Vanda na Ntima Yina Kepesaka Yehowa Kyese

“Pesa mono ntima ya kukonda mvindu, O Nzambi, mpi tula na ntima na mono mpeve ya mpa, ya ngolo.”​—NKUNGA 51:10, NW.

1, 2. Sambu na nki beto fwete sosa kuzaba ntima na beto?

YANDI vandaka nda mpi kitoko. Ntangu yandi monaka yandi, profete Samuele kuyitukaka mingi mpi yandi yindulaka nde Nzambi kuponaka mwana yai ya ntete ya Yese sambu na kuyinga Saule na kimfumu. Kansi, Yehowa kutubaka nde: “Kutala ve nda yina ti mutindu yandi [mwana yina] kele; mono me sola yandi ve . . . Muntu ke talaka yina ke monika na meso, kansi Mfumu Nzambi ke talaka ntima.” Yehowa kuponaka mwana ya Yese yina kuvandaka leke, Davidi, ‘yina kupesaka yandi kiese.’​—1 Samuele 13:14; 16:7.

² Nzambi lenda zaba mambu yina kele na ntima ya muntu, mutindu yandi tubaka yo pwelele na nima: “Mono Mfumu Nzambi ke zabaka bangindu ya bantu, mono ke mekaka ntima na bo. Mono ta pesa matabisi na konso muntu mutindu kele luzingu na yandi ti kisalu na yandi.” (Yeremia 17:10) Ya kyeleka, “Yehowa ketalaka bantima.” (Bingana 17:3, NW) Kansi, inki mambu kevandaka na ntima ya muntu yina Yehowa ketalaka? Mpi nki beto lenda sala sambu na kuvanda na ntima yina kepesaka yandi kyese?

‘Kimuntu Yina Mebumbanaka na Ntima’

3, 4. Ngogo “ntima” yina Biblia kesadila ketendulaka ntetentete inki? Pesa bambandu.

³ Ngogo “ntima” kele bisika mingi na kati ya Masonuku ya Santu. Mbala mingi bo kesadilaka yo na mutindu mosi ya kifwani. Mu mbandu, Yehowa kusongaka profete Moize nde: “Kwenda kusonga bantu ya Israele bo pesa mono makabu. Nge ta baka makabu yango na konso muntu yina [ntima na yandi mepusa yandi, NW] na kupesa yandi mosi na luzolo na yandi.” Ebuna, “konso muntu yina [ntima na yandi kupusaka yandi, NW] na kupesa makabu,” kwisaka kupesa yo. (Kubasika 25:2; 35:21) Yo kele pwelele nde, ntima ya kifwani ketendula ntetentete kikalulu ya kepusaka muntu na kusala kima. Disongidila, ngolo yina kevandaka na kati ya ntima ya muntu yina kepusaka yandi na kusala mambu. Ntima na beto ya kifwani ketendulaka dyaka mawi mpi bampusa na beto, ti mambu yina beto kezolaka. Ntima lenda fuluka na makasi to boma, yo lenda fuluka na mambu ya kepesa mpasi to kyese. (Nkunga 27:3; 39:3; Yoane 16:22; Roma 9:2) Yo lenda vanda ya lulendo to ya kudikulumusa, yo lenda zola to kumenga.​—Bingana 16:5; Matayo 11:29; 1 Piere 1:22.

⁴ Yo yina, mbala mingi bo kesadilaka “ntima” sambu na kutubila kikalulu yina kepusaka muntu na kusala kima, mpi mawi na yandi, kansi “mabanza” bo kesadilaka yo mingimingi na mambu yina ketadila ngangu. Beto fwete bakisa bangogo yai mutindu yina na ntangu bo mesadila yo kisika mosi na kati ya Masonuku. (Matayo 22:37; Filipi 4:7) Kansi ntima ti mabanza kekwendaka mpenza nzila mosi. Mu mbandu, Moize kulongisilaka bantu ya Izraele nde: “Beno fwete yibusa ntima na beno [to, “fwete yibusa mabanza na beno,” noti na nsi ya lutiti] nde Yehowa kele Nzambi ya kyeleka.” (Kulonga 4:39, NW) Yezu kutubilaka balongi ya bansiku yina vandaka kusosa kukanga yandi nde: “Sambu na nki beno ke na mabanza [“ntima,” NW] yina ya mbi?” (Matayo 9:4) “Kubakisa,” “kuzaba,” ti “kuyindula,” bo lenda sadila yo mpi kumosi ti ntima. (1 Bantotila 3:12; Bingana 15:14; Marko 2:6) Yo yina, ntima ya kifwani lenda tendula mpi ngangu na beto, disongidila mabanza na beto to mayele na beto ya kubakisa mambu.

 5. Ntima ya kifwani ketendula inki?

⁵ Mukanda mosi ya bantu kesadilaka mingi ketuba nde, ntima ya kifwani kele “kisika ya kuluta mfunu, disongidila, kimuntu ya kati yina kemonanaka na mambu mingi ya muntu kesalaka, na yina metala bampusa na yandi, mambu ya yandi kezolaka, mawi, balukanu, mabanza na yandi, mutindu na yandi ya kutadila mambu, mayele na yandi, mambu ya yandi mezaba, ngangu na yandi, mambu yina yandi kekwikilaka mpi keyindulaka, mambu ya yandi kesimbaka na ntu na yandi mpi yina yandi zaba.” Yo kemonisaka kimuntu na beto ya kati, “kimuntu yina mebumbanaka na kati ya ntima.” (1 Piere 3:4, NW) Yina kele mambu ya Yehowa kemonaka mpi ketalaka. Yo yina, Davidi kusambaka nde: “Nzambi, yingisa mono ntima ya mpembe, yidika yo, yo kuma ya mpa ti ya kikesa.” (Nkunga 51:12) Inki mutindu beto lenda sala sambu na kukuma ti ntima ya mpembe?

‘Beno Vila Ve Ndinga ya Nzambi na Ntima na Beno’

 6. Inki ndongisila Moize kupesaka bana ya Izraele ntangu bo vukanaka na Banseke ya Moabi?

⁶ Ntangu yandi vandaka kulongisila bana ya Izraele yina kuvukanaka na Banseke ya Moabi na ntwala ya kukota na Ntoto ya Lusilu, Moize kutubaka nde: “Beno [vila ve na ntima na beno, NW] bansiku yonso ya mono me pesa beno bubu yai. Beno songa yo mbala na mbala na bana na beno na mpila nde bo mpi bo tula ngolo na kulanda mbote-mbote malongi yonso ya Nzambi.” (Kulonga 32:46) Biblia ya Knox ketuba nde yo lombaka nde bantu ya Izraele “kusimba mbotembote” bansiku ya Nzambi. Yo lombaka mpi nde bo zaba mbote bansiku ya Nzambi na ntwala ya kulonga yo na bana na bo.​—Kulonga 6:6-8.

 7. Yo kelombaka kusala nki sambu na ‘kuvila ve Ndinga ya Nzambi na ntima na beto’?

⁷ Sambu na kukuma na ntima ya mpembe, yo kelombaka ntetentete kulonguka nzayilu ya sikisiki ya luzolo ya Nzambi ti balukanu na yandi. Nzayilu yango kekatukaka kaka na kisika mosi, disongidila na Ndinga ya Nzambi yina bo sonikaka na ngolo ya mpeve na yandi. (2 Timoteo 3:16, 17) Kansi, nzayilu ya mpamba lenda sadisa beto ve na kuvanda ti ntima yina kepesaka Yehowa kyese. Sambu nzayilu kusimba mpenza kimuntu na beto ya kati, beto fwete ‘vila ve na ntima na beto,’ to beto fwete “tula mpenza dikebi” na mambu yina ya beto kelongukaka. (Kulonga 32:46; An American Translation) Inki mutindu beto lenda sala yo? Muyimbi-bankunga Davidi ketendula nde: “Mono ke yindula bilumbu me luta, mono ke yindula mambu yonso ya nge salaka, mono lenda vila yo ve.”​—Nkunga 143:5.

 8. Inki bangyufula lenda sadisa beto na kuyindulula na ntangu beto ketanga?

⁸ Beto mpi fwete yindulaka mambu yina Yehowa mesalaka sambu na kupesa yandi mersi. Ntangu beto ketanga Biblia to mikanda yina ketendulaka Biblia, beto fwete yindululaka bangyufula bonso yai: ‘Mambu yai kelonga mono nki sambu na yina metala Yehowa? Inki bikalulu ya Yehowa mono kemona awa? Inki mambu disolo yai kelonga mono sambu na yina metala mambu ya Yehowa kezolaka ti yina yandi kebuyaka? Inki bambuma mono lenda buka kana mono landa nzila yina Yehowa kezolaka to kana mu landa yina yandi kebuyaka? Inki kuwakana kele na kati ya mambu yai ya mono ketanga ti yina ya mono mezabaka dezia?’

 9. Keti kulonguka na beto mosi mpi kuyindulula kele mfunu?

⁹ Lisa,a yina kele na bamvula makumi tatu na zole ketendula mambu yina kusadisaka yandi na kubakisa mfunu ya kulonguka ti lukanu mpi kuyindulula mutindu yai: “Na nima ya mbotika na mono na mvu 1994, mono vandaka kikesa mingi na kyeleka bamvula zole ya mvimba. Mono vandaka kukwenda na balukutakanu yonso ya Bukristu, mono vandaka kusala bangunga 30 to 40 konso ngonda na kisalu ya bilanga, mpi mono vandaka ti banduku ya Bakristu. Na nima, mono yantikaka kuvila nzila. Mono lembaka ngolo kibeni na kimpeve na mpila nde mono kufwaka nkutu nsiku ya Nzambi. Kansi mono bakaka dyaka ngolo mpi mono bakaka lukanu ya kutomisa luzingu na mono. Mono kele na kyese mingi bubu yai mutindu Yehowa kumonaka nde mono mebalula ntima mpi yandi ndimaka nde mono vutuka! Mbala mingi mono kekudiyulaka nde: ‘Sambu na nki mu bwaka?’ Mvutu ya kekwisilaka munu kevandaka nde mu vandaka kulonguka dyaka ve ti lukanu mpi mu vandaka kuyindulula dyaka ve mambu ya mu vandaka kulonguka. Na kuta masonga, kyeleka ya Biblia kusimbaka mpenza ve ntima na munu. Banda bubu, mono lenda yambula ve kulonguka ya mono mosi na luzingu na mono mpi kuyindulula mambu ya mono kelonguka.” Na ntangu nzayilu na beto ya Yehowa, ya Mwana na yandi, ti ya Ndinga na yandi ke na kukuma mingi, yo kele mfunu mingi mpenza nde beto bakaka mpi ntangu ya kuyindula na mudindu mambu yina ya beto kelonguka!

10. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto bakaka ntangu sambu na kulonguka na beto mosi mpi kuyindulula mambu ya beto kelonguka?

¹⁰ Na inza yai ya mefuluka na mambu mingi ya kusala, kuzwa ntangu ya kulonguka ti ya kuyindulula kele mpasi kibeni. Kansi, bubu yai Bakristu mekuma kibeni penepene na Ntoto ya kitoko ya Lusilu, disongidila, inza ya lunungu ya mpa ya Nzambi. (2 Peter 3:13) Mambu ya nene, bonso lufwa ya “Babilone ya Nene” ti mvita yina ‘Gogi ya nsi ya Magogi’ tanwanisa bantu ya Yehowa, mekuma penepene. (Kusonga 17:1, 2, 5, 15-17; Ezekiele 38:1-4, 14-16; 39:2) Mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa lenda tula zola yina beto kele na yo na Yehowa na kumekama. Yo kelomba nde beto sukinina ve na kusumba dezia sesepi yai ntangu ya mbote mpi beto vila ve Ndinga ya Nzambi na ntima na beto!​—Efezo 5:15, 16.

‘Yidika Ntima na Nge Sambu na Kutanga Ndinga ya Nzambi’

11. Inki mutindu beto lenda fwanisa ntima na beto na ntoto?

¹¹ Beto lenda fwanisa ntima na beto ya kifwani na ntoto yina bo lenda kuna bankeni ya kyeleka. (Matayo 13:18-23) Sambu bimenina kuyela mbote, mbala mingi yo kelombaka kubundula ntoto. Mutindu mosi, beto fwete bongisa ntima na beto, to kuyidika yo, na mpila nde yo ndima Ndinga ya Nzambi. Nganga-Nzambi Esdrasi “kuyidikaka ntima na yandi sambu na kutanga nsiku ya Yehowa mpi kusadila yo.” (Esdrasi 7:10, NW) Inki mutindu beto lenda yidika ntima na beto?

12. Inki kima tasadisa beto na kuyidika ntima na beto sambu na kulonguka?

¹² Mutindu mosi ya kuluta mbote ya kuyidika ntima na ntangu beto ketanga Ndinga ya Nzambi kele kusala kisambu na ntima mosi. Balukutakanu ya Bukristu ya bansambidi ya kyeleka keyantikaka mpi kesukaka na kisambu. Yo kele mpenza mbote nde konso ntangu ya beto kezola kuyantika kulonguka ya Biblia ya beto mosi, beto yantika ntete na kisambu mosi ya masonga kibeni mpi beto tula mabanza na beto yonso na mambu yina beto kelombaka na kisambu na ntangu beto kelonguka!

13. Inki beto fwete sala sambu na kuvanda ti ntima yina kepesaka Yehowa kyese?

¹³ Beto fwete yidika ntima na beto ya kifwani na mpila nde beto katula bangindu ya mbi yonso yina kele na kati na yo. Bamfumu ya mabundu ya ntangu ya Yezu kuvandaka ve na luzolo ya kusala mutindu yina. (Matayo 13:15) Kansi, Maria, mama ya Yezu, vandaka kuyindula na “ntima na yandi” bakyeleka yina yandi waka. (Luka 2:19, 51) Yandi kumaka longoki ya kwikama ya Yezu. Lidia, nkento mosi ya bwala Tiatira, kulandaka mambu yina Polo vandaka kulonga, ebuna “Mfumu Nzambi kangulaka [ntima, NW] na yandi sambu na kuwa” yo. Yandi mpi kukumaka Mukristu. (Bisalu 16:14, 15) Beto sala yonso na kukonda kukangama ngolo na bangindu na beto mosi to kuzola malongi yina bantu kemonisaka nde yo kele ya kyeleka. Na kisika ya kusala mutindu yai, bika “bantu yonso kuvanda bantu ya luvunu, kansi Nzambi fweti vanda muntu ya kieleka.”​—Roma 3:4.

14. Inki mutindu beto lenda yidika ntima na beto sambu na kulanda malongi na balukutakanu ya Bukristu?

¹⁴ Kuyidika ntima na beto sambu na kulanda balukutakanu ya Bukristu kele mfunu mingi kibeni. Mambu yina kevalangasaka mabanza lenda katula dikebi na beto na mambu yina bo kelonga. Mambu yina bo kelonga lenda simba ve ntima na beto kana beto keyindula mambu ya beto kutanaka na yo kilumbu yina to yina beto tasala mbasi. Beto fwete baka lukanu ya ngolo ya kuwidikila mpi ya kulonguka kana beto kezola kubaka mambote ya mambu yina bo kelonga. Beto lenda baka mambote mingi mpenza kana beto kele na lukanu ya kubakisa baverse yina bo kepesa mpi mutindu bo ketendula yo!​—Nehemia 8:5-8, 12.

15. Inki mutindu kudikulumusa kesadisaka beto na kundima malongi kukonda mpasi?

¹⁵ Kaka mutindu kuyika bitoto na ntoto na kiteso ya kufwana lenda sala nde bambuma kubuta mingi, kukuna kudikulumusa, nzala ya madya ya kimpeve, kutula ntima, kuwa Nzambi boma mpi kuzola Nzambi lenda tomisa ntima na beto ya kifwani. Kudikulumusa kekumisaka ntima pete, yo kesadisaka beto na kundima malongi kukonda mpasi. Yehowa kutubilaka Yoziasi, Ntotila ya Yuda nde: “Sambu nge kumisaka ntima na nge pete mpi nge kudikulumusaka sambu na Yehowa ntangu nge waka mambu yina ya mono tubaka . . . mpi nge dilaka na ntwala na mono, mono mpi, mono mewa kudila na nge.” (2 Bantotila 22:19, NW) Yoziasi kuvandaka na ntima ya kudikulumusa mpi yina vandaka kuwa mbote. Kudikulumusa kusadisaka balongoki ya Yezu yina kuvandaka ‘bantu ya mfunu mingi ve mpi ya me longukaka ve’ na kubakisa mpi na kusadila bakyeleka ya kimpeve yina ‘bantu ya mayele ti bantu yina me longukaka’ vandaka kubakisa ve. (Bisalu 4:13; Luka 10:21) Bika beto “kudikulumusa na meso ya Nzambi na beto” na ntangu beto kesala ngolo sambu na kuvanda na ntima yina kepesaka Yehowa kyese.​—Esdrasi 8:21.

16. Sambu na nki yo kelombaka kusala kikesa sambu na kuyedisa nzala ya kudya madya ya kimpeve?

¹⁶ Yezu kutubaka nde: “Kiese na bantu yina ke zabaka na ntima na bo nde bo kele bansukami [na kimpeve, NW].” (Matayo 5:3) Ata Nzambi mesalaka beto ti mayele ya kubakisa mambu ya kimpeve, mpasi ya inza yai ya mbi ti mambu yankaka bonso bumolo lenda sala nde beto vila nde beto kele bansukami na kimpeve. (Matayo 4:4) Beto fwete yedisa nzala ya kyeleka ya kudya madya ya kimpeve. Ata na luyantiku beto kewa ve kyese ya kutanga Biblia mpi ya kulonguka beto mosi, kana beto kesala kikesa na kusala yo, beto takuma kuwa “kiese” na yo na nima, na mpila nde beto takumaka kuvingila ntangu na beto ya kulonguka na kyese yonso.​—Bingana 2:10, 11.

17. (a) Sambu na nki yo mefwana mpenza nde beto tudila Yehowa ntima? (b) Inki mutindu beto lenda yedisa kikalulu ya kutula ntima na Nzambi?

¹⁷ Ntotila Salomo kulongisilaka nde: “Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ntima ve na mambu ya nge mosi ke yindulaka nde nge zaba.” (Bingana 3:5) Muntu yina ketulaka ntima na Yehowa kezabaka nde mambu yonso yina Yandi kelombaka beto na Ndinga na yandi to kesongaka beto na kusala, kevandaka kaka ya mbote. (Yezaya 48:17) Ya kyeleka, Yehowa mefwana nde beto tudila yandi ntima na beto yonso. Yandi mefwana na kulungisa mambu yonso yina yandi kekanaka na kusala. (Yezaya 40:26, 29) Nkutu, zina na yandi ketendula ntetentete “Yandi Kekumisaka.” Ntendula yai kesalaka nde beto tula ntima nde yandi talungisa kaka mambu yina ya yandi mesilaka! Yandi kele Nzambi ya “mbote [mpi ya kwikama, NW] na mambu yonso ya yandi ke salaka.” (Nkunga 145:17) Ya kyeleka, sambu na kuyedisa kikalulu ya kutula yandi ntima, beto fwete ‘meka, beto tala beto mosi mutindu Yehowa kele mbote’ na kusadilaka mambu ya beto kelonguka na Biblia na luzingu na beto mpi na kuyindulaka mambote yina yo kepesaka beto.​—Nkunga 34:8.

18. Inki mutindu kutina Nzambi boma kesadisaka beto na kundima lutwadisu ya Nzambi?

¹⁸ Ntangu yandi tubilaka kikalulu yankaka ya kepusaka ntima na beto na kundima lutwadisu ya Nzambi, Salomo kutubaka nde: “[Tina Yehowa boma, NW], buya na kusala mbi.” (Bingana 3:7) Yehowa kutubaka mutindu yai sambu na bantu ya Izraele ya ntangu ya ntama: “A kana bo vandaka [kulonga ntima na bo sambu na kutina mono boma, NW]! Kana bo mpi landaka bansiku na mono yonso bo ti bana na bo, nga bo zolaka kumona mambote tii kuna.” (Kulonga 5:29) Ee, bantu yina ketinaka Nzambi boma kelemfukilaka yandi. Yehowa mefwana na “kusonga ngolo na yandi sambu na mambote na bantu yina mekudipesaka na yandi na ntima na bo ya mvimba” mpi na kupesa ndola na bantu yina kelemfukilaka yandi ve. (2 Bansangu 16:9, NW) Bika boma ya kukonda kupesa Nzambi mawa kutwadisa mambu yonso ya beto kesalaka, mabanza na beto, ti mawi na beto.

‘Zola Yehowa na Ntima na Nge Yonso’

19. Inki mutindu zola kesadisaka ntima na beto na kundima lutwadisu ya Yehowa?

¹⁹ Na bikalulu yonso, zola kele kikalulu ya kuluta nene yina kesalaka nde ntima na beto kundima lutwadisu ya Yehowa. Ntima yina kezolaka Nzambi kepesaka muntu mpusa ya kuzaba mambu yina kepesaka Nzambi kyese ti yina kepesaka yandi ve kyese. (1 Yoane 5:3) Yezu kutubaka nde: “Nge fweti zola Mfumu Nzambi na nge, na ntima na nge yonso, na luzolo na nge yonso ti na mabanza na nge yonso.” (Matayo 22:37) Beto yedisa zola ya mingi sambu na Nzambi mpi beto kuna kikalulu ya kuvanda na ntima ya mbote yina yandi kele na yo, ya kusolula ti yandi mbala na mbala mutindu beto kesolulaka ti nduku yina beto kezolaka mingi, mpi ya kuvanda na mpusa ya ngolo ya kutubila bantu yankaka mambu yina metala yandi.

20. Inki mutindu beto lenda sala sambu na kuvanda na ntima yina kepesaka Yehowa kyese?

²⁰ Beto vutukila: Kuvanda ti ntima yina kepesaka Yehowa kyese kelombaka kubika nde Ndinga ya Nzambi kusimba kimuntu na beto ya kati, kimuntu na beto yina mebumbanaka na ntima. Kulonguka Masonuku beto mosi mpi kuyindulula na ntonda yonso mambu yina beto kelonguka kele mfunu mingi. Beto tasala yo mbote kana beto yidika ntima na beto, disongidila, ntima mosi ya kele ve na bangindu ya mbi, ya kele na bikalulu ya kesadisa beto na kundima kukonda mpasi malongi ya bo kelonga beto. Ya kyeleka, Yehowa lenda sadisa beto na kuvanda na ntima mosi ya mbote. Kansi, inki beto lenda sala sambu na kutanina ntima na beto?

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Ntima ya kifwani yina Yehowa ketalaka ketendula inki?

• Inki beto lenda sala sambu ‘beto vila ve Ndinga ya Nzambi na ntima na beto’?

• Inki mutindu beto lenda yidika ntima na beto sambu na kutanga Ndinga ya Nzambi?

• Na nima ya kutadila malongi yai, ntima na nge kepusa nge na kusala inki?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]

Davidi vandaka kuyindula mambu ya kimpeve na ntonda yonso. Keti nge mpi kesalaka yo?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Yidika ntima na nge na ntwala ya kulonguka Ndinga ya Nzambi