Yibuka Ngangi na Nge ya Nene!
“[Yibuka, ntangu yai, Ngangi na nge ya Nene, NW] . . . ntangu bilumbu ya mpasi me kwisa ntete ve.”—LONGI 12:1.
1. Inki mutindu baleke yina mekudipesaka na Yehowa fwete sosa kusadila buleke ti ngolo na bo?
YEHOWA kepesaka bantu na yandi ngolo sambu na kusala luzolo na yandi. (Yezaya 40:28-31) Yandi kesalaka mutindu yina sambu na bantu yonso kukonda kutala mvula na bo. Kansi, baleke yina mekudipesaka na Nzambi fwete sosa mpenza kusadila buleke ti ngolo na bo na mayele yonso. Yo yina, bo kendimaka na ntima ya mvimba bandongisila yina “longi,” Ntotila Salomo ya Izraele ya ntama kupesaka. Yandi tubaka nde: “[Yibuka, ntangu yai, Ngangi na nge ya Nene, NW] ntangu beno kele kaka baleki, ntangu bilumbu ya mpasi me kwisa ntete ve ti bamvula ya beno ta tuba nde: ‘Mono ke zola luzingu yai ve.’ ”—Longi 1:1; 12:1.
2. Bana ya Bakristu yina mekudipesaka fwete sala nki?
2 Ndongisila ya Salomo yina ketubila kuyibuka Ngangi ya Nene na buleke, yandi zabisaka yo ntetentete na baleke ya babakala ti ya bankento ya Izraele. Bo butukaka na dikanda mosi yina kudipesaka mingi na Yehowa. Inki beto lenda tuba sambu na bana ya Bakristu yina mekudipesaka bubu yai? Ntembe kele ve nde bo fwete vila ve Ngangi na bo ya Nene. Kana bo sala mutindu yina, bo tapesa yandi lukumu mpi bo tabaka mambote bo mosi.—Yezaya 48:17, 18.
Bambandu ya mbote ya ntangu ya ntama
3. Inki mbandu Yozefi, Samuele ti Davidi kupesaka?
3 Baleke mingi ya bo ketubilaka na Biblia kele bambandu ya mbote ya bantu yina kuyibukaka Ngangi na bo ya Nene. Banda na bumwana na yandi tii kuna, Yozefi mwana ya Yakobo yibukaka Ngangi na yandi. Ntangu nkento ya Potifare mekaka kupukumuna Yozefi sambu bo sala mansoni, yandi buyaka na ngolo yonso mpi tubaka nde: “Nki mutindu mono lenda sala mambu ya mbi mutindu yai? Nki mutindu mono lenda sala masumu na Nzambi?” (Kuyantika 39:9) Samuele, mwana ya kikanda ya Levi, yibukaka Ngangi na yandi na bumwana na yandi kaka ve, kansi na luzingu na yandi ya mvimba. (1 Samuele 1:22-28; 2:18; 3:1-5) Ntembe kele ve nde toko Davidi ya bwala ya Betelemi kuvilaka ve Ngangi na yandi. Yandi monisaka nde yandi vandaka kutula ntima na yandi na Nzambi ntangu yandi nwanaka ti Goliati, mbinga ya Filistia, mpi tubaka nde: “Nge ke kwisa na mono ti mbele, ti dikonga ya nene ti ya fioti, kansi mono, mono ke kwisa na zina ya Mfumu Nzambi . . . Nzambi ya basoda ya Israele, ya nge me finga. Bubu yai kaka Mfumu Nzambi ke pesa nge na maboko na mono; mono ke fwa nge mono zenga nge ntu. . . . Ntoto yonso ta zaba nde bantu ya Israele ke na Nzambi, ebuna konso muntu kele awa ta mona nde Mfumu Nzambi ke na mfunu ve ya mbele to dikonga na kunungisa bantu na yandi; bitumba yai yandi muntu ke nunga yo, yandi ke pesa beno na maboko na beto.” Ntangu fyoti na nima, Goliati kufwaka, mpi basoda ya Filistia kutinaka.—1 Samuele 17:45-51.
4. (a) Inki kemonisa nde mwana ya nkento ya Izraele yina vandaka na kimpika na Siria ti Ntotila ya leke Yoziasi kuyibukaka Ngangi na beto ya Nene? (b) Ntangu Yezu vandaka na bamvula 12, nki mutindu yandi monisaka nde yandi yibukaka Ngangi na yandi?
4 Leke yankaka ya kuyibukaka Ngangi na yandi ya Nene vandaka mwana ya nkento mosi ya Izraele yina vandaka na kimpika. Yandi pesaka kimbangi mosi ya mbote na nkento ya mfumu ya basoda ya Siria, Namani. Kimbangi yina pusaka Namani na kukwenda kumona profete ya Nzambi. Yandi belukaka na maladi ya lepre, mpi yandi kumaka kusambila Yehowa. (2 Bantotila 5:1-19) Ntotila ya leke Yoziasi nwaninaka na kikesa yonso lusambu ya kukonda mvindu ya Yehowa. (2 Bantotila 22:1–23:25) Kansi, mbandu ya kuluta mbote ya muntu mosi yina kuyibukaka Ngangi na yandi ya Nene ntangu yandi vandaka ti mvula fyoti kele Yezu ya Nazareti. Tala mambu yina kubwaka na ntangu yandi vandaka ti bamvula 12. Bibuti na yandi kunataka yandi na Nkinsi ya Paki na Yeruzalemi. Na ntangu ya kuvutuka, bo monaka nde Yezu vandaka ve ti bo, ebuna bo vutukaka na kukwenda kusosa yandi. Na kilumbu ya tatu, bo kwendaka kukuta yandi kesolula mambu ya Masonuku ti balongi na tempelo. Ntangu mama na yandi kuyulaka yandi na mawa yonso, Yezu vutulaka nde: “Sambu na nki beno vandaka kusosa mono? Beno zabaka ve nde mono fweti vanda na nzo ya Tata na mono?” (Luka 2:49) Yo vandaka mfunu mingi nde Yezu kubaka bansangu ya mambu ya mfunu mingi na kimpeve na ‘nzo ya Tata na yandi.’ Bubu yai, Nzo ya Kimfumu ya Bambangi ya Yehowa kele kisika mosi ya mbote kibeni sambu na kuzwa nzayilu ya sikisiki ya Ngangi na beto ya Nene.
Yibuka Yehowa ntangu yai!
5. Na bangogo na nge mosi, nki mutindu nge tatuba mambu yina longi tubaka na Longi 12:1?
5 Muntu yina kesambilaka Yehowa na ntima ya mvimba kevandaka na mpusa ya kusala kisalu na Yandi konso ntangu yina mpila ya kusala yo kele, mpi yandi kesadilaka Nzambi na luzingu na yandi ya mvimba. Kansi, nki lenda vanda bivuvu ya muntu yina melutisa buleke na yandi na mambu ya mpamba-mpamba sambu yandi meyibuka ve Ngangi? Na nsadisa ya mpeve ya Nzambi, longi ketuba nde: “[Yibuka, ntangu yai, Ngangi na nge ya Nene, NW] ntangu beno kele kaka baleki, ntangu bilumbu ya mpasi me kwisa ntete ve ti bamvula ya beno ta tuba nde: ‘Mono ke zola luzingu yai ve.’ ”—Longi 12:1.
6. Inki mambu kemonisa nde minunu yai Simeoni ti Ana kuyibukaka Ngangi na bo?
6 Ata muntu mosi ve kemonaka kyese na ntangu ya “bilumbu ya mpasi” ya kimununu. Kansi, minunu yina kevilaka ve Nzambi kele na kyese. Mu mbandu, ntangu Yezu vandaka mwana, mbuta-muntu Simeoni bakaka yandi na maboko na yandi na tempelo mpi yandi tubaka na kyese yonso nde: “Ntangu yai, Mfumu, mambu yina ya nge silaka mono me lunga; yo yina nge lenda bikisa mono, muntu yina ke sadilaka nge, sambu mono kufwa na ngemba. Sambu mono me mona, na meso na mono mosi, Ngulusi yina ya nge me sola na meso ya bantu yonso. Yandi kele mwini yina ta songa [bantu ya makanda, NW] nzila na nge. Yandi ta pesa lukumu na bantu na nge ya Israele.” (Luka 2:25-32) Ana ya kuvandaka ti bamvula makumi nana na iya yibukaka mpi Ngangi na yandi. Yandi vandaka ti kikalulu ya kuvanda na tempelo konso ntangu, mpi yandi vandaka pana ntangu bo nataka Yezu na tempelo. “Na ntangu yo yina kaka, Ana kwisaka kukuma, ebuna yandi yantikaka kupesa mersi na Nzambi. Yandi vandaka kutuba mambu ya mwana yina na bantu yonso yina vandaka kuvingila nde Nzambi kugulusa bantu ya bwala Yerusalemi.”—Luka 2:36-38.
7. Luzingu ya bantu yina menuna na kisalu ya Nzambi kele nki mutindu?
7 Bambangi ya Yehowa ya ntangu na beto yina menuna na kisalu ya Nzambi lenda mona bampasi mpi bo lenda konda ngolo sambu na kimununu. Kansi, bo kele na kyese mingi, mpi beto ketondaka bo mingi mpenza sambu na kisalu na bo ya kwikama! Bo kele na “kyese ya Yehowa,” sambu bo kezaba nde kele na muntu ve ya lenda nunga ngolo na yandi na ntoto yai, mpi yandi metula Yezu Kristu Ntotila ya ngolo na zulu. (Nehemia 8:10, NW) Yai kele ntangu baleke ti minunu fwete landa ndongisila yai: “Beno bana-bankento ti bana-babakala, beno bambuta ti baleki, beno yonso beno kumisa Mfumu Nzambi! Mbote bo yonso [ku]kumisa zina ya Mfumu Nzambi! Zina na yandi me luta bazina yonso na nene, lukumu na yandi me luta ntoto ti zulu.”—Nkunga 148:12, 13.
8, 9. (a) “Bilumbu ya mpasi” tavanda ti lufutu ve sambu na banani, mpi sambu na nki yo tasalama mpidina? (b) Inki mutindu nge lenda tendula Longi 12:2?
8 Na “bilumbu ya mpasi” ya kimununu, kyese kevandaka ve, ziku yo kepesaka basusi mingi mpenza na bayina keyindulaka ve Ngangi na bo ya Nene ata fyoti mpi ya kezabaka ve nki kele balukanu na yandi ya kitoko. Bo kele ve ti ngangu ya kimpeve yina lenda sadisa bo na kufwanisa bampasi ya kimununu ya bo kemona ti yina ya bantu yonso kemonaka banda bo mekulaka Satana na zulu. (Kusonga 12:7-12) Yo yina, longi kesyamisa beto na kuyibuka Ngangi na beto na ntwala beto yantika ‘kumona bonso nde ntangu, ngonda ti bambwetete ke pela diaka ve, ntangu matuti ya mvula kekatuka ve.’ (Longi 12:2) Inki kibeni bangogo yai kezola kutuba?
9 Salomo kefwanisa buleke ti nsungi ya kisiwu mutindu yo kesalamaka na Palestine, ntangu mwini, ngonda, ti bambwetete kepesaka nsemo mingi mpi ntangu zulu kevandaka ata ti dituti mosi ve. Na nsungi yina, bima yonso kemonanaka kitoko. Kansi, na kimununu, luzingu ya muntu kekumaka bonso nsungi ya madidi, ya mvula, nsungi mosi ya kekwisaka ti bampasi ya kelandanaka. (Yobi 14:1) Yo tavanda mawa mingi kibeni kana muntu kuzaba Ngangi, kansi yandi kusadila yandi ve na nsungi ya kisiwu ya luzingu! Na nsungi ya mvula ya luzingu ya kimununu, bima kekumaka ndombe, mingimingi sambu na bayina kusadilaka ve baokazio ya bo vandaka na yo ya kusadila Yehowa na buleke na bo sambu bo vandaka kulanda mambu ya mpambampamba ya luzingu. Kansi, ata beto melungisa bamvula ikwa, bika beto ‘lemfuka na Mfumu Nzambi,’ mutindu Kalebi yina vandaka muntu ya kwikama mpi nduku ya profete Moize kusalaka.—Yozue 14:6-9.
Mambu yina kimununu kenataka
10. Bima yai kele kifwani ya nki (a) “bantu yina ketaninaka nzo”? (b) “bantu ya ngolo”?
10 Na nima, Salomo ketubila bampasi yina kebwaka “na kilumbu bantu yina ketaninaka nzo mekuma kutekita; kilumbu bantu ya ngolo, mekuma ngolo dyaka ve. Kilumbu bankento yina ketutaka ketuta dyaka ve sambu bo mekuma fyoti, [kilumbu] bana ya bankento yina ketalaka na bafenetre kemona nde yo mekuma mpimpa.” (Longi 12:3, NW) “Nzo” yina bo ketubila awa kele nitu na beto bantu. (Matayo 12:43-45; 2 Korinto 5:1-8) “Bantu yina ketaninaka” yo kele maboko yina ketaninaka nitu mpi kepesaka yo bima yina yo kele na yo mfunu. Na kimununu, yo ketekitaka ntangu yonso sambu ngolo kele dyaka ve na misisa, mpi yo kesalaka dyaka ve. “Bantu ya ngolo,” disongidila makulu, kele dyaka ve makunzi ya ngolo kansi yo melemba na mpila nde muntu mekuma kubenda yo na kubenda. Ata mpidina, keti nge kewaka ve kyese na kumona bampangi na beto bankwikidi yina mekuma minunu na balukutakanu ya Bukristu?
11. Na kutuba ya kifwani, banani kele “bankento yina ketutaka” mpi “bana bankento yina ketalaka na bafenetre”?
11 “Bankento yina ketutaka ketuta dyaka ve sambu bo mekuma fyoti.” Kansi, na nki mutindu? Meno lenda kuma ya kubeba to yo mekatukaka, na mpila nde kana yo kele, yo mebikalaka dyaka mingi ve. Ebuna, yo mekuma mpasi na kutafuna madya ya ngolo to mpila nkutu ya kudya kele ve. “Bana ya bankento yina ketalaka na bafenetre,” disongidila meso ti ngangu ya beto kesadilaka sambu na kumona, mekuma mpimpa, to kemona dyaka ve ata fyoti.
12. (a) Inki yo kezo tendula nde “byelo yina vandaka kutala na balabala bo mekanga yo”? (b) Inki nge lenda tuba sambu na bansamuni ya Kimfumu yina kele minunu?
12 Longi kelanda na kutuba nde, “byelo yina vandaka kutala na balabala bo mekanga yo, makelele ya mashini yina ketutaka bima kewakana dyaka mbote ve, ebuna muntu mekuma kutelama na mazu ya bandeke, mpi bana bankento yonso yina keyimbaka keyimba dyaka ve na ndinga ya ngolo.” (Longi 12:4, NW) Byelo yonso zole ya munoko, disongidila bikobo, kekanguka dyaka mingi ve to nkutu kekanguka dyaka ve sambu na kubasisa mambu yina kele na kati ya “nzo,” to nitu, ya minunu yina kesadila ve Nzambi. Ata kima mosi dyaka ve kebasika na “balabala” ya luzingu ya bantu yonso. Kansi, nki beto lenda tuba sambu na bansamuni ya kikesa ya Kimfumu yina mekuma minunu? (Yobi 41:14) Bo lenda tambula malembe-malembe na kisalu ya nzo na nzo mpi bankaka lenda vanda ketuba na mpasi, kansi ntembe kele ve nde bo kekumisaka Yah!—Nkunga 113:1.
13. Inki mutindu longi ketendula bampasi yankaka yina kebwilaka minunu, kansi nki kima kele kyeleka sambu na Bakristu yina kele minunu?
13 Makelele ya mashini yina ketutaka bima kewakana dyaka mbote ve sambu ntangu yai muntu ketafuna madya na bisika meno vandaka. Kana yandi meluta na mbeto na yandi, muntu yina menuna kelalaka ve mpongi ya ngolo. Ata makelele fyoti ya bandeke fwete tedimisa yandi. Yandi keyimbaka dyaka ve bankunga mingi, mpi kuyimba na yandi kewakanaka mpenza ve. “Bana bankento yonso yina keyimbaka,” disongidila miziki ti bankunga, “keyimba dyaka ve na ndinga ya ngolo.” Muntu yina menuna kewaka dyaka mbote ve miziki ti nkunga yina bantu yankaka ke na kuyimba. Kansi, bapakulami yina mekuma minunu ti bampangi na bo, bankaka na kati na bo mekuma mpi bambuta, kelemba ve na kuyimba bankunga yina kekumisaka Nzambi na balukutakanu ya Bukristu. Beto kele na kyese mingi kibeni ya kuvanda ti bo kisika mosi na balukutakanu, ntangu beto kekumisa Yehowa na kati ya dibundu!—Nkunga 149:1.
14. Minunu kewaka boma ya nki?
14 Kansi yo kele mawa kibeni na kumona mambu yina kekuminaka minunu, mingimingi minunu yina kuzolaka ve kuyibuka Ngangi! Longi ketuba nde: “Nge ta mona boma na kumata na bisika ya nda, kutambula na nge ta vanda kigonsa. [Nti ya ba amande kebuta bintuntu, ebuna dimpasu kekwenda na kudibenda, mbuma ya nti ya kapre mepasuka, NW]. Beto yonso ke kwenda na kisika ya beto ta zingaka tii kuna, ebuna kudila ta vandaka na babalabala.” (Longi 12:5) Kana bo mekuma na nsuka ya bimatinu ya nzo ya nda, minunu mingi kewaka boma nde bo tabwa. Bo lenda mpi kubaka lunzyungu kana bo tala kima mosi yina kele na zulu. Kana bo ketambula na babalabala yina kele na bantu mingi, bo kewaka boma nde bo tasala bo mbi to nde miyibi lenda botula bo bima yina bo ke na yo.
15. Inki yo kezo tuba “nti ya ba amande kebutaka bintuntu,” mpi nki mutindu dimpasu ‘kekwendaka kudibenda’?
15 Kana muntu mekuma mununu, “nti ya ba amande kebutaka bintuntu,” yo kezo songa nde nsuki na yandi yonso kekumaka ntete mwa mbwaki, na nima, mpembe bonso matadi ya mvula. Nsuki yango ya mekuma kibeni mpembe keyantikaka kubwa bonso bintuntu ya nti ya amande. Mutindu ‘yandi kekwenda na kudibenda,’ mbala yankaka ya kukondama mpi maboko ke kwelela to ya kutula na luketo mpi binkoso na zulu, yandi mekuma bonso dimpasu. Kansi, kana kele ti bantu ya kemonana mutindu yina na kati na beto, bika bankaka kuzaba nde beto yonso kele na kati ya kibuka ya basoda ya ngolo ya Yehowa, mpi bampasu ya kekwendaka ntinu mingi!—Tala Nzozulu ya Nkengi ya Mayi 1, 1998, balutiti 14-19.
16. (a) Inki yo kezo tuba ‘kupasuka ya mbuma ya nti ya kapre’? (b) Inki kele ‘kisika ya muntu tazingaka tii kuna,’ mpi nki bidimbu kesongaka nde lufwa mekuma penepene?
16 Mpusa ya kudya ya mununu kevandaka dyaka ngolo ve, ata madya ya bo mepesa yandi kele ntomo mingi bonso kapre. Bambuma yai bo kesadilaka yo mingi sambu na kupesa muntu mpusa ya kudya. ‘Kupasuka ya mbuma ya nti ya kapre’ ketendula nde kana mpusa ya kudya ya mununu mekuma fyoti, ata mbuma yai kekukaka ve kutedimisa mpusa na yandi ya kudya. Mambu yai yonso kesonga nde ntama mingi ve yandi ‘ke kwenda na kisika ya yandi ta zingaka tii kuna,’ disongidila, na maziamu. Yo tavanda nzo na yandi kimakulu kana yandi yibukaka ve Ngangi na yandi, mpi kana yandi landaka luzingu mosi ya mbi na mpila nde Nzambi kuyibuka yandi ve na kilumbu ya lufutumuku. Bidimbu yina kesongaka nde yandi mekuma penepene na lufwa kemonanaka pwelele na ndinga ya mawa mpi ya mabokuta yina kebasikaka na byelo ya munoko ya mununu.
17. Inki mutindu “nsinga ya arza” lenda zengana, mpi ‘dibolu ya wolo’ lenda vanda kifwani ya nki?
17 Bo kesyamisa beto na kuyibuka Ngangi na beto na ‘ntwala nsinga ya arza yina ke simbaka [dibolu] kuzengana, [dibolu] ya wolo. Nsinga ya kubakila masa na dibulu yo tazengana, ebuna dibungu tapasuka.’ (Longi 12:6) “Nsinga ya arza” lenda vanda butomfu ya mukwa ya mukongo. Lufwa lenda konda ve kana nzila yai ya kuluta mfunu ya kenataka mambu na butomfu mezengana na mpila mosi ya bo lenda kuyidika dyaka ve. ‘Dibolu ya wolo’ lenda vanda butomfu, yina kevandaka na mukwa ya ntu yina kele bonso dibolu, ya kevandaka ya kukangama ti butomfu ya mukwa ya mukongo. Bo kebingaka yo nde dibolu ya wolo sambu yo kele kima mosi ya mfunu mingi kibeni, sambu kana butomfu kesala dyaka ve muntu fwete fwa.
18. “Dibungu” kele kifwani ya nki, mpi nki kekumaka kana yo mepasuka?
18 “Dibungu” kele ntima, ya kebakaka menga sambu na kutinda yo dyaka sambu yo tambula na nitu ya mvimba. Kana muntu mefwa, ntima kekumaka bonso dibungu ya kupasuka, yina memwangana na mpila nde yo lenda zwa, kubumba, mpi kutinda dyaka ve menga yina kele mfunu mingi sambu na kudisa mpi kupesa ngolo na nitu. ‘Nsinga ya kubakila masa na dibulu’ mezengana, ebuna menga ya kelundaka luzingu ketambula dyaka ve. Yo kesonga nde Yehowa yitaka kuzabisa Salomo nde menga ketambulaka na nitu ntangu mingi na ntwala nde munganga ya mvu-nkama ya 17, William Harvey, kumonisa nde yo [menga] ketambulaka.
19. Inki mutindu bangogo ya Longi 12:7 kelunganaka na lufwa?
19 Longi yikaka nde: “Bamvumbi na beto ta vutuka na putulu ya ntoto mutindu yo vandaka ntete, ebuna [mpeve yo mosi, NW] ta vutuka na Nzambi yina pesaka beto yo.” (Longi 12:7) Kana “nsinga ya kubakila masa na dibulu” mezengana, nitu ya bantu, ya kusalamaka na putulu ya ntoto, kevutukaka na putulu. (Kuyantika 2:7; 3:19) Moyo kefwaka sambu mpeve, to ngolo ya kepesaka luzingu, yina Nzambi pesaka mevutuka na Ngangi na beto mpi yandi muntu kele na kiyeka ya kuvutula yo dyaka.—Ezekiele 18:4, 20; Yakobo 2:26.
Inki kekinga bayina keyibukaka Ngangi?
20. Inki kima Moize vandaka kulomba ntangu yandi sambaka kisambu yina kele na Nkunga 90:12?
20 Salomo monisaka mbotembote nde yo kele mfunu mingi na kuyibuka Ngangi na beto ya Nene. Ya kyeleka, luzingu ya bantu yina keyibukaka Yehowa mpi kesalaka luzolo na yandi na ntima ya mvimba, mesuka ve na kaluzingu yai ya nkufi ya kufuluka ti makambu mingi ya mpasi. Ata bo vanda baleke to minunu, bo kevandaka na mpusa bonso yina Moize vandaka na yo, ntangu yandi sambaka nde: “Longa beto mutindu ya kutanga bilumbu na beto, mpidina beto takuma mayele.” (NW) Profete ya Nzambi yina vandaka kudikulumusa mingi, sosaka na kikesa yonso nde Yehowa kusonga, to kulonga yandi ti bantu ya Izraele mutindu ya kutanga ‘bilumbu ya bamvula na bo’ ti mayele mpi kusadila yo na mutindu Nzambi kezolaka.—Nkunga 90:10, 12.
21. Kana beto kezola kutanga bilumbu na beto sambu na kupesa Yehowa lukumu, nki beto fwete sala?
21 Bantu ya fwete baka lukanu ya kulanda ndongisila yai ya longi ya kuyibuka Ngangi kele ntetentete baleke yina kele Bakristu. Bo kele mpenza ti mabaku mingi ya kusadila Nzambi kisalu ya santu! Kansi, ata beto kele ti bamvula nki kiteso, kana beto kelonguka na kutanga bilumbu na beto sambu na kupesa Yehowa lukumu na “ntangu ya nsuka” yai, beto lenda landa na kutanga yo tii mvula na mvula. (Daniele 12:4; Yoane 17:3) Sambu na kusala yo, ya kyeleka, beto fwete yibuka Ngangi na beto ya Nene. Beto fwete lungisa mpi kisalu na beto yonso na Nzambi.
Inki mvutu nge tapesa?
◻ Sambu na nki bo kesyamisa baleke na kuyibuka Ngangi na bo?
◻ Tanga mwa bambandu yina Masonuku kepesa ya bantu yina kuyibukaka Ngangi na bo ya Nene.
◻ Inki mambu kekumaka na kimununu ya Salomo tubilaka?
◻ Inki luzingu kekinga bantu yina keyibukaka Yehowa?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 11]
Davidi, mwana-nkento ya Izraele yina kuvandaka na kimpika, Ana, mpi Simeoni yibukaka Yehowa
[Bifwanisu ya kele na lutiti 12]
Bambangi ya Yehowa yina mekuma minunu kesalaka kisalu ya santu ya Ngangi na beto ya Nene na kyese yonso