“Mono Kele Nzambi Ve”

YOZEFI me telama na masamba na yandi na nkokila kibeni. Ziku, yandi ke tala na dikebi yonso maba, banti ya nkaka ya bambuma, mpi biziba ya kele ti banti na kati. Na nima ya masamba na yandi, yandi me tala fioti na nzo ya Farao. Yindula nde Yozefi me wa mwa makelele na nzo na yandi; Manase, mwana na yandi ke sekisa leki na yandi ya bakala Efrayimi. Yozefi me tala bo mpi me mona nkento na yandi ke seka sambu na bansaka yina bana ke sala. Yozefi mpi me mweta. Yandi zabaka nde Nzambi me sakumuna yandi.

Yozefi pesaka mwana na yandi ya ntete zina ya Manase sambu na kumonisa nde Nzambi me sadisa yandi na kuvila bampasi na yandi. (Kuyantika 41:51) Ntembe kele ve nde balusakumunu ya Nzambi lembikaka Yozefi na kuyindula nzo na bo, bampangi na yandi mpi tata na yandi. Bampangi ya Yozefi mengaka yandi mpi diambu yai sobaka luzingu na yandi. Bampangi na Yozefi nwanisaka yandi mpi bo sosaka kufwa yandi. Nsuka-nsuka, bo tekaka yandi na kimpika na bantu ya mumbongo yina vandaka kusala nzietelo. Banda ntangu yina, luzingu na yandi kumaka ya mpasi. Na nsungi ya bamvula 12, yandi kangaka ntima na kimpika mpi na boloko, mpi ntangu ya nkaka na miniololo. Kansi ntangu yai, yandi kele kilandi ya Farao na nsi ya Ezipte!a

Na nsungi ya bamvula mingi, Yozefi vandaka kumona mutindu mambu yina Yehowa tubaka na ntwala ke lungana. Yozefi monaka mutindu madia kumaka mingi kibeni na insi ya Ezipte na nsungi ya bamvula nsambwadi mpi yandi twadisaka kisalu ya kubumba bambuma. Na ntangu yina, yandi butaka bana ya babakala zole ti nkento na yandi Asenati. Mbala mingi, yandi vandaka kuyindula dibuta na yandi yina vandaka ntama kibeni, mingi-mingi Benyamini, leki na yandi ya bakala mpi tata na yandi Yakobi. Ziku, Yozefi vandaka kudiyangisa sambu na mavimpi na bo. Mbala ya nkaka yandi vandaka mpi kudiyula kana bampangi na yandi ya babakala yambulaka bikalulu na bo ya nku to kana yandi lenda tula diaka ngemba ti dibuta na yandi mpi kuvukana diaka ti bo.

Kana dibuta na nge me kabwanaka sambu na kimpala, kikenene mpi sambu na kukonda zola, mambu na nge lenda vanda bonso yina kuminaka Yozefi. Inki malongi beto lenda baka na lukwikilu ya Yozefi na mpila yandi sadisaka dibuta na bo?

Yozefi vandaka ti kisalu mingi na bamvula yina mpi bamvula yango lutaka nswalu. Kaka mutindu Yehowa monisaka Farao na ndosi, nsoba ya nene salamaka na nima ya bamvula nsambwadi yina madia vandaka mingi. Bilumbu fioti na nima, nzala kotaka na bansi yonso ya ziunga sambu madia vandaka diaka ve. Kansi, Biblia ke tuba nde: “Na nsi ya Ezipte madia vandaka kaka.” (Kuyantika 41:54) Ntembe kele ve nde bantu ya Ezipte bakaka mambote na bantuma yina Yehowa pesaka Yozefi na ntwala mpi na mutindu Yozefi yidikaka mambu mbote.

Mbala ya nkaka, bantu ya Ezipte vandaka kudiwa bonso nde bo kele na mfuka ya Yozefi mpi bo pesaka yandi lukumu sambu na mayele na yandi ya kuyidika mambu. Kansi, Yozefi zolaka ve kupesa lukumu yina na muntu ya nkaka. Yandi pesaka yo na Yehowa Nzambi mpamba. Yo yina, kana beto sadila makuki na beto na kisalu ya Nzambi, yandi lenda sadisa beto na kusadila yo na mutindu mosi ya kuyituka kibeni.

Na nima, nzala yantikaka kukota mpi na Ezipte. Ntangu bantu ya Ezipte kwendaka kulomba lusadisu na Farao, yandi songaka bo nde: “Beno kwenda na Yozefi, beno sala mambu yonso ya yandi ta songa beno.” Yo yina, Yozefi yantikaka kukangula banzo ya bambuma sambu nde bantu kusumba madia.—Kuyantika 41:55, 56.

Kansi na bansi ya ziunga, bantu vandaka ve ti madia. Dibuta ya Yozefi vandaka ntama na Kanana mpi bo vandaka kuniokwama na nzala. Ntangu Yakobi waka nde bantu ya Ezipte ke teka madia, yandi tindaka bana na yandi na kukwenda kuna sambu na kusumba madia.—Kuyantika 42:1, 2.

Yakobi tindaka bana na yandi kumi kansi yandi tindaka ve Benyamini. Yakobi yibukaka diaka mambu yina lutaka ntangu yandi tindaka Yozefi yandi mosi na kulanda bampangi na yandi. Yo vandaka mbala ya nsuka yina Yakobi monaka Yozefi. Bana ya Yakobi natilaka yandi mvwela ya Yozefi ya kutobuka-tobuka mpi ya kubeba na menga, mvwela ya kitoko yina vandaka kumonisa zola ya Yakobi sambu na Yozefi. Bo kusaka Yakobi nde bambisi ya mfinda diaka Yozefi.—Kuyantika 37:31-35.

Na nima ya kusala nzietelo mosi ya nda, bana ya Yakobi kumaka na Ezipte. Ntangu bo sosaka kusumba madia, bo tindaka bo na Safenati-Panea, mfumu mosi ya nene. (Kuyantika 41:45) Ntangu bampangi na yandi monaka yandi, keti bo zabaka nde muntu yango vandaka Yozefi? Ata fioti ve. Bo monaka yandi kaka bonso mfumu mosi ya nene ya Ezipte yina zolaka kusadisa bo. Sambu na kumonisa luzitu, bo salaka mambu kaka mutindu bantu yonso vandaka kusala disongidila, bo ‘kwisaka na ntwala na yandi mpi bo fukamaka ilungi na ntoto.’—Kuyantika 42:5, 6.

Keti Yozefi zabaka bo? Ee. Nkutu ntangu yandi monaka bo ke fukama na ntwala na yandi, yandi yibukaka diambu mosi ya lutaka na kileke na yandi. Biblia ke zabisa beto nde: “Yozefi yindulaka bandosi yina ya yandi lalaka,” bandosi yina Yehowa monisaka yandi ntangu yandi vandaka leke. Bandosi yango monisaka na ntwala mutindu bampangi na yandi ta fukama na ntwala na yandi. Mpi mambu salamaka kaka mutindu bandosi yango monisaka! (Kuyantika 37:2, 5-9; 42:7, 9) Yo lombaka nde Yozefi kusala nki? Keti yandi zolaka kuyamba bo? Keti yandi zolaka kuvutula mbela?

Yozefi zabaka nde yandi lenda sala ve mambu mutindu ntima na yandi ke zola, ata bampangi na yandi sobaka to ve. Yehowa muntu vandaka kupesa nzila nde mambu kusalama mutindu yai sambu na kulungisa lukanu na yandi. Yandi silaka na kukumisa bana ya Yakobi dikanda mosi ya ngolo. (Kuyantika 35:11, 12) Kana bampangi ya Yozefi vandaka kaka bantu ya nku, ya bwimi mpi ya mbi, lukanu ya Nzambi ya kukumisa bana ya Yakobi dikanda mosi ya ngolo zolaka kukuma na kigonsa! Mpi kana Yozefi salaka mambu na luzolo na yandi, yandi zolaka kukotisa mavwanga na nzo na bo, ziku yandi zolaka mpi kutula luzingu ya tata na yandi ti ya Benyamini na kigonsa. Keti bo vandaka na luzingu? Yozefi kudibumbaka sambu na kumeka bampangi na yandi mpi sambu na kuzaba kana bo sobaka bikalulu na bo to ve. Na nima, yo lombaka nde yandi zaba mambu yina Yehowa zolaka nde yandi sala.

Ziku, nge kele ve muntu ya ntete ya ke kutana ti mambu ya mutindu yai. Bubu yai, kukonda kuwakana mpi mavwanga kele mingi na mabuta. Kana beto ke kutana ti bampasi ya mutindu yai, beto lenda kudikusa na kulanda ntima na beto mpi kusala mambu na mutindu beto me zola. Yo ta vanda mayele mingi na kulanda mbandu ya Yozefi mpi kuzaba mambu yina Nzambi ke lomba sambu na kunwana ti bampasi yango. (Bingana 14:12) Kuvila ve nde kuvanda na ngemba ti bantu ya dibuta kele mfunu, kansi kuvanda na ngemba ti Yehowa mpi Mwana na yandi kele mfunu mingi kuluta.—Matayo 10:37.

Yozefi mekaka bampangi na yandi sambu na kuzaba mambu yina vandaka na bantima na bo. Na nsadisa ya muntu mosi ya vandaka kutendula mambu, Yozefi tubilaka bo na makasi mpi zabisaka bo nde bo vandaka bantu ya kwisaka sambu na kutala nsi. Sambu na kumonisa nde bo vandaka ve mineki, bo zabisaka yandi mambu ya dibuta na bo mpi yikaka diaka nde mwana na bo ya nsuka bikalaka na nzo. Yozefi zolaka ve kumonisa kiese na yandi. Keti leki na yandi ya bakala vandaka kibeni na luzingu? Ntangu yai, Yozefi zabaka mambu yina yandi lenda sala. Yandi tubaka nde: “Bo ta meka beno” mpi yandi zabisaka bo nde yandi fwete mona mwana na bo ya nsuka. Na nima, yandi ndimaka nde muntu mosi na kati na bo kubikala na boloko mpi bankaka kuvutuka na nzo na bo sambu na kukwisa ti mwana na bo ya nsuka.—Kuyantika 42:9-20, NW.

Ntangu bampangi na yandi vandaka kutubana bo na bo, bo yantikaka kufunguna disumu ya nene yina bo salaka bamvula 20 me luta mpi bo zabaka ve nde Yozefi vandaka kuwa bo. Bo vandaka kutuba nde: “Beto ke baka ndola sambu na mpangi na beto, sambu beto monaka mpasi na yandi ntangu yandi bondilaka beto na kuwila yandi mawa, kansi beto waka ve. Yo yina mpasi yai me kumina beto.” Yozefi waka mambu yina bo vandaka kutuba mpi yandi katukaka kisika bo vandaka sambu bo mona ve mutindu yandi vandaka kudila. (Kuyantika 42:21-24) Kansi, yandi bakisaka nde kubalula ntima na masonga yonso ke lombaka mambu mingi katula kumonisa mawi ya mawa sambu na malanda ya mbi ya diambu mosi. Yo yina, yandi landaka kumeka bo.

Yandi songaka bo na kuvutuka na nsi na bo, kansi yandi tulaka Simeoni na boloko. Yandi lombaka bantu na kutula mbongo na basaki na bo ya madia ya bo fwete sala ti yo nzietelo. Bampangi na yandi vutukaka na nsi na bo. Yo vandaka pete ve sambu bo ndimisa Yakobi na kupesa bo Benyamini sambu bo kwenda ti yandi na Ezipte. Ntangu bo kumaka na Ezipte, bo zabisaka nsadi ya Yozefi pwelele mbongo ya bo monaka na basaki na bo mpi bo ndimaka na kuvutula yo yonso. Kuvutula mbongo vandaka diambu mosi ya mbote, kansi Yozefi vandaka na mfunu ya kuzaba mpenza kimuntu na bo ya kieleka. Yandi sadilaka bo feti mpi yandi zolaka ve kumonisa mawi na yandi ntangu yandi monaka Benyamini. Na nima, yandi lombaka nde bo tula madia na basaki na bo mpi yandi pesaka bo nzila ya kuvutuka na nsi na bo. Kansi na mbala yai, bo tulaka dikopa ya Yozefi na saki ya Benyamini.—Kuyantika 42:26–44:2.

Na nima, Yozefi kangaka bo na mutambu. Yandi tindaka nsadi na yandi na kulanda bampangi na yandi. Nsadi yango kangaka bo mpi fundaka bo nde bo yibaka dikopa ya Yozefi. Ntangu nsadi yai monaka dikopa yango na saki ya Benyamini, yandi vutulaka bo na Yozefi. Yozefi zwaka diaka dibaku ya kuzaba mbote-mbote kimuntu ya kieleka ya bampangi na yandi. Yuda vandaka kutuba na kisika na bo yonso. Yandi bondilaka Yozefi na kuwila bo mawa. Yandi tubaka nkutu nde bo yonso 11 kukuma bampika na Ezipte. Yozefi zabisaka bo nde Benyamini mpamba muntu fwete bikala na Ezipte bonso mpika, kansi bampangi na yandi ya nkaka lenda vutuka na nsi na bo.—Kuyantika 44:2-17.

Yuda zabisaka Yozefi na mawa yonso nde: “Yandi me bikalaka yandi mosi na divumu ya mama na yandi; tata ke zolaka yandi mingi.” Ziku, bangogo yai simbaka ntima ya Yozefi sambu yandi vandaka mwana ya ntete yina Yakobi butaka ti nkento na yandi Rashele. Rashele fwaka ntangu yandi vandaka kubuta Benyamini. Bonso tata na yandi, Yozefi vandaka kuyibuka mpi Rashele. Ziku, Yozefi zolaka Benyamini mingi sambu bo butukaka divumu mosi.—Kuyantika 35:18-20; 44:20.

Yuda bondilaka Yozefi na kukumisa ve Benyamini mpika. Nkutu yandi zolaka kukuma mpika na kisika ya Benyamini. Yo yina, yandi bondilaka diaka Yozefi nde: “Nki mutindu mono lenda vutuka na tata na mono maboko-mpamba, mwana yai kele ve? Mono ta kanga ntima ve na kumona bampasi ya tata na mono!” (Kuyantika 44:18-34) Yo monanaka kibeni nde Yuda sobaka bikalulu na yandi. Yandi balulaka ntima, monisaka mawa ya ngolo mpi mpeve ya kuditambika.

Yozefi kukaka ve kukanga ntima. Yo lombaka nde yandi basisa mawi ya ngolo yina yandi vandaka ti yo. Yandi lombaka bansadi na yandi yonso na kubasika. Na nima, yandi yantikaka kudila na ndinga ya ngolo mpi makelele ya kudila na yandi wakanaka tii na nzo ya Farao. Nsuka-nsuka, yandi zabisaka bo nde: ‘Mono kele mpangi na beno Yozefi.’ Yandi yambaka bampangi na yandi mpi lolulaka bo sambu na mambu yonso ya bo salaka yandi. (Kuyantika 45:1-15) Yandi monisaka kikalulu ya Yehowa, Nzambi yina ke lolulaka bantu na ntima ya mvimba. (Nkunga 86:5) Keti beto ke lolulaka mpi bantu mutindu mosi?

Ntangu Farao waka mambu yina nataka kiese na nzo ya Yozefi, yandi lombaka Yozefi na kubinga tata na yandi ti dibuta ya mvimba na Ezipte. Ntangu fioti na nima, Yozefi kutanaka diaka ti tata na yandi. Yakobi dilaka mpi tubaka nde: “Ntangu yai mono lenda fwa sambu mono me mona nge, mono me zaba mpi nde nge ke zinga kaka.”—Kuyantika 45:16-28; 46:29, 30.

Na Ezipte, Yakobi zingaka bamvula 17. Yandi zingaka bamvula mingi na ntwala nde yandi sakumuna bana na yandi 12. Sambu na Yozefi mwana ya 11, Yakobi pesaka yandi bima mbala zole, bonso bo vandaka kupesa mwana ya ntete. Yo lombaka nde makanda zole ya Izraele kubasika na dikanda na yandi. Inki beto ta tuba sambu na Yuda, mwana ya iya yina balulaka ntima na mutindu yandi salaka mambu mbote kuluta bampangi na yandi? Yandi bakaka lusakumunu ya nene: Mesia butukaka na dikanda na yandi!—Kuyantika kapu 48, 49.

Ntangu Yakobi fwaka ti bamvula 147, bampangi ya Yozefi waka boma nde mpangi na bo yina vandaka mfumu ya nene lenda vutudila bo mbela. Kansi, Yozefi pesaka bo kikesa na zola yonso. Yandi vandaka kuzabisa bampangi na yandi tuka ntama nde banda Yehowa sadisaka dibuta na bo na kukwisa na Ezipte, bampangi na yandi fwete bika kudiyangisa sambu na mambu yina lutaka. Yandi songaka bo nde: “Mono kele Nzambi ve na kusambisa beno.” (Kuyantika 15:13; 45:7, 8; 50:15-21) Sambu na Yozefi, Yehowa vandaka zuzi mosi ya kukuka. Yozefi vandaka nani sambu na kupesa ndola na bantu yina Nzambi lolulaka?—Baebreo 10:30.

Keti nge ke monaka mpasi na kulolula bantu? Yo lenda vanda mpasi, mingi-mingi kana muntu me sala beto mbi na luzolo yonso. Kansi, kana beto ke lolula na ntima ya mvimba bantu ya me balula ntima na masonga yonso, beto ta belula bamputa na bo mpi ya beto mosi. Mpi beto ta landa mbandu ya lukwikilu ya Yozefi mpi mbandu ya Yehowa, tata na beto ya mawa.