“Beno Vanda Balonguki na Mono”

“Beno baka kilo na mono, beno nata yo; beno vanda balonguki na mono, sambu mono kele muntu ya pima, mono kele muntu ya ntima ya mbote; ebuna beno ta zaba kupema.”​—MATAYO 11:29.

 1. Sambu na nki kulonguka mambu yina mekatuka na Yezu kevandaka mbote mpi kenataka mambote?

NTANGU YONSO Yezu Kristu vandaka kuyindula, kulonga, mpi kusala mambu ya mbote. Ntangu na yandi vandaka nkufi awa na ntoto, kansi yandi bakaka lusakumunu mpi yandi sukisaka yo na kyese, mpi yandi bikalaka na kyese. Yandi vukisaka balongoki mpi yandi longaka bo mutindu ya kusambila Nzambi, ya kuzola bantu, mpi ya kununga inza. (Yoane 16:33) Yandi fulusaka bantima na bo ti kivuvu mpi “na nzila ya Nsangu ya Mbote, yandi pesaka nsemo na luzingu mpi yandi songaka bantu moyo ya mvula na mvula.” (2 Timoteo 1:10) Kana nge kele mosi na kati ya balongoki na yandi, nge keyindula nde kuvanda longoki ketendula inki? Na kutadila mambu yina Yezu tubaka sambu na yina metala balongoki, beto lenda longuka mutindu ya kukumisa luzingu na beto mbote. Yo ketendula kundima mabanza na yandi mpi kusadila minsiku yina kele mfunu.​—Matayo 10:24, 25; Luka 14:26, 27; Yoane 8:31, 32; 13:35; 15:8.

2, 3. (a) Kuvanda longoki ya Yezu ketendula inki? (b) Sambu na nki yo kele mfunu nde beto kudiyula nde: ‘Mono mekumaka longoki ya nani?’

² Na Masonuku ya Kigreki ya Bukristu, ngogo ya bo mebalula nde “longoki” ketendula ntetentete muntu yina metula mabanza na yandi na kima mosi, to muntu yina kelonguka. Ngogo ya mutindu mosi kele na ntu-dyambu ya mukapu na beto, Matayo 11:29: “Beno baka kilo na mono, beno nata yo; beno vanda balonguki na mono, sambu mono kele muntu ya pima, mono kele muntu ya ntima ya mbote; ebuna beno ta zaba kupema.” Ee, longoki kele muntu yina kelongukaka. Mbala mingi Baevanzile kewakanisaka ngogo “longoki” na balongoki ya Yezu yina yandi vandaka kuzola mingi, bayina kusalaka banzyetelo ti yandi ntangu yandi vandaka kulonga mpi bayina yandi vandaka kulonga. Bantu yankaka kundimaka malongi ya Yezu kukonda mpasi, nkutu bankaka vandaka kundima yo na kinsweki. (Luka 6:17; Yoane 19:38) Mambu Evanzile kusonikaka kutubilaka mpi “balonguki ya Yoane-Batiste ti balonguki ya Bafarize.” (Marko 2:18) Mutindu Yezu kusongaka balongoki na yandi na “kukeba . . . sambu na malongi ya Bafarize,” beto lenda kudiyula nde: ‘Mono mekumaka longoki ya nani?’​—Matayo 16:12.

³ Kana beto kele balongoki ya Yezu, kana beto melongukaka mambu na yandi, bantu yankaka fwete kuwa kupema ya kimpeve na ntwala na beto. Bo fwete bakisa nde beto mekumaka bantu ya pima mpi ya ntima ya mbote. Kana beto kele na biyeka na kisika ya kisalu, beto kele bibuti, to beto kele na mikumba ya kutala mameme na dibundu ya Bukristu, keti bantu yina beto ketwadisa kekudiwaka nde beto kesadila bo mambu mutindu Yezu kusadilaka bantu yina yandi vandaka kuzinga ti bo?

Mutindu Yezu Vandaka Kuzinga ti Bantu

4, 5. (a) Sambu na nki yo kele mpasi ve na kubakisa mutindu Yezu vandaka kuzinga ti bantu yina vandaka na mpasi? (b) Inki mambu Yezu kukutanaka na yo ntangu yandi vandaka kudya na nzo ya Farize mosi?

⁴ Beto kele na mfunu ya kuzaba mutindu Yezu vandaka kuzinga ti bantu, mingimingi bayina vandaka ti mambu mingi ya mpasi. Mambu yango fwete vanda ve mpasi na kulonguka; Biblia kele ti masolo mingi ya bantu yina Yezu vandaka kukutana ti bo, bankaka na kati na bo vandaka na mpasi. Bika beto tadila mpi mutindu bamfumu ya mabundu, mingimingi Bafarize, vandaka kuzinga ti bantu yina vandaka kukutana ti mambu ya mutindu mosi. Luswaswanu yina talonga beto mambu mingi.

⁵ Ntangu Yezu vandaka na nzyetelo mosi ya kusamuna na Galile, na mvu 31 ya T.B., “Mufarize mosi bingaka Yesu na kwisa kudia na nzo na yandi.” Yezu vandaka ve ti badute sambu na kundima invitasio yina. “Yesu kwisaka kuna, ebuna yandi vandaka na mesa sambu na kudia. Na bwala yina kuvandaka na nkento mosi vandaka kusala kindumba. Ntangu yandi waka nde Yesu ke dia na nzo ya mufarize yina, yandi nataka mulangi mosi ya bo salaka na ditadi yai albatre; mulangi yina vandaka ya kufuluka na mananasi. Yandi kwisaka kutelama na nima ya Yesu, na makulu. Yandi vandaka kudila, mansanga na yandi yantikaka kubwa na zulu ya makulu ya Yesu. Ebuna yandi dipaka makulu ya Yesu na nsuki na yandi, yandi pesaka yo beze, yandi tulaka yo mananasi.”​—Luka 7:36-38.

 6. Sambu na nki nkento yina vandaka ‘ndumba’ vandaka na kati ya nzo ya Farize?

⁶ Keti nge lenda yindula yo? Mukanda mosi ya bantu kesadilaka mingi ketuba nde: “Nkento yina (v. 37) kuzwaka okazio ya kusadila kikalulu ya bantu vandaka na yo ya kupesa nswa na bantu yina vandaka na mfunu ya lusadisu na kwenda na feti ya mutindu yina sambu na kulokuta mwa bima yina vandaka kubikala.” Dyambu yai ketendula kikuma yina salaka nde muntu yina bo bingaka ve lendaka kukota na nzo. Yo lendaka mpi kuvanda na bantu yankaka yina vandaka ti kivuvu ya kulokuta bima yina kebikalaka kana bantu memanisa kudya. Kansi, kikalulu ya nkento yai kumonisaka vandaka kusalama ve. Yandi kingaka ve na nganda nde bo manisa ntete kudya. Yandi vandaka ti bikalulu ya mbi, mpi bantu yonso zabaka nde yandi vandaka ‘ndumba,’ yo yina kupusaka Yezu na kutuba nde nkento yina “salaka masumu mingi.”​—Luka 7:47.

7, 8. (a) Inki beto lendaka kusala na mambu bonso yina kele ya kusonika na Luka 7:36-38? (b) Inki Simoni kusalaka?

⁷ Yindula ntete kana nge zingaka na ntangu yina mpi nge kuditula na kisika ya Yezu. Inki nge zolaka kusala? Keti nge zolaka kumona yo dyambu ya mpasi nde nkento yina kupusana penepene na nge? Inki mutindu dyambu yai zolaka kusimba luzingu na nge? (Luka 7:45) Keti nge zolaka kumona yo dyambu mosi ya nsoni?

⁸ Kana nge vandaka na kati ya bantu yankaka yina bo bingaka na madya, keti mabanza na nge zolaka ve nsukansuka kukuma bonso yina ya Simoni Mufarize? “Mufarize yina bingaka Yesu, ntangu yandi monaka mambu yina, yandi yantikaka kutuba yandi mosi na ntima nde: ‘Kana ya kieleka muntu yai vandaka profete, yandi zolaka kuzaba kana nkento yai ke simba yandi kele nani, mpi nde nkento yai kele nki mutindu; yandi zolaka kuzaba nde yandi ke salaka kindumba!’” (Luka 7:39) Kansi, Yezu vandaka muntu yina vandaka kuwila bantu mawa. Yandi bakisaka mbote luzingu ya nkento yina mpi yandi bakisaka mpasi yina yandi vandaka na yo. Biblia kesonga beto ve mutindu yandi kudikotisaka na luzingu ya masumu. Ya kyeleka, kana yandi vandaka ndumba, yo kemonana pwelele nde babakala ya mbanza yina, Bayuda yina ya mekudipesaka, kusadisaka yandi ve.

 9. Inki Yezu kusalaka na nima, mpi nki mbuma yo butaka?

⁹ Kansi Yezu vandaka na nzala ya kusadisa yandi. Yandi songaka yandi nde: “Nzambi me lolula nge.” Yandi yikaka dyaka nde: “Lukwikilu na nge me gulusa nge; kwenda mbote.” (Luka 7:48-50) Disolo mesuka awa. Muntu yankaka lenda tuba nde Yezu kusadilaka yandi ve kima mosi ya nene. Kima ya mfunu kele nde, Yezu vutulaka yandi ti lusakumunu na yandi. Keti nge keyindula nde mbala yankaka nkento yango kuvutukilaka nzila na yandi ya luzingu ya mbi? Ntangu beto ketuba nde yo vandaka ve mpidina, beto tala mambu Luka ketuba na nima. Yandi tubaka nde Yezu kutambulaka “na babwala ya nene ti na babwala ya fioti. Yandi vandaka kulonga Nsangu ya Mbote ya Kimfumu ya Nzambi.” Luka kutubaka dyaka nde “bankento ya nkaka” vandaka ti Yezu mpi balongoki na yandi, ‘[bankento] vandaka kupesa bima na bo sambu na kusadisa Yesu ti balonguki na yandi.’ Yo lenda mpi kuvanda ya kyeleka nde nkento yai ya kubalulaka ntima mpi ya kumonisaka ntonda vandaka na kati na bo. Yandi yantikaka kulanda nzila yina kepesaka Nzambi kyese, ti kansasa ya mbote, ti balukanu ya mpa, mpi zola ya mudindu sambu na Nzambi.​—Luka 8:1-3.

Luswaswanu na Kati ya Yezu mpi Bafarize

10. Sambu na nki yo ke mfunu kutadila disolo ya Yezu mpi ya nkento na nzo ya Simoni?

¹⁰ Inki dilongi beto lenda baka na disolo yai ya kitoko? Yo ketedimisa mawi na beto, buna ve? Yindula ntete nde nge kele na kati ya nzo ya Simoni. Inki mutindu nge zolaka kudiwa? Keti nge zolaka kusala mutindu Yezu salaka to nge zolaka kudiwa bonso Farize yina kubingaka yandi na nzo na yandi? Yezu vandaka Mwana ya Nzambi, yo yina beto lenda ve kudiwa mpi kusala mambu bonso yandi salaka. Na ndambu yankaka, beto lenda mpi ve kuyindula nde beto mefwanana na Simoni, Mufarize. Bantu fyoti mpamba lenda monisa lulendo bonso Mufarize.

11. Sambu na nki beto fwete zola ve nde bantu kutula beto ndonga mosi na Bafarize?

¹¹ Na nzila ya kulonguka banzikisa ya Biblia mpi ya musuni, beto lenda tuba nde Bafarize vandaka kudisikisa nde bo kele bangungudi ya mbote ya bantu mpi ya insi. Bo vandaka kundima ve nde Nsiku ya Nzambi vandaka mpenza pwelele mpi bantu vandaka kubakisa yo kukonda mpasi. Bisika yonso yina bo vandaka kubakisa ve Nsiku, bo vandaka kutula bansiku na bo mosi sambu na kukatula mfunu ya kansansa. Bamfumu ya mabundu yai kumekaka na kusadila dibanza ya kuyala bikalulu na mambu yonso, ata na tumambu ya fyotifyoti.a

12. Inki mutindu Bafarize vandaka kudimona bo mosi?

¹² Josephus, Muyuda ya mvu ntete yina vandaka kulonguka mambu melutaka kumonisaka yo pwelele nde Bafarize vandaka kudimona bantu ya ntima ya mbote, mpi nde bo yonso vandaka kulungisa mikumba na bo mbote. Ntembe kele ve nde, mwa bantu fyoti na kati na bo vandaka kusala mutindu yina. Nge lenda yindula mbandu ya Nikodemo. (Yoane 3:1, 2; 7:50, 51) Bilumbu landaka na nima, mwa ndambu na kati na bo kuyambaka nzila ya Bukristu. (Bisalu 15:5) Ntumwa Polo yina vandaka Mukristu kusonikaka sambu na Bayuda yankaka, bonso bayina vandaka Bafarize nde: “Bo ke kudipesaka mingi na Nzambi, kansi yo kele ve sambu na [nzayilu ya sikisiki, NW].” (Roma 10:2) Ya kyeleka, Baevanzile ketubila mutindu bantu vandaka kumona bo​—bantu ya lulendo, bo vandaka kudimona bo mosi bantu ya mbote, kumona kaka bifu ya bankaka, kutubila bankaka mbi, mpi kumona bo mpamba.

Mutindu Yezu Vandaka Kutadila Mambu

13. Inki Yezu kutubaka sambu na Bafarize?

¹³ Yezu kunganinaka balongi ya nsiku ti Bafarize nde bantu ya luvunu. “Bo ke kangisaka kilo mingi, ebuna bo ke tulaka yo na zulu ya ntu ya bantu ya nkaka, kansi bo mosi ke zolaka kusadisa bo ve na kunata yo ata na musapi mosi.” Ee, kilo yina bo vandaka kupesa bantu na ngolo kuvandaka ya kuluta nene mpi ya mpasi. Yezu kubingaka balongi ya bansiku ti Bafarize nde “bazoba.” Muntu yina kele zoba kevandaka kima mosi ya mpasi sambu na bantu. Yezu kubingaka mpi balongi ya bansiku ti Bafarize nde “bamitwadisi yina ke na meso ya kufwa” mpi yandi tubaka nde “beno ke landaka ve Bansiku ya kuluta mfunu: beno ke zolaka kusala bantu mambu ya mbote ve, beno ke wilaka bantu ya nkaka mawa ve, beno kele bantu ya kieleka ve.” Nani lenda zola nde Yezu kubinga yandi nde Mufarize?​—Matayo 23:1-4, 16, 17, 23

14, 15. (a) Mutindu Yezu vandaka ti Matayo Levi kesonga nki na yina metala mitindu Bafarize vandaka kutadila bankaka? (b) Inki malongi ya mfunu beto lenda baka na disolo yai?

¹⁴ Batangi ya masolo ya Baevanzile lenda kumona bikalulu ya mbi ya Bafarize mingi vandaka na yo. Na nima Yezu kubingaka Matayo Levi, muntu yina vandaka kufutisa bantu mpaku, na kukuma longoki, Levi kusalaka feti mosi ya nene sambu na yandi. Disolo yango ketuba nde: “Bafarize ti balongi na bo ya Bansiku, bo vandaka kutonga balonguki ya Yesu. Bo vandaka kuyula bo: ‘Sambu na nki beno ke dia ti ke nwa mesa mosi ti bakalaki ya mpaku ti bantu ya masumu?’ Yesu vutudilaka bo nde: ‘. . . Mono kwisaka ve sambu na kubinga bantu ya mbote, kansi mono kwisaka sambu na kubinga bantu ya masumu sambu bo kubalula ntima.’”​—Luka 5:27-32.

¹⁵ Levi yandi mosi kubakisaka kima yankaka yina Yezu tubaka na okazio yina: “Beno kwenda kulonguka disongidila ya mambu yai kele na Mukanda ya Nzambi: ‘Mono ke zolaka ve nde bantu kupesa mono makabu ya menga, kansi mono ke zolaka nde bantu kuwila bantu ya nkaka mawa.’” (Matayo 9:13) Ata Bafarize vandaka kutuba nde bo kekwikilaka na Masonuku ya baprofete ya Ebreo, bo vandaka kundima ve mambu yina kele na Ozea 6:6. Ntangu bo vandaka kusala masumu, bo vandaka kuzaba mbote nde yo lendaka kuvanda ve na kuwakana ti bulemfu na bansiku ya bambuta. Konso muntu na kati na beto lenda kudiyula nde: ‘Keti bantu yankaka ketubaka nde mono mekangamaka ngolo na mwa bansiku yankaka, bonso yina ya muntu kezolaka nde bantu yankaka kuwa kaka bangindu na yandi mosi? To keti bantu yankaka keyindulaka nde ntetentete mono kewilaka bantu yankaka mawa mpi mono kevandaka mbote?’

16. Inki vandaka nzila ya Bafarize, mpi nki mutindu beto lenda buya kukuma bonso bo?

¹⁶ Kikalulu ya Bafarize vandaka ya kuvutukila mbala na mbala tubifu ya fyotifyoti ya bantu yankaka. Bafarize vandaka kusosa bifu yonso, yo vanda ya kyeleka to yina bo mosi vandaka kuganga. Bo vandaka kutala bantu mbotembote sambu na kunyokula bo mpi kuyibusa bo bifu na bo. Bafarize vandaka kudikumisa sambu na makabu ya matiti, bonso mente, fenuwi, mpi kumini yina bo vandaka kupesa. Bo vandaka kumonisa nde bo kele bantu ya mbote na mutindu na bo ya kulwata mpi bo vandaka kusosa mpila ya kutwadisa insi. Ya kyeleka, kana beto zola nde mambu ya beto kesala kuwakana ti mbandu ya Yezu, beto fwete buya kikalulu ya kusosa ntangu yonso mpi kutubila bifu ya bantu yankaka.

Inki Mutindu Yezu Vandaka Kuzenga Makambu?

17-19. (a) Tendula mutindu Yezu kuzengaka dyambu mosi yina zolaka kuvanda ya kuluta mpasi. (b) Inki kima kukumisaka dyambu yango mpasi? (c) Kana nge vandaka kisika yina nkento yango kupusanaka penepene na Yezu, inki nge zolaka kusala?

¹⁷ Mutindu Yezu vandaka kuzenga makambu vandaka ya kuswaswana ngolo kibeni ti yina ya Bafarize. Beto tadila mutindu Yezu kuzengaka dyambu mosi yina lendaka kuvanda mpenza ya ngolo. Yo vandaka dyambu ya nkento mosi yina vandaka kubasika menga bamvula 12 ya mvimba. Nge lenda kutanga disolo yango na Luka 8:42-48.

¹⁸ Disolo ya Marko ketuba nde nkento yango vandaka “kutekita na boma.” (Marko 5:33) Sambu na nki? Ntembe kele ve nde yandi zabaka nde yandi kufwaka Nsiku ya Nzambi. Levi 15:25-28 ketuba nde nkento yina vandaka kubasika menga bilumbu mingi ntangu yandi memona ntete ngonda ve, nsiku vandaka kusimba yandi tii kuna yo tamana, mpi kuyika dyaka mposo mosi na nima. Konso kima yandi vandaka kusimba mpi konso muntu yina vandaka kusimba yandi vandaka mpi kukuma mvindu. Yo lombaka nde nkento yai kusala mpenza kikesa sambu na kupusana penepene na Yezu. Ntangu beto ketanga disolo yai na nima ya bamvula 2 000, beto kewa mawa ti mpasi sambu na kulemba yina yandi vandaka na yo.

¹⁹ Kana nge vandaka pana kilumbu yina, inki mutindu nge lendaka kutadila dikambu yango? Inki nge zolaka kutuba? Zaba nde Yezu kumonisaka ntima ya mbote, zola, mpi yandi sadisaka nkento yai na mpila mosi ya mbote, yandi yindulaka dyaka ve na mambu ya mbi yina nkento yango kusalaka.​—Marko 5:34.

20. Kana yo lombaka nde beto zitisa Levi 15:25-28 bubu yai, inki mpasi beto zolaka kunwana na yo?

²⁰ Keti beto lenda baka dilongi na disolo yai? Kuditula ntete na kisika ya nkuluntu ya dibundu ya Bukristu bubu yai. Dyaka, yindula kana nde Levi 15:25-28 kuvandaka munsiku ya Bukristu bubu yai mpi mpangi mosi ya nkento ya Mukristu mefwa nsiku yango, mabanza na yandi mekuma kisakasaka mpi yandi kekudimona ya kukonda lusadisu. Inki nge zolaka kusala? Keti nge zolaka kunganina yandi na meso ya bantu sambu na kupesa yandi nsoni? Mbala yankaka nge ketuba nde: “Ah, mu lendaka kusala yo ve! Na kulanda mbandu ya Yezu, mu zolaka kusala kikesa sambu na kumonisa ntima ya mbote, zola, kupesa yandi kyese, mpi kupesa yandi lukumu.” Nge metuba mbote kibeni! Kansi, yo kele mpasi na kusala mutindu yina, na kulanda mbandu ya Yezu.

21. Inki Yezu kulongaka bantu sambu na yina metala Nsiku?

²¹ Yo kele kyeleka nde bantu vandaka kupema, kubaka ngolo mpi kikesa na Yezu. Kisika yina Nsiku ya Nzambi vandaka ya kutendula mbote, yo vandaka kubikala kaka mutindu yo yina. Kana yo vandaka kumonika bonso yo ketubila bantu na kimvuka, yo vandaka kulomba nde bo sadila mpenza kansansa na bo mpi bo lendaka kumonisa zola na bo na Nzambi na badesizio yina bo vandaka kubaka. Nsiku kuvandaka ve ngolo na kuzitisa. (Marko 2:27, 28) Nzambi kuzolaka bantu na yandi, yandi vandaka kusala kukonda kulemba sambu na mambote na bo, mpi yandi vandaka na luzolo ya kuwa mawa ntangu bo vandaka kulemba. Yezu vandaka mpi mutindu yina.​—Yoane 14:9.

Bambuma Yina Malongi ya Yezu Kubutaka

22. Kulonguka mambu yina Yezu vandaka kulonga kusadisaka balongoki na yandi na kumonisa bikalulu ya nki mutindu?

²² Bantu yina kuwaka malongi ya Yezu mpi kukumaka balongoki kumonaka kyeleka ya mambu yai yandi tubaka nde: “Kilo yina ya mono ta pesa beno yo kele mpasi ve na kunata yo, sambu yo kele kilo mingi ve.” (Matayo 11:30) Yezu vandaka ve kupesa bantu kizitu, to kunyokula bo. Bo vandaka na kimpwanza, na kyese, mpi bo vandaka kutula ntima na kuwakana yina bo vandaka na yo ti Nzambi mpi ti bantu yankaka. (Matayo 7:1-5; Luka 9:49, 50) Na nsadisa na yandi bo longukaka nde kuvanda ntwadisi ya kimpeve ketendula kukatula bantu yankaka kilo, kumonisa kudikulumusa ya mabanza mpi ya ntima.​—1 Korinto 16:17, 18; Filipi 2:3.

23. Inki dilongi ya mfunu balongoki ya Yezu kubakaka mutindu bo vandaka ti yandi mpi nsukansuka yo pusaka bo na kusala inki?

²³ Dyaka, bantu mingi vandaka kudipesa mpasi mingi sambu na mfunu ya kuwakana ti Yezu mpi ya kulanda bikalulu yina yandi vandaka kumonisa. Yandi songaka balongoki na yandi nde: “Mono ke zolaka beno mutindu Tata ke zolaka mono; beno zinga na kuzola na mono. Kana beno landa bansiku na mono, beno ta zinga na kuzola na mono, mutindu mono me landaka bansiku ya Tata na mono ti ke zingaka na kuzola na yandi.” (Yoane 15:9, 10) Kana bantu yina vandaka bansadi ya Nzambi vandaka na luzolo ya kununga na kisalu na bo, yo lombaka nde bo sadila mbotembote mambu yina Yezu longaka bo, na kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga mambu yina metala nsangu ya mbote ya Nzambi mpi kuvanda mbote ti bantu ya dibuta mpi banduku. Mutindu bampangi vandaka kukuma mingi na kati ya mabundu, bo vandaka na mfunu ya kuyibuka mbala na mbala nde nzila ya Yezu vandaka ya mbote. Mambu yina yandi longaka vandaka kyeleka, mpi mambu yonso yina bo vandaka kumona na luzingu na yandi vandaka kibeni ya kutudila ntima.​—Yoane 14:6; Efezo 4:20, 21.

24. Na kulanda mbandu ya Yezu, inki mambu beto fwete kusimba na ntima?

²⁴ Mutindu nge ketadila sesepi yai mwa mambu beto melonguka, keti nge memona mambu ya nge lenda tomisa na luzingu? Keti nge kendima nde ntangu yonso Yezu vandaka kuyindula, kulonga, mpi kusadila mambu yonso mbotembote? Kana mpidina, vanda na kikesa. Bangogo na yandi ya kepesa beto kikesa kele yai: “Ntangu yai beno me zaba mambu yina; kana beno sala mpidina, beno ta vanda na kiese.”​—Yoane 13:17.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

• Kuvanda longoki ya Yezu ketendula nki sambu na nge?

• Inki mutindu Yezu vandaka kuzinga ti bantu?

• Inki beto lenda longuka na mutindu ya kulonga ya Yezu?

• Na nki mutindu Bafarize keswaswana ti Yezu?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 16]

Luswaswanu ya nene kibeni vandaka na mutindu Yezu vandaka kuzinga ti bantu ti yina ya Bafarize!