Ndinga ya Yehowa Kele ya Moyo

Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Ezekiele​—II

YO VANDAKA na ngonda ya Desembri ya mvu 609 N.T.B. Ntotila ya Babilone yantikaka kuzyunga Yeruzalemi sambu na mbala ya nsuka. Tii na ntangu yina, nsangu ya profete Ezekiele sambu na bantu yina kuvandaka na kimpika na Babilone vandaka kutubila kaka ntu-dyambu mosi: kubwa mpi kufwa ya Yeruzalemi, mbanza na bo yina bo vandaka kuzola mingi. Kansi ntangu yai, ntu-dyambu ya bambikudulu ya Ezekiele kumaka kutubila bandola yina tabaka makanda ya mimpani yina tasepela sambu na bampasi yina tabwila bantu ya Nzambi. Bangonda 18 na nima ya kubwa ya Yeruzalemi, nsangu ya Ezekiele kukumaka na ntu-dyambu yankaka: kuvutulama ya lusambu ya kyeleka na nkembo yonso.

Ezekiele 25:1–48:35 ke na bambikudulu ya ketubila makanda ya nzyunga ya Izraele mpi luguluku ya bantu ya Nzambi.a Katula mambu ya bo ketuba na Ezekiele 29:17-20, disolo ya kitini yai keta mambu na ndonga mpi mutindu yo salamaka na nsungi mosi. Baverse yai iya ketuba ve na ndonga mambu mutindu yo salamaka, kansi yo kele na kati ya mbikudulu yina vandaka kutubila bandola ya Ezipte. Mutindu yo kele kitini ya Masonuku ya kupemama, mukanda ya Ezekiele ke na nsangu yina “kele ya moyo mpi ya ngolo.”​—Baebreo 4:12, NW.

‘NTOTO YAI FWETE KUMA BONSO KILANGA YA EDENI’

(Ezekiele 25:1–39:29)

Sambu Yehowa kumonaka na ntwala mambu yina makanda ya Amoni, Moabi, Edomi, Filistia, Tire, mpi Sidoni tasala ntangu Yeruzalemi tabwa, yandi tindaka Ezekiele na kuzabisa bo bansangu ya ndola. Bantu fwete yiba bima ya Ezipte. Bo fwanisaka Farao, “ntotila ya Ezipte ti bantu na yandi,” na nti ya sedre yina ‘ntotila ya Babilonia tazenga na mbele.’​—Ezekiele 31:2, 3, 12; 32:11, 12.

Kiteso ya bangonda sambanu na nima ya kufwa ya Yeruzalemi na mvu 607 N.T.B., muntu mosi yina kugulukaka kwisaka kuzabisa Ezekiele nde: “Bwala me bwa.” Profete kubakaka “diaka ngolo ya kutuba” na bantu yina kuvandaka na kimpika. (Ezekiele 33:21, 22) Yandi vandaka kuzabisa bambikudulu yina vandaka kutubila kuvutulama na bo. Yehowa ‘ta pesa bo na maboko ya muntu na yandi Davidi, yandi ta talaka bo.’ (Ezekiele 34:23) Edomi fwete bikala mpamba, kansi Yuda, insi-ntoto yina kele na penepene na yo, takuma “bonso kilanga ya Edeni.” (Ezekiele 36:35) Yehowa mesila na kutanina bantu na yandi yina tavutuka na bwala na bo ntangu “Gogi” tanwanisa bo.​—Ezekiele 38:2.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

29:8-12​—Inki ntangu ntoto ya Ezipte kubikalaka mpamba bamvula 40? Ata profete Yeremia kukebisaka bantu ya Yuda yina kubikalaka, na nima ya kufwa ya Yeruzalemi na mvu 607 N.T.B., bo tinaka mpi kwendaka na Ezipte. (Yeremia 24:1, 8-10; 42:7-22) Yo vandaka ve kisika ya mbote ya kutinina sambu Nabukodonozore kwendaka kunwanisa Ezipte mpi kubedisaka yo. Yo lenda vanda na nima ya kubedisa yina nde Ezipte kubikalaka mpamba bamvula 40. Ata istware kepesa ve nzikisa ya kemonisa nde Ezipte kubikalaka mpamba, beto lenda ndima nde yo salamaka sambu Yehowa kele Muntu ya kelungisaka bambikudulu.​—Yezaya 55:11.

29:18​—Inki mutindu ‘bansuki katuka-katukaka na ntu mpi mapeka kukumaka bamputa-bamputa’? Ntangu basoda ya Nabukodonozore kuzyungaka mbanza ya Tire, kisalu kuvandaka ngolo mpenza na mpila nde nsuki na bo vandaka kukatuka-katuka sambu na bampu ya bo vandaka kulwata, mpi mapeka na bo kumaka bamputa-bamputa sambu na bisadilu ya kilo yina bo vandaka kunata sambu na kutungila makunzi ti bibaka ya nda sambu na kuditanina.​—Ezekiele 26:7-12.

Malongi Sambu na Beto:

29:19, 20. Sambu bantu ya Tire kutinaka na kisanga ya mbanza na bo, bo nataka kimvwama na bo, ebuna Ntotila Nabukodonozore kubakaka bima fyoti mpenza na mbanza yina. Ata Nabukodonozore kuvandaka mfumu mosi ya lulendo, ya mumpani mpi yina vandaka kusosa kaka mambote na yandi mosi, Yehowa kufutaka yandi sambu na kisalu ya yandi salaka, mpi kupesaka yandi ntoto ya Ezipte bonso lufutu ‘sambu na basoda na yandi.’ Beto fwete landa mbandu ya Nzambi ya kyeleka mpi beto fwete futa mpaku na bamfumu ya leta sambu na bisalu ya bo kesadilaka beto. Bikalulu na bo mpi mutindu bo kesadilaka mbongo yina kekatula beto ve mukumba yina.​—Roma 13:4-7.

33:7-9. Kimvuka ya santinele ya ntangu na beto, disongidila, bapakulami yina mebikalaka, mpi banduku na bo fwete yambula ve na kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu mpi kukebisa bantu na yina metala mpasi ya nene yina kekwisa.​—Matayo 24:21.

33:10-20. Beto taguluka kaka kana beto yambula banzila ya mbi mpi kelemfuka na mambu yina Yehowa kelombaka. Ya kyeleka, nzila ya Yehowa kele “mbote.”

36:20, 21. Sambu bantu ya Izraele kuzabanaka nde bo vandaka ‘bantu ya Mfumu Nzambi,’ kansi bo vandaka kuzitisa ve bansiku na yandi, bo vandaka kufingisa zina ya Nzambi na kati ya makanda. Beto fwete vanda ve ata fyoti bansambidi ya Yehowa ya zina kaka.

36:25, 37, 38. Paladisu ya kimpeve yina beto kele na yo bubu yai mefuluka ti kibuka ya “bantu” ya santu. Yo yina, beto fwete sala ngolo sambu nde yo vanda bunkete ntangu yonso.

38:1-23. Yo kepesa mpenza kikesa na kuzaba nde Yehowa tagulusa bantu na yandi na bitumba ya Gogi ya nsi ya Magogi! Gogi kele zina ya bo mepesaka Satana Dyabulu, “mfumu ya nsi-ntoto yai,” na nima ya kukula yandi na zulu. Nsi ya Magogi ketendula ntoto, kisika bo losaka Satana ti bademo na yandi.​—Yoane 12:31; Kusonga 12:7-12.

‘SALA ATASIO NA MAMBU YONSO YA MONO KESONGA NGE’

(Ezekiele 40:1–48:35)

Yo vandaka na mvula ya kumi na iya na nima ya kufwa ya mbanza ya Yeruzalemi. (Ezekiele 40:1) Bamvula ya kimpika kubikalaka dyaka makumi tanu na sambanu. (Yeremia 29:10) Ezekiele kukumaka ti bamvula kiteso ya 50. Na mbona-meso mosi, bo nataka yandi na Izraele. Bo songaka yandi nde: “Nge, muntu, tala mbote-mbote mambu yonso ya mono ke songa nge, sala atasio.” (Ezekiele 40:2-4) Yo fwete vanda nde Ezekiele kuvandaka na kyese mpenza na kubaka mbona-meso ya tempelo ya mpa!

Tempelo ya lukumu yina Ezekiele kumonaka kuvandaka ti bakyelo 6, bashambre 30, kisika ya Santu, kisika ya Kuluta Santu, mesa-kimenga mosi ya mabaya, mpi mesa-kimenga mosi sambu na kuyokila makabu. Masa ya fyoti yina “vandaka kubasika” na tempelo yango kukumaka masa ya nene. (Ezekiele 47:1) Ezekiele kumonaka mpi mbona-meso ya mutindu bo kabulaka nsi ya Izraele na bikanda. Konso kitini ya ntoto vandaka kuyantika na esti tii na westi, ebuna kitini ya ntoto yina vandaka kisika ya bo vandaka kutwadisa bisalu kuvandaka na kati ya kitini ya ntoto ya Yuda ti Benjamini. “Nzo ya Mfumu Nzambi” mpi “bwala” ya bo vandaka kubinga nde Yawe-Shama kuvandaka na kitini yai ya ntoto.​—Ezekiele 48:9, 10, 15, 35.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

40:3–47:12​—Tempelo yina Ezekiele kumonaka na mbona-meso kemonisa inki? Na kutuba ya mbote, tempelo ya nene-nene yina Ezekiele kumonaka na mbona-meso metungamaka ve. Yo vandaka kumonisa tempelo ya kimpeve ya Nzambi, disongidila, ngidika na yandi ya lusambu ya bunkete yina kele bonso tempelo na bilumbu na beto. (Ezekiele 40:2; Mishe 4:1; Baebreo 8:2; 9:23, 24) Mbona-meso ya tempelo kelungana na “bilumbu ya nsuka” ntangu bo ke na kutomisa banganga-Nzambi. (2 Timoteo 3:1; Ezekiele 44:10-16; Malashi 3:1-3) Ebuna, kulungana na yo ya nsuka tasalama na Paladisu. Kansi, tempelo yina Ezekiele monaka na mbona-meso kundimisaka Bayuda yina kuvandaka na kimpika nde lusambu ya bunkete tavutulama mpi nde konso fami ya Bayuda tabaka dikabu na ntoto yina.

40:3–43:17​—Kutesa tempelo kemonisa inki? Kutesa tempelo kele kidimbu ya kemonisa nde lukanu ya Yehowa yina metala lusambu ya bunkete fwete lungana.

43:2-4, 7, 9​—“Bamvumbi ya bantotila na bo” yina yo lombaka nde bo katula na tempelo kuvandaka Inki? Ziku bamvumbi yango kuvandaka biteki. Bamfumu ti bantu ya Yeruzalemi kubebisaka tempelo ya Nzambi ti biteki, bo kumisaka yo bantotila na bo.

43:13-20​—Mesa-kimenga yina Ezekiele kumonaka na mbona-meso kemonisa inki? Mesa-kimenga ya kifwani kemonisa luzolo ya Nzambi na yina metala nkudulu ya kimenga ya Yezu Kristu. Na nsadisa ya nkudulu yai, bapakulami mekumaka bantu ya lunungu mpi “kibuka ya nene” (NW) kele bunkete na meso ya Nzambi. (Kusonga 7:9-14; Roma 5:1, 2) Ziku kikuma yo yina “dilonga ya nene-nene ya bronze” yina kuvandaka na tempelo ya Salomo, disongidila, dilonga ya nene ya masa yina banganga-Nzambi vandaka kusadila sambu na kuyobila, kuvandaka ve na tempelo yina Ezekiele monaka na mbona-meso.​—1 Bantotila 7:23-26.

44:10-16​—Kimvuka ya banganga-Nzambi kemonisa nani? Kimvuka ya banganga-Nzambi kele kifwani ya kimvuka ya Bakristu ya kupakulama na bilumbu na beto. Yehowa kutomisaka bo na mvu 1918 ntangu yandi sambisaka bo na tempelo na yandi ya kimpeve ‘bonso muntu yina ke katulaka mvindu ya arza.’ (Malashi 3:1-5) Bayina kuvandaka bunkete to yina kubalulaka ntima kulandaka na kusala kisalu na bo. Kansi na nima, yo lombaka nde bo sala kikesa sambu nde ‘mambu ya mbi ya nsi-ntoto yai kubebisa bo ve,’ mpidina bo kuma bambandu sambu na “kibuka ya nene” yina bo memonisa na bantu ya bikanda yina kuvandaka ve banganga-Nzambi.​—Yakobo 1:27; Kusonga 7:9, 10, NW.

45:1; 47:13–48:29​—“Ntoto” ti kukabisa na yo kemonisa inki? Ntoto kemonisa teritware yina bansadi ya Nzambi kesalaka kisalu ya kusamuna. Na konso kisika yina nsambidi ya Yehowa lenda vanda, yandi kele kaka na ntoto yango kana yandi kenwanina lusambu ya kyeleka. Kulungana ya nsuka ya kukabisa ya ntoto tasalama na ntoto ya mpa ntangu konso muntu ya kwikama tabaka kisika na yandi.​—Yezaya 65:17, 21.

45:7, 16​—Makabu yina bantu vandaka kupesa sambu na Ntotila mpi banganga-Nzambi kuvandaka kifwani ya inki? Na tempelo ya kimpeve, makabu yina kemonisa ntetentete lusadisu ya beto kepesaka na mambu ya kimpeve mpi mpeve ya kusala kumosi ya beto kemonisaka.

47:1-5​—Masa yina Ezekiele monaka na mbona-meso kele kifwani ya inki? Masa kemonisa bangidika ya kimpeve yina Yehowa mebakaka sambu na luzingu, na kati na yo beto lenda tanga nkudulu ya kimenga ya Kristu mpi nzayilu ya Nzambi yina kele na Biblia. (Yeremia 2:13; Yoane 4:7-26; Efezo 5:25-27) Masa yango kekuma nene malembe-malembe na mpila nde bantu ya mpa yina kendima lusambu ya kyeleka kubaka yo mpi. (Yezaya 60:22) Nzadi yina tabasisa dyaka masa mingi ya luzingu na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda, mpi masa yango tavanda ti mambu yankaka ya beto tabakisa na nzila ya “mikanda” yina bo takangula na ntangu yina.​—Kusonga 20:12; 22:1, 2.

47:12​—Banti ya bambuma ya kudya kemonisa inki? Banti ya kifwani kemonisa bangidika ya kimpeve yina Nzambi tabaka sambu na kuvutula bantu na luzingu ya kukuka.

48:15-19, 30-35​—Bwala yina Ezekiele kumonaka na mbona-meso kemonisa inki? Mutindu “Yawe-Shama” kuvandaka na ntoto yina vandaka “nsiku ve” kemonisa nde yo fwete vanda kima mosi yina kele na ntoto. Yo kemonana nde bwala yango kele administrasio ya ntoto yina tanata mambote na bantu yina tazinga na “ntoto ya mpa” ya lunungu. (2 Piere 3:13) Mutindu bakyelo kele na balweka yonso kemonisa nde yo kele ve mpasi na kukota kuna. Bankengi ya ke na kati ya bansadi ya Nzambi fwete vanda bantu yina konso muntu lenda solula ti bo kukonda mpasi.

Malongi Sambu na Beto:

40:14, 16, 22, 26. Bibaka yina kuvandaka ti bifwanisu ya maba na bakyelo ya tempelo kemonisa nde kaka bantu yina ke na bikalulu ya mbote lenda vanda na nswa ya kukota. (Nkunga 92:13) Dyambu yai kelonga beto nde Yehowa lenda ndima lusambu na beto kaka kana beto kele bantu ya lunungu.

44:23. Beto fwete vutula ntonda mingi mpenza sambu na kisalu yina kimvuka ya banganga-Nzambi ya ntangu na beto ke na kusala! “Mpika ya kwikama mpi ya mayele” kepesaka beto madya ya kimpeve na ntangu ya mbote mpi yo kesadisaka beto na kubakisa luswaswanu yina kele na kati ya kima ya bo mekatulaka mvindu ti kima ya bo mekatulaka ve mvindu na meso ya Yehowa.​—Matayo 24:45, NW.

47:9, 11. Nzayilu, yina kele kima ya mfunu ya masa ya kifwani, ke na kubelula bantu mingi na ntangu na beto. Konso kisika yina bantu kebaka yo, yo kepesa bo luzingu na kimpeve. (Yoane 17:3) Kansi, bantu yina kebuya masa yai ya kepesaka luzingu, Nzambi tapesa bo “mungwa,” disongidila, yandi tafwa bo kimakulu. Yo kele mfunu mingi mpenza nde beto ‘tula ngolo sambu na kuzabisa nsangu ya kieleka mbote-mbote’!​—2 Timoteo 2:15.

“Mono Ta Songa Bantu Lukumu ya Zina na Mono ya Nene”

Na nima ya kukatula ntotila ya nsuka ya dikanda ya Davidi, Nzambi ya kyeleka kupesaka nzila nde nsungi mosi ya nda kuluta na ntwala nde muntu yina yandi “solaka” na kubaka kimfumu kukwisa. Kansi, Nzambi kuvilaka ve kuwakana ya yandi salaka ti Davidi. (Ezekiele 21:32; 2 Samuele 7:11-16) Mbikudulu ya Ezekiele ketubila “muntu na mono Davidi,” yina zolaka kukuma “mfumu.” (Ezekiele 34:23, 24; 37:22, 24, 25) Muntu yango kele Yezu Kristu na kiyeka ya Kimfumu. (Kusonga 11:15) Yehowa ‘tasonga bantu lukumu ya zina na yandi ya nene’ na nsadisa ya Kimfumu ya Mesia.​—Ezekiele 36:23.

Ntama mingi ve, Nzambi tafwa bantu yonso yina kefingisa zina na yandi ya santu. Kansi, bantu yina kesantisa zina yina na luzingu na bo na mutindu bo kesambilaka yandi na mpila yina yandi kezolaka, tabaka luzingu ya mvula na mvula. Yo yina, bika beto sadila mbote masa yai ya luzingu yina kebasika mingi na bilumbu na beto mpi kutula lusambu ya kyeleka na kisika ya ntete na luzingu na beto.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 22]

Nzadi ya masa ya luzingu yina Ezekiele kumonaka na mbona-meso kemonisa inki?

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

Tempelo ya lukumu yina Ezekiele kumonaka na mbona-meso