ეწერა, რომ რომის კათოლიკური იერარქია მოტყუებით სძალავდა ხალხს ფულს და ჰპირდებოდა, რომ მათ მკვდრებს გაათავისუფლებდა ადგილიდან, სადაც ისინი არ იმყოფებიან ანუ განსაწმენდელიდან, რომლის ადგილსამყოფელიც, როგორც ამ ლიტერატურიდან ჩანდა, ეკლესიამაც არ იცოდა.

სამღვდელოების მთავარი მოწმე იყო გამოჩენილი „მამა“ ჰენრი დე გრევი. ის მწარედ მოთქვამდა: „ყველაზე მეტად ის მაწუხებს, რომ გარეშეებს შეიძლება ისეთი შთაბეჭდილება დარჩეთ, თითქოს მღვდლები უბრალოდ თაღლითები და არამზადები ვართ“. როდესაც ჩვენების მისაცემად ორგანიზაციის ფილიალის ზედამხედველი გამოიძახეს, მან გადაშალა კათოლიკური ბიბლია და სასამართლოს აჩვენა, რომ ყველაფერი, რაც კათოლიკურ სწავლებებთან დაკავშირებით ბროშურაში ეწერა, კათოლიკურ ბიბლიას შეესაბამებოდა. როდესაც ორგანიზაციის ადვოკატმა ჰკითხა დე გრევს, შეეძლო თუ არა ჯოჯოხეთის ცეცხლისა და განსაწმენდელის შესახებ სწავლებების ბიბლიიდან დამტკიცება, მან უპასუხა: „დამტკიცება არ შემიძლია; მე მხოლოდ მწამს ეს“. მოსამართლე მაშინვე მიხვდა, რომ ეს სწორედ ის იყო, რაც ბროშურაში ეწერა. საქმე დახურეს და მღვდელი განრისხებული გავარდა სასამართლო დარბაზიდან!

ყოფილი ჩეხოსლოვაკიის აღმოსავლეთ ნაწილში სამღვდელოება, რომელსაც იეჰოვას მოწმეების საქმიანობის გაძლიერება აღელვებდა, მათ ჯაშუშობაში ადანაშაულებდა. ასეთ სიტუაციაში იყო მოციქული პავლე პირველ საუკუნეში, როცა იუდაური სამღვდელოება მას ამბოხებაში სდებდა ბრალს (საქ. 24:5). სანამ მთავრობა მიხვდებოდა, რომ ბრალდებისთვის არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა, 1933—1934 წლებში მოწმეებთან დაკავშირებული ასობით საქმე განიხილებოდა. 1930-იან და 1940-იან წლებში კანადის პროვინცია კვებეკში მოწმეები სასამართლოს წინაშე ამბოხების ბრალდებით წარდგნენ. კათოლიკე და პროტესტანტი მღვდლები პირადად გამოდიოდნენ სასამართლოებში იეჰოვას მოწმეების წინააღმდეგ, მაგრამ ამას განსაკუთრებით რომის კათოლიკური ეკლესიის მღვდლები აკეთებდნენ. რაში მიუძღოდათ იეჰოვას მოწმეებს ბრალი? სამღვდელოება ამტკიცებდა, რომ მათ მიერ გავრცელებული ლიტერატურა მოსახლეობას რომის კათოლიკური ეკლესიისადმი უარყოფითად განაწყობდა, რაც საფრთხეში აგდებდა ეროვნულ ერთიანობას. მოწმეები პასუხობდნენ, რომ სინამდვილეში ისინი ავრცელებდნენ ლიტერატურას, რომელიც თავმდაბალ ხალხს ღვთის სიტყვიდან ანუგეშებდა, მაგრამ სამღვდელოების რისხვას იწვევდა, რადგანაც სააშკარაოზე გამოჰქონდა მათი არაბიბლიური სწავლებები და ქმედებები.

რა დაეხმარა იეჰოვას მოწმეებს, რომ ასეთი წინააღმდეგობების მიუხედავად, თავიანთი საქმიანობა გაეგრძელებინათ? ღვთისა და მისი სიტყვისადმი რწმენა, იეჰოვასა და მისი სამეფოსადმი თავის უანგაროდ მიძღვნა და ღვთის წმინდა სულის მოქმედების შედეგად მიღებული ძალა. როგორც წმინდა წერილებში წერია: „ძალა, რომელიც ჩვეულებრივს აღემატება, ღვთისგან იყოს და არა ჩვენგან“ (2 კორ. 4:7).

იეჰოვას მოწმეები იურიდიულ ზომებს მიმართავენ

პირველ მსოფლიო ომამდე ათწლეულების მანძილზე ბიბლიის მკვლევარები დიდი რაოდენობით უფასო ბიბლიურ ლიტერატურას ავრცელებდნენ ეკლესიების მიმდებარე ქუჩებში და კარდაკარ. მაგრამ მოგვიანებით შეერთებული შტატების დიდსა თუ პატარა ქალაქებში მიიღეს დადგენილება, რომელიც ხელს უშლიდა ასეთ „ნებაყოფლობით საქმიანობას“. რის გაკეთება შეიძლებოდა?

1919 წლის 15 დეკემბრის „საგუშაგო კოშკში“ ეწერა: „გვჯერა, რომ ჩვენი მოვალეობაა, მთელი ძალისხმევა მოვახმაროთ უფლის სამეფოს შესახებ ქადაგებას და გული არ გავიტეხოთ, როცა კარებს გვიხურავენ, და თუმცა ნებაყოფლობითი საქმიანობა სისტემატურად ხვდება წინააღმდეგობას, ჩვენ გამოვიყენებთ ჟურნალ . . . „ოქროს ხანას“.a

კარდაკარ მსახურების საქმიანობის გაძლიერებასთან ერთად მოწინააღმდეგეები სულ უფრო მეტად ცდილობდნენ, კანონის ძალით შეეზღუდათ ან აეკრძალათ მოწმეების საქმიანობა. ყველა ქვეყანაში არ არის ისეთი კანონმდებლობა, რომელიც დაიცავდა უმცირესობებს სახელმწიფოს მხრიდან შევიწროებისგან. მაგრამ იეჰოვას მოწმეებმა იცოდნენ, რომ შეერთებული შტატების კონსტიტუცია ითვალისწინებს რელიგიის, სიტყვისა და პრესის თავისუფლებას. ამიტომ, როცა მოსამართლეებმა ადგილობრივი კანონები სათავისოდ გამოიყენეს, რათა ღვთის სიტყვის ქადაგება შეეფერხებინათ, მოწმეებმა მათი გადაწყვეტილებები უზენაეს სასამართლოებში გაასაჩივრეს.b

იმ დროს მომხდარ მოვლენებთან დაკავშირებით ჰეიდენ კოვინგტონმა, რომელმაც საზოგადოება „საგუშაგო კოშკის“ იურიდიულ საქმეებში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა, მოგვიანებით გაიხსენა: „თუ არ გავასაჩივრებდით მომრიგებელი მოსამართლეების, ქალაქის სასამართლოებისა და ქვემდგომი სასამართლო ინსტანციების მოსამართლეების მიერ გამოტანილ ათასობით გადაწყვეტილებას, დაგროვდებოდა დიდი რაოდენობით პრეცედენტი, რომლებიც ჩვენს თაყვანისმცემლობას დიდ დაბრკოლებებს შეუქმნიდა. გასაჩივრებებით ამას ხელი შევუშალეთ. ჩვენმა რელიგიამ კანონიერი აღიარება მოიპოვა შეერთებულ შტატებსა და სხვა ქვეყნებში, რადგან დაჟინებით ვასაჩივრებდით ჩვენთვის მიუღებელ გადაწყვეტილებებს“. შეერთებულ შტატებში ბევრი საქმე უზენაეს სასამართლომდე მივიდა.

თავისუფლების გარანტიების განმტკიცება

ერთ-ერთი პირველი საქმე, რომელიც ეხებოდა იეჰოვას მოწმეების მსახურებას და შეერთებული შტატების უზენაეს სასამართლომდე მიაღწია, ჯორჯიის შტატში აღიძრა და 1938 წლის 4 თებერვალს უზენაეს სასამართლოში გასაჩივრდა. ქალაქ გრიფინის (ჯორჯიის შტატი) სასამართლო ადანაშაულებდა ალმა ლოველს იმ ბრძანებულების უგულებელყოფაში, რომელიც ქალაქის ადმინისტრაციის ნებართვის გარეშე ნებისმიერი ლიტერატურის გავრცელებას კრძალავდა. სხვა პუბლიკაციებთან ერთად და ლოველი ხალხს ჟურნალ „ოქროს ხანასაც“ სთავაზობდა. 1938 წლის 28 მარტს შეერთებული შტატების უზენაესმა სასამართლომ დაადგინა, რომ ეს ბრძანებულება უკანონო იყო, რადგან არღვევდა პრესის თავისუფლებას და მას ლიცენზირებასა და ცენზურას უქვემდებარებდა.c

მომდევნო წელს ჯოზეფ რუტერფორდი მოსარჩლის ადვოკატად წარდგა უზენაესი სასამართლოს წინაშე საქმეზე „კლარა შნაიდერი ნიუ-ჯერზის შტატის წინააღმდეგ“.d 1940 წელს ამას მოჰყვა საქმე, „კანტუელი კონექტიკუტის შტატის წინააღმდეგ“e, რომელზეც წერილობითი სარჩელი მოამზადა რუტერფორდმა, სასამართლოზე სიტყვით კი ჰეიდენ კოვინგტონი გამოვიდა. ამ საქმეებში გამარჯვებამ განამტკიცა რელიგიის, სიტყვისა და პრესის თავისუფლების გარანტიები. მაგრამ ყველა საქმე არ დამთავრებულა გამარჯვებით.

ძლიერი დარტყმები სასამართლოს მხრიდან

სკოლებში დროშისთვის სალმის მიცემის საკითხი, რომელიც იეჰოვას მოწმეების შვილებს შეეხო, ამერიკის სასამართლოებამდე პირველად 1935 წელს მივიდა საქმით „კარლტონ ნიკოლზი ქალაქ ლინის (მასაჩუსეტსის შტატი) მერისა და სკოლის კომიტეტის წინააღმდეგ“.f საქმე გადაეცა მასაჩუსეტსის შტატის უზენაეს სასამართლოს. 1937 წელს სასამართლომ დაადგინა, რომ კარლეტონ ნიკოლზ უმცროსისა და მისი მშობლების რწმენის მიუხედავად, ეს საქმე არ უნდა ყოფილიყო რელიგიასთან დაკავშირებული, რადგან, როგორც დადგენილებაშია ნათქვამი, „დროშისთვის სალმის მიცემა და ერთგულების ფიცის დადება, რაზეც აქ არის საუბარი, არანაირად არ უკავშირდება რელიგიას . . . ისინი არც ადამიანის შემოქმედზე შეხედულებებს ეხება და არც ადამიანის შემოქმედთან ურთიერთობას“. როცა 1937 წელს შეერთებული შტატების უზენაეს სასამართლოში განიხილებოდა დროშისთვის სალმის იძულებით მიცემასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილება, რომელიც მიღებული იყო საქმეზე „ლეოლესი ლანდერზის წინააღმდეგ“g, 1938 წელს კი — საქმეზე „ჰერინგი განათლების სამინისტროს წინააღმდეგ“h, სასამართლომ უარი თქვა ამ საქმეების განხილვაზე, რადგან, მათი აზრით, ისინი საერთოდ არ ეხებოდა კონსტიტუციით გათვალისწინებულ უფლებებს. 1939 წელს სასამართლომ უარი განაცხადა საქმის „გაბრიელი ნიკერბოკერის წინააღმდეგ“i განხილვაზე, რომელიც იმავე საკითხს ეხებოდა. იმავე დღეს მხარეების მოსმენის გარეშე მან დაადასტურა ქვემდგომი სასამართლოს მიერ გამოტანილი არასასურველი გადაწყვეტილება საქმეზე „ჯონსონი ქალაქ დირფილდის წინააღმდეგ“j.

საბოლოოდ, 1940 წელს სასამართლომ თავიდან ბოლომდე მოისმინა საქმე „მინერსვილის განათლების საბჭო გობიტისის წინააღმდეგ“k. ორივე მხარის გამოჩენილმა იურისტებმა წერილობით მოკლედ წარმოადგინეს საქმის ვითარება. ჯოზეფ რუტერფორდი პროცესზე უოლტერ გობაიტასსა და მის შვილებს იცავდა. დროშისთვის სალმის იძულებით მიცემის წინააღმდეგ გამოვიდა ჰარვარდის უნივერსიტეტის იურიდიული განყოფილების წარმომადგენელი ამერიკის ადვოკატთა ასოციაციისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის კავშირის სახელით. მაგრამ მათი არგუმენტები არ მიიღეს და 3 ივნისს უზენაესმა სასამართლომ გამოიტანა გადაწყვეტილება, რომ შეიძლებოდა იმ ბავშვების სკოლიდან გარიცხვა, რომლებიც დროშას სალამს არ მისცემდნენ. ამ გადაწყვეტილებას მხოლოდ ერთი მოსამართლე არ უჭერდა მხარს.

მომდევნო სამი წლის განმავლობაში უზენაესმა სასამართლომ არ დააკმაყოფილა იეჰოვას მოწმეების მიერ აღძრული 19 სარჩელი. ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო 1942 წელს საქმეზე „ჯოუნზი ქალაქ ოპელაიკის წინააღმდეგ“l გამოტანილი არასასურველი გადაწყვეტილება. როსკო ჯოუნზს ბრალს სდებდნენ იმაში, რომ ოპელაიკის (ალაბამის შტატი) ქუჩებში ლიტერატურას სალიცენზიო გადასახადის გადახდის გარეშე ავრცელებდა. უზენაესმა სასამართლომ ბრალდებას მხარი დაუჭირა და აღნიშნა, რომ მთავრობას უფლება აქვს, გონივრული რაოდენობის გადასახადი დააკისროს ნებისმიერს, ვინც აგიტაციას ეწევა, და ასეთი კანონების წინააღმდეგ წასვლა მაშინაც კი შეუძლებელია, თუ ადგილობრივი მმართველობა თვითნებურად გააუქმებს ლიცენზიას. ეს დიდი დარტყმა იყო, რადგან ახლა სამღვდელოებისა და სხვა მოწინააღმდეგეების წაქეზებით მოწმეებს არც ერთ დასახლებაში კანონის ძალით აღარ შეუშვებდნენ. ამგვარად, მოწინააღმდეგეები იმედოვნებდნენ, რომ იეჰოვას მოწმეების სამქადაგებლო საქმიანობის შეჩერებას შეძლებდნენ. მაგრამ საქმე სხვაგვარად წარიმართა.

მდგომარეობა იცვლება

საქმეზე „ჯოუნზი ქალაქ ოპელაიკის წინააღმდეგ“ გამოტანილ გადაწყვეტილებაზე, რომელმაც დიდი დარტყმა მიაყენა იეჰოვას მოწმეების მსახურებას, სამმა მოსამართლემ განაცხადა, რომ ისინი არა მხოლოდ არ ეთანხმებოდნენ სასამართლოს გადაწყვეტილებას ამ საკითხში, არამედ მიაჩნდათ, რომ სასამართლომ ჯერ კიდევ მაშინ ჩაუყარა საფუძველი ასეთ გადაწყვეტილებას, როცა „გობიტისის საქმეს“ განიხილავდა. მათ დასძინეს: «ვინაიდან „გობიტისის საქმეზე“ ჩვენ ერთსულოვანი გადაწყვეტილება მივიღეთ, მიგვაჩნია, ახლა შესაფერისი დროა, ვაღიაროთ, რომ იმ საქმეზე გამოტანილი გადაწყვეტილებაც არასწორია». იეჰოვას მოწმეებმა ისარგებლეს ამ შემთხვევით და სასამართლოში ხელახლა წარადგინეს ეს საქმე.

სასამართლოში მოითხოვეს საქმის „ჯოუნზი ქალაქ ოპელაიკის წინააღმდეგ“ ხელახლა მოსმენა. განცხადებაში მოყვანილი იყო ძლიერი იურიდიული არგუმენტები. მასში აგრეთვე მტკიცედ იყო ნათქვამი: „სასამართლომ ანგარიში უნდა გაუწიოს მნიშვნელოვან ფაქტს, რომ ისინი განიხილავენ ყოვლისშემძლე ღვთის მსახურების საქმეს“. ამის დასამტკიცებლად მოყვანილი იყო ბიბლიური პრეცედენტები. ყურადღება მახვილდებოდა რჩევაზე, რომელიც პირველ საუკუნეში კანონის მასწავლებელმა გამალიელმა მისცა იუდეველთა უზენაეს სასამართლოს, კერძოდ: „ნუ ჩაერევით ამ ხალხის საქმეში, თავი დაანებეთ . . . თორემ შეიძლება ღვთის წინააღმდეგ მებრძოლები გამოხვიდეთ“ (საქ. 5:34—39).

საბოლოოდ, 1943 წლის 3 მაისს საქმის „მერდოკი პენსილვანიის შტატის წინააღმდეგ“a განხილვის დროს უზენაესმა სასამართლომ საქმეზე „ჯოუნზი ქალაქ ოპელაიკის წინააღმდეგ“ მიღებული გადაწყვეტილება სრულიად საპირისპირო გადაწყვეტილებით შეცვალა. სასამართლომ დაადგინა, რომ რელიგიური ლიტერატურის გავრცელებაზე ნებისმიერი სახის სალიცენზიო გადასახადის მოთხოვნა, რაც ზღუდავს ადამიანის რელიგიურ თავისუფლებას, ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას. ამ საქმემ იეჰოვას მოწმეების საქმიანობას ფართოდ გაუხსნა კარი შეერთებულ შტატებში და მას შემდეგ ასობით საქმისთვის პრეცედენტად იყენებდნენ. 1943 წლის 3 მაისი იეჰოვას მოწმეებისთვის მართლაც რომ ღირსშესანიშნავი დღე გახდა, რადგან ამ დღეს შეერთებული შტატების უზენაეს სასამართლოში აღძრული 13 საქმიდან 12 იეჰოვას მოწმეების სასარგებლოდ გადაწყდა (ყველა საქმე გაერთიანებული იყო მოსასმენად და მოსამართლეებს ოთხ საკითხზე უნდა გამოეტანათ გადაწყვეტილება).b

დაახლოებით ერთი თვის შემდეგ, 14 ივნისს, ყოველწლიურ დროშის დღეს, უზენაესმა სასამართლომ კიდევ ერთხელ რადიკალურად შეცვალა თავისი გადაწყვეტილება „გობიტისის საქმეზე“ მიღებული გადაწყვეტილების შეცვლის მსგავსად, ამჯერად საქმეზე „დასავლეთ ვირჯინიის განათლების საბჭო ბარნეტის წინააღმდეგ“.c სასამართლომ დაადგინა, რომ „არც ერთ მაღალი ან დაბალი თანამდებობის ოფიციალურ პირს არ შეუძლია დაადგინოს, რა არის სწორი პოლიტიკაში, ნაციონალიზმში, რელიგიაში ან სხვა საკამათო საკითხებში და აიძულოს მოქალაქეები, სიტყვით ან საქმით გამოხატონ ეს“. ამ გადაწყვეტილებაში მოყვანილი მსჯელობებით შემდეგ ისარგებლეს ონტარიოს (კანადა) სააპელაციო სასამართლოში, როცა განიხილავდნენ საქმეს „დონალდი ჰამილტონის განათლების საბჭოს წინააღმდეგ“. ამ საქმესთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება კანადის უზენაესმა სასამართლომ არ გააუქმა.

„ბარნეტის საქმეზე“ და იმავე დღეს საქმეზე „ტეილორი მისისიპის შტატის წინააღმდეგ“d გამოტანილი გადაწყვეტილებებით შეერთებული შტატების უზენაესმა სასამართლომ დაადგინა, რომ არ შეიძლება იეჰოვას მოწმეების დადანაშაულება ამბოხებაში იმ მიზეზით, რომ არ აძლევენ დროშას სალამს და ასწავლიან, რომ ყველა ერი წაგებული დარჩება, რადგან ღვთის სამეფოს წინააღმდეგ გამოდიან. ამ გადაწყვეტილებების საფუძველზე სხვა სასამართლოებმა მოწმეების სასარგებლოდ გამოიტანეს გადაწყვეტილებები საქმეებზე, რომლებიც ეხებოდა მოწმე მშობლებს, რომელთა შვილებმაც უარი განაცხადეს სკოლებში დროშისთვის სალმის მიცემაზე, აგრეთვე მოწმეების დასაქმებასა და მათი შვილების მეურვეობასთან დაკავშირებულ საკითხებს. მდგომარეობა მართლაც შეიცვალა.e

კვებეკში თავისუფლების კარი იხსნება

თაყვანისცემის თავისუფლების მოსაპოვებლად იეჰოვას მოწმეები კანადაშიც იბრძოდნენ. 1944—1946 წლებში კვებეკში ასობით იეჰოვას მოწმე დააპატიმრეს მსახურების დროს. კანადის კანონმდებლობა ითვალისწინებდა თაყვანისმცემლობის თავისუფლებას, მაგრამ ბრბო შლიდა შეხვედრებს, რომლებზეც მოწმეები ბიბლიას განიხილავდნენ. პოლიცია ემორჩილებოდა კათოლიკე სამღვდელოებას, რომელიც იეჰოვას მოწმეების საქმიანობის შეჩერებას ითხოვდა. ადგილობრივი სასამართლოს მოსამართლეებიც ლანძღავდნენ მოწმეებს, ბრბოს წინააღმდეგ კი არანაირ ზომებს არ მიმართავდნენ. რა უნდა გაეკეთებინათ მოწმეებს?

ორგანიზაციამ მონრეალში დაგეგმა სპეციალური კონგრესი, რომელიც 1946 წლის 2 და 3 ნოემბერს ჩატარდა. მომხსენებლებმა ბიბლიის საფუძველზე და ქვეყნის კანონმდებლობიდან გამომდინარე განიხილეს იეჰოვას მოწმეების მდგომარეობა. შემდეგ გაკეთდა განცხადება, რომ მთელი ქვეყნის მასშტაბით იგეგმებოდა ინგლისურ, ფრანგულ და უკრაინულ ენებზე გამოცემული ახალი ტრაქტატის გავრცელების 16-დღიანი კამპანია; ტრაქტატის სათაური იყო „ღვთის, ქრისტესა და თავისუფლების მიმართ კვებეკელთა ძლიერი სიძულვილი მთელ კანადას არცხვენს“. მასში დეტალურად იყო აღწერილი ბრბოს თავდასხმები და კვებეკში იეჰოვას მოწმეების წინააღმდეგ ჩადენილი არაერთი სისასტიკე. ამას მოჰყვა მეორე ტრაქტატის გამოცემა სათაურით „კვებეკ, შენ უღალატე შენს ხალხს!“.

კვებეკში დაპატიმრებების რიცხვმა სწრაფად იმატა. ამ სიტუაციასთან გასამკლავებლად საზოგადოება „საგუშაგო კოშკის“ კანადის ფილიალმა გახსნა იურიდიული განყოფილება, რომლის წარმომადგენლები ტორონტოშიც იყვნენ და მონრეალშიც. როდესაც პრესაში გამოჩნდა ახალი ამბავი, რომ კვებეკის პრემიერ-მინისტრმა, მორის დიუპლესიმ ერთ-ერთი იეჰოვას მოწმე ფრანკ რონკერელი, რომელსაც რესტორანი ჰქონდა, მხოლოდ იმის გამო გააკოტრა, რომ მან დაპატიმრებული მოწმეების ციხიდან გასათავისუფლებლად სათავდებო თანხა გადაიხადა, კანადის მოსახლეობამ ეს ხმამაღლა გააპროტესტა. 1947 წლის 2 მარტს იეჰოვას მოწმეებმა მთელ ქვეყანაში ახალი კამპანია წამოიწყეს და კანადის მოსახლეობაში დაიწყეს ხელმოწერების შეგროვება, რათა მთავრობისგან მოეთხოვათ, ადამიანის უფლებათა პირველი ათი შესწორებისთვის გადაეხედათ. მათ 500 000-ზე მეტი ხელმოწერა შეაგროვეს. კანადის პარლამენტში ასეთი პეტიცია მანამდე არასდროს შესულა! მომდევნო წელს პირველი პეტიციის მხარდასაჭერად პარლამენტში უფრო მეტი ადამიანის მიერ ხელმოწერილი კიდევ ერთი პეტიცია შეიტანეს.

ამასობაში, ორგანიზაციამ კანადის უზენაეს სასამართლოში გასასაჩივრებლად ორი საქმე შეარჩია. ერთ-ერთი იყო „ემე ბუშე მისი უდიდებულესობა მეფის წინააღმდეგ“, რომელშიც ემე ბუშეს ბრალი ედებოდა ამბოხებაში, რაშიც მოწმეები არაერთხელ დაუდანაშაულებიათ.

ეს საქმე აღძრული იყო იმის საფუძველზე, რომ მშვიდი ფერმერი, ემე ბუშე ავრცელებდა ტრაქტატს „კვებეკელთა ძლიერი სიძულვილი“. განა ამბოხებისკენ მოწოდება იყო მისი მხრიდან ის, რომ ყველას ამცნობდა კვებეკში მოწმეებზე ბრბოს თავდასხმებზე, იმ თანამდებობის პირების მიერ კანონის დარღვევაზე, რომლებთანაც მოწმეებს შეხება ჰქონდათ, და იმ მტკიცებულებებზე, რომ ამ ყველაფრის უკან კათოლიკე ეპისკოპოსი და სხვა კათოლიკე მღვდლები იდგნენ?!

ტრაქტატის შინაარსის განხილვის დროს უზენაესი სასამართლოს ერთმა მოსამართლემ თქვა: «დოკუმენტის სათაურია „ღვთის, ქრისტესა და თავისუფლების მიმართ კვებეკელთა ძლიერი სიძულვილი მთელ კანადას არცხვენს“; უპირველესად, ის მოუწოდებს მკითხველს, შეინარჩუნოს სიმშვიდე და გონიერება ამ სათაურის მხარდასაჭერად მოყვანილი ფაქტების შეფასების დროს; აგრეთვე აღწერილია კვებეკში მოწმეების ანუ ქრისტეში მათი ძმების შურისძიების მიზნით დევნა; დეტალურად არის აღწერილი დევნის კონკრეტული შემთხვევები; დაბოლოს, შეიცავს კვებეკის პროვინციაში მცხოვრები ხალხისადმი თხოვნას, რომ წინ აღუდგნენ ბრბოს ძალადობასა და გესტაპოს მეთოდებს, რათა ღვთის სიტყვის შესწავლისა და მისი ბრძანებებისადმი მორჩილების წყალობით „ღვთის, ქრისტესა და თავისუფლების სიყვარულის კარგი ნაყოფის უხვი მოსავალი“ შეაგროვონ».

სასამართლოს გადაწყვეტილებით ემე ბუშეს ბრალდება მოუხსნეს, მაგრამ ხუთიდან სამმა მოსამართლემ ახალი პროცესი დანიშნა. გამოიტანდნენ ქვემდგომი ინსტანციები მიუკერძოებელ გადაწყვეტილებას? იეჰოვას მოწმეების ადვოკატმა მოითხოვა, რომ საქმე ხელმეორედ უშუალოდ უზენაეს სასამართლოს განეხილა. რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, მოთხოვნა დააკმაყოფილეს. სანამ განცხადება განიხილებოდა, მოსამართლეების რიცხვი გაიზარდა და ძველი მოსამართლეებიდან ერთმა თავისი გადაწყვეტილება შეცვალა. 1950 წლის დეკემბერში გადაწყვეტილება ძმა ბუშეს სასარგებლოდ გამოიტანეს, რომელსაც ხუთი მოსამართლიდან ოთხი უჭერდა მხარს.

თავიდან ამ გადაწყვეტილებას მხარი არ დაუჭირეს კვებეკის პროვინციის გენერალური პროკურორის მოადგილემ და პრემიერ-მინისტრმა (რომელიც ამასთანავე გენერალური პროკურორი იყო), მაგრამ თანდათანობით ეს გადაწყვეტილება სასამართლოს ძალით შევიდა ძალაში. ამგვარად, ამბოხებისკენ მოწოდების ბრალდება, რაშიც არაერთხელ ადანაშაულებდნენ იეჰოვას მოწმეებს კანადაში, საბოლოოდ წარსულს ჩაჰბარდა.

კანადის უზენაეს სასამართლოში მოწმეებმა აღძრეს კიდევ ერთი საქმე „ლორიე სომიური ქალაქ კვებეკის წინააღმდეგ“. ის ეხებოდა ლიცენზირების ადგილობრივ კანონებს, რომელთა გამოც ქვედა ინსტანციის სასამართლოებში არაერთი საქმე იყო აღძრული. „სომიურის საქმეში“ საზოგადოება „საგუშაგო კოშკი“ ცდილობდა, უვადო სასამართლო აკრძალვა მოეპოვებინა ქალაქ კვებეკის წინააღმდეგ, რათა ქალაქის თანამდებობის პირებს იეჰოვას მოწმეებისთვის რელიგიური ლიტერატურის გავრცელებაში ხელი აღარ შეეშალათ. 1953 წლის 6 ოქტომბერს უზენაესმა სასამართლომ გადაწყვეტილება გამოიტანა. მან იეჰოვას მოწმეებს უპასუხა „დიახ“, კვებეკის პროვინციას კი — „არა“. ამ გადაწყვეტილების საფუძველზე მოწმეებმა მოიგეს ათასობით სხვა საქმე, რომლებშიც უმთავრესი ფაქტორი რელიგიის თავისუფლება იყო. შედეგად, იეჰოვას მოწმეების საქმიანობისთვის კვებეკში თავისუფლების კარი გაიხსნა.

კანონიერი უფლებებისა და სასამართლო პროცედურების შესახებ ცოდნის მიღება

1920-იანი წლების მიწურულს სასამართლო პროცესების რიცხვმა იმატა, ამიტომ საჭირო გახდა იეჰოვას მოწმეების იურიდიულ საკითხებში გათვითცნობიერება. რამდენადაც ჯოზეფ რუტერფორდი იურისტი იყო,ზოგჯერ კი — მოსამართლეც, მას კარგად ესმოდა, რომ მოწმეებს ამ საკითხებში მითითებები სჭირდებოდათ. განსაკუთრებით 1926 წლიდან მოწმეები ყურადღებას ამახვილებდნენ კვირაობით კარდაკარ წიგნებით მსახურებაზე, რომლებშიც ბიბლია იხსნებოდა. კვირაობით ბიბლიური ლიტერატურის გავრცელებას მოწინააღმდეგეები გამოუჩნდნენ, ამიტომ ძმა რუტერფორდმა მოამზადა ბროშურა „ქადაგების თავისუფლება“, რათა შეერთებულ შტატებში მცხოვრებ მოწმეებს თავიანთი კანონიერი უფლებების გაგებაში დახმარებოდა. თუმცა მას არ შეეძლო პირადად წარემართა ყველა იურიდიული საქმე, ამიტომ მთავარ სამმართველოში მსახურებისთვის სხვა იურისტებიც მიიწვია. გარდა ამისა, ერთმანეთთან მჭიდროდ თანამშრომლობდნენ სხვა ადვოკატები, რომლებიც მთელ ქვეყანაში იყვნენ მიმოფანტულნი.

ადვოკატებს არ შეეძლოთ პირადად დასწრებოდნენ იმ ათასობით სასამართლო პროცესიდან ყველას, რომლებიც იეჰოვას მოწმეების სამქადაგებლო საქმიანობას უკავშირდებოდა, მაგრამ მოწმეებისთვის სასარგებლო რჩევების მიცემა შეეძლოთ. ამიტომ მათ გადაწყვიტეს, ყველა იეჰოვას მოწმისთვის გაეცნოთ ძირითადი სასამართლო პროცედურები. დასწავლება მიმდინარეობდა შეერთებულ შტატებში 1932 წელს ჩატარებულ სპეციალურ კონგრესებზე, მოგვიანებით კი — კრების ყოველკვირეულ სამსახურებრივ შეხვედრებზე. დაწვრილებითი „სასამართლო საქმის განხილვის წესი“ 1933 წლის „იეჰოვას მოწმეების წელიწდეულში“ გამოქვეყნდა (მოგვიანებით ცალკე ფურცელზე იბეჭდებოდა). ეს მითითებები ვითარების შესაბამისად იცვლებოდა. 1937 წლის 3 ნოემბრის ჟურნალ „ნუგეშში“ მოყვანილი იყო დამატებითი იურიდიული მითითებები კონკრეტულ სიტუაციებთან დაკავშირებით.

ამ ინფორმაციის დახმარებით მოწმეებს, ჩვეულებრივ, შეეძლოთ ადგილობრივ სასამართლოებში თავად დაეცვათ თავი და არ ესარგებლათ ადვოკატის მომსახურებით. ამგვარად, მათ ხშირად შეეძლოთ დაემოწმებინათ სასამართლოში და უშუალოდ მოსამართლისთვის წარედგინათ საქმე, ნაცვლად იმისა, რომ სასამართლოს მხოლოდ ტექნიკურ მხარეებზე დაყრდნობით გამოეტანა გადაწყვეტილება. როცა სასამართლოს არასასურველი გადაწყვეტილება გამოჰქონდა, მას ჩვეულებრივ სააპელაციო სასამართლოში ასაჩივრებდნენ, რისთვისაც ადვოკატის დახმარება იყო საჭირო. თუმცა ზოგი მოწმე ადვოკატის დაქირავებას ციხეში ჩაჯდომას ამჯობინებდა.

ახალი სიტუაციები ახალ სასამართლო პრეცედენტებს ქმნიდა და მოწმეებს მეტი ახალი ინფორმაცია მიეწოდებოდა. ამგვარად, სასამართლო პროცესებზე ძმების დასახმარებლად 1939 წელს დაიბეჭდა ბროშურა „რჩევები სამეფოს მაუწყებლებისთვის“. ორი წლის შემდეგ უფრო ვრცელი ინფორმაცია წარმოდგენილი იყო ბროშურაში „იეჰოვას მსახურები დაცულნი არიან“. მასში ციტირებული ან განხილული იყო 50 სხვადასხვა გადაწყვეტილება, რომლებიც ამერიკის სასამართლოებმა გამოიტანეს იეჰოვას მოწმეებთან დაკავშირებულ საქმეებზე; ამასთანავე, ბროშურაში საუბარი იყო სხვა ბევრ საქმეზე და იხსნებოდა, როგორ შეიძლებოდა ამ სასამართლო პრეცედენტებით სარგებლობა. შემდეგ 1943 წელს თითოეულმა მოწმემ მიიღო „თაყვანისცემის თავისუფლების“ თითო ეგზემპლარი, რომელსაც გულდასმით სწავლობდნენ კრებებში სამსახურებრივ შეხვედრებზე. ის არა მარტო სასამართლო საქმეების მიმოხილვას შეიცავდა, არამედ დაწვრილებით განიხილავდა კონკრეტულ სიტუაციაში მოქმედების ბიბლიურ საფუძველს. 1950 წელს კი გამოიცა ბროშურა „სასიხარულო ცნობის დაცვა და კანონით განმტკიცება“, რომელიც განახლებულ ინფორმაციას შეიცავდა.

ასე ხდებოდა კანონიერი უფლებების შესახებ ცოდნის მიღება. თუმცა ამის მიზანი მოწმეებისთვის იურიდიული განათლების მიცემა კი არ იყო, არამედ ის, რომ მათ ღვთის სამეფოს შესახებ სასიხარულო ცნობის სახალხოდ და კარდაკარ ქადაგების შესაძლებლობა ჰქონოდათ.

კალიების გუნდის მსგავსნი

იყვნენ ისეთი ოფიციალური პირები, რომლებიც კანონს არაფრად აგდებდნენ და მოწმეებს უმოწყალოდ ეპყრობოდნენ. თუმცა მოწინააღმდეგეების დამოკიდებულების მიუხედავად, იეჰოვას მოწმეებს არ ავიწყდებათ ღვთის სიტყვაში ჩაწერილი რჩევა: «ნუ იძიებთ შურს, საყვარლებო, არამედ ადგილი მიეცით ღვთის რისხვას, რადგან დაწერილია: „ჩემია შურისძიება, მე მივუზღავ, — ამბობს იეჰოვა“» (რომ. 12:19). მათ ახსოვთ, რომ დამოწმების პასუხისმგებლობა აკისრიათ. როგორ ახერხებდნენ ისინი ამას მაშინ, როცა მთავრობის მხრიდან წინააღმდეგობას ხვდებოდნენ?

მართალია, 1930-იან წლებში იეჰოვას მოწმეების კრებები შედარებით პატარა იყო, მათ ერთმანეთთან მტკიცე ურთიერთობა ჰქონდათ. როცა სადმე სერიოზული პრობლემა იჩენდა თავს, გარშემო მცხოვრები იეჰოვას მოწმეები მზად იყვნენ დასახმარებლად. მაგალითად, 1933 წელს შეერთებულ შტატებში 12 600 მოწმე 78 დიდ ჯგუფად იყო დაყოფილი. როცა სადმე ხშირდებოდა დაპატიმრებები და მოწინააღმდეგეების ზეწოლით რადიოსადგურები იეჰოვას მოწმეების გადაცემების ეთერში გაშვებაზე ხელშეკრულებებს წყვეტდნენ, ამის შესახებ ორგანიზაციის მთავარ სამმართველოს ატყობინებდნენ ბრუკლინში. ერთი კვირის მანძილზე იქ გზავნიდნენ მოწმეების დამხმარე ძალას, რათა ამ ტერიტორიაზე საფუძვლიანად ექადაგათ.

საჭიროებიდან გამომდინარე, 50-დან 1 000-მდე მოწმე დათქმულ დროს დასამუშავებელი ტერიტორიის ახლოს იკრიბებოდა. ყველანი მოხალისეები იყვნენ; ზოგიერთს იქ მისასვლელად 320 კილომეტრის გავლაც კი უწევდა. თითოეულ ჯგუფს ეძლეოდა ტერიტორია, რომლის დამუშავებაც შეიძლებოდა 30 წუთში ან მაქსიმუმ ორ საათში. როგორც კი მანქანებში განაწილებული მოწმეების ჯგუფი დაიწყებდა თავიანთ ტერიტორიაზე ქადაგებას, ძმებისგან შემდგარი კომიტეტი ატყობინებდა პოლიციას მათი საქმიანობის შესახებ და იმ მოწმეების სიას აძლევდა, ვინც იმ დილით დასახლებაში ქადაგებდა. როცა პოლიცია ხედავდა, რომ მოწმეები მათ რიცხობრივად აშკარად აჭარბებდნენ, ბევრგან ქადაგებაში ხელს აღარ უშლიდნენ. ზოგ ადგილას პოლიციელებმა საპყრობილეები მოწმეებით გაავსეს, მაგრამ მეტს ვერაფერს გახდნენ. თითოეული დაპატიმრებულისთვის იეჰოვას მოწმეებს ჰყავდათ ადვოკატი, რომელსაც ხელზე სათავდებო თანხა ჰქონდა. მოწმეები ჰგავდნენ სიმბოლური კალიების გუნდს, რომლებზეც საუბარია იოელის 2:7—11-სა და გამოცხადების 9:1—11-ში. ამის წყალობით სასიხარულო ცნობის ქადაგება ძლიერი წინააღმდეგობის მიუხედავადაც კი იყო შესაძლებელი.

გავლენიანი პირების თვითნებობის გამოააშკარავება

ზოგ ადგილას იეჰოვას მოწმეები საჭიროდ თვლიდნენ, მოსახლეობისთვის ეცნობებინათ, თუ როგორ მოქმედებდნენ ხელისუფლების ადგილობრივი წარმომადგენლები. როდესაც კვებეკში მოწმეების წინააღმდეგ მიმდინარე სასამართლო პროცესები ინკვიზიციის პერიოდის მსგავსი გახდა, მათ წერილი გაუგზავნეს საკანონმდებლო ორგანოს ყველა წევრს, რომელშიც ამის დამადასტურებელი ფაქტები იყო აღწერილი. ამ წერილს არანაირი რეაგირება არ მოჰყვა, ამიტომ ორგანიზაციამ წერილის ასლი გაუგზავნა 14 000 ბიზნესმენს მთელ პროვინციაში. შემდეგ ეს ინფორმაცია გამოსაქვეყნებლად გაზეთების რედაქტორებს გადასცეს.

შეერთებული შტატების აღმოსავლეთ ნაწილში საზოგადოების ინფორმირება რადიოგადაცემების მეშვეობით ხდებოდა. ბრუკლინის ბეთელში რამდენიმე გამოცდილმა მსახიობმა, რომელთაც კარგად ეხერხებოდათ ხმის მიბაძვა, შექმნეს ჯგუფი, რომელსაც „მეფის თეატრი“ უწოდეს. როდესაც ხელისუფლების თავნება წარმომადგენლები იეჰოვას მოწმეებს სასამართლოში უჩიოდნენ, კეთდებოდა მთელი პროცესის სტენოგრაფიული ჩანაწერი. ეს მსახიობები ესწრებოდნენ პროცესს, რათა კარგად დაემახსოვრებინათ პოლიციის, პროკურორისა და მოსამართლის ხმის ტონი და საუბრის მანერა. ფართო რადიომსმენელის მოსაზიდად წინასწარ კეთდებოდა განცხადებები ამ რადიოგადაცემის ეთერში გასვლის შესახებ, შემდეგ „მეფის თეატრის“ წევრები სასამართლო პროცესებზე მიმდინარე მოვლენებს საოცრად რეალურად გადმოსცემდნენ, რათა საზოგადოებას აშკარად დაენახა, როგორ მოქმედებდნენ მათი ხელისუფლების წარმომადგენლები. დროთა განმავლობაში ასეთი გამოააშკარავების გამო ზოგიერთმა მოხელემ მოწმეების საქმეების განხილვა მეტი სიფრთხილით დაიწყო.

ნაციზმის ზეწოლის მიუხედავად, ისინი გაერთიანებულად მოქმედებდნენ

გერმანიის ნაცისტურმა მთავრობამ ქვეყანაში იეჰოვას მოწმეების საქმიანობის შესაჩერებლად კამპანია წამოიწყო, ამიტომ მოწმეები არაერთხელ შეეცადნენ, რომ გერმანიის მთავრობასთან აუდიენციისთვის მიეღწიათ. მაგრამ მათი მდგომარეობა უკეთესობისკენ არ იცვლებოდა. 1933 წლის ზაფხულისთვის მოწმეების საქმიანობა გერმანიის დიდ ნაწილში აიკრძალა. 1933 წლის 25 ივნისს ბერლინში ჩატარებულ კონგრესზე იეჰოვას მოწმეებმა მიიღეს დეკლარაცია, რომელიც ეხებოდა მათ მსახურებასა და ამ მსახურების მიზანს. ამ დეკლარაციის ეგზემპლარები გაუგზავნეს მაღალი თანამდებობის ყველა პირს და მილიონობით ეგზემპლარი ხალხში გაავრცელეს. 1933 წლის ივლისში სასამართლომ უარი განაცხადა იმ საქმის მოსმენაზე, რომელიც აკრძალვის მოხსნას ეხებოდა. მომდევნო წლის დასაწყისში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით ჯოზეფ რუტერფორდმა პირადად დაწერა წერილი, რომელიც სპეციალური კურიერის მეშვეობით ადოლფ ჰიტლერს გაუგზავნა. შემდეგ მთელი მსოფლიო საძმო ამოქმედდა.

1934 წლის 7 ოქტომბერს, კვირა დღეს, დილის ცხრა საათზე შეიკრიბა გერმანიაში მცხოვრები მოწმეების ყველა ჯგუფი. მათ იეჰოვას ლოცვაში სთხოვეს ხელმძღვანელობა და კურთხევა. შემდეგ თითოეულმა ჯგუფმა გერმანიის მთავრობის წარმომადგენლებს წერილი გაუგზავნა, რომლებშიც აცხადებდნენ, რომ მტკიცედ ჰქონდათ გადაწყვეტილი, კვლავაც იეჰოვასთვის ემსახურათ. სანამ დაიშლებოდნენ, ერთად განიხილეს თავიანთი უფლის, იესო ქრისტეს სიტყვები, რომლებიც ჩაწერილია მათეს 10:16—24-ში. ამის შემდეგ ისინი წავიდნენ, რომ ხალხისთვის ექადაგათ იეჰოვასა და მისი სამეფოს შესახებ, რომლის სათავეშიც ქრისტე დგას.

იმავე დღეს მთელ მსოფლიოში იეჰოვას მოწმეთა ყველა ჯგუფი შეიკრიბა. მათ გაერთიანებულად მიმართეს იეჰოვას ლოცვით და შემდეგ ტელეგრამა გაუგზავნეს ჰიტლერის მთავრობას: „იეჰოვას მოწმეებისადმი თქვენი ცუდი დამოკიდებულება აღაშფოთებს მთელ მსოფლიოში მცხოვრებ კარგ ადამიანებს და შეურაცხყოფს ღვთის სახელს. შეწყვიტეთ იეჰოვას მოწმეების დევნა! წინააღმდეგ შემთხვევაში ღმერთი გაგანადგურებთ თქვენც და თქვენს ნაციონალისტურ პარტიასაც“. თუმცა ყველაფერი ამით არ დამთავრებულა.

გესტაპო უფრო და უფრო ცდილობდა იეჰოვას მოწმეების საქმიანობის ჩახშობას. 1936 წელს მასიური დაპატიმრებების შემდეგ გესტაპო თვლიდა, რომ მოწმეებზე გაიმარჯვა. მაგრამ ამავე წლის 12 დეკემბერს თავისუფლებაში მყოფმა დაახლოებით 3 450-მა მოწმემ მთელ გერმანიაში დაბეჭდილი რეზოლუციის გავრცელება დაიწყო. მასში ნათლად ეწერა იეჰოვას მიზნები და მისი მოწმეების მტკიცე გადაწყვეტილება, რომ ისინი ღმერთს დაემორჩილებიან, როგორც მმართველს და არა ადამიანს. მოწინააღმდეგეებს არ ესმოდათ, როგორ შეძლეს მათ ასეთი კამპანიის წამოწყება. რამდენიმე თვის შემდეგ, როცა გესტაპო რეზოლუციაში მოყვანილი ბრალდებების მიჩქმალვას ცდილობდა, იეჰოვას მოწმეებმა მოამზადეს ღია წერილი, რომელშიც პირდაპირ ეწერა იმ ნაცისტი ოფიცრების სახელები, რომლებიც უმოწყალოდ ეპყრობოდნენ იეჰოვას მოწმეებს. 1937 წელს ეს წერილიც ფართოდ გავრცელდა გერმანიაში. ამგვარად, ამ ბოროტი ადამიანების ქმედებები ყველასთვის ცხადი გახდა. ამის წყალობით ხალხს შესაძლებლობა მიეცა, თავად გადაეწყვიტათ, როგორ მოპყრობოდნენ უზენაესი ღვთის მსახურებს (შეადარეთ მათეს 25:31—46).

მსოფლიო მასშტაბით გაცხადებას მოწმეებისთვის გარკვეული შვება მოაქვს

იეჰოვას მოწმეებს სხვა ქვეყნების მთავრობებიც სასტიკად ეპყრობოდნენ და უკრძალავდნენ შეხვედრების ჩატარებასა და ქადაგებას. ზოგ შემთხვევაში ისინი აიძულებდნენ მოწმეებს, რომ სამსახური მიეტოვებინათ და მათ შვილებს სკოლებიდან რიცხავდნენ. რამდენიმე ქვეყანაში მოწმეებს ფიზიკურადაც უსწორდებოდნენ. თუმცა ამ ქვეყნებს ჩვეულებრივ აქვთ კონსტიტუცია, რომელიც რელიგიის თავისუფლების გარანტიას იძლევა. დევნილი ძმების მდგომარეობის შესამსუბუქებლად საზოგადოება „საგუშაგო კოშკი“ მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ხშირად ავრცელებდა ასეთი მოპყრობის დეტალურ მასალებს. ეს ინფორმაცია იბეჭდებოდა „საგუშაგო კოშკსა“ და „გამოიღვიძეთ!“-ში და ზოგჯერ მას პრესაც ბეჭდავდა. ამის შემდეგ ხელისუფლების წარმომადგენლებს მთელი მსოფლიოდან მისდიოდათ იეჰოვას მოწმეების მხარდასაჭერი ათასობით წერილი.

ასეთი კამპანიის შედეგად, 1937 წელს ჯორჯიის შტატის (შეერთებული შტატები) გუბერნატორმა ორ დღეში დაახლოებით 7 000 წერილი მიიღო ოთხი ქვეყნიდან; ათასობით წერილი მიიღო ლა-გრეინჯის (ჯორჯიის შტატი) მერმაც. იეჰოვას მოწმეების მხარდასაჭერად მსგავსი აქციები ჩატარდა არგენტინაში 1978 და 1979 წლებში, ბენინში — 1976 წელს, ბურუნდიში — 1989 წელს, გაბონში — 1971 წელს, დომინიკელთა რესპუბლიკაში — 1950 და 1957 წლებში, ეთიოპიაში — 1957 წელს, ესპანეთში — 1961 და 1962 წლებში, იორდანიაში — 1959 წელს, კამერუნში — 1970 წელს, მალავიში — 1968, 1972, 1975 და 1976 წლებში, მალაიაში — 1952 წელს, მოზამბიკში — 1976 წელს, პორტუგალიაში — 1964 და 1966 წლებში, საბერძნეთში — 1963 და 1966 წლებში, სვაზილენდში — 1983 წელს და სინგაპურში — 1972 წელს.

ქვემოთ მოყვანილია საბერძნეთის მაგალითი იმის დასანახვებლად, თუ რას აკეთებდნენ მთელ მსოფლიოში იეჰოვას მოწმეები შევიწროებული ძმების დასახმარებლად. მართლმადიდებელი სამღვდელოების წაქეზებით იეჰოვას მოწმეების ძლიერი დევნების შესახებ 1986 წელს დაწვრილებით იბეჭდებოდა „საგუშაგო კოშკსა“ და „გამოიღვიძეთ!“-ში (ორივე ჟურნალის ტირაჟი მთელ მსოფლიოში 22 000 000-ს აღემატებოდა). სხვა ქვეყნებში მცხოვრებ მოწმეებს მოუწოდებდნენ, რომ საბერძნეთის მთავრობისთვის ძმების მხარდასაჭერად წერილები გაეგზავნათ. მოწმეები ასეც მოიქცნენ და, როგორც ათენში გამომავალი გაზეთი „ვრადინი“ იტყობინებოდა, იუსტიციის მინისტრს 200-ზე მეტი ქვეყნიდან 106 ენაზე 200 000-ზე მეტი წერილი გაუგზავნეს.

მომდევნო წელს, როდესაც კუნძულ კრეტაზე ქალაქ ჰანიის სააპელაციო სასამართლოში განიხილებოდა მოწმეების საქმე, პროცესს ესწრებოდნენ იეჰოვას მოწმეების წარმომადგენლები შვიდი ქვეყნიდან (გერმანია, ესპანეთი, იაპონია, ინგლისი, იტალია, საფრანგეთი და შეერთებული შტატები), რომლებიც პროცესში მონაწილეობდნენ და მხარს უჭერდნენ თავიანთ ქრისტიან ძმებს. ხოლო მას შემდეგ, რაც 1988 წელს საბერძნეთის უზენაესმა სასამართლომ მოწმეებთან დაკავშირებულ სხვა საქმეზე არასასურველი გადაწყვეტილება გამოიტანა, მოწმეებმა ეს საქმე ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კომისიაში გაასაჩივრეს. 1990 წლის 7 დეკემბერს ამ განხილვას ესწრებოდა ევროპის თითქმის ყველა ნაწილიდან ჩასული 16 იურისტი. მათ წარუდგინეს 2 000 დაპატიმრებისა და ასობით სასამართლო საქმის დოკუმენტები, რომელთა მიხედვითაც იეჰოვას მოწმეები საბერძნეთში სასჯელს იმის გამო იხდიდნენ, რომ ბიბლიაზე საუბრობდნენ (1938—1992 წლებში საბერძნეთში მთლიანობაში 19 147 დაპატიმრების შემთხვევა იყო). კომისიამ ერთხმად გადაწყვიტა, რომ საქმე ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს განეხილა.

ზოგ შემთხვევაში ადამიანის უფლებების ასეთი დარღვევების გამოააშკარავებას იეჰოვას მოწმეებისთვის გარკვეული შვება მოჰქონდა. მოსამართლეებისა და მმართველების მიერ გამოტანილი ნებისმიერი გადაწყვეტილების მიუხედავად, იეჰოვას მოწმეები კვლავაც ღმერთს ემორჩილებიან, როგორც უზენაეს მმართველს.

კანონით აღიარების მოპოვება

ღმერთს თაყვანი რომ ვცეთ, ამისთვის არც ადამიანისგან გვჭირდება უფლების მიღება და არც რომელიმე ადამიანური მთავრობისგან. ამის უფლებას თავად იეჰოვა ღმერთი გვაძლევს. თუმცა ბევრ ქვეყანაში კანონით გათვალისწინებული დაცვის მოსაპოვებლად იეჰოვას მოწმეებმა მართებულად მიიჩნიეს, ამ ქვეყნებში დარეგისტრირებულიყვნენ, როგორც რელიგიური ორგანიზაცია. იურიდიული პირის სტატუსი მათ ფილიალებისთვის უძრავი ქონების შეძენისა და ბიბლიური ლიტერატურის უფრო დიდი ტირაჟით ბეჭდვის საშუალებას მისცემდა. პავლე მოციქულის მსგავსად, რომელიც ძველ ფილიპეში სასიხარულო ცნობას კანონით განამტკიცებდა, იეჰოვას მოწმეებიც სათანადო ზომებს მიმართავენ ამ საქმის შესასრულებლად (ფილ. 1:7).

ზოგჯერ ეს დიდ სირთულეებთან იყო დაკავშირებული. მაგალითად, ავსტრიაში, სადაც ვატიკანთან დადებული შეთანხმების თანახმად, მთავრობამ ფინანსურად უნდა დაუჭიროს მხარი კათოლიკურ ეკლესიას, იეჰოვას მოწმეებს პირველ მცდელობაზე მთავრობამ თანხმობა არ მისცა და განუცხადა: „თქვენ რელიგიური ორგანიზაციის ჩამოყალიბება გსურთ, მაგრამ ასეთი ორგანიზაციის ჩამოყალიბება ავსტრიის კანონის თანახმად იკრძალება“. თუმცა 1930 წელს მათ შეძლეს ორგანიზაციის დარეგისტრირება ბიბლიისა და ბიბლიური ლიტერატურის გასავრცელებლად.

იეჰოვას მოწმეების საქმიანობა ესპანეთში პირველი მსოფლიო ომის დროს დაიწყო. მე-15 საუკუნეში ინკვიზიციის პირველივე წლებიდან რომის კათოლიკურ ეკლესიასა და ესპანეთის სახელმწიფოს შორის, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, მჭიდრო კავშირი არსებობდა. პოლიტიკასა და რელიგიაში მომხდარი ცვლილებების წყალობით, ადამიანებს მიეცათ შესაძლებლობა, რომ სხვა რელიგიის მიმდევრები გამხდარიყვნენ, თუმცა საკუთარი რწმენის შესახებ სახალხოდ გაცხადება ეკრძალებოდათ. მიუხედავად ამისა, ჯერ 1956 წელს, შემდეგ კი 1965 წელს იეჰოვას მოწმეები ესპანეთში კანონით აღიარების მოპოვებას ცდილობდნენ. თუმცა ამ საკითხში პროგრესი მხოლოდ 1967 წლიდან გახდა შესაძლებელი, როცა ესპანეთის პარლამენტმა მიიღო კანონი რელიგიის თავისუფლების შესახებ. საბოლოოდ, 1970 წლის 10 ივლისს მოწმეებმა ესპანეთში კანონით აღიარება მოიპოვეს. იმ დროისთვის იქ უკვე 11 000-ზე მეტი მოწმე მსახურობდა.

1948 წელს საზოგადოება „საგუშაგო კოშკმა“ დაჰომეაში (ახლანდელი ბენინი) საფრანგეთის კოლონიალურ მთავრობას რეგისტრაციისთვის წერილობით მიმართა. მაგრამ მათ კანონით აღიარება მხოლოდ 1966 წელს მოიპოვეს, ქვეყნის დამოუკიდებელ რესპუბლიკად გამოცხადებიდან ექვსი წლის შემდეგ. თუმცა ეს რეგისტრაცია 1976 წელს გააუქმეს, მაგრამ 1990 წელს, პოლიტიკური ცვლილებებისა და მთავრობის წარმომადგენლების მხრიდან რელიგიური თავისუფლებისადმი დამოკიდებულების შეცვლის შემდეგ, ორგანიზაცია კვლავ რეგისტრაციაში გაატარეს.

მართალია, კანადაში იეჰოვას მოწმეების საქმიანობა კანონით წლების მანძილზე იყო აღიარებული, მაგრამ მეორე მსოფლიო ომის დროს მოწინააღმდეგეებს მიზეზი მიეცათ, რათა ახალ გენერალ-გუბერნატორს მოწმეების საქმიანობა უკანონოდ გამოეცხადებინა. ეს მოხდა 1940 წლის 4 ივლისს. ორი წლის შემდეგ, როცა მოწმეებს თემთა პალატის სპეციალურად არჩეული კომიტეტის წინაშე წარდგენის შესაძლებლობა მიეცათ, ამ კომიტეტმა მოითხოვა, რომ იეჰოვას მოწმეებსა და მათ იურიდიულ პირზე აკრძალვა მოეხსნათ. თუმცა ეს არ გაკეთდა მანამ, სანამ თემთა პალატაში გამართული არაერთი და ხანგრძლივი დებატებისა და ორ პეტიციაზე ქვეყნის მასშტაბით შეგროვებული ხელმოწერების შემდეგ კათოლიკე იუსტიციის მინისტრი არ დარწმუნდა, რომ საჭირო იყო აკრძალვის სრულად მოხსნა.

აღმოსავლეთ ევროპაში იეჰოვას მოწმეებს კანონით აღიარება რომ მოეპოვებინათ, საჭირო იყო მთავრობებს თავიანთი შეხედულებები შეეცვალათ. ათწლიანი მცდელობების შემდეგ, იეჰოვას მოწმეებმა საბოლოოდ 1989 წელს მოიპოვეს კანონით აღიარება პოლონეთსა და უნგრეთში, 1990 წელს — რუმინეთსა და აღმოსავლეთ გერმანიაში (სანამ ის გაერთიანდებოდა გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკასთან), 1991 წელს — ბულგარეთსა და ყოფილ საბჭოთა კავშირში და 1992 წელს — ალბანეთში.

იეჰოვას მოწმეები ცდილობენ, თავიანთი საქმიანობის დროს ქვეყანაში არსებული კანონები დაიცვან. ისინი პატივს სცემენ ხელისუფლების წარმომადგენლებს, რისკენაც მათ ბიბლია მოუწოდებს. მაგრამ, როცა ადამიანთა კანონები აშკარად ეწინააღმდეგება ღვთის მითითებებს, ისინი ამბობენ: „ჩვენ ადამიანებზე მეტად ღმერთს უნდა დავემორჩილოთ, როგორც მმართველს“ (საქ. 5:29).

როდესაც შიში ადამიანებს თავიანთ უფლებებს ავიწყებს

ვინაიდან შეერთებულ შტატებში იზრდება ნარკომანთა რიცხვი, აგრეთვე ინფლაციის გამო ცოლ-ქმარი იძულებულია, ორივემ იმუშაოს, იქ მცხოვრები იეჰოვას მოწმეები მსახურების დროს ახალ-ახალ სიტუაციებს აწყდებიან. დღის განმავლობაში ბევრი კვარტალი დაცარიელებულია და ხშირად ხდება ძარცვა, რის გამოც ხალხი შეშინებულია. 1970-ინი წლების ბოლოს და 1980-იანი წლების დასაწყისში იმ მიზნით, რომ დასახლებაში შესული უცხო პირები გაეკონტროლებინათ, მთელი რიგი ახალი დადგენილებები ამოქმედდა. ზოგ ქალაქში იეჰოვას მოწმეებს დაპატიმრებით ემუქრებოდნენ, თუ ლიცენზია არ ექნებოდათ. მაგრამ მანამდე უკვე კარგი იურიდიული საფუძველი იყო ჩაყრილი, ამიტომ ძალისხმევა ხმარდებოდა იმას, რომ ეს პრობლემები ძმებს სასამართლოს გარეშე გადაეჭრათ.

სირთულეების წამოჭრის შემთხვევაში ადგილობრივი უხუცესები ხვდებიან ქალაქის ადმინისტრაციას, რომ ერთობლივად გადაჭრან ეს პრობლემა. იეჰოვას მოწმეები მტკიცედ ამბობენ უარს, რომ ღვთის მიერ დაკისრებული დავალების შესასრულებლად ნებართვა აიღონ; ამასთანავე, შეერთებული შტატების კონსტიტუციაც, რომელსაც უზენაესი სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებებით უჭერს მხარს, იძლევა თაყვანისცემისა და პრესის თავისუფლების გარანტიებს; ასე რომ, არავის აქვს უფლება, ღვთის მიერ დაკისრებული საქმის შესასრულებლად მოწმეებს ფული მოსთხოვოს. თუმცა იეჰოვას მოწმეებს ესმით, რომ ხალხს ეშინია, და თანახმანი არიან, საჭიროების შემთხვევაში პოლიციას წინასწარ შეატყობინონ, რომ ქადაგების დაწყებას აპირებენ ამა თუ იმ ტერიტორიაზე. მაგრამ, თუ მისაღებ კომპრომისზე ვერ შეთანხმდებიან, ორგანიზაციის მთავარი სამმართველოს იურისტი წერილობით აცნობებს ადგილობრივ მოხელეებს იეჰოვას მოწმეების საქმიანობის, ქადაგების კონსტიტუციური უფლებისა და იმის შესახებ, რომ მათ შეუძლიათ სასამართლოში უჩივლონ მუნიციპალიტეტსა და მის მოხელეებს მათი მოქალაქეობრივი უფლებების დარღვევისთვის და კომპენსაცია მოითხოვონ.f

ზოგ ქვეყანაში საჭირო გახდა სასამართლოსთვის მიმართვა, რომ ხელახლა მოეპოვებინათ დიდი ხნის წინათ დადგენილი ძირითადი თავისუფლებები. ასე მოხდა ფინეთში პირველად 1976 წელს, მეორედ კი — 1983 წელს. ვითომდა მოსახლეობის სიმშვიდის დასაცავად, ქალაქებში გამოსცეს მთელი რიგი ადგილობრივი მნიშვნელობის დადგენილებები, რომლებიც კრძალავდა რელიგიურ საქმიანობებს, მათ შორის კარდაკარ ქადაგებას. მაგრამ ლოვისასა და რაუმას სასამართლოებში ყურადღება გამახვილდა იმაზე, რომ კარდაკარ ქადაგება იეჰოვას მოწმეების რელიგიის ნაწილია და მთავრობამაც მოიწონა სახარების ქადაგების ეს მეთოდი, როცა კანონიერად ცნო იეჰოვას მოწმეების რელიგიური გაერთიანების წესდება. აგრეთვე ბევრს სიამოვნებს, როცა მოწმეები აკითხავენ, ამიტომ ამ ადამიანთა უფლებების დარღვევა იქნებოდა, თუ კარდაკარ ქადაგებას მხოლოდ იმიტომ აკრძალავდნენ, რომ ის ყველას არ მოსწონს. მას შემდეგ, რაც ამ საქმეებზე სასამართლომ მოწმეების სასარგებლოდ გამოიტანა გადაწყვეტილებები, ადრე მიღებული დადგენილებები ბევრ ქალაქში გააუქმეს.

კონსტიტუციური კანონის დახვეწა

ზოგ ქვეყანაში იეჰოვას მოწმეების საქმიანობის წყალობით კანონში მნიშვნელოვანი ცვლილებები შევიდა. ამერიკაში იურიდიული ფაკულტეტის სტუდენტებმა კარგად იციან, რა წვლილი შეიტანეს იეჰოვას მოწმეებმა შეერთებულ შტატებში სამოქალაქო უფლებების დაცვის საკითხში. ამას ადასტურებს ქვემოთ მოყვანილი სტატიები: „კონსტიტუციური კანონის ვალი იეჰოვას მოწმეების წინაშე“, რომელიც 1944 წლის მარტში დაიბეჭდა „მინესოტის კანონის მიმოხილვაში“ და „კონსტიტუციური კანონის განვითარების კატალიზატორი: იეჰოვას მოწმეები უზენაეს სასამართლოში“, რომელიც 1987 წელს დაიბეჭდა „ცინცინატის უნივერსიტეტის კანონის მიმოხილვაში“.

იეჰოვას მოწმეების სასამართლო საქმეები შეადგენს ამერიკის კანონმდებლობის მნიშვნელოვან ნაწილს რელიგიის, სიტყვისა და პრესის თავისუფლების სფეროში. ამ სასამართლო საქმეებმა დაიცვა არა მხოლოდ იეჰოვას მოწმეების უფლებები, არამედ მთელი მოსახლეობისაც. ცნობილმა ავტორმა და რედაქტორმა ირვინგ დილიარდმა დრეიკის უნივერსიტეტში სიტყვით გამოსვლის დროს თქვა: „მოგწონთ ეს თუ არა, ჩვენი უფლებების დასაცავად იეჰოვას მოწმეებმა ბევრად მეტი გააკეთეს, ვიდრე სხვა რომელიმე რელიგიურმა ჯგუფმა“.

წიგნში, „სახელმწიფო და ხსნა — იეჰოვას მოწმეები და მათი ბრძოლა სამოქალაქო უფლებებისთვის“, კანადაში შექმნილ სიტუაციაზე ნათქვამი იყო: „იეჰოვას მოწმეებმა დაანახვეს მთავრობასაც და კანადელ ხალხსაც, თუ როგორ უნდა ხდებოდეს განსხვავებული შეხედულებების მქონე ჯგუფის იურიდიულად დაცვა. გარდა ამისა, [კვებეკის პროვინციაში იეჰოვას მოწმეების] . . . დევნას მოჰყვა მთელი რიგი სასამართლო საქმეები, რომლებიც 1940-იან და 1950-იან წლებში კანადის უზენაეს სასამართლომდე მივიდა. მათ მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს სამოქალაქო უფლებებისადმი კანადელების დამოკიდებულებაში და დღემდე ეს საქმეები საფუძვლად უდევს კანადაში სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ კანონებს“. თაყვანისცემის თავისუფლებისთვის მოწმეების იურიდიული ბრძოლის „ერთ-ერთი შედეგი“, როგორც წიგნშია ახსნილი, «ხანგრძლივი დისკუსიები და დებატები იყო, რომელთა შედეგადაც შეიქმნა „თავისუფლების ქარტია“», რომელიც დღეს კანადის ძირითადი კანონის ნაწილია.

ღვთის კანონი ადამიანთა კანონებზე მაღლა დგას

იეჰოვას მოწმეების იურიდიული საქმეების ჩანაწერები უპირველესად იმას ადასტურებს, რომ მათთვის ღვთის კანონი ადამიანთა კანონებზე მაღლა დგას. მათი პოზიცია დაფუძნებულია უზენაესი ძალაუფლების საკითხის ცოდნაზე. ისინი აღიარებენ, რომ იეჰოვა ერთადერთი ჭეშმარიტი ღმერთია და მხოლოდ მას აქვს უფლება, იყოს სამყაროს უზენაესი მმართველი. ამიტომ ისინი მტკიცედ არიან დარწმუნებულნი, რომ კანონები და სასამართლოს გადაწყვეტილებები, რომლებიც მათ იეჰოვას მითითებების შესრულებას უკრძალავს, საფუძველს მოკლებულია და ასეთი შეზღუდვების დამწესებელი ადამიანთა ორგანიზაციები თავიანთ ძალაუფლებას აჭარბებენ. მათი პოზიცია იესო ქრისტეს მოციქულების პოზიციის მსგავსია, რომლებმაც განაცხადეს: „ჩვენ ადამიანებზე მეტად ღმერთს უნდა დავემორჩილოთ, როგორც მმართველს“ (საქ. 5:29).

იეჰოვას მოწმეებს გადაწყვეტილი აქვთ, სანამ აღსასრული დადგება, ღვთის დახმარებით იქადაგონ მისი სამეფოს შესახებ სასიხარულო ცნობა მთელ დედამიწაზე ყველა ხალხისთვის დასამოწმებლად (მათ. 24:14).

[სქოლიოები]

[ჩანართი 680 გვერდზე]

მთავრობები ერთი მეორის მიყოლებით ყველა ქვეყანაში კრძალავდნენ იეჰოვას მოწმეების საქმიანობას

[ჩანართი 682 გვერდზე]

საქმე დახურეს და მღვდელი განრისხებული გავარდა სასამართლო დარბაზიდან!

[ჩანართი 693 გვერდზე]

ზოგიერთმა მოხელემ მოწმეების საქმეების განხილვა მეტი სიფრთხილით დაიწყო

[ჩარჩო 684 გვერდზე]

დამოწმება შეერთებული შტატების უზენაესი სასამართლოს წინაშე

შეერთებული შტატების უზენაესი სასამართლოს წინაშე „გობიტისის საქმეზე“ იურისკონსულტის სტატუსით გამოსვლის დროს ჯოზეფ რუტერფორდმა, ნიუ-იორკის ადვოკატთა კოლეგიის წევრმა და საზოგადოება „საგუშაგო კოშკის“ პრეზიდენტმა, ყურადღება გაამახვილა იმაზე, თუ რამდენად მნიშვნელოვანი იყო იეჰოვა ღმერთის უზენაესი ძალაუფლებისადმი მორჩილება. მან თქვა:

«იეჰოვას მოწმეები გამოდიან ყოვლისშემძლე ღვთის სახელის დასაცავად და ეს სახელი იეჰოვაა . . .

მინდა ყურადღება გავამახვილო იმ ფაქტზე, რომ იეჰოვა ღმერთი ექვსი ათასი წლის წინ დაგვპირდა მესიის მეშვეობით სამართლიანი მმართველობის დამყარებას. ამ დანაპირებს ის თავის დროზე შეასრულებს. დღევანდელი ფაქტები, თუ მათ წინასწარმეტყველების შუქში განვიხილავთ, აჩვენებს, რომ ეს დრო ახლოს არის . . .

ღმერთი, იეჰოვა, სიცოცხლის ერთადერთი წყაროა. სხვას არავის შეუძლია სიცოცხლის მოცემა. პენსილვანიის შტატი ვერ მოგვცემს სიცოცხლეს. ამის გაკეთება არც ამერიკის მთავრობას შეუძლია. ღმერთმა დაადგინა კანონი [რომელიც გვიკრძალავს გამოსახულებების თაყვანისცემას], რათა, პავლეს სიტყვების თანახმად, თავისი ხალხი კერპთაყვანისმცემლობისგან დაეცვა. მაგრამ თქვენთვის ამას დიდი მნიშვნელობა არა აქვს. ამას არც ადამისთვის ჰქონდა მნიშვნელობა, როცა აკრძალული ხილი ჭამა. თუმცა საქმე იმაში კი არ იყო, რომ ადამმა ვაშლი შეჭამა, არამედ იმაში, რომ ის ღმერთს არ დაემორჩილა. საქმე იმაში მდგომარეობს, ადამიანი ღმერთს დაემორჩილება თუ ადამიანურ ორგანიზაციებს . . .

მინდა სასამართლოს შევახსენო (თუმცა ამის საჭიროება მაინცდამაინც არ არის), რომ საქმის „ეკლესია შეერთებული შტატების წინააღმდეგ“ განხილვის დროს სასამართლომ ამერიკას ქრისტიანული ქვეყანა უწოდა; ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ამერიკა უნდა დაემორჩილოს ღვთის კანონს. ეს იმასაც ნიშნავს, რომ სასამართლოც აღიარებს ღვთის კანონის უზენაესობას. და თუ ადამიანს სწამს, რომ ღვთის კანონი უზენაესია და სინდისი კარნახობს, ღვთის კანონის შესაბამისად იმოქმედოს, არც ერთ ადამიანურ მმართველობას არ შეუძლია გააკონტროლოს მისი სინდისი ან სინდისის თანახმად მოქმედებაში შეუშალოს ხელი . . .

ნება მომეცით, ყურადღება გავამახვილო იმაზე, რომ ყოველი პროცესის დასაწყისში ამ სასამართლოს სხდომის მდივანი ხმამაღლა აცხადებს: „ღმერთმა დაიფაროს შეერთებული შტატები და ეს პატივცემული სასამართლო“. მე კი გეუბნებით: ღმერთმა დაიფაროს ეს პატივცემული სასამართლო შეცდომისგან, რაც შეერთებული შტატების მოსახლეობას ტოტალიტარიზმამდე მიიყვანდა და დაარღვევდა კონსტიტუციით გარანტირებულ ყველა თავისუფლებას. ეს საკითხი წმინდაა თითოეული ამერიკელისთვის, ვისაც ღმერთი და მისი სიტყვა უყვარს».

[ჩარჩო 687 გვერდზე]

გადაწყვეტილების შეცვლის წინაპირობა

1940 წელს ამერიკის უზენაესმა სასამართლომ საქმეზე „მინერსვილის განათლების საბჭო გობიტისის წინააღმდეგ“ გამოიტანა გადაწყვეტილება, რომ ბავშვებს მოეთხოვებოდათ დროშისთვის სალმის მიცემა. გადაწყვეტილებას ცხრა მოსამართლიდან რვა უჭერდა მხარს. მხოლოდ მოსამართლე სტოუნი იყო წინააღმდეგი. ორი წლის შემდეგ, საქმეზე „ჯოუნზი ოპელაიკის წინააღმდეგ“ თავიანთი საწინააღმდეგო აზრის დაფიქსირების დროს კიდევ სამმა მოსამართლემ (ბლეკი, დუგლასი და მერფი) ისარგებლა შემთხვევით და განაცხადა, რომ მათი აზრით, „გობიტისის საქმეზე“ მიღებული გადაწყვეტილებაც არასწორი იყო, რადგან შეურაცხყოფდა რელიგიის თავისუფლებას. ეს ნიშნავდა, რომ ცხრიდან ოთხი მოსამართლე ითხოვდა „გობიტისის საქმეზე“ მიღებული გადაწყვეტილების შეცვლას. დარჩენილი ხუთი მოსამართლიდან, რომლებმაც რელიგიის თავისუფლება უგულებელყვეს, ორი სამსახურიდან გადადგა. ორი ახალი მოსამართლე (რატლიჯი და ჯექსონი) განიხილავდა უზენაეს სასამართლოში შესულ დროშისთვის სალმის მიცემასთან დაკავშირებულ კიდევ ერთ საქმეს. 1943 წელს საქმეზე „დასავლეთ ვირჯინიის განათლების საბჭო ბარნეტის წინააღმდეგ“ ორივემ რელიგიურ თავისუფლებას დაუჭირა მხარი. ამგვარად, ექვსი ხმით სამის წინააღმდეგ სასამართლომ შეცვალა თავისი პოზიცია, რომელიც წინა ხუთი საქმის („გობიტისი“, „ლეოლესი“, „ჰერინგი“, „გაბრიელი“ და „ჯონსონი“) განხილვის დროს ეკავა.

საინტერესოა ის, რაც მოსამართლე ფრანკფერტერმა „ბარნეტის საქმესთან“ დაკავშირებით საწინააღმდეგო აზრის გამოთქმის დროს თქვა: „როგორც ადრე, სასამართლო დროდადრო ახლაც შეცვლის თავის გადაწყვეტილებებს. მაგრამ, როგორც მე ვიცი, იეჰოვას მოწმეებთან დაკავშირებული საქმეების (თუ არ ჩავთვლით ქვემოთ მოყვანილ უმნიშვნელო გადახვევებს) განხილვამდე სასამართლოს არასდროს შეუცვლია თავისი გადაწყვეტილებები ისე, რომ შეეზღუდა დემოკრატიული მთავრობის უფლებამოსილება“.

[ჩარჩო 688 გვერდზე]

„სახარების ქადაგების მისიონერული მეთოდი საუკუნეებს ითვლის“

1943 წელს შეერთებული შტატების უზენაესმა სასამართლომ საქმის „მერდოკი პენსილვანიის შტატის წინააღმდეგ“ განხილვის დროს სხვა საკითხებთან ერთად აღნიშნა:

„რელიგიური ტრაქტატების გავრცელება სახარების ქადაგების მისიონერული მეთოდია და საუკუნეებს ითვლის. ის ისეთივე ძველია, როგორც ბეჭდვის ისტორია. წლების მანძილზე მას ეფექტურად იყენებდა სხვადასხვა რელიგიური მიმდინარეობა. სახარების ქადაგების ამ საშუალებას დღეს სხვა რელიგიური ჯგუფებიც მიმართავენ, რომელთა წარმომადგენლებსაც ათასობით ოჯახში პირადად მიაქვთ სახარება და ამგვარად ცდილობენ ახალი მიმდევრების გაჩენას. ეს ქადაგებაზე მეტს ნიშნავს. ამაში რელიგიური ლიტერატურის გავრცელებაზე მეტი იგულისხმება. ის ორივეს მოიცავს. მისი მიზანი, როგორც გამომაცოცხლებელი შეხვედრების მიზანი, არის სახარების ქადაგება. კონსტიტუციაში შეტანილ პირველ ათ შესწორებაში მას ისეთივე მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია, როგორც ეკლესიებში თაყვანისცემასა და კათედრიდან ქადაგებას. მას დაცვის მოთხოვნის ისეთივე უფლებები აქვს, როგორც მართლმადიდებლურ ან სხვა ტრადიციულ რელიგიებს. ამასთანავე, მას სხვების მსგავსად შეუძლია მოითხოვოს სიტყვისა და პრესის თავისუფლების გარანტიები“.

[ჩარჩო 690 გვერდზე]

„თანასწორი უფლებები ყველასთვის“

1953 წელს ასეთი სათაურით დაიბეჭდა იმ დროისთვის ცნობილი კანადელი მიმომხილველის სტატია. ის წერდა: «კანადის პარლამენტმა დიდი კოცონი უნდა დაანთოს და იზეიმოს კანადის უზენაესი სასამართლოს მიერ „სომიურის საქმეზე“ გამოტანილი გადაწყვეტილება [რომელიც იეჰოვას მოწმეების მიერ იყო აღძრული]; კოცონი ამ შემთხვევის შესაფერისი იქნება. კანადის მართლმსაჯულების ისტორიაში მხოლოდ რამდენიმე გადაწყვეტილება შეიძლება ჩაითვალოს ამაზე მნიშვნელოვნად. ვერც ერთი სხვა სასამართლო ვერ გაუწევდა კანადელ ხალხს ამხელა სამსახურს; და არ დარჩენილა კანადელი, რომელიც აფასებს თავის უფლებებს, რომ ამ სასამართლოს მოვალე არ იყოს . . . ეს თავისუფლება ღირსეულად რომ აღვნიშნოთ, მხოლოდ კოცონი არ კმარა».

[ჩარჩო 694 გვერდზე]

მტკიცე განაცხადი ნაცისტური მთავრობის მისამართით

1934 წლის 7 ოქტომბერს გერმანიაში იეჰოვას მოწმეების ყველა კრებამ ნაცისტურ მთავრობას შემდეგი წერილი გაუგზავნა.

«მთავრობის წარმომადგენლებს:

იეჰოვა ღმერთის სიტყვა, რომელიც წმინდა ბიბლიაშია ჩაწერილი, უზენაესი კანონია. ჩვენ მხოლოდ მისით ვხელმძღვანელობთ, რადგან ღმერთზე მიძღვნილები და ქრისტე იესოს ჭეშმარიტი და გულწრფელი მიმდევრები ვართ.

გასულ წელს თქვენ ღვთის კანონის წინააღმდეგ წახვედით, დაარღვიეთ ჩვენი უფლებები და ჩვენ, როგორც იეჰოვას მოწმეებს, აგვიკრძალეთ ღვთის სიტყვის შესასწავლად შეკრება, თაყვანისცემა და მისთვის მსახურება. თავის სიტყვაში ღმერთი მოგვიწოდებს, რომ არ მივატოვოთ ასეთი შეხვედრები (ებრაელები 10:25). იეჰოვა გვიბრძანებს: „თქვენა ხართ ჩემი მოწმეები და მე ღმერთი ვარ. წადით და უთხარით ამ ხალხს ჩემი სიტყვები“ (ესაია 43:10, 12; 6:9; მათე 24:14). თქვენი კანონები აშკარად ეწინააღმდეგება ღვთის კანონებს. ერთგული მოციქულების მსგავსად, „ჩვენ ადამიანებზე მეტად ღმერთს უნდა დავემორჩილოთ“, და ასეც მოვიქცევით (საქმეები 5:29). ამიტომ გაცნობებთ, რომ ჩვენ ნებისმიერ ფასად დავემორჩილებით ღვთის ბრძანებებს, შევიკრიბებით მისი სიტყვის შესასწავლად, თაყვანს ვცემთ მას და ისე ვემსახურებით, როგორც თავად გვიბრძანა. თუ თქვენი მთავრობა ან მთავრობის წარმომადგენლები ძალას გამოიყენებენ ჩვენ წინააღმდეგ იმის გამო, რომ ღმერთს ვემორჩილებით, ჩვენი სისხლი თქვენ მოგეკითხებათ და პასუხს აგებთ ყოვლისშემძლე ღვთის წინაშე.

ჩვენ არ ვერევით პოლიტიკაში, რადგან თავი სრულად მივუძღვენით ღვთის სამეფოს, რომლის მეფეც ქრისტეა. ჩვენ ზიანს არავის მივაყენებთ და გვსურს, რომ ყველასთან მშვიდობიანად ვიყოთ და, შეძლებისდაგვარად, ყველას სიკეთე გავუკეთოთ, მაგრამ რამდენადაც თქვენი მთავრობა თუ მთავრობის წარმომადგენლები კვლავაც გვაიძულებენ, არ დავემორჩილოთ ღვთის უზენაეს კანონს, მაშინ გადაწყვეტილი გვაქვს, გაცნობოთ, რომ ჩვენ, იეჰოვა ღმერთის წყალობით, დავემორჩილებით და სრულად მივენდობით მას, რადგან ის გვიხსნის ყოველგვარი ჩაგვრისა და მჩაგვრელებისგან».

[ჩარჩო 697 გვერდზე]

აკრძალვის მიუხედავად, მოწმეები ნათლად გამოხატავენ თავიანთ პოზიციას

1940 წელს კანადაში იეჰოვას მოწმეების ორგანიზაციის საქმიანობა აკრძალული იყო. მათ წინააღმდეგ 500-ზე მეტი საქმე იყო აღძრული. რის თქმა შეეძლოთ მოწმეებს თავის დასაცავად? ისინი სასამართლოს წინაშე პატივისცემით, თუმცა მტკიცედ ამბობდნენ:

„ამ წიგნებისთვის საბოდიშო არაფერი მაქვს. ისინი მარადიულ სიცოცხლემდე მიმყვანი გზის შესახებ ასწავლიან. გულწრფელად მჯერა მათში ჩაწერილი ყოვლისშემძლე ღვთის განზრახვის, რომ ის დედამიწაზე სამართლიან სამეფოს დაამყარებს. ისინი ჩემს ცხოვრებაში ყველაზე დიდი კურთხევაა. ჩემი აზრით, წიგნებისა და იმ ცნობის განადგურება, რომლებსაც ისინი შეიცავს, ყოვლისშემძლე ღვთის წინააღმდეგ ჩადენილი ისეთივე ცოდვა იქნებოდა, როგორიც ბიბლიის დაწვა. თითოეულმა ადამიანმა თავად უნდა გადაწყვიტოს, ყოვლისშემძლე ღვთის კეთილგანწყობის დაკარგვა ურჩევნია თუ ადამიანების. პირადად მე უფლისა და მისი სამეფოს მხარეს დგომა ვარჩიე და ვისწრაფვი, ყოველთვის განვადიდო უზენაესი, რომლის სახელიც იეჰოვაა. და თუ ამისთვის დამსჯიან, ჯალათები ღვთის წინაშე აგებენ პასუხს“.

[ჩარჩო 698 გვერდზე]

კანადის მთავრობის წევრების თვალსაზრისი

ქვემოთ მოყვანილია 1943 წელს კანადის თემთა პალატის მიერ გაკეთებული განცხადებები, როცა იუსტიციის მინისტრს იეჰოვას მოწმეების საქმიანობასა და მათ იურიდიულ კორპორაციაზე დაწესებული აკრძალვის მოხსნას სთხოვდნენ.

„იურიდიულ განყოფილებას არანაირი ფაქტები არ წარუდგენია კომიტეტისთვის, რომელთა საფუძველზეც იეჰოვას მოწმეების ორგანიზაციას ოდესმე უკანონოდ გამოაცხადებდნენ . . . კანადის დომინიონისთვის დიდი სირცხვილია, რომ ხალხს რელიგიური მრწამსის გამო ისე ასამართლებენ, როგორც ეს საწყალი ხალხი გაასამართლეს“. „ჩემი აზრით, ნათელია, რომ აკრძალვას რელიგიური შეუწყნარებლობის გამო არ ხსნიან“ (მისტერ ანგეს მაკინისი).

„უმეტესმა ჩვენგანმა ვიცით, რომ საქმე გვაქვს უწყინარ ხალხთან, რომელთაც აზრადაც არ მოუვათ, სახელმწიფოს ზიანი მიაყენონ . . . აქამდე რატომ არ ხსნიან აკრძალვას? შეუძლებელია, ამის მიზეზი იყოს შიში, რომ ეს ორგანიზაცია საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოს კეთილდღეობას ან ხელს უშლის საომარ მოქმედებებს. არანაირი საფუძველი არ გაგვაჩნია, რომ ასე ვიფიქროთ“ (მისტერ ჯონ დიფენბეიკერი).

„ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, რომ იეჰოვას მოწმეების წინააღმდეგ მიმართული მოქმედებები გამოიწვია რომის კათოლიკური ეკლესიისადმი მათმა დამოკიდებულებამ და არა მათმა დანაშაულებრივმა შეხედულებებმა“ (მისტერ ვიქტორ კველჩი).

[ჩარჩო 699 გვერდზე]

„რელიგიური თავისუფლების დამკვიდრებისთვის ხელის შეწყობა“

„უსამართლობა იქნებოდა, იმ სირთულეების მიმოხილვის დროს, რომელთაც იეჰოვას მოწმეები სახელმწიფოში წააწყდნენ, ყურადღება არ მიგვექცია მათი შეუპოვრობისთვის, რითაც ხელი შეუწყვეს კონსტიტუციით გათვალისწინებული რელიგიური თავისუფლების დამკვიდრებას. ბოლო წლებში, მათ სასამართლოებში იმაზე მეტი დრო გაატარეს, ვიდრე სხვა რომელიმე რელიგიურმა ჯგუფმა; საზოგადოება მათ გონებაშეზღუდულებად თვლიდა, მაგრამ ისინი კვლავაც თავიანთი რწმენის შესაბამისად მოქმედებდნენ; შედეგად, ფედერალური სასამართლოს მიერ გამოტანილმა გადაწყვეტილებებმა დაიცვა და გააფართოვა ამერიკის მოქალაქეების რელიგიური თავისუფლების გარანტიები და გაამყარა მათი მოქალაქეობრივი უფლებები. 1938—1943 წლებში უზენაეს სასამართლოში იეჰოვას მოწმეებთან დაკავშირებით განიხილებოდა დაახლოებით ოცდათერთმეტი საქმე. ამ და მოგვიანებით აღძრულ საქმეებზე მიღებულმა გადაწყვეტილებებმა დიდი დახმარება გაუწია კონსტიტუციაში ადამიანის უფლებათა პირველ ათ შესწორებას, განსაკუთრებით კი რელიგიური თავისუფლების დაცვას“ (ანსონ ფელპს სტოქსის Church and State in the United States, ტომი III, 1950 წელი, გვერდი 546).

[ჩარჩო⁄სურათები 700, 701 გვერდებზე]

ისინი ხარობენ თაყვანისცემის თავისუფლებით

ბევრ ქვეყანაში, სადაც ადრე სრული რელიგიური თავისუფლება არ ჰქონდათ, იეჰოვას მოწმეები ახლა თავისუფლად იკრიბებიან თაყვანსაცემად და სხვებს ღვთის სამეფოს შესახებ სასიხარულო ცნობას უზიარებენ.

კვებეკი (კანადა)

1940-იან წლებში შატოგეში რამდენიმე მოწმეს თავს დაესხა ბრბო. 1992 წელს კვებეკის პროვინციაში 21 000-ზე მეტი მოწმე თავისუფლად იკრიბებოდა სამეფო დარბაზებში

სანკტ-პეტერბურგი (რუსეთი)

1992 წელს რუსეთში ჩატარებულ პირველ საერთაშორისო კონგრესზე მთლიანობაში 3 256 ადამიანი მოინათლა

პალმა (ესპანეთი)

ესპანეთში იეჰოვას მოწმეებმა კანონით აღიარება 1970 წელს მოიპოვეს და მათი შეხვედრების ადგილებზე გაკეთებული დიდი აბრები მათ სიხარულზე მიანიშნებს, რომ თავისუფლად შეუძლიათ შეხვედრების ჩატარება

ტარტუ (ესტონეთი)

მოწმეები ესტონეთში ბიბლიურ ლიტერატურას შეფერხების გარეშე 1990 წლიდან იღებენ

კოტონუ (ბენინი)

1990 წელს შეხვედრაზე მისული მოწმეები გააოცა დიდი პლაკატის დანახვამ, რომელზეც იეჰოვას მოწმეებს სახალხოდ ესალმებოდნენ. აქ მათ გაიგეს, რომ თაყვანისმცემლობაზე აკრძალვა მოიხსნა

მაპუტუ (მოზამბიკი)

იეჰოვას მოწმეებმა აქ იურიდიული სტატუსი 1991 წელს მოიპოვეს. ამის შემდეგ ერთ წელიწადში დედაქალაქსა თუ მის შემოგარენში გულმოდგინე მოწმეების 50-ზე მეტი კრება იყო

ლუანდა (ანგოლა)

1992 წელს, როდესაც იეჰოვას მოწმეების საქმიანობაზე აკრძალვა მოიხსნა, 50 000-ზე მეტმა ადამიანმა თუ ოჯახმა სიხარულით დაიწყო მოწმეებთან ბიბლიის შესწავლა

კიევი (უკრაინა)

ამ ქვეყანაში შეხვედრებს ბევრი განსაკუთრებით მას შემდეგ ესწრება (ხშირად ნაქირავებ დარბაზებში), რაც 1991 წელს იეჰოვას მოწმეებმა კანონით აღიარება მოიპოვეს

პრაღა (ჩეხოსლოვაკია)

ქვემოთ ფოტოსურათზე არის ზოგიერთი მათგანი, ვინც მთავრობის მიერ დაწესებული აკრძალვების მიუხედავად, 40 წლის მანძილზე ემსახურებოდა იეჰოვას. 1991 წელს ისინი ერთად ხარობდნენ პრაღაში ჩატარებულ იეჰოვას მოწმეთა საერთაშორისო კონგრესზე

[სურათები 679 გვერდზე]

შეერთებული შტატების უზენაეს სასამართლოში მთლიანობაში 138 წერილობითი თხოვნა და აპელაცია იყო შეტანილი, რომლებიც იეჰოვას მოწმეებს ეხებოდა. აქედან 111 საქმეში 1939—1963 წლებში ადვოკატი ჰეიდენ კოვინგტონი იყო (ნაჩვენებია სურათზე)

[სურათი 681 გვერდზე]

1930-იანი წლების მიწურული. კვებეკის პრემიერ-მინისტრი მორის დიუპლესი სახალხოდ მუხლს იყრის კარდინალ ვილნევის წინაშე და ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის მჭიდრო კავშირის ნიშნად თითზე ბეჭედს უკეთებს. იეჰოვას მოწმეებს კვებეკში განსაკუთრებით დევნიდნენ

[სურათი 683 გვერდზე]

უ. ჯექსონი, რომელიც მთავარი სამმართველოს იურიდიულ განყოფილებაში მსახურობდა, ათი წლის მანძილზე იეჰოვას მოწმეთა ხელმძღვანელი საბჭოს წევრი იყო

[სურათი 685 გვერდზე]

როსკო ჯოუნზის საქმე, რომელიც იეჰოვას მოწმეების მსახურებას ეხებოდა, შეერთებული შტატების უზენაეს სასამართლოში ორჯერ აღიძრა

[სურათები 686 გვერდზე]

შეერთებული შტატების უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეები, რომლებმაც „ბარნეტის საქმეში“ 6 ხმით 3-ის წინააღმდეგ თაყვანისცემის თავისუფლების სასარგებლოდ დაადგინეს, რომ დროშისთვის სალმის მიცემა არ უნდა იყოს სავალდებულო. შედეგად, შეიცვალა „გობიტისის საქმეზე“ სასამართლოს მიერ მანამდე მიღებული გადაწყვეტილება

სასამართლო საქმეებში მონაწილე ბავშვები

ლილიან და უილიამ გობაიტასები

მარი და გეით ბარნეტები

[სურათები 689 გვერდზე]

ემე ბუშე კანადის უზენაესმა სასამართლომ უდანაშაულოდ ცნო. ამ გადაწყვეტილების წყალობით იეჰოვას მოწმეებს მოეხსნათ ამბოხებისკენ წაქეზების ბრალდებები

[სურათები 691 გვერდზე]

ამ ტრაქტატით, რომელიც სამ ენაზე დაიბეჭდა, მთელმა კანადამ გაიგო კვებეკში იეჰოვას მოწმეების წინააღმდეგ ჩადენილი სისასტიკის შესახებ

[სურათები 692 გვერდზე]

საჭირო გახდა იეჰოვას მოწმეების სასამართლო პროცესებში გათვითცნობიერება, რათა მსახურების დროს წამოჭრილ წინააღმდეგობებთან გამკლავება შესძლებოდათ. ქვემოთ მოყვანილია რამდენიმე იურიდიული პუბლიკაცია, რომელსაც ისინი იყენებდნენ