„მოდი შევადაროთ ბიბლიური მუხლები ერთმანეთს“

ნიუ–იორკში მიმავალ მატარებელში ერთმა კაცმა ძირს დაგდებული ტრაქტატი იპოვა. მასში ეწერა, რომ „ადამიანის სული მოკვდავია“. ამ კაცს, რომელიც სასულიერო პირი იყო, ტრაქტატმა დიდი ინტერესი აღუძრა და ისიც მაშინვე შეუდგა კითხვას. ის განცვიფრებული იყო, რადგან ადრე სულის უკვდავების შესახებ სწავლებაში ეჭვი არასოდეს შეჰპარვია. მაშინ მან არ იცოდა, თუ ვისი დაწერილი იყო ეს ტრაქტატი. მასში დამაჯერებელი ბიბლიური არგუმენტები იყო მოყვანილი, რის გამოც ღირდა მისი გამოკვლევა.

ეს კაცი სასულიერო პირი, ჯორჯ სტორზი, იყო. აღნიშნული შემთხვევა კი 1837 წელს მოხდა, სწორედ მაშინ, როდესაც ჩარლზ დარვინი ევოლუციის თეორიის შესახებ თავის პირველ ჩანაწერებს აკეთებდა. იმ დროს ხალხი ჯერ კიდევ რელიგიური იყო და უმეტესობას ღვთის სწამდა. ბიბლიას მრავალი კითხულობდა და ეს წიგნი მათთვის ავტორიტეტი იყო.

მოგვიანებით სტორზმა გაიგო, რომ ეს ტრაქტატი ფილადელფიელი (პენსილვანია) ჰენრი გრუს მიერ იყო დაწერილი. გრუს მტკიცედ სწამდა, რომ „წმინდა წერილები . . . მასში ჩაწერილ ინფორმაციას თავად ხსნის საუკეთესოდ“. გრუ და მისი თანამოაზრეები ბიბლიას იმ მიზნით სწავლობდნენ, რომ საკუთარი ცხოვრება და მოღვაწეობა მისი რჩევების შესაბამისად წარემართათ. კვლევა–ძიების შედეგად ზოგ ბიბლიურ ჭეშმარიტებას ნათელი მოეფინა.

გრუს ნაშრომებმა სტორზი აღძრა, გულმოდგინედ გამოეკვლია, თუ რას ამბობს წმინდა წერილები სულთან დაკავშირებით და ამ საკითხზე სხვა სასულიერო პირებთანაც ემსჯელა. ხუთწლიანი სერიოზული კვლევის შემდეგ მან გადაწყვიტა, გამოექვეყნებინა ახლად ნაპოვნი ბიბლიური ჭეშმარიტება. სტორზმა მოამზადა თავისი პირველი ქადაგება, რათა 1842 წლის კვირა დღეს წარმოეთქვა. მაგრამ სტორზი ხედავდა, რომ საკითხის სათანადოდ გასაშუქებლად კიდევ რამდენიმე ქადაგების წარმოთქმა იყო საჭირო. საბოლოოდ, ადამიანის მოკვდავი სულის შესახებ მან ექვსი ქადაგება წარმოთქვა, რომლებიც „ექვსი ქადაგების“ სახით გამოსცა. სტორზი ბიბლიურ მუხლებს ერთმანეთს ადარებდა, რათა ეპოვნა ჭეშმარიტება, რომელიც ღვთის შეურაცხმყოფელი სწავლებებით იყო დამახინჯებული.

ასწავლის ბიბლია სულის უკვდავებას?

ბიბლიაში ნათქვამია, რომ იესოს ცხებული მიმდევრები ერთგულებისთვის ჯილდოდ უკვდავებას მიიღებდნენ (1 კორინთელები 15:50—56). სტორზი ფიქრობდა, რომ, თუ უკვდავება ერთგულებისთვის ჯილდოა, მაშინ ბოროტთა სულები შეუძლებელია უკვდავი იყოს. საკუთარი ვარაუდების გამოთქმის ნაცვლად, მან წმინდა წერილებს მიმართა. ის დაფიქრდა მათეს 10:28–ზე (მეფე ჯეიმზის თარგმანი), სადაც ნათქვამია: „იმისი გეშინოდეთ, ვისაც ჯოჯოხეთში სულის დაღუპვაც შეუძლია და სხეულისაც“. ეს იმას ნიშნავს, რომ სული შეიძლება განადგურდეს. მან აგრეთვე ნახა ეზეკიელის 18:4, რომელშიც ნათქვამია, რომ „შემცოდველი სული უნდა მოკვდეს“ (მეფე ჯეიმზის თარგმანი). მთლიანი ბიბლიის გამოკვლევის შედეგად ჭეშმარიტებას ნათელი მოეფინა. სტორზი წერდა: „რაც გავიგე, თუ სწორია, მაშინ ბიბლიის ის ადგილები, რომლებიც გავრცელებული მრწამსის გამო ბუნდოვანია, ნათელი, ლოგიკური და მოქმედი გახდება“.

მაგრამ, რა შეიძლება ითქვას იუდას მე–7 (მეფე ჯეიმზის თარგმანი) მუხლზე? მასში ნათქვამია: „სოდომი და გომორაც კი, და მათ გარშემო მდებარე ქალაქები, რომლებიც სიძვას ეძლევიან და აედევნენ უცხო ხორცს, ჩვენთვის მაგალითები არიან, და შურისძიების მარადიულ ცეცხლში იტანჯებიან“. ამ მუხლის წაკითხვისას ზოგმა შეიძლება დაასკვნას, რომ სოდომსა და გომორაში დახოცილთა სულები ცეცხლში იტანჯებიან მარადიულად. „მოდი ბიბლიური მუხლები ერთმანეთს შევადაროთ“, — წერდა სტორზი. შემდეგ მან მოიყვანა ციტატა 2 პეტრეს 2:5, 6–დან (მეფე ჯეიმზის თარგმანი), სადაც ნათქვამია: „[მან] არ დაინდო ძველი ქვეყნიერება, ნოე კი იხსნა . . . უღვთოთა ქვეყანას წარღვნა დაატეხა; ნაცარტუტად აქცია სოდომი და გომორა და მსჯავრი დასდო მათ; ისინი მაგალითები არიან მათთვის, რომლებიც მათ შემდეგ უღვთოდ იცხოვრებდნენ“. დიახ, სოდომი და გომორა ნაცარტუტად აქცია ღმერთმა, ანუ იქ მცხოვრებლები სამუდამოდ გაანადგურა.

«პეტრე დამატებით ინფორმაციას გვაწვდის წიგნ „იუდასთან“ დაკავშირებით, — წერდა სტორზი. — ეს ორი წიგნი საუკეთესოდ ცხადყოფს, თუ როგორ გამოხატა ღმერთმა თავისი უკმაყოფილება შემცოდველთა მიმართ . . . განაჩენი, რომელიც ძველ მსოფლიოს — სოდომსა და გომორას — დაატყდა თავს, მუდმივი, „მარადიული“ გაფრთხილება ანუ „მაგალითია“ ყველა ადამიანისთვის მთელ დედამიწაზე». ამგვარად, წიგნი „იუდა“ მიუთითებს იმაზე, თუ რა გავლენა მოახდინა ცეცხლმა სოდომსა და გომორაზე — ისინი სამუდამოდ გაანადგურა. ეს უტყუარი მტკიცებაა იმისა, რომ ადამიანის სული მოკვდავია.

სტორზი მხოლოდ იმ მუხლებს არ ადარებდა ერთმანეთს, რომლებიც მის თვალსაზრისს უჭერდა მხარს. ის თითოეულ მუხლს მთლიანი ბიბლიის შუქზე განიხილავდა. თუ რომელიმე მუხლი, ერთი შეხედვით, სხვა მუხლს ეწინააღმდეგებოდა, სტორზი ბიბლიის სხვა ადგილებში ეძებდა ლოგიკურ ახსნას.

რასელი იკვლევს წმინდა წერილებს

მათ შორის, ვისაც ჯორჯ სტორზთან ჰქონდა ურთიერთობა, იყო ახალგაზრდა კაცი, რომელიც პიტსბურგში (პენსილვანია) ბიბლიის შემსწავლელ ჯგუფს აყალიბებდა. ის ჩარლზ ტეიზ რასელი იყო. წმინდა წერილების თემაზე დაწერილი რასელის პირველი სტატიები 1876 წელს სტორზმა თავის ჟურნალში „ბიბლიის შემსწავლელი“ გამოაქვეყნა. რასელმა იცოდა, რომ ბიბლიის პირველ მკვლევართა აზრი მასზე გავლენას ახდენდა. მოგვიანებით მან, როგორც „სიონის საგუშაგო კოშკის“ გამომცემელმა, ძალიან დააფასა სტორზის მიერ მისთვის სიტყვით თუ კალმით გაწეული დიდი დახმარება.

თვრამეტი წლის ასაკში ჩ. ტ. რასელმა ჩამოაყალიბა ბიბლიის მკვლევართა ჯგუფი და წმინდა წერილების შესწავლის გარკვეული მეთოდი შეიმუშავა. მკვლევარებს შორის იყო ა. ჰ. მაკმილანი, რომელიც ამ მეთოდს ასე აღწერს: „ვიღაცა დასვამდა კითხვას. შემდეგ ამ კითხვაზე მსჯელობდნენ. კონკრეტულ საკითხთან დაკავშირებით კითხულობდნენ ყველა მუხლს; როდესაც ნახავდნენ, რომ ეს მუხლები ერთმანეთთან თანხმობაში იყო, საბოლოო დასკვნამდე მიდიოდნენ და ამ დასკვნის ჩანაწერს აკეთებდნენ“.

რასელი დარწმუნებული იყო, რომ, თუ ადამიანი ბიბლიას მთლიანობაში გამოიკვლევდა, ნახავდა, რომ მასში არ არის წინააღმდეგობრიობა და იგი მისი ავტორის, ღვთის, ბუნებასთან სრულ შესაბამისობაშია. როცა ბიბლიის გარკვეული მონაკვეთი, ერთი შეხედვით, გაუგებარი ჩანდა, რასელის ღრმა რწმენით, სხვა ბიბლიური მუხლების დახმარებით შესაძლებელი იყო მისი ახსნა.

წმინდა წერილებს ადრეც ადარებდნენ ერთმანეთთან

რასელი, სტორზი და გრუ არ იყვნენ პირველები, რომლებიც წმინდა წერილების მონაკვეთების ასახსნელად წმინდა წერილებსვე მიმართავდნენ. ამას ჯერ კიდევ იესო ქრისტე, ქრისტიანობის ფუძემდებელი, აკეთებდა. იესოს რამდენიმე ადგილი მოჰყავდა წმინდა წერილებიდან იმისათვის, რომ ნათელი მოეფინა ამა თუ იმ მონაკვეთის ნამდვილი მნიშვნელობისთვის. მაგალითად, როდესაც ფარისევლებმა იესოს მოწაფეები შაბათ დღეს თავთავების გლეჯისთვის გააკრიტიკეს, იესომ 1 მეფეთა 21:6–ის გამოყენებით ფარისევლებს დაანახვა, თუ როგორ უნდა დაეცვათ შაბათის შესახებ კანონი. იმ რელიგიური წინამძღოლებისთვის კარგად იყო ცნობილი შემთხვევა, როდესაც დავითმა და მისმა კაცებმა საწინაშეო პურები ჭამეს. შემდეგ იესომ მოიხსენია კანონის ის ნაწილი, სადაც ნათქვამია, რომ საწინაშეო პური მხოლოდ აარონის შთამომავალ მღვდლებს უნდა ეჭამათ (გამოსვლა 29:32, 33; ლევიანები 24:9). მიუხედავად ამისა, დავითს მისცეს ეს პურები. ბოლოს იესომ კიდევ ერთი დამაჯერებელი არგუმენტი ოსიას წიგნიდან მოიყვანა: «თქვენ რომ მიმხვდარიყავით, რას ნიშნავს „გულმოწყალება მინდა და არა მსხვერპლი“, აღარ დაადებდით მსჯავრს უდანაშაულოებს» (მათე 12:1—8). რა საოცარი მაგალითია იმისა, თუ როგორ შეიძლება ბიბლიური ადგილების ერთმანეთთან შედარება და მათი ზუსტი მნიშვნელობის გაგება!

იესოს მიმდევრებიც იმავე მეთოდს იყენებდნენ, რათა წმინდა წერილის რომელიმე მონაკვეთისთვის ისევ წმინდა წერილების საშუალებით მოეფინათ ნათელი. როდესაც მოციქული პავლე თესალონიკეში ხალხს ასწავლიდა, ის „მსჯელობდა წმინდა წერილების საფუძველზე . . . უხსნიდა და წერილებიდან უმტკიცებდა [მათ], რომ ქრისტეს უნდა ეტანჯა და მკვდრეთით აღმდგარიყო“ (საქმეები 17:2, 3). ღვთის შთაგონებით დაწერილ წერილებშიც კი, პავლე ბიბლიასვე იყენებს ბიბლიური მუხლების ასახსნელად. მაგალითად, როდესაც „ებრაელებს“ სწერდა, მან რამდენიმე მუხლი გამოიყენა იმის ასახსნელად, რომ „კანონი მომავალ სიკეთეთა ჩრდილი“ იყო (ებრაელები 10:1—18).

დიახ, მე–19 საუკუნესა და მე–20 საუკუნის დასაწყისში ბიბლიის გულწრფელმა მკვლევარებმა, უბრალოდ, პირველი ქრისტიანების მიერ დატოვებული მაგალითი გამოიყენეს. ბიბლიური მუხლების ერთმანეთთან შედარებას „საგუშაგო კოშკი“ დღესაც მიმართავს (2 თესალონიკელები 2:15). ბიბლიური მონაკვეთების გასაგებად იეჰოვას მოწმეები ამავე პრინციპს მიჰყვებიან.

კონტექსტის გათვალისწინება

ბიბლიის კითხვისას როგორ შეგვიძლია იესოსა და მის ერთგულ მიმდევრებს მივბაძოთ? პირველ რიგში მუხლის კონტექსტი უნდა გავითვალისწინოთ. როგორ გვეხმარება კონტექსტი მუხლის მნიშვნელობის გაგებაში? მაგალითისთვის მოვიყვანოთ იესოს სიტყვები, რომლებიც მათეს 16:28–შია ჩაწერილი: „ჭეშმარიტებას გეუბნებით, რომ აქ მდგომთაგან ზოგიერთები არ იგემებენ სიკვდილს, სანამ არ იხილავენ კაცის ძეს თავის სამეფოში მომავალს“. ზოგმა შეიძლება დაასკვნას, რომ ეს სიტყვები შეუძლებელია შესრულებულიყო, რადგან იესოს ყველა მოწაფე, რომლებმაც ეს სიტყვები მოისმინეს, ზეცაში სამეფოს დამყარებამდე გარდაიცვალნენ. ერთ–ერთ ნაშრომში ამ მუხლის შესახებ ნათქვამია: „ეს წინასწარმეტყველება არ შესრულებულა; მოგვიანებით ქრისტიანებს იმის ახსნა მოუწიათ, რომ იქ მეტაფორა იყო გამოყენებული“ (The Interpreter’s Bible).

მაგრამ ამ მუხლის კონტექსტი, ასევე პარალელური მუხლები „მარკოზისა“ და „ლუკას“ სახარებებიდან, გვეხმარება ამ მუხლის სწორი მნიშვნელობის გაგებაში. რას მოგვითხრობს მათე ზემოთ მოყვანილი სიტყვების შემდეგ? ის წერს: „ექვსი დღის შემდეგ იესომ თან წაიყვანა პეტრე, იაკობი და მისი ძმა იოანე, აიყვანა მაღალ მთაზე და მათ წინაშე გარდაიქმნა“ (მათე 17:1, 2). მარკოზმა და ლუკამაც სამეფოს შესახებ იესოს სიტყვები გარდასახვასთან დააკავშირეს (მარკოზი 9:1—8; ლუკა 9:27—36). სამეფო ძლიერებით იესოს მოსვლა მისი გარდასახვით ანუ იმით გამოჩნდა, რომ ის განდიდებული ეჩვენა სამ მოციქულს. პეტრე ადასტურებს ამ აზრს, როდესაც იესოს გარდასახვის მოხსენიებისას ლაპარაკობს „იესო ქრისტეს ძალისა და იმ დროის შესახებ, როცა ის მოსული იქნება“ (2 პეტრე 1:16—18).

იყენებთ ბიბლიას ბიბლიის ასახსნელად?

რას იტყვით ისეთ შემთხვევაზე, როდესაც კონტექსტის გათვალისწინების შემდეგ, მაინც არ გესმით ბიბლიური მუხლის მნიშვნელობა? ასეთ დროს კარგია ბიბლიური მუხლების ერთმანეთთან შედარება და მთლიანობაში ბიბლიის გათვალისწინება. ამაში საუკეთესოდ დაგვეხმარება „წმინდა წერილების ახალი ქვეყნიერების თარგმანი“, რომელიც მთლიანად თუ ნაწილობრივ 57 ენაზეა ხელმისაწვდომი. ამ თარგმანის მრავალ გამოცემაში თითოეული გვერდის შუა სვეტში მოცემულია პარალელური ანუ მარგინალური მუხლები. „წმინდა წერილების ახალი ქვეყნიერების თარგმანში“ 125 000–ზე მეტი მარგინალური მუხლია მოყვანილი. ამ ბიბლიის წინასიტყვაობაში ნათქვამია: „მარგინალური მუხლების გულდასმით შედარება და თანდართულ სქოლიოებში მოცემული დამატებითი ინფორმაცია ცხადყოფს, რომ ბიბლიის 66 წიგნი ერთმანეთს ეთანხმება. ეს კი იმაზე მეტყველებს, რომ ეს წიგნი ღვთის შთაგონებით დაწერილ ერთ წიგნს შეადგენს“.

ვნახოთ, როგორ გვეხმარება პარალელური მუხლები ბიბლიის გაგებაში. განვიხილოთ აბრამის ანუ აბრაამის შემთხვევა. ვნახოთ, ვინ აიღო საკუთარ თავზე ხელმძღვანელობა, როდესაც აბრამმა და მისმა ოჯახმა ური დატოვა. დაბადების 11:31–ში ვკითხულობთ: „წაიყვანა თერახმა აბრამი — თავისი ძე . . . ლოტი . . . სარაი — თავისი რძალი . . . და მათთან ერთად გავიდა ქალდეველთა ურიდან, რომ წასულიყო ქანაანის ქვეყანაში, და მივიდნენ ხარანამდე, და იქ დამკვიდრდნენ“. თუ ადამიანი მხოლოდ ამ მონაკვეთს წაიკითხავს, შეიძლება დაასკვნას, რომ აბრამის მამამ, თერახმა, გაიყვანა ისინი ურიდან. მაგრამ „ახალი ქვეყნიერების თარგმანში“ დაბადების 11:31–ს თერთმეტი პარალელური მუხლი აქვს. მათგან ბოლო პარალელური მუხლია საქმეების 7:2, სადაც ვკითხულობთ სტეფანეს სიტყვებს, რომლითაც მან პირველ საუკუნეში მცხოვრებ იუდეველებს მიმართა: «შუამდინარეთში, ხარანში დასახლებამდე, ჩვენს წინაპარ აბრაამს დიდების ღმერთი ეჩვენა და უთხრა: „დატოვე შენი ქვეყანა და შენი სანათესავო და წადი ქვეყანაში, რომელსაც გიჩვენებ“» (საქმეები 7:2, 3). ხომ არ შეეშალა სტეფანეს და აქ აბრაამის მიერ ხარანის დატოვებაზე ხომ არ ლაპარაკობდა? რა თქმა უნდა, არა, რადგან ეს მუხლი ღვთის შთაგონებით დაწერილი ბიბლიის ნაწილია (დაბადება 11:31).

მაშ, რატომ წერია დაბადების 11:31–ში, რომ „თერახმა აბრამი — თავისი ძე“ და მისი ოჯახის წევრები ურიდან წაიყვანა? თერახი ოჯახის თავი იყო. ის აბრამს დასთანხმდა, რომ მასთან ერთად წავიდოდა და ამიტომ არის მის შესახებ ნათქვამი, რომ მან წაიყვანა ოჯახი ხარანში. ამ ორი მუხლის ერთმანეთთან შედარებით, შეგვიძლია, გონების თვალით დავინახოთ, თუ რა მოხდა სინამდვილეში. აბრამმა დაარწმუნა მამა, რომ ღვთის მითითების თანახმად, მასთან ერთად წასულიყო ურიდან.

როდესაც ბიბლიას ვკითხულობთ, უნდა გავითვალისწინოთ კონტექსტი და მთლიანი ბიბლია. ქრისტიანებს მოციქული პავლე არიგებს: „ჩვენ მივიღეთ არა ამ ქვეყნიერების სული, არამედ სული ღვთისგან, რათა ვიცოდეთ, რა გვიბოძა ღმერთმა. არც ამას ვლაპარაკობთ ადამიანთა სიბრძნით ნასწავლი სიტყვებით, არამედ სულით ნასწავლით, რადგან სულიერ საკითხებსა და სულიერ სიტყვებს ერთმანეთს ვუკავშირებთ“ (1 კორინთელები 2:11—13). მართლაც, იეჰოვას უნდა ვთხოვოთ, დაგვეხმაროს თავისი სიტყვის გაგებაში, და ვეცადოთ, ვნახოთ კონტექსტი და იმ მუხლთან დაკავშირებული სხვა მუხლები, რის საშუალებითაც ‘ერთმანეთს დავუკავშირებთ სულიერ საკითხებსა და სულიერ სიტყვებს’. მოდი, კვლავ განვაგრძოთ ღვთის სიტყვის შესწავლის საშუალებით საუცხოო მარგალიტის — ჭეშმარიტების — ძიება!

[სურათები 12 გვერდზე]

მე-19 საუკუნის მკვლევარები, რომლებიც ბიბლიურ ადგილებს ერთმანეთს ადარებდნენ: ჯორჯ სტორზი, ჰენრი გრუ, ჩარლზ ტეიზ რასელი და ა. ჰ. მაკმილანი.

[საავტორო უფლებები]

Top: SIX SERMONS, by George Storrs (1855); second from top: Collection of The New-York Historical Society/69288

[სურათი 15 გვერდზე]

მოციქულმა პავლემ თავისი აზრი წმინდა წერილებით დაადასტურა.