Landa na Kutambula ti Nzambi
“Beno landa na kutambula na mpeve ye beno talungisa ve mpusa ya kinsuni ata fyoti.”—GALATIA 5:16, NW.
1. (a) Enoki tambulaka ti Nzambi na kati ya bantu ya inki mutindu mpi ntangu ikwa? (b) Noa tambulaka ti Nzambi ntangu ikwa, ye inki mikumba ya nene yandi vandaka na yau?
BIBLIA kesonga beto nde Enoki “landaka na kutambula ti Nzambi ya kyeleka.” Ata bantu vandaka kusala mpi kutuba mambu ya mbi na lweka na yandi, yandi kwaminaka na kutambula ti Nzambi tii ntangu yandi fwaka ti bamvula 365. (Kuyantika 5:23, 24, NW; Yude 14, 15) Noa mpi “tambulaka ti Nzambi ya kyeleka.” Yandi salaka buna na zulu ya mikumba ya nene: kusansa dibuta na yandi, kunwanisa inza mosi ya kubeba ti bupusi ya bawanzio ya mbi mpi ya bana na bau ya nku, kutunga maswa ya nene kuluta bamaswa yonso ya ntangu ya ntama, kulanda mbotembote bamizire na yau yonso ya Nzambi pesaka yandi. Yandi landaka na kutambula ti Nzambi na nima ya Mvula ya Ngolo, mpi na ntangu mbendumuka kontre Nzambi basikaka dyaka na Babele. Ya kyeleka, Noa landaka na kutambula ti Nzambi tii na lufwa na yandi ti bamvula 950.—Kuyantika 6:9, NW; 9:29.
2. ‘Kutambula ti Nzambi’ ketendula inki?
2 Biblia kesadila ndinga ya kifwani ntangu yau ketuba nde bantu yai ya lukwikilu “tambulaka” ti Nzambi. Yau ketendula nde ndyatilu ya Enoki ti Noa monisaka lukwikilu na bau ya ngolo na Nzambi. Bau salaka mambu ya Nzambi tumaka bau, mpi zingaka na kuwakana ti nzayilu ya Nzambi, yina bau bakaka na nzila ya bangwisana na yandi ti bantu. (Fwanisa ti 2 Bansangu 7:17.) Mambu yina Nzambi tubaka mpi salaka, bau ndimaka yau kundima mpamba ve, kansi bau salaka mambu yonso ya yandi lombaka—ndambu ve, kansi yonso yina bau lendaka kusala bonso bantu ya kukonda kukuka. Mu mbandu, Noa salaka mambu kaka mutindu ya Nzambi tumaka yandi. (Kuyantika 6:22) Noa salaka ve mambu na nganda ya bantuma ya bau pesaka yandi, yandi ladisaka mpi kisalu ve. Yandi tambulaka ti Nzambi; mpamba ve, yandi vandaka kusepela na kuvanda na kinduku ti yandi, kusamba yandi kukonda mpasi, mpi kulanda lutwadisu na yandi. Keti nge kesalaka mpi mutindu yai?
Luzingu ya Konso Ntangu
3. Inki kele mfunu mingi sambu na bansadi ya Nzambi yonso yina mekudipesaka mpi mebotamaka?
3 Yau kepesaka kyese na kumona bantu kebanda na kutambula ti Nzambi. Ntangu bau keyela mbote na kuwakana ti luzolo ya Yehowa, bau kemonisaka lukwikilu yina kekondaka ve sambu muntu kuyangidika Yehowa. (Baebreo 11:6) Beto kesepela mingi nde konso mvula, sambu na bamvula tanu ya meluta, bantu kuluta 330 000 kudipesaka na Yehowa, mpi lombaka mbotika ya masa! Kansi, ti bau ti beto, beto yonso fwete landa na kutambula ti Nzambi.—Matayo 24:13; Kusonga 2:10.
4. Ata bau monisaka ndambu ya lukwikilu, sambu na inki mingi na kati ya bantu ya Izraele yina basikaka na Ezipte kotaka ve na Ntoto ya Lusilu?
4 Na ntangu ya Moize, yau lombaka nde konso dibuta ya Izraele kuvanda ti lukwikilu sambu na kusala nkinsi ya Pake na Ezipte, mpi kupakula menga na kyelo ti na kadrema ya kyelo ya nzo na bau. (Kubasika 12:1-28) Kansi, lukwikilu ya bamingi nikanaka ntangu bau monaka basoda ya Farao na nima na bau na Nzadi ya Mbwaki. (Kubasika 14:9-12) Nkunga 106:12 kemonisa nde ntangu bau nungaka na kusabuka na zulu ya zelo ya kukauka, mpi bau monaka masa mekanguka, basoda ya Ezipte kefwa, bau “zabaka [kukwikila] mambu ya [Yehowa] tubaka.” Kansi, ntama mingi ve, na ntoto ya zelu na zelu, bantu ya Izraele bandaka kubokuta sambu na masa ya kunwa, madya ti lutwadisu. Lapolo ya mbi, ya mineki 10 na kati ya mineki 12 yina kwendaka na Ntoto ya Lusilu kusalaka, pesaka bau boma mingi. Na mambu yina yonso, Nkunga 106:24 ketuba nde “bo [kwikilaka] ve mambu ya Nzambi silaka.” Bau zolaka kuvutuka na Ezipte. (Kutanga 14:1-4) Bau vandaka kwikila kaka kana bau mona bisalu ya ngituka ya Nzambi. Bau landaka ve na kutambula ti Nzambi. Yau yina, bantu ya Izraele yina kotaka ve na Ntoto ya Lusilu.—Nkunga 95:10, 11.
5. Inki mutindu 2 Korinto 13:5 ti Bingana 3:5, 6 kewakana ti kutambula ti Nzambi?
5 Biblia kelongisila beto nde: “Beno meka mambu yina ya beno ke salaka, beno tala yo mbote-mbote na kuzaba kana beno ke zingaka na lukwikilu.” (2 Korinto 13:5) Kuzinga “na lukwikilu” ketendula kulanda mambu yonso ya Bakristu kendimaka. Yai kele kima ya mfunu kana beto kezola kununga na kutambula ti Nzambi na bilumbu yonso ya luzingu na beto. Na kutambula ti Nzambi, beto fwete sadila mpi lukwikilu, na kutulaka kibeni ntima na Yehowa. (Bingana 3:5, 6) Mitambu ti bifu yina lenda kanga bayina kesalaka ve mutindu yai kele mingi. Inki beto lenda tanga na kati na yau?
Tina Mutambu ya Kuditula Ntima
6. Inki Bakristu yonso kezabaka na yina metala pite ti bizumba, ye inki mutindu bau kewaka sambu na masumu yai?
6 Konso muntu yina melongukaka Biblia, mekudipesaka na Yehowa, mpi mebotamaka, kuzaba nde Ndinga ya Nzambi kebuyaka pite ti bizumba. (1 Tesalonika 4:1-3; Baebreo 13:4) Bau kendimaka nde yau fwete vanda buna. Bau kezolaka mpi kuzinga mutindu yina. Kansi, mansoni kelanda kaka na kuvanda mosi na kati ya mitambu ya ngolo ya Satana. Sambu na inki?
7. Na Nseke ya Moabi, inki mutindu babakala ya Izraele kwisaka kusala mansoni yina bau zabaka nde yau kele mbi?
7 Bantu yina kebwaka na mansoni keyantikaka ve ti ngindu ya kusala yau. Mbala yankaka mpi yau bwilaka bana ya Izraele mutindu mosi na Nseke ya Moabi. Mutindu babakala ya Izraele vandaka melemba na kuzinga na ntoto ya zelu na zelu, ziku bankento ya Moabi ti ya Madiani yina pukumunaka bau, yantikaka ntete na kuta kinduku ti kuyamba bau. Kansi, inki kusalamaka ntangu bantu ya Izraele ndimaka na kuvukana ti bantu yina vandaka kusamba Baale kansi Yehowa ve, bantu ya kutindaka bana na bau ya bankento (ata na mabuta ya lukumu) na kuvukisa nitu ti babakala ya bau kwelaka ve? Ntangu babakala ya ka ya Izraele yantikaka kusepela na kinduku ya mutindu yina, bau bendamaka na kusala mambu ya bau zabaka mbote nde yau kele mbi, ye yau nataka bau na lufwa.—Kutanga 22:1; 25:1-15; 31:16; Kusonga 2:14.
8. Inki mambu lenda nata Mukristu na kubwa na pite na bilumbu yai?
8 Inki lenda nata muntu na kubwa na mutambu ya mutindu mosi bubu yai? Muntu lenda zaba nde pite kele mbi, kansi kana yandi vila kigonsa ya kikalulu ya kuditula ntima, yandi lenda kudikotisa na mvwandilu mosi ya kefulusa ntu na yandi ti ngindu ya kusala mbi.—Bingana 7:6-9, 21, 22; 14:16.
9. Tanga balukebisu ya Masonuku yina lenda tanina beto na pite.
9 Ndinga ya Nzambi kekebisa beto pwelele nde beto kudikusa ve, beto yindula ve nde beto kele ngolo mingi mpi banduku ya mbi lenda bebisa beto ve. Lukebisu yai ketadila mpi kikalulu ya kutala luzingu ya bantu ya mansoni na televizio, ti kutala to kutanga bazulunalu yina kevumbula mpusa ya mansoni. (1 Korinto 10:11, 12; 15:33) Ata kuvukana ti bampangi Bakristu na bamvwandilu ya mbi lenda buta mambu ya mbi, sambu na kati ya nkento ti bakala kevandaka ti kura mosi ya ngolo. Na zola yonso, organizasio ya Yehowa kekebisaka na kuvanda ve bantu zole mpamba, nkento ti bakala, kana beto mekwelaka ve to kana beno kele bana ya dibuta mosi ve. Sambu na kulanda na kutambula ti Nzambi, beto fwete buya mutambu ya kuditula ntima mpi kuwa bandongisila ya yandi kepesaka beto.—Nkunga 85:8.
Kupesa Ve Boma ya Muntu Nzila na Kuyala Nge
10. Inki mutindu ‘kutina bantu boma’ ketulaka mutambu?
10 Bingana 29:25 kesonga kigonsa yankaka na kutubaka nde: “Kana nge tina bantu boma, nge ta bwa na mutambu.” Mitambu kelutaka kuvanda ti nsinga mosi ya kekangaka mbisi na nkingu to na makulu. (Yobi 18:8-11) Mutindu mosi, kuwa boma ya muntu lenda kangisa nge munoko to kunata nge na kusala mambu yina kesepedisaka Nzambi ve. Mpusa ya kusepedisa bantu yankaka kele mbi ve, mpi kukonda kutula dikebi na ngindu ya bantu yankaka kele kikalulu ya Bakristu ve. Kansi, bukatikati fwete vanda. Kana muntu kuyindula ngindu ya bantu yankaka tabaka, na yau, yandi sala mambu ya Nzambi kebuya to yandi buya na kusala mambu ya Ndinga ya Nzambi ketuma, muntu yina mebwa na mutambu.
11. (a) Inki ketaninaka beto na kubikisa ve boma ya muntu kuyala beto? (b) Inki mutindu Yehowa sadisaka bansadi na yandi yina vandaka kunwanisa boma ya bantu?
11 Kima ya ketanina beto na kubwa ve na mutambu ya mutindu yina kele bikalulu na beto ya kubutukila ve, kansi ‘kutula ntima na [Yehowa].’ (Bingana 29:25b) Ata muntu ya kevandaka nsoninsoni, kana yandi tula ntima na Nzambi, yandi lenda kuma muntu ya kikesa mpi ya ngolo. Ntangu yonso ya beto tavanda na kati ya bupusi ya ngidika yai ya bima ya Satana, beto tavandaka kaka na mfunu ya kukeba sambu na mutambu ya boma ya muntu. Ata profete Elia zabanaka mbote bonso muntu ya kikesa na kisalu, ntangu Yezabele sosaka kufwa yandi, yandi tinaka na boma yonso. (1 Bantotila 19:2-18) Na kati ya bupusi ya ngolo, ntumwa Piere buyaka nde yandi zaba Yezu ve sambu na boma, ye na bamvula ya kulandaka, yandi salaka mambu ya kuwakanaka ve ti lukwikilu sambu na boma. (Marko 14:66-71; Galatia 2:11, 12) Kansi, yau vanda Elia to Piere, bau ndimaka lusadisu ya kimpeve mpi, na kutulaka ntima na Yehowa, bau landaka kusadila Nzambi na mutindu ya mbote.
12. Inki bambandu ya bilumbu na beto kemonisa mutindu bantu mebakaka lusadisu na kubika ve boma kukangisa bau na kusepedisa Nzambi?
12 Bansadi ya Yehowa mingi ya bilumbu na beto melongukaka mpi mutindu ya kununga mutambu ya boma. Toko mosi ya nkento, Mbangi na Guyana, ndimaka nde: “Bitumba ya kubuya bupusi ya banduku kevandaka ngolo na nzo-nkanda.” Kansi yandi yikaka mpi nde: “Lukwikilu na mono na Yehowa kele ngolo.” Ntangu longi na yandi pesaka yandi nsoni na meso ya bana ya nzo-nkanda yonso sambu na lukwikilu na yandi, yandi kangaka munoko mpi sambaka Yehowa. Na nima, na kingenga, yandi telaka longi yina kimbangi. Ntangu mwana bakala mosi, yina vandaka kulonguka malombu ya Yehowa, kwendaka kutala insi na yandi ya kisina na Bénin, yandi silaka na kulosa kiteki mosi yina tata na yandi sadilaka yandi. Yandi zabaka nde kiteki yina vandaka na luzingu ve, mpi yandi waka yau boma ve, kansi yandi zabaka mpi nde bantu ya makasi na bwala yina lendaka kusosa mpila ya kufwa yandi. Yandi sambaka Yehowa, ebuna na mpimpa, yandi nataka kiteki yango na nseke, yandi losaka yau. (Fwanisa ti Bazuzi 6:27-31.) Ntangu nkento mosi na République Dominicaine bandaka kusadila Yehowa, bakala na yandi songaka yandi na kupona Yehowa to yandi. Bakala nde dikwela kefwa. Keti boma pusaka yandi na kuyambula lukwikilu na yandi? Yandi vutulaka nde: “Kana mono salaka bizumba, mono zolaka kuwa nsoni, kansi mono kewaka nsoni ve na kusadila Yehowa!” Yandi landaka na kutambula ti Nzambi, ebuna na nima, bakala na yandi vukanaka ti yandi na kusala luzolo ya Yehowa. Kana beto tula mpi ntima na Tata na beto ya zulu, beto lenda kangisa boma ya muntu na kuvutula beto nima ve na kusala mambu yina tasepedisa Yehowa.
Buya Kikalulu ya Kuvweza Ndongisila
13. 1 Timoteo 6:9 kekebisa beto sambu na inki mutambu?
13 Ata mitambu mingi kevandaka sambu na kukanga bambisi yina taluta na kidiba na kisika yina, mitambu yankaka kebendaka bambisi sambu na madia ya kitoko ya luvunu ya muntu ketulaka. Na bantu mingi, bimvwama kele mutindu yina. (Matayo 13:22) Na 1 Timoteo 6:8, 9, Biblia kesonga beto na kusepela kana beto kele ti madia mpi bilele. Na nima, yau kekebisa nde: “Bantu yina ke zolaka kukuma bamvwama, Satana ke bwisaka bo; nzala mingi ya buzoba ti ya mbi yina ke bebisaka bantu, yina ke fwaka bo, yo ke kangaka bo.”
14. (a) Inki lenda kangisa muntu na kuwa ndongisila ya kusepela na madia ti bilele? (b) Inki mutindu ntendula ya mbi ya kimvwama lenda nata muntu na kuvweza ndongisila yina kele na 1 Timoteo 6:9? (c) Inki mutindu “nzala ya meso” lenda fwa muntu meso na kumona ve mutambu?
14 Ata lukebisu yai kele, bantu mingi kebwa na mutambu yai sambu bau kesadila ve ndongisila yango bau mosi. Sambu na inki? Keti yau lenda vanda nde lulendo kepusa bau na kulanda kusosa luzingu yina kelomba bima mingi kuluta “madia ti bilele” yina Biblia ketuma beto na kuwila kyese? Keti yau lenda vanda ve nde bau kevweza ndongisila ya Biblia sambu bau kemonaka nde bimvwama kele bima ya mbalu yina bantu kevandaka na yau? Biblia keswaswanisa kikalulu ya kusosa kukuma mvwama ti kikalulu ya kusepela na madia ti bilele. (Fwanisa ti Baebreo 13:5.) Keti “nzala ya meso”—nzala ya kuvanda ti bima yina meso kemonaka, ata yau kelomba kutambika kimpeve—keti yau kepusaka bau na kuvutula mambu ya lusambu ya kyeleka na nima? (1 Yoane 2:15-17, NW; Agai 1:2-8) Kyese mingi mpenza kevandaka na bayina kewilaka ndongisila ya Biblia mpi ketambulaka ti Nzambi na kutulaka kisalu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na bau!
Kununga Mayindu ya Luzingu
15. Inki mambu lenda nata mayindu na bantu mingi ya Yehowa, ye inki mutambu beto fwete tina kana beto kele na kati ya mambu ya mutindu yina?
15 Kikalulu yankaka, ya kele mingi kuluta kikalulu ya kusosa kukuma mvwama, kele mayindu na yina metala kuzwa bima ya kuzingila. Bansadi ya Yehowa mingi kele na bima ya luzingu mingi ve. Bau kesalaka bangunga mingi kaka sambu na kuzwa mwa bilele, kisika ya kulala sambu na dibuta, mpi mwa madia ya kilumbu yina. Bankaka kemona mpasi sambu na maladi to kinunu na bau mosi to ya bantu ya dibuta na bau. Yau lenda kuvanda mpasi ve na kubika mambu ya mutindu yai kufwa mpusa ya kimpeve na luzingu na bau!—Matayo 13:22.
16. Inki mutindu Yehowa kesadisaka beto na kununga bampasi ya luzingu?
16 Na zola yonso, Yehowa kezabisa beto nde bau tapema na nsi ya luyalu ya Kimfumu ya Mesia. (Nkunga 72:1-4, 16; Yezaya 25:7, 8) Yandi kesadisa beto mpi na kununga bampasi ya luzingu ntangu yai, na kulongisilaka beto na kuzaba kutula mambu ya mfunu na ndonga ya ntete. (Matayo 4:4; 6:25-34) Yehowa kendimisa beto dyaka na nzila ya masonama ya kesonga mutindu yandi sadisaka bansadi na yandi ya ntama. (Yeremia 37:21; Yakobo 5:11) Yandi kesyamisa beto na kuzabisaka beto nde, ata mpasi ya inki mutindu kubwila beto, zola na yandi sambu na bansadi na yandi ya kwikama kebikalaka mutindu mosi. (Roma 8:35-39) Sambu na bayina ketulaka ntima na Yehowa, yandi ketuba nde: “Mono ta bikisa nge ve ata fioti.”—Baebreo 13:5.
17. Pesa bambandu ya kemonisa mutindu bantu ya kezingaka na bampasi ya ngolo menungaka kulanda na kutambula ti Nzambi.
17 Ti kikesa ya nzayilu yai kepesaka bau, Bakristu ya kyeleka kelandaka na kutambula ti Nzambi na kisika ya kulanda banzila ya inza. Na bansi mingi, bansukami kevandaka ti dibanza mosi ya mbi nde, kana muntu kuyiba bima ya mvwama sambu na kudisa dibuta na yandi, yau kele muyibi ve. Kansi, bayina ketambulaka na lukwikilu kelosaka ngindu yina. Bau kezolaka kundimama na Nzambi kuluta mambu yonso mpi bau kekingaka lufutu ya masonga na bau na maboko na yandi. (Bingana 30:8, 9; 1 Korinto 10:13; Baebreo 13:18) Mufwidi mosi ya Inde monaka nde luzolo ya kusala kisalu ya kuvukisa ti kikesa sadisaka yandi na kununga. Na kisika ya kuwa makasi sambu na mpasi na yandi na luzingu, yandi zabaka mbote nde, kana yandi tula Kimfumu ya Nzambi ti lunungu na yandi na kisika ya ntete na luzingu, Yehowa zolaka sakumuna bikesa ya yandi kesalaka sambu na kuzwa bima ya mfunu na luzingu na yandi ti ya mwana na yandi. (Matayo 6:33, 34) Mafunda mingi ya bantu na ntoto kesala buna, ata bau kekutana na mpasi, Yehowa kele kisika na bau ya kutinina mpi ya ngolo. (Nkunga 91:2) Keti nge mpi kesala buna?
18. Inki tasadisa beto mingi na kutina mitambu ya inza ya satana?
18 Ntangu yonso ya beto tavanda na ngidika ya bima yai, mitambu ya beto fwete tina tavanda kaka. (1 Yoane 5:19) Biblia ketendula yau mpi kemonisa beto mutindu ya kutina yau. Bayina kezolaka mpenza Yehowa mpi kewaka boma ya kukonda kusepedisa yandi lenda nunga mitambu ya mutindu yina. Kana bau “landa na kutambula na mpeve,” banzila ya inza tabwisa bau ve. (Galatia 5:16-25, NW) Dibaku ya nene kele na ntwala ya bayina yonso metungaka luzingu na bau na zulu ya kinduku na bau ti Yehowa, bau tatambulaka ti Nzambi mpi takuma banduku na yandi ya ngolo mvula na mvula.—Nkunga 25:14.
Pesa Mvutu na Nge
◻ Inki mutindu kuditula ntima lenda vanda mutambu?
◻ Inki lenda tanina beto na kubwa ve na mutambu ya boma ya muntu?
◻ Inki lenda kangisa beto na kulanda ndongisila ya metadila kigonsa ya kikalulu ya kusosa bimvwama?
◻ Inki lenda sadisa beto na kutina mutambu ya mayindu ya luzingu?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 16, 17]
Bantu mingi kelandaka na kutambula ti Nzambi na luzingu na bau ya mvimba