Keti Bafwa Lenda Sadisa Bantu ya Kele na Luzingu?

TAMBA, mwana-bakala mosi na Afrika ya Westi, vandaka kudibongisa sambu na kusala ekzame na nzo-nkanda.a Mama na yandi vandaka kudindamana nde Tamba vandaka na mfunu ya lusadisu ya bampangi ya dibuta na yandi yina mefwaka sambu na kununga. Na mbanza Palerme, na Sicile, baturiste kekwisaka kutala ba catacombe (mazyamu ya bo metungaka na nsi ya ntoto), kisika bo metulaka bamvumbi mingi ya bo ketaninaka mbote mpenza. Bantu yankaka kekwikilaka nde bamvumbi yina kepesaka bantu ya kele na luzingu lutaninu ya kekatukaka na Nzambi. Konso mvula, bantu kekwendaka kutala Lily Dale, na westi ya New York, na États-Unis, mbanza yina mezabanaka mingi sambu banganga-nkinsi mingi kevandaka kuna. Bantu kekwendaka kuna ti kivuvu nde bo lenda solula ti bampangi mpi banduku na bo yina mefwaka mpi kubaka lusadisu na bo.

Bantu ya bisika yonso kekwikilaka mpenza nde bafwa lenda sadisa bantu yina kele na luzingu. Inki kele dibanza na nge? Ziku bo melongaka nge dilongi ya mutindu yina to nge kezingaka kisika mosi ti bantu yina kendimaka dilongi yango. Yo kele mbi ve na kuvanda ti mpusa ya bantu ya beto vandaka kuzola yina mefwaka. Banganga-ngombo kesilaka nde bo lenda sadisa bantu na kulungisa mpusa yina. Zulunalu Time kusonikaka nde, nganga-ngombo mosi kutubaka nde bampeve “kevandaka ntangu yonso ya kuyilama sambu na kusadisa muntu yina melomba lusadisu.” Keti yo kele kyeleka? Keti bafwa lenda sadisa mpenza bantu ya kele na luzingu? Mvutu ya pwelele yina Biblia kepesa lenda yitukisa nge.

Keti Bafwa Ke na Luzingu na Kisika Mosi Buna?

Biblia ketendula nkadilu ya bafwa na bangogo ya pete mpi ya kele ve mpasi na kubakisa. Tala mambu yina Longi 9:5 ketuba: “Bantu yina ke na moyo, bo ke zaba nde bo ta fwa; kansi bantu ya kufwa kuzaba kima ve.” Keti bafwa lenda vanda ti mawi? Verse ya 6 kepesa mvutu yai: “Kuzola na bo, kimbeni na bo ti kimpala na bo, mambu yai yonso kufwaka na bo nzila mosi. Na mambu yonso ke luta na ntoto yai, bo ta tanga bo diaka ve.” Simba mpi nde, verse 10 ya kapu yina mosi ketuba nde “na Sheole kisika nge kekwenda, ata kisalu, ata lukanu, ata nzayilu to mayele kele ve.” (NW) Ngogo ya Kiebreo yina bo mesadila awa nde “Sheole” ketendula “mazyamu ya bantu yonso.” Dyambu ya kebenda dikebi kele nde, na Masonuku bo kesadilaka ngogo ya Kigreki yina mefwanana ti yo, “Hadesi,” sambu na kutubila kisika yina Yezu Kristu kukwendaka sambu na mwa ntangu na nima ya lufwa na yandi.​—Bisalu 2:31, NW.

Yezu kusadisaka bantu mingi ntangu yandi vandaka na luzingu, kansi yandi zabaka nde yandi fwete fwa. Keti yandi vandaka kuyindula nde yandi tavanda kaka ti makuki ya kusadisa bantu ntangu yandi tavanda na mazyamu? Ve. Yandi fwanisaka lufwa na yandi yina kufinamaka ti ntangu ya mpimpa, ntangu yina ata kisalu mosi ve kesalamaka. (Yoane 9:4) Yezu kuzabaka mbote nde ntangu luzingu ya bantu kesukaka, bo kevandaka kukonda ngolo “na nsi ya bafwa.”​—Yezaya 26:14.

Sambu na yina metala lufwa, Yezu kusadilaka mbandu yankaka. Ntangu nduku na yandi Lazare kufwaka, Yezu kufwanisaka lufwa ti mpongi. (Yoane 11:11-13) Beto kevingilaka ve nde muntu yina melala kusadisa beto, mpidina ve? Muntu yina melala kezabaka kima ve mpi yandi lenda sala ve ata kima mosi.

Keti Moyo Kelandaka Kuzinga na Nima ya Lufwa?

Bantu mingi kekwikilaka nde moyo kele kima mosi yina kemonanaka ve ya kevandaka na nitu na beto mpi yo kelandaka kuzinga na nima ya lufwa. Biblia kelongaka mpidina ve. Mukanda ya ntete ya Biblia, Kuyantika, kepesa ntendula ya moyo. Kuyantika 2:7 (NW) ketuba nde ntangu Nzambi gangaka muntu ya ntete, yandi “kumaka moyo ya kezinga.” Muntu, na mvimba na yandi, kele moyo; bambisi mpi kele myoyo. (Kuyantika 1:20-25) Yo yina, ntangu muntu to mbisi mefwa, moyo kefwaka. Yai mambu ya Biblia kelongaka.​—Ezekiele 18:4.

Kansi, bankaka lenda kudiyula nde, ‘Inki beto lenda tuba sambu na masolo mingi yina bantu ketubaka nde bo solulaka ti bafwa, bo waka ndinga na bo, to nkutu bo monaka bo?’ Masolo ya mutindu yina ketubamaka na bisika mingi ya nsi-ntoto. Masolo yina kepesaka mabuta mpi banduku ya bantu yina mefwaka kivuvu, ebuna yo kepusaka bamingi na kusosa banganga-ngombo yina ketubaka nde bo lenda sadisa bo na kusolula ti bafwa.

Keti masolo ya mutindu yina kele ya kyeleka? Kana yo kele mpidina, yo kemonisa nde bangindu ya Biblia yina beto mekatuka kutubila kele luvunu. Kristu Yezu kutubaka nde Ndinga ya Nzambi kele kyeleka. (Yoane 17:17) Kyeleka kele mbalula-mbalula ve. Nkutu, Biblia ketuba pwelele mutindu beto lenda tadila mambu yina bantu ketubaka nde bafwa lenda sadisa bantu ya kele na luzingu. Biblia ketela beto disolo ya muntu mosi yina kusosaka kubaka lusadisu ya bafwa. Kana beto tanga disolo yina na dikebi yonso, yo tasadisa beto na kuzaba kyeleka.

Ntotila Mosi Melomba Lusadisu ya Bafwa

Dyambu yango kusalamaka na kisika ya mvita na nordi ya Izraele. Basoda ya ngolo ya Filistia kwisaka kunwanisa Ntotila Saule ti basoda na yandi. Ntangu Saule kumonaka camp ya basoda ya Filistia, “boma simbaka yandi mingi ti kutekita.” Na ntangu yai na luyalu na yandi, ntotila Saule kuyambulaka dezia lusambu ya kyeleka. Yo yina, Yehowa vandaka kupesa dyaka ve mvutu na bisambu na yandi. Na wapi Saule zolaka kukwenda kusosa lusadisu? Samuele, profete ya Nzambi kuvandaka mefwaka.​—1 Samuele 28:3, 5, 6.

Saule kusosaka lusadisu na nganga-ngombo mosi na Ene-Dore. Yandi lombaka nganga-ngombo yina na kubasisa “Samuele” na nsi ya bafwa. Nganga-ngombo yango kubingaka “Samuele” na kubasika. “Samuele” yina kusongaka Saule nde bantu ya Filistia tanunga mvita yina mpi Saule ti bana na yandi tafwa na mvita yango. (1 Samuele 28:7-19) Keti yo vandaka mpenza Samuele yina kubasikaka na bafwa muntu kutubaka?

Yindula ntete. Biblia ketubaka nde na lufwa muntu ‘kevutukaka na ntoto’ mpi nde ‘bangindu na yandi yonso kesukaka.’ (Nkunga 146:4) Saule mpi Samuele kuzabaka nde Nzambi kubuyisaka kukwenda na kisika ya bantu yina kesolulaka ti bampeve ya mbi. Nkutu, mwa bamvula na ntwala, Saule kukatulaka bisalu ya bampeve ya mbi na ntoto na bo!​—Levi 19:31.

Yindula mambu yina. Kana muntu ya kwikama Samuele vandaka kaka na luzingu bonso mpeve, keti yandi zolaka kufwa nsiku ya Nzambi mpi kuwakana ti nganga-ngombo sambu na kukutana ti Saule? Yehowa kubuyaka na kusolula ti Saule. Ebuna, keti nganga-ngombo lendaka kupusa Nzambi Nkwa-Ngolo na kusolula ti Saule na nzila ya Samuele yina kufwaka? Ve. Yo kele pwelele nde, “Samuele” yina kuvandaka ve profete ya kwikama ya Nzambi. Yo vandaka mpeve​—mpeve mosi ya mbi yina kukusaka nde yandi vandaka Samuele.

Bampeve ya mbi kele bawanzyo yina kukolamaka na luyalu ya Nzambi na luyantiku ya disolo ya bantu. (Kuyantika 6:1-4; Yude 6) Bampeve yai ya mbi lenda tala-tala bantu ntangu bo kele na luzingu; bo mezaba mutindu konso muntu ketubaka, ketalaka, mpi kesalaka mambu. Bo kevandaka na mpusa ya ngolo ya kundimisa bantu nde mambu yina Biblia ketubaka kele ya luvunu. Yo keyitukisa ve na kumona nde Biblia kebuyisa kusala kuwakana ti bampeve ya ngolo ya mutindu yina. (Kulonga 18:10-12) Bampeve yina ya mbi kelanda na kusala tii bubu yai.

Ntangu yai beto lenda bakisa sambu na nki bamingi ketubaka nde bo “waka” to bo “monaka” bantu ya bo vandaka kuzola yina mefwaka. Ata bantangu yankaka yo lenda monana nde yo kele mbote na kumona bantu ya mefwaka na mutindu yai, lukanu ya bampeve ya mbi kevandaka ya kukusa bantu.b (Efezo 6:12) Dyaka, yindula dyambu yai: Yehowa kele Nzambi ya zola yina kekebaka beto. Kana bafwa kuvandaka na luzingu na kisika mosi buna mpi bo lendaka kwisa kusadisa banduku mpi mabuta na bo, keti Ngangi na beto ya zola zolaka kubuyisa dyambu ya mutindu yina mpi kutuba nde yandi ke “zolaka ve bantu yina ke salaka mambu ya mutindu yai”? Ata fyoti ve! (1 Piere 5:7) Yo yina, keti kele ti kisika yina beto lenda baka lusadisu ya kyeleka?

Lusadisu ya Kyeleka Sambu na Bantu ya Kele na Luzingu mpi Bafwa

Mambu ya beto metubila na zulu mesadisa beto na kubakisa nde bafwa kele ve na ngolo ya kusadisa bantu ya kele na luzingu. Dyaka, kusala bikesa sambu na kusosa lusadisu ya bafwa kele mbi mpenza mpi yo kele na mfunu ve ata fyoti; yo kele kigonsa ya nene, sambu yo ketendula kufwa nsiku ya Nzambi mpi yo ketulaka beto na kigonsa ya kukuma na nsi ya bupusi ya bampeve ya mbi.

Biblia kesonga beto Nto ya kuluta mbote ya lusadisu​—Yehowa, Ngangi na beto. Yandi lenda gulusa beto na lufwa. (Nkunga 33:19, 20) Bubu yai, yandi kele ya kuyilama sambu na kusadisa beto. Yo yina yandi kepesa beto kivuvu ya kyeleka, yina meswaswana ti bivuvu ya luvunu yina banganga-ngombo kepesaka.

Tamba, mwana-bakala yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo yai, kumonaka yandi mosi luswaswanu yina kele na kati ya bivuvu ya luvunu yina banganga-ngombo kepesaka mpi kyeleka yina Yehowa kelongaka beto. Banganga-ngombo kutubaka nde kana yandi pesa ve kimenga na ba-nkaka na yandi yina mefwaka, yandi tanunga ve na ekzame. Kansi, sambu Tamba kuyantikaka dezia kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa, yandi zabaka kyeleka na yina metala nkadilu ya bafwa mpi yandi zabaka nde bampeve ya mbi bantu kebumbanaka na nima ya bantu yina kekudimonisaka nde bo kele ba-nkaka yina mefwaka. Ata mama na yandi vandaka kupusa yandi kaka na kukwenda kusosa lusadisu ya banganga-ngombo, Tamba kubuyaka mpi kuzabisaka mama na yandi nde, “Kana mu nunga ve, mu tasala ngolo na mvula yina kekwisa.”

Inki kusalamaka? Yandi nungaka mpi kuvandaka muntu ya ntete na ekzame yango! Mama na yandi kuyitukaka. Yandi vandaka kukwikila dyaka ve na banganga-ngombo, mpi yandi yambulaka kutuba na yina metala kupesa bimenga ya mutindu yina. Tamba kulongukaka nde Yehowa kelongisilaka beto na kubuya kuyula “bamvumbi mambu yina me tadila bantu yina ke na moyo.” (Yezaya 8:19) Kulonguka ya Biblia kundimisaka Tamba nde kana yandi kesepela na bansiku ya Nzambi, yandi tanunga.​—Nkunga 1:1-3.

Kansi, inki beto lenda tuba sambu na bantu ya beto kezolaka yina mefwaka? Keti kivuvu kele ve sambu na bo? Katula kusadisa beto bantu ya kele na luzingu, Yehowa mesilaka na kusadisa bantu yina kele na mazyamu. Na nima ya kutubila mutindu bafwa kele ve na ngolo, tala mambu yai ya profete Yezaya kutubaka na kapu ya 26, verse 19: “Bantu na nge bayina me fwaka, bo ta zinga diaka. . . . Bo ta telama, . . . [mpi] bo ta yimba bankunga ya kiese!” Mbikudulu yango keyika nde, bantu yina kele kukonda “ngolo” na lufwa tazinga dyaka.

Yindula mambu yina! Bamiliare ya bantu yina kelala na lufwa tavutuka na luzingu! Nkutu, Biblia kemonisa nde Yehowa kele na “mpusa ya ngolo” (NW) ya kupesa bafwa luzingu. (Yobi 14:14, 15) Keti nge keyindula nde balusilu ya kitoko ya mutindu yina lenda vanda ve ya kyeleka? Sambu na Yezu Kristu kivuvu yina kuvandaka mpenza ya kyeleka, yo yina yandi tubaka nde na meso ya Yehowa bafwa kele dezia na luzingu.​—Luka 20:37, 38.

Keti nge tazola kuvanda ti kivuvu yina?c Landa na kubaka nzayilu ya sikisiki ya kele na Biblia. Ntangu nge kelonguka, nge tandimisama mpenza nde Yehowa kele Nzambi yina kesadisaka bantu ya kele na luzingu mpi bafwa, mpi nde balusilu na yandi kele “ya kieleka” mpi “nge lunga tula ntima na yo.”​—Kusonga 21:4, 5.

[Banoti na Nsi ya Lutiti]

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 11]

Yo mefwana na kuvanda ti mpusa ya bantu ya beto vandaka kuzola yina mefwaka

[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]

Keti profete Samuele kubasikaka na bafwa mpi kusolulaka ti Ntotila Saule?