“Tata na Beno Ke Wilaka Bantu Mawa”
“Beno wila bantu ya nkaka mawa mutindu Tata na beno ke wilaka bantu mawa.”—LUKA 6:36.
1, 2. Inki mutindu mambu ya Yezu songaka balongi ya Bansiku, Bafarize, mpi balongoki na yandi kemonisa nde kuwila bankaka mawa kele kikalulu mosi ya mbote?
NSIKU yina Nzambi kupesaka na nzila ya Moize kuvandaka ti bansiku kiteso ya 600. Ata yo vandaka mfunu nde bantu ya Izraele kuzitisa Nsiku ya Moize, kuwila bankaka mawa kuvandaka mpi mfunu mingi. Beto tala mambu yina Yezu kusongaka Bafarize, yina vandaka kubuya kuwila bantu mawa. Mbala zole, yandi nganinaka bo mpi yandi vutukilaka mambu yai ya Nzambi kutubaka: ‘Mono kezolaka ve nde bantu kupesa mono makabu ya bambisi; mono kezolaka nde bantu kuwila bantu yankaka mawa.’ (Matayo 9:10-13; 12:1-7; Ozea 6:6) Penepene ya nsuka ya kisalu na yandi, Yezu kutubaka nde: “Mawa na beno, balongi ya Bansiku ti Bafarize! Beno kele bantu ya luvunu! Matiti yina ke pesaka ntomo na madia (bonso mente, fenuwi ti kumini), beno ke kabisaka yo na ndambu kumi ebuna ndambu mosi beno ke pesaka Nzambi makabu, kansi beno ke landaka ve Bansiku ya kuluta mfunu: beno ke zolaka kusala bantu mambu ya mbote ve, beno ke wilaka bantu ya nkaka mawa ve, beno kele bantu ya kieleka ve.”—Matayo 23:23.
2 Ya kyeleka, sambu na Yezu, kuwila bankaka mawa kuvandaka mfunu mingi. Yandi songaka balongoki na yandi nde: “Beno wila bantu ya nkaka mawa mutindu Tata na beno ke wilaka bantu mawa.” (Luka 6:36) Kansi, sambu na “kusala bonso” Nzambi na dyambu yai, beto fwete zaba ntete ntendula ya kuwila bankaka mawa. (Efezo 5:1) Dyaka, kuzaba mambote yina beto lenda baka kana beto kewila bankaka mawa tapusa beto na kumonisa mbotembote kikalulu yai na luzingu na beto.
Kuwila Bantu Yina Kele na Mfunu ya Lusadisu Mawa
3. Sambu na nki Yehowa mefwana na kulonga beto ntendula ya kyeleka ya kuwila bankaka mawa?
3 Muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Mfumu Nzambi ke zolaka bantu ti kuwila bo mawa; yandi ke waka makasi nswalu ve, yandi ke songaka bantu nde yandi ke zolaka bo mingi. Yandi ke salaka mbote na bantu yonso, yandi ke wilaka mawa bantu yonso ya yandi salaka.” (Nkunga 145:8, 9) Yehowa kele “Tata yina ke wilaka beto mawa. Lusadisu na beto yonso ke katukaka na yandi.” (2 Korinto 1:3) Beto kemonisaka nde beto kewilaka bankaka mawa na ntangu beto kesadilaka bo mambu na mutindu ya mbote. Yai kele kikalulu mosi ya mfunu ya kimuntu ya Nzambi. Mbandu mpi malongi na yandi lenda longa beto ntendula ya kyeleka ya kuwila bankaka mawa.
4. Yezaya 49:15 kelonga beto nki na yina metala mawa?
4 Na Yezaya 49:15, Yehowa ketuba nde: “Keti mama lenda vila mwana ya yandi ke nwisa mabele? Keti yandi lenda wa mawa ve sambu na mwana yina me basika na divumu na yandi?” Verse yai kefwanisa mawi yina kepusaka Yehowa na kuwila bantu mawa ti zola yina mama ya kenwisa kevandaka na yo sambu na bebe na yandi. Bebe lenda vanda ti nzala to bampusa yankaka, ebuna mawa tapusa mama na kulungisa bampusa yango. Yehowa kevandaka ti mawi ya mutindu yina sambu na bantu yina yandi kewilaka mawa.
5. Inki mutindu Yehowa kumonisaka nde yandi vandaka kuwila bantu ya Izraele “mawa mingi”?
5 Kuwila bankaka mawa kele mbote, kansi yo kele mbote mingi na kusala mambu ya mbote sambu na bantu yina kele na mfunu ya lusadisu. Tala mambu yina Yehowa kusalaka ntangu bansambidi na yandi kuvandaka na kimpika na Ezipte bamvula kiteso ya 3 500 meluta. Yandi songaka Moize nde: “Mono me mona mbote-mbote mutindu bantu na mono ke mona mpasi na nsi ya Ezipte; mono me wa mutindu bo ke dila-dila na maboko ya bakapita yina ke sadisa bo kisalu ya mpasi. Ya kieleka, mono me zaba bampasi na bo. Yo yina mono me kwisa kukulumuka sambu na kukatula bo na maboko ya bantu ya Ezipte ti kunata bo na nsi ya nkaka yina kele ya mbote mpenza ti ya nene, yina kele mpi na bima mingi ya kudia.” (Kubasika 3:7, 8) Kiteso ya bamvula 500 na nima ya kubasika ya bantu ya Izraele na Ezipte, Yehowa kuyibusaka bo nde: “Mono muntu basisaka beno na nsi ya Ezipte, mono muntu gulusaka beno na maboko ya bantu ya Ezipte ti ya bantu ya nkaka yina vandaka kupesa beno mpasi.” (1 Samuele 10:18) Sambu bo fwaka minsiku ya lunungu ya Nzambi, mbala mingi bantu ya Izraele vandaka kukutana ti bampasi. Ata mpidina, Yehowa vandaka kuwila bo mawa mpi mbala mingi yandi vandaka kugulusa bo. (Bazuzi 2:11-16; 2 Bansangu 36:15) Dyambu yai kemonisa mutindu Nzambi ya zola kelungisaka bampusa ya bantu yina kele na mfunu ya lusadisu, bayina kele na kigonsa to kemona mpasi. Ya kyeleka, Yehowa “ke wilaka beto mawa mingi.”—Efezo 2:4.
6. Inki mutindu Yezu Kristu kulandaka mbandu ya Tata na yandi na yina metala kuwila bantu mawa?
6 Na yina metala kuwila bantu mawa, Yezu Kristu kulandaka mbandu ya Tata na yandi na mutindu ya kukuka. Inki Yezu kusalaka ntangu bifwa-meso zole kubondilaka yandi nde: “Mfumu, Mwana ya Davidi, wila beto mawa”? Bo vandaka kubondila Yezu sambu yandi kangula meso na bo na mutindu ya kuyituka. Yezu kusalaka yo, kansi yandi salaka yo ve kaka sambu na kusala. Biblia ketuba nde: “Yesu wilaka bo mawa, ebuna yandi tulaka bo musapi na meso; kaka na ntangu yo yina bo yantikaka kumona diaka.” (Matayo 20:30-34) Mawa kupusaka Yezu na kusala bimangu mingi yina kusadisaka bifwa-meso, bantu ya vandaka ti bampeve ya mbi, bantu ya vandaka ti maladi ya lepre, mpi bibuti yina bana na bo vandaka kumona mpasi.—Matayo 9:27; 15:22; 17:15; Marko 5:18, 19; Luka 17:12, 13.
7. Mbandu ya Yehowa ti ya Mwana na yandi kelonga beto nki na yina metala mawa?
7 Mbandu ya Yehowa ti ya Yezu Kristu kemonisa nde kikalulu ya mawa kele ti mambu zole: kuwila bantu yina kele na mfunu ya lusadisu mawa mpi kusala mambu sambu na kusadisa bo. Kuwila bantu mawa kelombaka kusala mambu yai zole. Na Biblia, mawa ketendulaka mbala mingi kusala mambu ya mbote sambu na bantu yina ke na mfunu ya lusadisu. Kansi, inki mutindu mawa kemonanaka kana bo kesambisa muntu? Keti yo ketendula mpi kukonda kusala kima mosi sambu na muntu, mu mbandu kukonda kupesa yandi ndola?
Kuwila Bansumuki Mawa
8, 9. Mawa yina Nzambi kuwilaka Davidi na nima ya masumu na yandi ti Batsheba kulombaka Nzambi na kusala inki?
8 Beto tadila mambu yina kusalamaka ntangu profete Natani kumonisaka Ntotila Davidi ya Izraele disumu ya yandi salaka ti Batsheba. Davidi kubalulaka ntima mpi kusambaka nde: “Nzambi, sambu na kuzola na nge ya nene, wila mono mawa; katula masumu na mono sambu nge kele mawa mingi. Mono ya mvimba ke na mvindu sambu na mbi na mono yonso; sukula mono, masumu na mono kumana. Mono me zaba mbi na mono, mono ke vilaka ve masumu na mono konso ntangu. Nge mpamba muntu ya mono salaka mbi, mono salaka mambu ya nge ke monaka nde yo kele masumu.”—Nkunga 51:3-6.
9 Davidi kuwaka mpenza mpasi na ntima. Yehowa kulolulaka masumu na yandi, mpi kufyotunaka ndola yina yo lombaka nde yandi ti Batsheba kubaka. Na kutadila Nsiku ya Moize, yo lombaka nde bo fwa Davidi ti Batsheba. (Kulonga 22:22) Kansi, ata Yehowa kufwaka bo ve, yandi kukatulaka bo ve na malanda yonso ya masumu na bo. (2 Samuele 12:13) Mawa ya Nzambi kelombaka mpi nde yandi lolula masumu. Kansi, yo kekangaka yandi ve nzila na kupesa ndola yina mefwana.
10. Ata Yehowa kewilaka bantu mawa na ntangu yandi kesambisaka bo, sambu na nki beto fwete mona ve mpamba mawa na yandi?
10 Sambu “masumu me kotaka na nsi-ntoto sambu na mbi ya muntu mosi yai Adami” mpi “sambu nsuka ya masumu kele lufwa,” ndola ya bantu yonso fwete baka kele lufwa. (Roma 5:12; 6:23) Beto fwete monisa mpenza ntonda na mutindu Yehowa kewilaka beto mawa na ntangu yandi kesambisaka beto! Kansi, beto fwete keba sambu na kumona ve mawa ya Nzambi mpamba. Kulonga 32:4 (NW) ketuba nde: “Banzila [ya Yehowa] yonso kele lunungu.” Ntangu yandi kewilaka bantu mawa, Nzambi kevilaka ve minsiku na yandi ya kukuka ya lunungu.
11. Inki mutindu Yehowa kuzitisaka lunungu na yandi ntangu yandi sambisaka Davidi ti Batsheba?
11 Na ntwala nde Yehowa kufyotuna nkanu ya lufwa ya Davidi ti Batsheba, yo lombaka nde yandi lolula ntete masumu na bo. Yehowa kupesaka ve bazuzi ya Izraele nswa ya kulolula masumu ya bantu. Kana yandi pesaka bo nswa ya kusambisa dikambu yina, yo zolaka kulomba nde bo zengila Davidi ti Batsheba nkanu ya lufwa, sambu nsiku vandaka kulomba mpidina. Kansi, sambu na kuwakana yina yandi salaka ti Davidi, Yehowa kusosaka kikuma yina zolaka kupusa yandi na kulolula masumu ya Davidi. (2 Samuele 7:12-16) Yo yina, Yehowa, muntu ya “ke sambisaka bantu yonso ya nsi-ntoto,” mpi ya “ke talaka ntima ya konso muntu,” kubakaka lukanu ya kusambisa dikambu yina yandi mosi. (Kuyantika 18:25; 1 Bansangu 29:17) Nzambi kuvandaka mpenza ti mayele ya kutanga ntima ya Davidi, kutala kana yandi balulaka mpenza ntima, mpi na nima kulolula yandi.
12. Bantu ya masumu lenda sala nki sambu Nzambi kuwila bo mawa?
12 Mawa yina Yehowa mewilaka beto na mutindu yandi mekatulaka nkanu ya lufwa ya beto zolaka kubaka sambu na masumu ya Adami kewakana ti lunungu na yandi. Sambu na kulolula masumu na beto kukonda kufwa minsiku na yandi ya lunungu, Yehowa mepesaka nkudulu ya kimenga ya Mwana na yandi, Yezu Kristu. Nkudulu yango kele mawa ya kuluta nene yina ata muntu mosi memonisaka ntete ve. (Matayo 20:28; Roma 6:22, 23) Sambu Nzambi kuwila beto mawa yina lenda sala nde beto baka ve ndola sambu na masumu ya beto mebakaka na Adami, beto fwete monisa lukwikilu na “Mwana” na yandi.—Yoane 3:16, 36.
Nzambi ya Lunungu mpi ya Kewilaka Bantu Mawa
13, 14. Keti mawa ya Nzambi kelembisaka lunungu na yandi? Tendula.
13 Ata mawa ya Yehowa kefwaka ve lunungu na yandi, keti yo kesobaka lunungu na yandi na kiteso mosi buna? Keti mawa kelembisaka lunungu na yandi? Ata fyoti ve.
14 Yehowa kusongaka bantu ya Izraele na nzila ya profete Ozea nde: “Mono ta kwela nge, nge ta kuma nkento na mono kimakulu; mono ta sala nge mambu ya kieleka ti ya [lunungu], mono ta songa nge kuzola ti mawa.” (Ozea 2:21) Bangogo yai kemonisa pwelele nde mawa ya Yehowa kekwendaka ntangu yonso nzila mosi ti bikalulu na yandi yankaka, bonso lunungu. Yehowa kele ‘Nzambi mosi ya kezolaka bantu ti kuwila bo mawa; yandi kekangaka ntima na mambu yonso ya mbi ya bantu kesalaka, yandi kewilaka bantu mawa sambu na masumu na bo; kansi yandi kenungisaka ve bantu yina kesalaka mbi, yandi kevilaka ve na kupesa ndola.’ (Kubasika 34:6, 7) Yehowa kele Nzambi ya lunungu mpi ya kewilaka bantu mawa. Biblia ketuba mambu yai sambu na yandi: “Mfumu Nzambi kele ditadi ya nene, kisalu na yandi kele ya kukuka, sambu banzila na yandi yonso kele lunungu.” (Kulonga 32:4, NW) Lunungu ya Nzambi ti mawa na yandi kele ya kukuka. Bikalulu yai yonso zole kesalaka kumosi mpi na mutindu mosi ya kukuka. Ata kikalulu mosi ve meluta kikalulu yankaka, mpi ata mosi ve kele na mfunu nde yankaka kulembisa bupusi na yo.
15, 16. (a) Inki kemonisa nde lunungu ya Nzambi kevandaka ve nku? (b) Bansambidi ya Yehowa lenda tula ntima na nki ntangu yandi tafwa ngidika yai ya mbi?
15 Lunungu ya Yehowa kevandaka ve nku. Mbala mingi bo kesadilaka ngogo lunungu na kuwakana ti bansiku na tribinale, mpi ntangu bo kesambisaka bantu yo kelombaka kupesa ndola ya mefwana na bantu yina mesala mbi. Kansi, lunungu ya Nzambi lenda lomba mpi kugulusa bantu yina mefwana na kuguluka. Mu mbandu, ntangu Nzambi kufwaka bantu ya mbi na bambanza ya Sodome ti Gomore, yandi gulusaka tata ya mabuta Loti ti bana na yandi zole ya bankento.—Kuyantika 19:12-26.
16 Beto lenda tula ntima nde ntangu Yehowa tafwa ngidika yai ya mbi, yandi tagulusa “kibuka ya nene” (NW) ya bansambidi ya kyeleka, yina ‘meyobisaka bamvwela na bo mpi mekumisaka yo mpembe na menga ya Mwana-dimeme.’ Bo tabasika na ‘mpasi ya nene.’—Kusonga 7:9-14.
Sambu na Nki Beto Fwete Wilaka Bankaka Mawa?
17. Inki kele kikuma ya mfunu ya kepusaka beto na kuwila bankaka mawa?
17 Mbandu ya Yehowa ti ya Yezu Kristu kelonga beto ntendula ya kyeleka ya kuwila bantu mawa. Bingana 19:17 kepesa beto kikuma ya mfunu ya kuwilaka bankaka mawa. Yo ketuba nde: “Kana nge kabila bansukami, yo kele bonso nde nge ke defa Mfumu Nzambi kima, sambu Mfumu Nzambi ta vutudila nge yo.” Yehowa kevandaka na kyese na ntangu beto kelandaka mbandu na yandi ti ya Mwana na yandi na yina metala kuwila bankaka mawa. (1 Korinto 11:1) Dyaka, kana beto kewila bankaka mawa, bo mpi tawilaka beto mawa.—Luka 6:38.
18. Sambu na nki beto fwete sala kikesa sambu na kuwila bankaka mawa?
18 Mawa kevukisaka bikalulu mingi ya mbote, bonso ntima ya mbote, zola, mambote, mpi bumbote. Mawa kepusaka beto na kusadila bankaka mambu ya mbote. Ata mawa ya Nzambi kefwaka ve lunungu na yandi, Yehowa kewaka ve makasi nswalu mpi kekangaka ntima sambu na kupesa bantu ya mbi ntangu ya kufwana na mpila nde bo balula ntima. (2 Piere 3:9, 10) Yo yina, mawa kekwendaka nzila mosi ti kukanga ntima mpi ntima-nda. Sambu yo kelombaka kumonisa bikalulu mingi ya mbote mpi bikalulu ya mbuma ya mpeve ya Nzambi sambu na kuwila bankaka mawa, ntangu beto kewilaka bankaka mawa, beto keyedisaka bikalulu yango. (Galatia 5:22, 23) Yo kele mfunu kibeni nde beto sala kikesa sambu na kuwila bankaka mawa!
“Kiese na Bantu Yina Ke Wilaka Bantu ya Nkaka Mawa”
19, 20. Ntangu Yehowa tasambisa bantu, inki yandi tatadila?
19 Longoki Yakobo kesonga beto sambu na nki kuwila bankaka mawa fwete vanda kikalulu mosi ya mfunu na luzingu na beto. Yandi sonikaka nde: “Muntu yina vandaka kuwila bantu ya nkaka mawa, Nzambi ta wila yandi mpi mawa ntangu yandi ta sambisa yandi.” ( Yakobo 2:13b) Ntangu “konso muntu na kati na beto ta samba na meso ya Nzambi,” Yehowa tatadila kana muntu yango kuwilaka bankaka mawa mpi talolula yandi na kutadila nkudulu ya kimenga ya Mwana na yandi. (Roma 14:12) Ntembe kele ve nde, mosi na kati ya bikuma yina kupusaka Yehowa na kuwila Davidi mawa sambu na masumu na yandi ti Batsheba, kuvandaka nde Davidi yandi mosi vandaka kuwila bankaka mawa. (1 Samuele 24:5-8) Kansi, “ntangu Nzambi ta sambisa bantu, muntu yina vandaka kuwila bantu ya nkaka mawa ve, Nzambi ta wila yandi mpi mawa ve.” (Yakobo 2:13a) Mpila ya kuyituka kele ve kana Nzambi ketanga bantu ya ‘kewilaka bantu yankaka mawa ve’ na kati ya bantu yina “fweti fwa”!—Roma 1:31, 32.
20 Na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba, Yezu kutubaka nde: “Kiese na bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa, sambu Nzambi ta wila bo mpi mawa!” (Matayo 5:7) Bangogo yai kemonisa mpenza nde bantu yina kezola nde Nzambi kuwila bo mawa, bo mpi fwete wilaka bankaka mawa! Disolo yina kelanda tatubila mutindu beto lenda wila bankaka mawa na luzingu na beto ya konso kilumbu.
Inki Mambu Nge Melonguka?
• Kuwila bantu mawa ketendula inki?
• Na nki mitindu beto lenda wila bankaka mawa?
• Na nki mutindu Yehowa kele Nzambi ya lunungu mpi ya kewilaka bantu mawa?
• Sambu na nki beto fwete wilaka bankaka mawa?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 4]
Zola ya Yehowa sambu na bantu yina kele na mfunu ya lusadisu kele bonso zola yina mama kevandaka na yo na bebe na yandi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 6]
Inki dilongi beto kebaka na bimangu ya Yezu na yina metala kuwila bankaka mawa?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]
Keti Yehowa kufwaka lunungu na yandi na ntangu yandi wilaka Davidi mawa?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]
Mawa yina Nzambi kewilaka bantu ya masumu kele na kuwakana ti lunungu na yandi