Beno nunga na luzingu na beno!
“Kiese na muntu yina ke ndimaka ve ngindu ya bantu ya mbi . . . Mambu yonso ya yandi ke salaka ke vandaka mbote [“tanunga,” NW].”—NKUNGA 1:1, 3.
1. (a) Kununga ketendulaka nki sambu na batoko mingi ya inza? (b) Inki mutindu Biblia ketendula muntu yina menungaka na luzingu?
KUNUNGA—inki ngogo yai ketendula sambu na nge? Toko mosi ya bakala tubaka nde: “Lukanu na mono ya kuluta mfunu kele ya kununga na kusala mumbongo mosi ya mbote.” Toko mosi ya nkento tubaka nde: “Lukanu na mono ya ntete ya mono kesosaka kele kuvanda ti luzingu ya kyese na dibuta.” Kansi, toko yankaka ya nkento ketuba nde: “Lukanu ya ntete ya mono kesosaka na luzingu kele ya kuzwa nzo mosi ya kitoko, kaminyo mosi ya kitoko . . . Mono kebanzaka kaka na bampusa na mono mosi.” Dyambu ya mpasi kele nde kununga ya kyeleka kekatukaka ve na mbongo, to na dibuta, to na kisalu yina bo kefutaka mbote. Na Nkunga 1:1-3, beto ketanga nde: “Kiese na muntu yina ke ndimaka ve ngindu ya bantu ya mbi, . . . kansi yandi ke monaka kiese na bansiku ya Mfumu Nzambi . . . Mambu yonso ya yandi ke salaka ke vandaka mbote.”
2. Wapi beto tazwa kununga ya kyeleka na luzingu, mpi nki kele nzila mosi kaka ya kesadisaka na kuzwa yo?
2 Awa Biblia kesila dyambu mosi yina ata muntu mosi ve lenda pesa nge—kununga ya kyeleka na luzingu! Kansi yo ketubila ve mambote yina mbongo lenda pesa. Biblia yo mosi kekebisa beto nde: “Kuzola mbongo mingi ke bendaka mambu ya mbi ya mutindu na mutindu.” (1 Timoteo 6:10) Muntu kenungaka mbote na luzingu kana yandi kesepedisa Nzambi mpi yandi kelanda bansiku na Yandi. Kima yankaka kele ve ya lenda pesa muntu kyese ti mambote ya kyeleka na luzingu! Mbala yankaka dibanza ya kulanda bansiku ya Yehowa ti ya kuzitisa mambu yina bo kesonga nge na kusala keyangidikaka nge ve. Kansi, Yezu tubaka nde: “Kiese na bantu yina ke zabaka na ntima na bo nde bo kele bansukami mpenza [na kimpeve, NW].” (Matayo 5:3) Nge ndima yo to ve, zaba nde Nzambi salaka nge ti mpusa ya mambu ya kimpeve. Yo kele mpusa ya ngolo yina kepesaka muntu nzala ya kuzaba Nzambi mpi ya kubakisa balukanu na yandi. Yo yina, nge lenda mona kyese ya kyeleka kaka kana nge melungisa bampusa yina mpi kana nge kelanda “bansiku ya Mfumu Nzambi.”
Sambu na nki beto kele na mfunu ya bansiku ya Nzambi?
3. Sambu na nki beto fwete vanda na kyese nde Yehowa ‘kusonga nzila na makulu na beto’?
3 Profete Yeremia sonikaka nde: “Mfumu Nzambi, mono zaba nde ke na muntu ve lenda sola nzila na yandi mosi, ke na muntu ve lenda songa nzila na makulu na yandi ntangu yandi [ke] tambula.” (Yeremia 10:23) Dyambu yai kele kyeleka sambu na bantu yonso, nge vanda leke to mbuta. Beto kekondaka mayele mpamba ve, eksperiansi, ti nzayilu ya kutwadisa bitambi na beto ; kansi beto kele ve ti nswa ya kusala yo. Na Kusonga 4:11, Biblia ketuba nde: “Nge Mfumu Nzambi na beto, nge me lunga na kubaka lukumu, luzitu ti ngolo. Sambu nge muntu salaka bima yonso; bima yonso ke zingaka, bo ke na moyo kaka sambu na luzolo na nge.” Ngangi na beto, Yehowa, kele ‘nto ya luzingu.’ (Nkunga 36:10 [36:9, NW]) Ebuna, yandi zaba mbote kuluta bantu yonso nki mutindu beto fwete sadila luzingu na beto. Yo yina yandi tulaka bansiku, sambu na kukatula beto ve kyese, kansi sambu na mambote na beto mosi. (Yezaya 48:17) Buya nsiku ya Nzambi, ebuna nge takudikotisa nge mosi na mpasi.
4. Sambu na nki baleke mingi kibeni kebebisaka luzingu na bo?
4 Mu mbandu, keti nge mekudiyulaka ntete sambu na nki baleke mingi kebebisaka luzingu na bo na dyamba ti bankisi yina kelausaka, na kuvukanaka ti bantu yina kebebisaka bikalulu na bo mpi na mambu yankaka ya mbi? Nkunga 36:2, 3 (1, 2, NW) ketendula nde: “Ngindu ya mbi ke kotaka na kati ya ntima ya muntu ya mbi; yandi ke buyaka Nzambi, yandi ke tinaka yandi boma mpi ve. Yandi ke monaka nde mambu ya yandi ke salaka kele mbote mpenza, yo yina mpila kele ve ya kundima mbi na yandi to ya kubuya yo.” Sambu baleke ‘ke tinaka Nzambi boma ve,’ mingi na kati na bo kekudikusaka nde luzingu ya mbi lenda natila bo ve ata kima mosi ya mpasi. Kansi, nsukansuka, bo kemonaka kyeleka ya munsiku yai ya kevandaka kaka masonga: “Beno kudikusa ve, sambu bo ke sekaka Nzambi ve. Muntu ke katulaka bambuma yina ya yandi ke kunaka. Sambu muntu yina ke kunaka bambuma ya kimuntu, yandi ta katula bambuma ya lufwa; Kansi muntu yina ke kunaka bambuma ya kimpeve, yandi ta katula bambuma ya kimpeve, disongidila nde moyo ya mvula na mvula.”—Galatia 6:7, 8.
‘Mutindu ya kutanga bilumbu’
5, 6. (a) Sambu na nki baleke fwete ‘tangaka bilumbu na bo,’ mpi yo kezola kutuba nki? (b) ‘Kuyindula Muntu yina salaka nge’ kezola kutendula nki?
5 Inki mutindu nge lenda nunga na luzingu na nge mpi ‘kubuka luzingu ya mvula na mvula’? Moize kusonikaka nde: “Beto ke zingaka bamvula makumi nsambwadi, kana beto me kuma bamvula makumi nana, tuba nde beto kele ngolo . . . kubika fioti, luzingu ke mana, beto ke kwenda.” (Nkunga 90:10) Ziku, nge keyindulaka kibeni ve lufwa. Ya kyeleka, baleke mingi kezingaka bonso nde bo tafwa ve. Kansi Moize ketubila beto pwelele kyeleka yai ya mpasi nde luzingu kele nkufi. Mpila kele mpi ve ya kutuba na sikisiki yonso nde beto tazinga bamvula 70 to 80. “Ntangu ti mambu ya kukonda kukana” lenda sukisa luzingu ya bantu yina kele baleke mpi na mavimpi ya mbote. (Longi 9:11, NW) Ebuna, nki mutindu nge tasadila luzingu ya kitoko ya nge kele na yo sesepi yai? Moize kusambaka mutindu yai: “Mbote nge longa beto [mutindu ya kutanga bilumbu na beto, NW], mpidina beto ta kuma mayele.”—Nkunga 90:12.
6 Kutanga bilumbu na nge kezola kutuba nki? Yo kezo tuba ve nde nge fwete yindula yindulaka bamvula ikwa nge tazinga. Moize vandaka kusamba nde Yehowa kulonga bantu na Yandi mutindu bo fwete sadila bilumbu yina bo mebikala na yo na mutindu mosi ya kepesa Yandi lukumu. Keti nge ketangaka bilumbu ya luzingu na nge, disongidila, kumona konso kilumbu bonso okazio mosi ya kitoko ya nge lenda sadila sambu na kukembila Nzambi? Biblia kepesa baleke nsyamisa yai: “Beno mona mpasi ve to mawa na ntima, beno ta vanda diaka ve baleki tii kuna. Kileki ti mambu na yo, yo mpi kele ka yo mpamba. Yo yina beno yindula Muntu yina salaka beno ntangu beno kele kaka baleki.” (Longi 11:10–12:1) Kuyindula Ngangi na beto ketendula mambu mingi, yo ketendula kaka ve kuyindula nde yandi kele. Ntangu muntu ya mbi yina kubondilaka Yezu nde, ‘Yindula mono ntangu nge takota na kimfumu na nge,’ yandi lombaka ve nde Yezu kuyibuka kaka zina na yandi, kansi yandi zolaka nde Yezu kusala mambu mingi sambu na yandi. Yandi zolaka nde Yezu kusala kima mosi, yandi futumuna yandi! (Luka 23:42; fwanisa ti Kuyantika 40:14, 23; Yobi 14:13.) Mutindu mosi mpi, kuyindula Yehowa kelomba kusala kima, kusala mambu yina kesepidisaka yandi. Keti nge lenda tuba nde nge keyindulaka Yehowa?
Kulula ve bantu ya mbi
7. Sambu na nki baleke mingi kebuyaka na kuyindula Ngangi na bo? Pesa mbandu mosi.
7 Baleke mingi kebuyaka na kuyindula Yehowa sambu bo kemonaka nde kukuma Mbangi kepesaka ve nzila na kusala mambu mingi. Mpangi mosi ya bakala na Espagne keyibuka mutindu yandi vandaka kuyindula ntangu yandi vandaka leke: “Inza vandaka kubenda mono sambu kyeleka vandaka kumonana mpasi mpi ngolo na kulanda. Yo vandaka kutendula kuvanda kisika mosi, kulonguka, kukwenda na balukutakanu, kulwata kravati. Yai bima ya mono vandaka kuzola ve na kusala.” Keti ntangu yankaka nge kemonaka nde nge kekonda bima mingi sambu nge kesadila Nzambi? Ziku nge tayituka na kuwa nde musoniki mosi ya Biblia vandaka ti bangindu ya mutindu yina mpi. Kana nge mezola, kangula Biblia na nge mpi tanga Nkunga 73.
8. Sambu na nki Asafi “vandaka kimpala mingi na kumona bantu ya mbi”?
8 Bika beto tadila nkunga yai na bunda. Verse ya 2 ti ya 3 ketuba nde: “Kansi kubika fioti mono zolaka kuvila nzila, mono zolaka kubuya Nzambi. Sambu mono vandaka kimpala mingi na kumona bantu ya mbi ke kudinangula ti kuzinga mbote.” Bangogo na yo ya luyantiku ketubaka nde muntu kusonikaka nkunga yai kele Asafi. Yandi vandaka Levi mosi ya vandaka kuyimba mingi mpi yandi zingaka ntangu mosi ti Ntotila Davidi. (1 Bansangu 25:1, 2; 2 Bansangu 29:30) Ata yandi vandaka kusala na tempelo ya Nzambi, yandi “vandaka kimpala” na bantu yina vandaka kudisikisa sambu na luzingu na bo ya kuvweza nsiku. Mambu vandaka bonso nde yo vandaka kukwendila mbote sambu na bo; bo vandaka kumonana bonso bo kezinga na ngemba mpi na lutaninu. Kansi na kuta masonga, kununga na bo ya meso vandaka ya kufuluka ti ‘mambu ya mbi ya kebasikaka na ntima na bo.’ (Baverse 5, 7) Bo vandaka kutubila mambu ya bo vandaka kusala na mutindu mosi ya ‘kudisonga,’ disongidila, na lulendo yonso. (Verse 8) ‘Bo vandaka kuyindula nde bo ke bamfumu na kupesa bansiku na bantu ya nkaka awa na nsi-ntoto ti na kusaula Nzambi kuna na zulu.’ Bo vandaka kuzitisa ata muntu mosi ve, yo vanda na zulu to na ntoto.—Verse 9.
9. Inki mutindu baleke yankaka yina kele Bakristu bubu yai lenda kudiwa bonso Asafi?
9 Mbala yankaka yo lenda vanda mutindu mosi sambu na banduku na nge ya nzo-nkanda. Nge lenda wa mutindu bo kekudisikisa kukonda nsoni sambu na mansoni ya bo kesalaka, bimvuka na bo ya bantu ya nku, mpi mutindu bo kenwaka malafu ya ngolo ti dyamba ti bankisi yina kelausaka. Kana nge fwanisa luzingu na bo yina kele ti byese ya meso ti nzila ya kukangama yina nge fwete landa sambu nge kele Mukristu, ntangu yankaka nge lenda wa ‘kimpala sambu na bantu yina ya mbi.’ (Matayo 7:13, 14) Asafi yandi mosi kubakisaka dyambu yai yo yina, yandi tubaka nde: “Mono me tulaka ngolo nde nsiku kusimba mono ve, mono me katulaka maboko na mono na kusala mambu ya mbi, keti mambu yai yonso ya mono salaka kele mpamba? Mono ke monaka mpasi konso kilumbu.” (Baverse 13, 14) Ee, yandi kumaka kumona mpamba mfunu ya kusadila Nzambi mpi ya kuvanda ti luzingu yina kezitisa bansiku.
10, 11. (a) Inki kima kupusaka Asafi na kubalula mabanza na yandi? (b) Inki mutindu bantu ya mbi kele na zulu ya “bisika ya butesi”? Pesa mbandu mosi.
10 Kima ya mbote kele nde Asafi kuyambulaka ve susi yina kusimba yandi ntangu ya nda. Yandi sukininaka ve na kubakisa nde ngemba ya meso yina bantu ya mbi vandaka na yo vandaka ya kyeleka ve, kansi yo vandaka kaka ya ntangu fyoti! Yandi tubaka nde: “Ya kieleka nge ke tulaka bo na bisika ya butesi, bo ke bwa ti kufwa kimakulu. Bo ke fwa na mbala mosi imene, bo ke mana na kufwa.” (Baverse 18, 19) Banduku na nge mingi ya baleke kele mpi na “bisika ya butesi.” Kwenda-kwenda, luzingu na bo yina ya kuvweza Nzambi tasuka mbi sambu na bo. Yo lenda suka na divumu ya kukonda kukana, na maladi yina kesambukilaka na kuvukisa nitu, to nkutu na boloko to na lufwa! Kima ya kuluta mbi dyaka kele nde bo kekumaka bambeni ya Nzambi.—Yakobo 4:4.
11 Mbangi mosi ya toko na Espagne ndimaka mpenza nde mambu yai kele ya kyeleka. Ntangu yandi vandaka leke, yandi vandaka kuzinga luzingu ya mitindu zole. Yandi vandaka kuzinga ntangu yonso ti kimvuka mosi ya baleke yina vandaka kuzitisa ve bansiku ya Nzambi. Yandi sukininaka ve na kuzola mwana-bakala mosi na kati na bo. Mwana-bakala yango vandaka munwi-dyamba mpi yandi vandaka kuditobula bankisi yina kelausaka. Ata mpangi ya nkento yai buyaka kunwa dyamba to kusadila bankisi yina kelausaka, yandi vandaka kusumbila yo makangu na yandi. Yandi keta nde: “Mono vandaka kusadisa yandi nkutu na kukotisa ntunga ya bankisi yina kelausaka na nitu.” Yo kele kyese na kuzaba nde mayele kuvutukilaka mpangi ya nkento yai mpi yandi kumaka dyaka ti mavimpi ya mbote na kimpeve. Kansi, yandi tungisamaka mingi na ntima ntangu yandi waka nde makangu na yandi yina vandaka kunwa dyamba ti bankisi yina kelausaka kufwaka na SIDA. Ya kyeleka, kaka mutindu muyimbi-bankunga kutubaka, bantu yina kezitisaka ve bansiku ya Nzambi kele na “bisika ya butesi.” Bankaka lenda kufwa lufwa ya kukonda kukana sambu na luzingu na bo ya mbi. Ebuna, sambu na bayina mebikala, kana bo balula ve bikalulu na bo, ntama mingi ve, bo tamona mutindu “Mfumu Yesu ta katuka na zulu sambu na kwisa kumonika ti bawanzio na yandi ya ngolo, na kati ya tiya yina ke pela ngolo, sambu na kupesa ndola na bantu yina kuzaba Nzambi ve, bayina ke zola kulanda ve Nsangu ya Mbote ya Mfumu na beto Yesu.”—2 Tesalonika 1:7, 8.
12. Inki mutindu leke mosi na Japon kumonaka buzoba ya kulula bantu ya mbi?
12 Yo yina, yo kele mpenza kukonda mayele, na kulula “bantu kuzaba Nzambi ve”! Na kuta masonga, bantu ya bo fwete lula kele bayina kuzaba Yehowa mpi bayina kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu. Mpangi ya bakala mosi ya leke na Japon kubakisaka dyambu yai. Ntangu yandi vandaka leke, yandi mpi “vandaka ti mfunu ya kimpwanza ya mingi.” Yandi ketendula nde: “Mono vandaka kumona bonso nde mono kekonda kima mosi. Ebuna, mono vandaka kuyindula mutindu luzingu na mono tavanda kana mono kelanda dyaka ve kyeleka. Mono kumaka kuyindula nde mono tazinga bamvula 70 to 80 mpi na nima mono tafwa. Kansi Yehowa kepesa kivuvu ya luzingu ya kukonda nsuka! Ntangu mono bakisaka dyambu yai, yo sadisaka mono na kumona mfunu ya mambu yina mono vandaka kuzaba.” Ata mpidina, kubikala ya kwikama kana nge kezinga ti bantu yina kezitisaka bansiku ya Nzambi ve kele kima ya pete ve. Inki mwa mambu nge lenda sala sambu na kunwana ti ba bupusi yina yonso?
Keba na banduku na nge!
13, 14. Sambu na nki yo kelomba kupona mbote banduku na nge?
13 Bika beto tubila dyaka ntendula ya muntu yina kenungaka na luzingu, mutindu bo metubila yo na Nkunga 1:1-3: “Kiese na muntu yina ke ndimaka ve ngindu ya bantu ya mbi, ke landaka ve banzila ya bantu ya masumu, ke vandaka ve kisika mosi na bantu yina ke sekaka Nzambi; kansi yandi ke monaka kiese na bansiku ya Mfumu Nzambi, yandi ke yindulaka yo [“ketangaka yo na ndinga ya malembe,” NW] mpimpa ti mwini. Yandi kele bonso nti yina ke menaka penepene na mwa-masa; yo ke butaka bambuma na yo konso mvula, matiti na yo mpi ke yumaka ve. Mambu yonso ya yandi ke salaka ke vandaka mbote [“tanunga,” NW].”
14 Zaba ntete nde banduku na nge kele ti bupusi ya mingi na luzingu na nge. Bingana 13:20 ketuba nde: “Kana nge landa bantu ya mayele, nge ta kuma mpi mayele; kana nge landa bazoba, nge mpi ta kuma zoba.” Yo kezo tuba ve nde nge fwete sepelaka ve ti baleke yina kele ve Bambangi ya Yehowa, nge fwete tubisaka bo dyaka ve, to kuvanda makasimakasi na ntwala na bo. Biblia kezabisa beto nde beto fwete zola bantu yina kezingaka penepene na beto mpi beto “kuzinga na ngemba ti bantu yonso.” (Roma 12:18; Matayo 22:39) Kansi, nge lenda mona nde nge mekuma ‘kundima dezia bangindu’ ya bantu yina kelandaka ve bansiku ya Biblia kana nge keta kinduku ya ngolo ti bo.
Mambote ya kutangaka Biblia
15. Inki mutindu baleke lenda kuna nzala ya kutanga Biblia?
15 Muyimbi-bankunga kutubaka dyaka nde muntu yina menungaka na luzingu kesepelaka na kutanga bansiku ya Nzambi ‘na ndinga ya malembe mpimpa ti mwini.’ (Nkunga 1:1, 2) Ya kyeleka, Biblia kele pete ve na kutanga yo, mpi ‘mambu ya nkaka kele mpasi na kubakisa.’ (2 Piere 3:16) Kansi kutanga Biblia fwete vanda ve kima mosi ya kuwila kiseku. Mpila kele ya kukuna “nzala ya kunwa mabele” ya Ndinga ya Nzambi. (1 Piere 2:2) Mekaka na kutanga fyoti konso kilumbu. Kana kele ti mambu nge kebakisa ve, sosa yo na mikanda yankaka. Na nima, yindula mambu ya nge mekatuka kutanga. (Nkunga 77:11, 12) Kana nge kekuka ve na kutula mabanza na nge kisika mosi, meka kutangaka na ndinga ya ngolo, kansi na ‘ndinga ya malembe’ ve. Na nima bilumbu, ntembe kele ve nde nge takuma kuzola kutanga Biblia mingi. Mpangi-nkento mosi ya leke na Brésil keyibuka nde: “Mono vandaka kumona ntangu yonso Yehowa bonso muntu mosi kele ntama kibeni na mono. Kansi ntangu yai mwa bangonda melunga, mono metomisa kulonguka ya mono mosi mpi kutanga Biblia. Ntangu yai mono kemona nde kuwakana na mono ti Yehowa mekuma ngolo. Yandi kele muntu ya kyeleka kibeni sambu na mono.”
16. Inki mutindu beto lenda baka mambote mingi na balukutakanu ya dibundu?
16 Kukwenda na balukutakanu ya dibundu kele mpi mfunu mingi sambu na kuyela na nge na kimpeve. Kana nge ‘keba na mutindu nge ke waka,’ yo lenda pesa nge kikesa. (Luka 8:18) Keti ntangu yankaka nge kewaka nde balukutakanu kele kitoko ve? Kana mpidina, kudiyula mutindu yai, ‘Inki mono kesalaka sambu na kukumisa balukutakanu kitoko? Keti mono ketulaka dikebi? Keti mono kebongisaka yo na ntwala? Keti mono kepesaka bakomantere?’ Na kutuba ya mbote, Biblia kezabisa beto na ‘kubanzila bantu yankaka na kati na beto na kupesa bo kikesa ya kuzola bampangi ya nkaka kuluta diaka mbote ti kusadila bo mambu ya mbote, . . . na kupesa kikesa na bampangi yankaka na kati na beto.’ (Baebreo 10:24, 25) Sambu na kusala mambu yai, yo kelomba nde nge fwete pesaka bamvutu! Kansi, sambu na kupesa bamvutu, nge fwete kudibongisa na ntwala. Mpangi ya nkento mosi ya leke kendima nde: “Na kuta masonga, yo kele pete na kupesa bamvutu na balukutakanu kana nge mekudibongisa.”
Kulanda nzila ya Nzambi kenataka na kununga
17. Inki mutindu muntu yina ketangaka Biblia mbala na mbala kele bonso “nti yina ke menaka penepene na mwa-masa”?
17 Na nsuka, muyimbi-bankunga ketendula muntu yina menungaka bonso “nti yina ke menaka penepene na mwa-masa.” Ziku mwa-masa ya bo ketubila awa vandaka mabulu yina bo vandaka kutimuna sambu na kunata masa na bilanga sambu na kulosila banti. (Yezaya 44:4) Kana muntu ketanga Biblia konso kilumbu, yo kele bonso yandi kele ya kukangisa na nto mosi ya lenda kauka ve, mpi ya kepesa yandi madya ti madidi ntangu yonso. (Yeremia 17:8) Konso kilumbu yo tapesaka nge kikesa yina nge kele na yo mfunu sambu na kuzinga na kati ya mimekamu ti bampasi. Kana nge zaba bangindu ya Yehowa, nge takuma ti mayele yina tasadisa nge na kubaka badesizio ya mayele.
18. Inki lenda sadisa toko na kununga na kusadila Yehowa?
18 Bantangu yankaka, kusadila Yehowa lenda monana bonso mpasi. Kansi, kumona ve bonso nde nge takuka ve kununga yo. (Kulonga 30:11) Biblia kesila nge nde ‘mambu yonso ya nge ta sala yo tanunga’ kaka, kana lukanu na nge ya ntete kele ya kusepidisa Yehowa mpi ya kupesa ntima na yandi kyese! (Bingana 27:11) Ebuna yibuka mpi nde, nge kele nge mosi ve. Yehowa ti Yezu Kristu kesadisa nge. (Matayo 28:20; Baebreo 13:5) Bo mezaba mpasi ya nge ke na kumona, ebuna bo tayambula nge ve. (Nkunga 55:22) Nge kele mpi ti lusadisu ya “kimvuka yonso ya bampangi” ti ya bibuti na nge kana bo ketitaka Nzambi. (1 Piere 2:17, NW) Ti balusadisu yai yonso, yika mpi lukanu ti kikesa na nge mosi, nge lenda vanda ti luzingu mosi ya kitoko bubu yai mpamba ve, kansi sambu na mvula na mvula!
Bangyufula ya mvutukila
◻ Inki kele kununga ya kyeleka na luzingu?
◻ Sambu na nki beto kele na mfunu nde Yehowa kusonga nzila na makulu na beto?
◻ Inki mutindu baleke lenda ‘tanga bilumbu na bo’?
◻ Sambu na nki yo kele mayele ve na kulula bantu yina kesalaka mbi?
◻ Inki mutindu kutanga Biblia konso kilumbu ti kuvanda na balukutakanu mbala na mbala kesadisaka baleke na kuvanda ti luzingu mosi ya mbote?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 28]
Sambu bo ‘ke tinaka Nzambi boma ve’ ya kyeleka baleke mingi kekudikotisaka na luzingu yina kesukaka na lufwa
[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]
Mbala mingi baleke kevilaka nde mambu ya bo kesalaka kesukaka mbi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]
Yedisa zola ya kutanga Biblia
[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]
Nge tamona balukutakanu kitoko kana nge mosi kekudibongisa