Keti Beno Ketulaka Ngolo na Kusonga Luzitu?

“Beno tula ngolo na kusonga luzitu na beno.”​—ROMA 12:10.

 1. Inki kemonanaka dyaka ve mingi na bisika mingi na nsi-ntoto?

NA BANSI yankaka, sambu na kumonisa luzitu na bo, baleke kevandaka ti kikalulu ya kubikala ya kufukama kana bo kele na lweka ya bambuta yina mevanda. Na mutindu yina, bo kemonanaka ve nda kuluta bambuta. Na babwala yai, bantu kemonaka mpi nde yo kele kukonda luzitu kana leke mepesa mbuta mukongo. Ata bo kemonisaka luzitu na mitindu mingi na babwala ya kuswaswana, mutindu yai ya kumonisa luzitu keyibusa beto Nsiku ya Moize. Yo vandaka ti ntuma yai: “Zitisa mbuta-muntu yina me nunaka.” (Levi 19:32) Yo kele mawa na kumona nde na bisika mingi bantu kezitisaka dyaka ve bantu yankaka. Ya kyeleka, bubu yai kukonda luzitu kemonanaka na bisika yonso.

 2. Ndinga ya Nzambi ketela beto na kuzitisa banani?

² Ndinga ya Nzambi kepesaka valere mingi na kumonisa luzitu. Yo ketela beto na kuzitisa Yehowa ti Yezu. (Yoa. 5:23) Biblia kelongisila beto mpi na kuzitisa bantu ya dibuta na beto ti bampangi-Bakristu mpi bantu yankaka ya kele ve na kati ya dibundu. (Roma 12:10; Ef. 6:1, 2; 1 Pie. 2:17) Inki kele mwa mitindu ya beto kemonisaka nde beto kezitisaka Yehowa? Inki mutindu beto kemonisaka luzitu ya mudindu na bampangi-Bakristu ya babakala ti ya bankento? Bika beto tadila bangyufula yai mpi bangyufula yankaka ya mfunu.

Zitisa Yehowa mpi Zina na Yandi

 3. Inki kele mutindu mosi ya mfunu ya kuzitisa Yehowa?

³ Mutindu mosi ya mfunu ya kuzitisa Yehowa kele kumonisa luzitu ya mbote sambu na zina na yandi. Ya kyeleka, beto kele bantu ya kenataka “zina na yandi.” (Bis. 15:14) Yo kele mpenza lukumu na kunata zina ya Yehowa, Nzambi nkwa-ngolo yonso. Profete Mishe kutubaka nde: “Sambu bantu yonso, bo, tatambulaka na zina ya nzambi na bo, kansi beto, beto tatambulaka na zina ya Yehowa Nzambi na beto tii kuna ntangu ya kukonda nsuka, ee mvula na mvula.” (Mis. 4:5, NW) Beto ‘ketambulaka na zina ya Yehowa’ ntangu beto kesalaka ngolo na kuzinga konso kilumbu na mutindu yina kepesaka lukumu na zina ya beto kenataka. Mutindu Polo kuyibusaka Bakristu ya Roma, kana beto kezinga ve na kuwakana ti nsangu ya mbote ya beto kelongaka, bantu ‘tavwenza’ to takonda luzitu na zina ya Nzambi.​—Roma 2:21-24.

 4. Inki mutindu beno ketadilaka dibaku ya kuta kimbangi ya Yehowa?

⁴ Beto kezitisaka mpi Yehowa na kisalu na beto ya kuta kimbangi. Na ntangu ya ntama, Yehowa kulombaka bantu ya Izraele na kuvanda bambangi na yandi, kansi bo lungisaka ve mukumba yina. (Yez. 43:1-12) Mbala mingi bo vandaka kukolama na Yehowa mpi “bo vandaka kupesa yandi makasi.” (Nk. 78:40, 41) Nsukansuka, Yehowa vandaka kundima dyaka ve dikanda yina. Kansi bubu yai, beto kele ti dibaku ya mbote ya kuta kimbangi ya Yehowa mpi ya kuzabisa zina na yandi. Beto kesalaka yo sambu beto kezolaka yandi mpi kezolaka nde zina na yandi kusantisama. Inki mutindu beto lendaka kuyambula kusamuna ntangu beto mezaba kyeleka ya metala Tata na beto ya zulu mpi balukanu na yandi? Beto keyindulaka bonso ntumwa Polo ntangu yandi tubaka nde: “Yina kele kisalu ya mono fweti sala kaka. Kana mono ke zabisaka ve nsangu ya mbote mono zolaka kumona mawa!”​—1 Kor. 9:16.

 5. Inki mutindu kukwikila na Yehowa kewakana ti kuzitisa yandi?

⁵ Muyimbi-bankunga Davidi kutubaka nde: “Bantu yina kuzaba nge Mfumu Nzambi, bo ta tula nge ntima; nge ke buyaka ve muntu yina ke kwisa na nge.” (Nk. 9:11) Kana beto mezaba mpenza Yehowa mpi kebaka zina na yandi ti luzitu sambu na mambu yina yo ketendula, beto tatudila yandi ntima kaka mutindu bansadi na yandi ya kwikama ya ntama kusalaka. Kutudila Yehowa ntima mpi kukwikila na yandi kele mutindu yankaka ya kuzitisa yandi. Beno simba mutindu Ndinga ya Nzambi kewakanisa kutula ntima na Yehowa ti kuzitisa yandi. Ntangu bantu ya Izraele ya ntama kutudilaka yandi ve ntima, Yehowa kuyulaka Moize nde: “Tii nki ntangu bantu yai ta bika kufinga mono? Keti bo ta buyaka kaka konso ntangu na kutula mono ntima, ata mono me sala bidimbu mingi na meso na bo yina ke songa ngolo na mono?” (Kut. 14:11) Kansi kana beto mezaba ve Yehowa mpi kebaka ve zina na yandi ti luzitu, beto tatudila yandi ve ntima. Kana beto ketula ntima na Yehowa sambu yandi kutanina mpi kusadisa beto na ntangu ya mpasi, beto tamonisa nde beto kezitisaka yandi.

 6. Inki kepusaka beto na kumonisa luzitu ya mudindu sambu na Yehowa?

⁶ Yezu kumonisaka nde kuzitisa Yehowa fwete katuka na ntima. Ntangu yandi vandaka kutubila bantu yina lusambu na bo kuvandaka ve ya masonga, Yezu kuvutukilaka mambu yai ya Yehowa kutubaka: “Bantu yai ke zitisaka mono kaka na munoko, kansi na ntima ve.” (Mat. 15:8) Luzitu ya kyeleka sambu na Yehowa kekatukaka na zola ya masonga sambu na yandi. (1 Yoa. 5:3) Mpi beto keyibukaka lusilu yai ya Yehowa: “Mono ta zitisaka muntu yina ta zitisaka mono.”​—1 Sam. 2:30.

Bankengi Kezitisaka Bankaka

 7. (a) Sambu na nki bampangi yina kele ti mikumba fwete zitisa bantu yina kele na nsi ya lutwadisu na bo? (b) Inki mutindu Polo kumonisaka luzitu na bampangi-Bakristu?

⁷ Ntumwa Polo kulongisilaka bampangi-Bakristu nde: “Beno tula ngolo na kusonga luzitu na beno.” (Roma 12:10) Bampangi yina kele ti mikumba na dibundu fwete pesa mbandu na yina metala kuzitisa bantu yina kele na nsi ya lutwadisu na bo. Na dyambu yai, bampangi yina kele ti mikumba ya nene fwete landa mbandu ya Polo kupesaka. (Tanga 1 Tesalonika 2:7, 8.) Bampangi ya mabundu yina Polo kutalaka kuzabaka nde yandi zolaka ve ata fyoti kulomba bo na kusala mambu yina yandi mosi lendaka ve kusala. Polo kumonisaka luzitu sambu na bampangi-Bakristu, mpi na nima bo kumaka kuzitisa yandi. Ntangu Polo kutubaka nde: “Ebuna mono ke bondila beno na kulanda mbandu na mono,” beto lenda ndima nde bampangi mingi kundimaka yo na luzolo yonso sambu yandi pesaka mbandu ya mbote.​—1 Kor. 4:16.

 8. (a) Inki kele mutindu mosi ya mfunu yina Yezu kumonisaka luzitu na balongoki na yandi? (b) Inki mutindu bankengi lenda landa mbandu ya Yezu bubu yai?

⁸ Mutindu yankaka yina mpangi ya kele ti mukumba kemonisaka luzitu sambu na bantu yina kele na nsi ya lutwadisu na yandi kele kupesa bo bikuma ya kepusa yandi na kulomba bo na kusala kima mosi buna to ya kupesa bo lutwadisu. Kana yandi kesala mpidina, yandi kelanda mbandu ya Yezu. Mu mbandu, ntangu yandi songaka balongoki na yandi na kusamba sambu Nzambi kutinda bansadi mingi na kisalu ya kukatula bambuma, Yezu kusongaka bo sambu na nki. Yandi tubaka nde: “Bambuma mingi kele na bilanga, kansi bantu ya kisalu kele mingi ve sambu na kukatula yo. Beno bondila munkwa-bilanga na kutinda bantu ya nkaka ya kisalu sambu na kukatula bambuma na yandi.” (Mat. 9:37, 38) Mutindu mosi, ntangu yandi songaka balongoki na yandi na ‘kukangula meso,’ yandi pesaka bo kikuma ya yandi lombaka bo na kusala mpidina. Yandi tubaka: “Sambu beno kuzaba ve nki kilumbu Mfumu na beno ta kwisa.” (Mat. 24:42) Mbala mingi, Yezu vandaka kuzabisa balongoki na yandi kaka ve mambu ya bo fwete sala kansi mpi sambu na nki bo fwete sala yo. Na mutindu yina, yandi pesaka bo luzitu mpi lukumu. Yai mbandu ya mbote mpenza yina bankengi fwete landa!

Zitisa Dibundu ya Yehowa mpi Lutwadisu na Yo

 9. Kuzitisa dibundu ya Bukristu ya ntoto ya mvimba mpi mimonisi na yo kemonisaka inki? Tendula.

⁹ Sambu na kuzitisa Yehowa, beto fwete zitisa mpi dibundu ya Bukristu ya ntoto ya mvimba ti mimonisi na yo. Kana beto kelanda bandongisila ya Biblia ya kekatukaka na kimvuka ya mpika, beto tamonisa luzitu na ngidika ya Yehowa. Na dibundu ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete, ntumwa Yoane kumonaka mfunu ya kunganina bantu yina vandaka ve kuzitisa bampangi yina bo ponaka. (Tanga 3 Yoane 9-11.) Bangogo ya Yoane kemonisa nde bo vandaka kukonda luzitu kaka ve na bankengi mpamba kansi mpi na malongi ti lutwadisu na bo. Yo kele kyese mingi sambu Bakristu mingi kuvandaka ve mutindu yina. Ntangu bantumwa kuvandaka na luzingu, na kimvuka bampangi vandaka kumonisa luzitu ya mudindu na bantu yina vandaka kutwadisa bo.​—Filp. 2:12.

10, 11. Tendula na nsadisa ya Masonuku sambu na nki yo mefwana nde bantu yankaka kuvanda ti mwa kiyeka na dibundu ya Bukristu.

¹⁰ Bantu yankaka kuyindulaka nde sambu Yezu kusongaka balongoki na yandi nde “beno [yonso] kele bampangi,” ata muntu mosi ve fwete vanda ti kiyeka na dibundu ya Bukristu. (Mat. 23:8) Kansi, Masonuku ya Kiebreo ti ya Kigreki kele ti bambandu ya babakala mingi yina kuvandaka ti kiyeka ya Nzambi kupesaka bo. Disolo ya batata ya mabuta, bazuzi, mpi bantotila na kati ya Baebreo ya ntama kepesa banzikisa mingi ya kemonisa nde Yehowa kepesaka lutwadisu na nzila ya bantu ya yandi keponaka. Ntangu bantu vandaka ve kuzitisa mbote-mbote bantu yina yandi ponaka, Yehowa vandaka kupesa bo ndola.​—2 Bant. 1:2-17; 2:19, 23, 24.

¹¹ Na mutindu mosi, Bakristu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kundima kiyeka ya bantumwa. (Bis. 2:42) Mu mbandu, Polo kupesaka bampangi na yandi lutwadisu. (1 Kor. 16:1; 1 Tes. 4:2) Kansi, yandi lemfukaka mpi na luzolo yonso na bantu yina vandaka ti kiyeka na zulu na yandi. (Bis. 15:22; Gal. 2:9, 10) Ya kyeleka, Polo kuvandaka ti dibanza ya mbote na yina metala kiyeka na dibundu ya Bukristu.

12. Inki malongi zole ya ketadila kiyeka beto lenda longuka na bambandu ya ke na Biblia?

¹² Beto kelonguka malongi zole. Ya ntete, Masonuku kepesa “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” na nzila ya Nto-Kimvuka na yandi, nswa ya kupona bantu yina fwete vanda ti kiyeka, mpi bo keponaka bantu yankaka sambu na kuvanda ti kiyeka na zulu ya bantu yankaka ya bo meponaka. (Mat. 24:45-47, NW; 1 Pie. 5:1-3) Ya zole, beto yonso ti bampangi yina bo meponaka, fwete zitisa bantu yina kele ti kiyeka na zulu na beto. Ebuna, inki kele mwa mitindu ya sikisiki ya beto lenda zitisa bantu yina kele ti kiyeka na dibundu ya Bukristu ya ntoto ya mvimba?

Zitisa Bankengi-Ntambudi

13. Inki mutindu beto lenda monisa luzitu na mimonisi ya dibundu ya Bukristu ya bilumbu na beto?

¹³ Polo kutubaka nde: “Bampangi, beto ke lomba beno na kuzitisa bantu yina ke salaka [ngolo] na kati na beno, bayina ya Mfumu Yesu solaka na kutwadisa beno ti kulonga beno. Beno songa bo luzitu ya kuluta nene, beno songa bo mpi nde beno ke zolaka bo mingi sambu na kisalu ya bo ke salaka. Beno zinga na ngemba na kati na beno.” (1 Tes. 5:12, 13) Beto fwete tanga bankengi-ntambudi na kati ya bantu yina ‘kesalaka ngolo.’ Yo yina, bika beto pesa bo “luzitu ya kuluta nene.” Mutindu mosi ya kusala yo kele kundima bandongisila na bo na ntima ya mvimba. Kana nkengi-ntambudi mosi kupesa beto lutwadisu ya mekatuka na kimvuka ya mpika ya kwikama, “mayele yina ke katukaka na zulu” tapusa beto na kuvanda ya kuyilama na ‘kulemfuka.’​—Yak. 3:17.

14. Inki mutindu dibundu kemonisaka nzikisa ya luzitu ya masonga na bankengi-ntambudi, mpi nki mbuma yo kebasisaka?

¹⁴ Inki beto tasala kana yandi songa beto na kusala mambu na mutindu yina meswaswana ti mutindu beto meyikanaka na kusala? Bantangu yankaka kumonisa luzitu kelombaka nde beto nwanisa mpusa ya kubuya nde, “Awa beto kesalaka ve mambu mutindu yina” to, “Dibanza yai lenda sadisa na bisika yankaka kansi na dibundu na beto ve.” Olie ya kusala mutindu yina, beto kesalaka ngolo na kulemfuka. Kuyibuka ntangu yonso nde dibundu kele ya Yehowa mpi nde Yezu kele Mfumu na yo tasadisa beto na kusala mutindu yina. Kana beto ndima ti kyese yonso lutwadisu ya nkengi-ntambudi mpi kusadila yo na dibundu, yo tamonisa pwelele nde beto kele ti luzitu ya masonga. Ntumwa Polo kusikisaka bampangi ya Korinto sambu bo lemfukaka na lutwadisu yina Tito, nkuluntu ya nzenza, kupesaka bo. (2 Kor. 7:13-16) Bubu yai, beto lenda ndima mpi nde luzolo ya mbote ya beto kemonisaka na kusadila lutwadisu ya kekatukaka na bankengi-ntambudi kesadisaka na kyese ya beto kebakaka na kisalu ya kusamuna.​—Tanga 2 Korinto 13:11.

“Beno Zitisa Bantu Yonso”

15. Inki kele mwa mitindu ya beto kezitisaka bampangi-Bakristu?

¹⁵ Polo kusonikaka nde: “Kunganina mbuta-muntu ve, kansi tubila yandi mutindu nge ke tubilaka tata na nge. Sala na bana-babakala mutindu nge ke salaka na bampangi na nge ya babakala. Sala na bankento yina kele bambuta mutindu nge ke salaka na mama na nge, sala mpi na kinzambi yonso na bana-bankento mutindu nge ke salaka na bampangi na nge ya bankento. Na luzitu yonso nge fweti sadisa bamifwidi ya bankento.” (1 Tim. 5:1-3) Ya kyeleka, Ndinga ya Nzambi kelongisila beto na kuzitisa konso muntu na dibundu ya Bukristu. Ebuna, inki nge tasala kana nge kewakana ve ti mpangi mosi? Keti yo fwete pusa nge na kuzitisa dyaka ve mpangi na nge Mukristu? To keti nge lenda soba mabanza na nge na kundimaka bikalulu ya mbote ya Bukristu ya nsadi yina ya Nzambi? Mingimingi, bampangi yina kele ti kiyeka fwete zitisaka bampangi na bo ntangu yonso, kansi ve “kuyala bantu yina ya Nzambi pesaka [bo] na kutala.” (1 Pie. 5:3) Ya kyeleka, na dibundu ya Bukristu, yina bantu kezabanaka na zola ya masonga yina kevandaka na kati ya bantu na yo, beto kele ti mabaku mingi ya kuzitisana.​—Tanga Yoane 13:34, 35.

16, 17. (a) Sambu na nki yo kele mfunu na kuzitisa kaka ve bantu yina beto kelongaka kansi mpi bambeni? (b) Inki mutindu beto kezitisaka “bantu yonso”?

¹⁶ Ya kyeleka, beto kezitisaka kaka ve bantu yina kele na dibundu ya Bukristu. Polo kusonikilaka Bakristu ya bilumbu na yandi nde: “Ntangu yonso ya beto ke mona mpila, beto sala bantu yonso mbote.” (Gal. 6:10) Kansi, kusadila munsiku yai lenda vanda mpasi kana nduku ya kisalu to ya nzo-nkanda kesadila beto mambu kukonda luzitu. Na bantangu yina, beto fwete yibuka bangogo yai: “Kumona mpasi ve sambu na bantu yina ke salaka mbi.” (Nk. 37:1) Kusadila ndongisila yina tasadisa beto na kulanda kusala mambu na luzitu yonso ata na bambeni. Mutindu mosi, ntangu beto kesamuna, kuditadila na kudikulumusa yonso lenda sadisa beto na kupesa mvutu “na malembe ti na luzitu.” (1 Pie. 3:15, 16) Nkutu mutindu na beto mpi kulwata na beto lenda monisa nde beto kezitisaka bantu yina beto kelongaka.

¹⁷ Ya kyeleka, yo vanda beto kesala mambu ti bampangi-Bakristu to ti bantu ya kele ve na dibundu, beto fwete sala ngolo na kusadila ndongisila yai: “Beno zitisa bantu yonso, beno zola bampangi na beno bakristo, beno tina Nzambi boma, beno zitisa mpi ntotila.”​—1 Pie. 2:17.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

Inki mutindu beto kemonisaka luzitu na:

• Yehowa?

• Bankuluntu mpi bankengi-ntambudi?

• Konso muntu ya dibundu?

• Bantu yina beto kelongaka?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

Bakristu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kuzitisa lutwadisu ya nto-kimvuka

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Bankuluntu na konso insi kezitisaka bankengi-ntambudi, yina Nto-Kimvuka meponaka