Vanda Muntu ya Mawa Bonso Yehowa
“Beno wila bantu ya nkaka mawa mutindu Tata na beno ke wilaka bantu mawa.”—LUKA 6:36.
1. Inki mutindu Bafarize monisaka nde bau vandaka kwabo bantu ya mawa ve?
NZAMBI salaka bantu na kifwani na yandi. Kansi ntangu yankaka, bau kekukaka ve kulanda mbandu ya mawa na yandi. (Kuyantika 1:27) Baka mbandu ya Bafarize. Kimvuka na bau waka kyese ve ntangu Yezu wilaka muntu mosi ya diboko ya kukawuka mawa, mpi belulaka yandi na kilumbu ya Kisabatu. Nkutu bau “kwendaka kukutakana sambu na kusosa mpila ya kufwa Yesu.” (Matayo 12:9-14) Kilumbu yankaka, Yezu belulaka muntu mosi ya kuvandaka kifwa-meso tuka lubutuku. Kilumbu yina mpi, “Bafarize yankaka” monaka kyese ve sambu Yezu wilaka muntu yina mawa. Bau kwendaka kutonga Yezu nde: “Yandi lenda vanda ve muntu ya Nzambi, sambu yandi ke landaka ve bansiku ya Kilumbu ya Kupema.”—Yoane 9:1-7, 16.
2, 3. Nsa yai ketendula inki, ‘beno keba sambu na nkisi ya mampa ya Bafarize’?
2 Kikalulu ya Bafarize, ya kukonda kuwa mawa, vandaka kima mosi ya mbi sambu na bantu, mpi disumu na meso ya Nzambi. (Yoane 9:39-41) Kikuma yoyina, Yezu songaka balongoki na yandi na ‘kukeba sambu na nkisi ya mampa’ ya Bafarize ti ya bantu bonso Basaduse. (Matayo 16:6) Na Biblia, nkisi ya mampa kele kidimbu ya masumu to ya mambu ya kubeba. Na yau, Yezu vandaka tuba nde, malongi ya “balongi ya Bansiku ti Bafarize” lenda kubebisa lusambu ya mbote. Na inki mutindu? Lusambu yai vandaka longa bantu Nsiku ya Nzambi na nzila ya tubansiku na yau ya mpambampamba; ebuna bantu kumaka kuvila “Bansiku ya kuluta mfunu,” bonso nsiku ya kelonga kikalulu ya kuwila bankaka mawa. (Matayo 23:23) Lusambu ya Nzambi kumaka ya kufuluka ti tubansiku, yoyina yau kumaka kilo ya nene na zulu ya bantu.
3 Na kitini ya zole ya kingana na yandi ya mwana-zoba, Yezu monisaka pwelele nde mabanza ya bamfumu ya mabundu ya Bayuda vandaka ya kubeba. Tata yina kele na kingana kebaka kisika ya Yehowa. Yandi vandaka na mpusa ya mingi ya kulolula mwana na yandi ya kubalulaka ntima. Kansi, mbuta na yandi ya bakala kebaka kisika ya “Bafarize ti balongi ya Bansiku.” Yandi vandaka na mpusa yina ve.—Luka 15:2.
Makasi ya Mpangi na Yandi
4, 5. Sambu na inki beto lenda tuba nde mpangi ya mwana-zoba ‘kuvilaka’ mpi?
4 “Ntangu bo vandaka kusala fete, mwana na yandi ya mbuta vandaka na bilanga. Ntangu yandi kwisaka kuvutuka, yandi kuma penepene na nzo, yandi wa bantu ke kina miziki. Yandi bingaka boyi mosi, ebuna yandi yulaka yandi nde: ‘Nki mambu me bwa kuna?’ Boyi nde: ‘Leki na nge me kwisa kuvutuka, ebuna tata na nge me fwila yandi mwana-ngombe ya mafuta, sambu yandi me mona yandi me kwisa kuvutuka na nitu ya mbote.’ Ntangu yai, mwana yina ya mbuta waka makasi; yandi buyaka na kukota na nzo.”—Luka 15:25-28.
5 Yau kemonana pwelele nde, na kingana ya Yezu, muntu ya mbi vandaka ve kaka mwana-zoba. Mukanda mosi ketuba nde: “Bana yonso zole vandaka ya kuvila: mosi na nzila ya kusala mambu ya mbi, yankaka na nzila ya kudimona bonso muntu ya kuluta mbote.” Beto vila ve nde mpangi ya mwana-zoba sukaka ve kaka na kukonda kuwa kyese, kansi yandi “waka makasi.” Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde “makasi,” ketendula ve kaka makasi ya kebasikaka mbala mosi, kansi kikalulu ya kuwa makasi ntangu yonso. Na ntembe ve, mpangi ya mwana-zoba tulaka zwa ya ngolo, mpi yandi monaka nde tata na yandi salaka mbi mpenza na kusala fete. Sambu mwana lenda tina nzo ya tata na yandi ve.
6. Banani beto lenda tula na kisika ya mpangi ya mwana-zoba, ye sambu na inki?
6 Mpangi ya mwana-zoba kebaka kisika ya bayina vandaka na zwa kana Yezu kuwila bansumuki mawa. Mawa yina vandaka kima ya kyese ve sambu na bantu ya mbi yai. Bau vandaka wa mpi ve kyese, mutindu zulu kewaka kyese ntangu Nzambi kelolula nsumuki mosi. Sambu na bau, mawa ya Yezu vandaka pesa bau makasi, ebuna bau vandaka ‘na mabanza ya mbi’ na ntima na bau. (Matayo 9:2-4) Kilumbu yankaka makasi ya Bafarize kulutanaka, bau sambisaka muntu mosi ya Yezu kubelulaka, bau “basisaka” yandi na nganda ya sinagoga. Ziku bau kulaka yandi dibela! (Yoane 9:22, 34) Bamfumu ya mabundu ya Bayuda vandaka bonso mbuta ya mwana-zoba, yina “buyaka na kukota na nzo.” Bau mpi buyaka na ‘kuvanda na kiese ti bantu yina kele na kiese.’ (Roma 12:15) Yezu landaka kingana na yandi sambu na kumonisa nde bau vandaka kuyindula mbote ve.
Mutindu ya Mbi ya Kuyindula
7, 8. (a) Na inki mutindu mpangi ya mwana-zoba vilaka kisika ya muntu ya bo kebingaka nde mwana? (b) Inki mutindu mwana ya mbuta vandaka ve mabanza mosi ti tata na yandi?
7 “Tata na yandi kwisaka kubasika, ebuna yandi yantikaka kubondila yandi nde: ‘Kwisa kukota na nzo.’ Kansi yandi tubilaka tata na yandi nde: ‘Tala, mono me sadila nge bamvula mingi. Mono me buyaka ndinga na nge ata mbala mosi ve. Ebuna ata mbala mosi ve nge me pesaka mono ata mwana-nkombo sambu mono kusala fete ti banduku na mono. Kansi mwana na nge yai me manisaka mbongo na nge na bankento yina ke salaka kindumba, ntangu yandi me kwisa kuvutuka, nge me fwila yandi mwana-ngombe ya mafuta!’ ”—Luka 15:28-30.
8 Mambu yai ya mpangi ya mwana-zoba tubaka kemonisa nde yandi zabaka ve kima ya bo kebingaka nde mwana. Yandi mosi vandaka sadila tata na yandi mutindu muntu ya kisalu kesadilaka patro na yandi, mutindu yandi mosi basisaka na munoko na yandi nde: “Mono mesadila nge bamvula mingi.” Ya kyeleka, mwana yai ya mbuta tinaka ve nzo ata kilumbu mosi; yandi mpi buyaka ve ndinga ya tata na yandi. Kansi, keti bulemfu na yandi vandaka katuka na zola na yandi? Keti yandi vandaka na kyese ya kyeleka na kusadila tata na yandi? To, yandi vandaka kudimona mwana ya mbote, kaka sambu yandi vandaka sala na “bilanga” ya tata na yandi? Kana yandi vandaka mwana ya mbote mpenza, sambu na inki yandi vandaka ve mabanza mosi ti tata na yandi? Na ntangu yai ya yandi fwete lolula mpangi na yandi, sambu na inki ntima na yandi kumonikaka ya kukonda mawa?—Fwanisa ti Nkunga 50:20-22.
9. Monisa nde bamfumu ya mabundu ya Bayuda vandaka bonso mwana ya mbuta.
9 Bamfumu ya mabundu ya Bayuda vandaka bonso mwana yai ya mbuta. Bau yindulaka nde bau vandaka ya kwikama na Nzambi sambu bau vandaka kangama na bansiku. Beto kezaba nde bulemfu kele mfunu. (1 Samuele 15:22) Kansi, kikalulu ya kutula meso kaka na bisalu kumisaka lusambu ya Nzambi bonso kima ya muntu fwete sala na kumonisa na meso ya bantu nde yandi zaba Nzambi. Kansi yau vandaka dyaka ve nzila ya kyeleka ya kimpeve. Ntu na bau kumaka ya kufuluka ti bansiku ya bambuta na bau. Ntima bikalaka ya mpamba, ya kukonda zola. Bantu yonso ya mebikala vandaka bantu ya nzanzi na meso na bau, kaka bonso mvindu yina vandaka na nsi ya makulu na bau. Bau vandaka binga bau nde “bantu yina ya Nzambi me singaka.” (Yoane 7:49) Ebuna, inki mutindu Nzambi lendaka kundima bisalu ya bamfumu ya mabundu ya mutindu yai ya kuvandaka tula ntima ve na Nzambi?—Matayo 15:7, 8.
10. (a) Sambu na inki yau vandaka mbote na kupesa ndongisila yai, “Mono ke zolaka ve nde bantu kupesa mono makabu ya menga, kansi mono ke zolaka nde bantu kuwila bantu ya nkaka mawa”? (b) Sambu na inki kukonda mawa kele kifu mosi ya fyoti ve?
10 Yezu songaka Bafarize nde: “Beno kwenda kulonguka disongidila ya mambu yai . . . ‘Mono ke zolaka ve nde bantu kupesa mono makabu ya menga, kansi mono ke zolaka nde bantu kuwila bantu ya nkaka mawa.’ ” (Matayo 9:13; Ozea 6:6) Bau vilaka mambu ya kutula na kisika ya ntete, sambu bimenga ya kukonda mawa, vandaka bimenga ya mpamba. Yai kele kima ya nsaka ve, sambu Biblia ketuba nde bayina ke wilaka “bantu ya nkaka mawa ve,” kele na kati ya bantu yina “fweti fwa.” (Roma 1:31, 32) Yau yina, beto fwete yituka ve kana Yezu tubaka nde yina kele kimvuka ya bantu mosi ya fwete fwa lufwa ya kimakulu. Na ntembe ve, kima yankaka ya kunataka bau na kubaka ndola yina kele kikalulu na bau ya kukonda mawa. (Matayo 23:33) Kansi, mbala yankaka na kati ya bantu yai vandaka ti bayina lendaka guluka. Yau yina, na nsuka ya kingana ya Yezu, yandi mekaka na kubalula mabanza ya Bayuda na nsadisa ya bangogo ya nsuka ya tata kutubaka. Beto tala mutindu yandi salaka yau.
Mawa ya Tata
11, 12. Inki mutindu tata mekaka kuyindula ti mwana ya mbuta, ye sambu na inki yandi tubaka nde “leki na nge”?
11 “Ebuna tata na yandi nde: ‘Mwana na mono, nge ke vandaka awa ti mono bilumbu yonso. Bima na mono yonso kele bima na nge. Yo ke mfunu nde beto sala fete, beto sepela, sambu leki na nge yai vandaka bonso muntu ya kufwa, kansi yandi me baka diaka moyo; yandi vilaka, kansi yandi me monika diaka.’ ”—Luka 15:31, 32.
12 Sambu na inki tata kesonga yandi nde “leki na nge”? Sambu ntete, ntangu mwana ya mbuta tubaka ti tata na yandi, yandi bingaka mwana-zoba nde “mwana na nge,” olie ya kutuba nde “leki na mono.” Yandi vilaka nde bau butukaka divumu mosi. Ntangu yai, ngindu ya tata kele ya kusonga mwana ya mbuta nde: ‘Yai kele ve kaka mwana na mono. Yandi kele mpangi na nge, menga mosi ti nge. Nge fwete wa kyese kana yandi mekwisa kuvutuka!’ Yo fwete vanda nde bamfumu ya mabundu ya Bayuda bakisaka dilongi yai ya Yezu longaka bau. Bansumuki yina bau vandaka vweza vandaka “bampangi” na bau. Na kutuba ya mbote, “ke na muntu ve awa na nsi-ntoto ke salaka mambu yonso mbote konso ntangu ata kifu ve.” (Longi 7:20) Yau yina, yau lombaka nde bamfumu ya Bayuda kuwa kyese na kumona bansumuki kebalula ntima.
13. Sambu kingana ya Yezu mesuka na kati, yau kenata beto na kuyula inki ngyufula ya mfunu?
13 Ntangu tata memanisa na kubondila mwana na yandi, kingana yango mesuka na katikati. Yau kele bonso nde Yezu kesonga muntu na muntu na kusosa kuzaba nsuka ya kingana yai. Ata mwana ya mbuta kubalulaka mabanza to ve, yo lombaka nde konso muntu yina kuwaka kingana yai kupesa mvutu na ngyufula yai: ‘Keti nge kesepelaka kumosi ti zulu ntangu nsumuki kebalulaka ntima?’ Bubu yai, Bakristu lenda pesa mpi mvutu na ngyufula yai. Inki mutindu?
Vanda Muntu ya Mawa Bonso Nzambi Bubu Yai
14. (a) Inki mutindu beto lenda sadila ndongisila ya Polo yina kele na Efezo 5:1 na dyambu ya kuwila bankaka mawa? (b) Beto fwete keba na kubaka ve inki ngindu na yina metala mawa ya Nzambi?
14 Polo longisilaka bantu ya Efezo nde: “Beno kele bana yina ya Nzambi ke zolaka; yo yina beno fweti meka na kusala bonso yandi.” (Efezo 5:1) Yau yina, beto Bakristu, beto fwete sepela mingi ti mawa ya Nzambi. Beto fwete kuna yau na ntima na beto, sambu na kumonisa yau na ntwala ya bantu yankaka. Kansi, beto fwete keba. Mawa ya Nzambi ke tinda beto ve na kumona disumu bonso kima ya nsaka. Mu mbandu, beto lenda yindula ve mutindu yai: ‘Kana mono mesala disumu, mono lenda lomba ntangu yonso ndolula na Nzambi, yandi tandima sambu yandi kele Nzambi ya mawa.’ Ngindu ya mutindu yai, Yude bingaka yau nde ‘kubalula mambote ya Nzambi na beto sambu na kudinungisa nde luzingu ya nsoni kele luzingu ya mbote.’ (Yude 4) Ata Yehowa kelolulaka bantu, yandi ketuba nde: “Mono ke nungisaka ve bantu yina ke salaka mbi, mono ke vilaka ve na kupesa ndola.”—Kubasika 34:7; fwanisa ti Yozue 24:19; 1 Yoane 5:16.
15. (a) Sambu na inki bankuluntu ntetentete fwete vanda na bukatikati na dyambu ya kuwila bankaka mawa? (b) Ata bankuluntu kendimaka ve kikalulu ya kusala masumu na luzolo yonso, bau fwete sala ngolo na kusala inki, ye sambu na inki?
15 Kansi, beto fwete keba mpi na kulutisa ve ndilu: disongidila, kukuma ti ntima ya ngolo, ya kukonda kuwila bantu mawa, ata bau mebalula ntima mpi medila masumu na bau na meso ya Nzambi. (2 Korinto 7:11) Sambu bankuluntu kele ti mukumba ya kutanina mameme ya Yehowa, bau fwete monisa bukatikati na dyambu yai, mingimingi na ntangu bau kesambisaka bantu. Dibundu ya Bukristu fwete vanda bunkete. Masonuku ketuba nde, “Beno katula muntu ya mbi na kati na beno.” (1 Korinto 5:11-13) Kansi, mawa fwete konda ve kisika bikuma ya mbote ya kumonisa yau kele. Yau yina, ata bankuluntu kendimaka ve masumu ya bantu kesalaka na luzolo yonso, bau kesalaka ngolo na kulanda nzila mosi ya zola mpi ya mawa, nkatu kubasika na kati ya minsiku ya lunungu ya Nzambi. Bau kevilaka ve munsiku yai ya Biblia: “Muntu yina vandaka kuwila bantu ya nkaka mawa ve, Nzambi ta wila yandi mpi mawa ve.”—Yakobo 2:13; Bingana 19:17; Matayo 5:7.
16. (a) Sadila Biblia mpi monisa nde Yehowa kezolaka nde bayina mevilaka nzila kwisa kuvutuka na yandi. (b) Inki mutindu beto mpi lenda monisa nde beto kesepelaka kana nsumuki mebalula ntima mpi mekwisa kuvutuka?
16 Kingana ya mwana-zoba kemonisa pwelele nde Yehowa kezola nde bayina mevilaka nzila, kwisa kuvutukila yandi. Ee, maboko na yandi kele ya kukangula sambu na kuyamba bau, tii kuna bau mosi tamonisa nde bau mebuya na kuvutuka na yandi. (Ezekiele 33:11; Malashi 3:7; Roma 2:4, 5; 2 Piere 3:9) Yehowa kele bonso tata ya mwana-zoba. Bayina kekwisaka kuvutuka, yandi kepesaka bau lukumu ya bau vandaka na yau ntete na kati ya dibuta na yandi. Keti nge mpi kelandaka kikalulu yai ya Yehowa? Kana mpangi mosi ya kuvandaka na nganda ya dibundu mevutuka, mabanza ya nge kevandaka inki? Beto memona nde ‘zulu kevandaka na kiese.’ (Luka 15:7) Kansi, na ntoto, na dibundu na beno, to na ntima na nge, keti kyese kevandaka mpi? To nge kewaka zwa bonso mwana ya mbuta, to bonso muntu ya ketuba nde, sambu na inki yandi basikaka ntete na dibundu?
17. (a) Inki dikambu kubwaka na Korinto na mvu-nkama ya ntete, ye inki mutindu Polo longisilaka dibundu na kuyidika dikambu yango? (b) Sambu na inki ndongisila yina ya Polo pesaka vandaka mbote, ye inki mutindu beto lenda sadila yau bubu yai? (Tala lupangu yina kele na lutiti 29.)
17 Mambu ya kubwaka na dibundu ya Korinto na mvu 55 T.B. lenda sadisa beto na kufimpa mabanza na beto. Kuna bo basisaka muntu mosi na dibundu, na nima yandi sobaka luzingu na yandi. Yau lombaka nde bampangi kusala inki? Nde bau landa na kubuya yandi to kutina yandi? Ve, Polo songaka bampangi ya Korinto nde: “Beno fweti lolula yandi, beno fweti pesa yandi kikesa sambu yandi vanda ve na mawa ya kuluta nene. Yo yina mono ke lomba beno na kusonga yandi nde beno ke zolaka yandi.” (2 Korinto 2:7, 8) Mbala mingi bantu ya kevutukaka na dibundu kelutaka kuvanda nsoninsoni mpi mawamawa. Yau yina, yo kelombaka kumonisa bau nde beto zola bau, Yehowa mpi kuzola bau. (Yeremia 31:3; Roma 1:12) Yau kele kima mosi ya mfunu. Sambu na inki?
18, 19. (a) Inki mutindu bantu ya Korinto monisaka ntete kikalulu ya kukanga meso na ntwala ya mambi? (b) Inki mutindu kikalulu ya kukonda mawa lenda nata ‘Satana na kukusa’ Bakorinto?
18 Ntangu Polo songaka Bakristu ya Korinto na kuvanda ti mawa, yandi monisaka nde yau kele mfunu sambu “Satana kukusa beto ve; sambu beto zaba mayele na yandi.” (2 Korinto 2:11) Yau ketendula inki? Beto vila ve nde Polo nganinaka ntete dibundu ya Korinto, sambu, olie na kupesa muntu ya masumu yai ndola, bau bikisilaka yandi ntangu ya kusala masumu na kati ya dibundu. Satana yina kezolaka kukatula luzitu ya dibundu, kumaka kusakana ti dibundu yonso, mingimingi bankuluntu.—1 Korinto 5:1-5.
19 Ntangu yai, kana bau lutisaka mpi ndilu na mpila nde bau lolula ve muntu yai, Satana zolaka kanga bau dyaka na mutindu yankaka. Inki mutindu? Yandi zolaka sadila kikalulu na bau ya mbi ya kukonda mawa. Kana nsumuki yai ya balulaka ntima kufwaka “na mawa ya kuluta nene,” to kana yandi “yambulaka kyeleka kimakulu sambu na mawa ya kuluta mingi” (Today’s English Version); bankuluntu zolaka vanda ti dikambu ya nene na ntwala ya Yehowa! (Fwanisa ti Ezekiele 34:6; Yakobo 3:1.) Yau yina, ntangu Yezu kebisaka balandi na yandi na kubwisa ve ‘bana ya fioti na masumu,’ yandi yikaka nde: “Beno keba mbote! ‘Kana mpangi na nge me sala nge mbi, nganina yandi; ebuna kana yandi me balula ntima, lolula yandi.’ ”a (Beto bantu metengimisa bisono.)—Luka 17:1-4.
20. Inki mutindu kyese kevandaka na zulu ti na ntoto kana nsumuki mebalula ntima?
20 Mafunda ya bantu ya kevutukilaka lusambu ya bunkete konso mvula kevandaka na ntonda mingi sambu na mawa ya Yehowa kewilaka bau. Mpangi mosi ya nkento ya kuvutukaka na dibundu ketuba nde: “Mono keyibuka dyaka ve dikambu yankaka ya mepesaka mono kyese na luzingu na mono.” Ee, yandi kele na kyese, bawanzio mpi kele na kyese; beto yonso mpi fwete vandaka na ‘kiese yina ke vandaka na zulu’ kana nsumuki mosi mebalula ntima. (Luka 15:7) Kana beto kesala buna, beto yonso tavanda bantu ya mawa bonso Yehowa.
[Noti na nsi ya lutiti]
a Yau kemonana bonso nsumuki yina na Korinto salaka bilumbu mingi ve na nganda; yandi vutukaka nswalu. Kansi, yau kesonga ve nde konso muntu ya kebasika na dibundu, beto mpi fwete vutula yandi nswalu. Konso dikambu kele ya kuswaswana. Bamingi kebalulaka ntima kaka na ntangu ya bo kebasisa yandi na dibundu. Bankaka kesalaka bilumbu mingi nkatu kumonisa kikalulu yina. Yau yina, muntu ya kendimamaka na kuvutuka na dibundu kele kaka yina kemonisaka pwelele nde yandi kedila na ntwala ya Nzambi. Yandi fwete monisa mpi bisalu ya kesonga nde yandi mebalula ntima, kana mpila kele.—Bisalu 26:20; 2 Korinto 7:11.
Beto Vutukila
◻ Inki mutindu kikalulu ya bamfumu ya mabundu ya Bayuda vandaka bonso yina ya mpangi ya mwana-zoba?
◻ Inki mutindu mpangi ya mwana-zoba vilaka disongidila ya kyeleka ya muntu ya bo kebingaka nde mwana?
◻ Na kumonisa mawa ya Nzambi, inki bandilu zole kele, ya beto tazola ve kulutisa?
◻ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya mawa ya Nzambi bubu yai?
[Lupangu ya kele na lutiti 29]
‘BENO SONGA NDE BENO KE ZOLAKA YANDI’
Ntangu muntu yina ya bo basisaka na dibundu ya Korinto balulaka ntima, Polo sonikilaka bau nde: “Mono ke lomba beno na kusonga yandi nde beno ke zolaka yandi.” (2 Korinto 2:8) Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde “kusonga” kele bazuzi bantu kesadilaka yau. Yau ketendula “kundimisa.” Ya kyeleka, bantu yina mebalula ntima mpi mevutuka na dibundu fwete mona nde beto kezola bau, mpi nde beto kebaka bau bonso bantu yankaka yonso na dibundu.
Kansi, beto fwete yibuka nde, bantu mingi na kati ya dibundu kezabaka ve kima yina salaka nde bo basisa muntu yina na dibundu, to kima yina mesala nde bo ndima yandi na kuvutuka. Dyaka, mbala yankaka disumu yina yandi salaka pesaka bantu yankaka mpasi; ziku mpi mpasi yango kele dyaka. Sambu beto kezaba nde mambu yai lenda pesa muntu yankaka mpasi, yo tavanda mbote nde, na ntangu ya bo kepesa luzayisu, beto bula ve maboko mpi beto sala ve kima yankaka ya kemonisa nde beto keyamba muntu ya mevutuka. Kansi na nima, beto lenda monisa yandi kyese na beto na kingenga.
Yau kepesaka kikesa mingi na bayina kevutukaka na dibundu, na kuzaba nde dibundu keyambaka bau bonso bankaka yonso ya kele na kati na yau! Beto fwete pesaka bantu ya kebalula ntima kikesa, kusolula ti bau mpi kuvukana ti bau na Nzo ya Kimfumu, na kisalu ya kusamuna, ti na bisika yankaka ya mbote. Mpidina, beto tasonga, to tandimisa bau nde beto kezolaka bau. Yau kezotuba ve ata fyoti nde beto kebaka masumu ya bau salaka bonso kima ya fyoti. Kansi, yau kemonisa nde beto kevukana ti zulu na kumona kyese sambu bau mebuya nzila ya masumu, mpi bau mevutuka na nzila ya Yehowa.—Luka 15:7.
[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]
Mwana ya mbuta buyaka na kuwa kyese ntangu leki na yandi kwisaka kuvutuka