Bantu “ya Bandinga Yonso” Kewa Nsangu ya Mbote

“Banzenza kumi ya bandinga yonso ya nsi-ntoto [tatuba] nde: ‘Beto ke zola kwenda ti beno sambu beto me wa nde Nzambi kele ti beno.’”​—ZAKARIA 8:23.

 1. Inki mutindu Yehowa kupesaka ntangu ti okazio ya kuluta mbote ya luyantiku ya kisalu ya kulonga bantu ya bandinga mpi ya bansi mingi?

NTANGU mpi okazio yina kuvukisaka bantu kuvandaka ya mbote kibeni. Yo vandaka kilumbu ya Pantekoti ya mvu 33 ya T.B. Mwa bamposo na ntwala, Bayuda ti prozelite yina kukatukaka na provense kiteso ya 15 ya Kintinu ya nene ya Roma mpi na bandambu yankaka kufulukaka na Yeruzalemi sambu na kuta nkinsi ya Paki. Na kilumbu yina, mafunda ya bantu na kati na bo, kuwaka bantu ya mfunu mingi ve yina kufulukaka na mpeve santu kesamuna nsangu ya mbote na bandinga mingi ya kintinu ya Roma. Yo vandaka ve na mavwanga bonso na Babele ya ntama kansi na mutindu mosi ya bantu vandaka kubakisa. (Bisalu 2:1-12) Yo vandaka lubutuku ya dibundu ya Bukristu mpi luyantiku ya kisalu mosi ya kulonga bantu ya bandinga mpi ya bansi mingi yina ke na kusalama tii bubu yai.

 2. Inki mutindu balongoki ya Yezu ‘kuyitukisaka’ bawi na bo yina vandaka kutuba bandinga mingi na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B.?

² Yo fwete vanda nde balongoki ya Yezu vandaka kutuba Kigreki yina bantu yonso vandaka kutuba na ntangu yina. Bo vandaka kusadila mpi Kiebreo, ndinga yina bo vandaka kutuba na tempelo. Kansi, na kilumbu yina ya Pantekoti, bawi na bo yina vandaka kutuba bandinga mingi ‘kuyitukaka ngolo’ na kuwa balongoki ketuba na bandinga na bo. Inki kusalamaka? Bakyeleka ya mfunu yina bantu yango kuwaka na bandinga na bo kusimbaka bantima na bo. Na nsuka ya kilumbu, kibuka ya fyoti ya balongoki kukumaka ti bantu kuluta 3 000!​—Bisalu 2:7-42.

3, 4. Inki mutindu kisalu ya kusamuna kumwanganaka ntangu balongoki kutinaka Yeruzalemi, Yudea, ti Galilea?

³ Ntama mingi ve na nima ya dyambu yai ya kuyituka, minyokudi kubasikaka na Yeruzalemi, mpi “bantu yina panzanaka, bo vandaka kwenda kuzabisa nsangu ya mbote ndambu na ndambu.” (Bisalu 8:1-4) Mu mbandu, Bisalu kapu ya 8 ketubila Filipi, ziku yandi vandaka evanzelizatere mpi yandi vandaka kutuba Kigreki. Filipi kusamunaka na bantu ya Samaria. Yandi samunaka mpi na mfumu mosi ya Etiopia yina kundimaka nsangu ya Kristu.​—Bisalu 6:1-5; 8:5-13, 26-40; 21:8, 9.

⁴ Ntangu Bakristu vandaka kwenda kusosa babwala ya kuzinga na nganda ya Yeruzalemi, Yudea, mpi Galilea, bo kutanaka ti bantu ya bikanda yankaka yina vandaka kutuba bandinga mingi. Yo fwete vanda nde bankaka vandaka kuta kimbangi kaka na Bayuda. Kansi longoki Luka ketuba nde: “Kuvandaka na bantu ya nkaka ya Shipre ti ya bwala Sirene. Ntangu bantu yango kumaka na Antioshe, bo yantikaka kuzabisa mpi nsangu ya mbote ya Mfumu Yesu na bantu yina [ketubaka Kigreki, NW].”​—Bisalu 11:19-21.

Nzambi Yina Kepona-Ponaka Ve Kele ti Nsangu Sambu na Bantu Yonso

 5. Inki mutindu kukonda kupona-pona ya Yehowa kemonana na dyambu ya metala nsangu ya mbote?

⁵ Mambu yina kusalamaka kewakana ti banzila ya Nzambi, sambu yandi kepona-ponaka ve. Ntangu Yehowa kusadisaka ntumwa Piere na kusoba mutindu na yandi ya kutadila bantu ya makanda, yandi tubaka na ntonda yonso nde: “Ya kieleka, mono me bakisa nde Nzambi ke zolaka bantu yonso mutindu mosi [“kepona-ponaka ve,” NW]. Na konso dikanda ya bantu yandi ke ndimaka bantu yina ke zitisaka yandi ti ke salaka mambu ya mbote.” (Bisalu 10:34, 35; Nkunga 145:9) Ntumwa Polo, yina vandaka kunyokula ntete Bakristu, kundimaka dyaka nde Nzambi kepona-ponaka ve ntangu yandi tubaka nde Nzambi ‘kezolaka nde bantu ya mitindu yonso kuguluka.’ (1 Timoteo 2:4, NW) Kukonda kupona-pona ya Ngangi kemonana na mutindu yandi mepesaka bankento ti babakala, bantu ya bampusu yonso, ya bansi yonso, ti ya bandinga yonso dibaku ya kuvanda ti kivuvu ya Kimfumu.

6, 7. Inki bambikudulu ya Biblia kutubilaka na ntwala mutindu bantu tawa nsangu ya mbote na bansi mingi mpi na bandinga ya kuswaswana?

⁶ Bamvu-nkama mingi na ntwala, Biblia kutubaka nde kisalu yai tayela na inza ya mvimba. Mbikudulu ya Daniele kemonisa nde Nzambi pesaka Yezu “kiyeka, lukumu ti ngolo ya kimfumu na mpila nde bantu yonso ya nsi-ntoto ata bo kele nki dikanda to nki ndinga, bo sadila yandi.” (Daniele 7:14) Kulungana ya mbikudulu yai ya Biblia kemonana na mutindu bo kebasisaka zulunalu yai na bandinga 151 mpi kekabulaka yo na inza ya mvimba, na mpila nde yo sadisa nge na kutanga mambu yina metala Kimfumu ya Yehowa.

⁷ Biblia kutubilaka ntangu yina bantu ya bandinga ya kuswaswana tawa nsangu na yo ya kepesaka luzingu. Sambu na kumonisa mutindu lusambu ya kyeleka tabenda bantu mingi, Zakaria kutubaka na mbikudulu nde: “Na bilumbu yina banzenza kumi ya bandinga yonso ya nsi-ntoto ta kwisa kusimba nsongi ya kazaka ya Muyuda mosi [Bakristu ya kupakulama na mpeve, yina kele na kati ya “Israele ya Nzambi”] ti kutuba nde: ‘Beto ke zola kwenda ti beno sambu beto me wa nde Nzambi kele ti beno.’” (Zakaria 8:23; Galatia 6:16) Ebuna ntangu ntumwa Yoane kutubilaka mambu ya yandi monaka na mbona-meso, yandi tubaka nde: “Tala! kibuka mosi ya nene ya bantu yina ata muntu mosi ve takuka na kutanga, ya mekatuka na bansi yonso mpi na makanda yonso mpi na mabuta yonso mpi na bandinga yonso, ya kutelema na ntwala ya kiti ya kimfumu mpi na ntwala ya Mwana ya Dimeme.” (Kusonga 7:9, NW) Beto memonaka mutindu bambikudulu yai melunganaka!

Kusolula ti Bantu ya Mitindu Yonso

 8. Inki mambu ya kesalama bubu yai melombaka nde beto soba mutindu na beto ya kuta kimbangi?

⁸ Bubu yai, bantu kekwendaka kuzinga na bisika ya kuswaswana. Mondialisation mesalaka nde bantu kukwenda na bansi mingi kukonda mpasi. Bantu mingi mekatukaka na bisika yina bamvita kele mpi na bansi ya bunsukami sambu na kwenda kuzinga na bisika ya mbote mingi, sambu na kusosa luzingu ya mbote na kinsuni. Na bansi mingi, mutindu bantu mingi ti barefizie mekwendaka kuzinga kuna, yo mesalaka bimvuka ya bandinga ya banzenza. Mu mbandu, na Finlande bantu ketubaka bandinga kuluta 120 mpi na Australie bantu ketubaka bandinga kuluta 200. Na mbanza mosi mpamba ya États-Unis, San Diego, bantu ketubaka bandinga kuluta 100!

 9. Inki mutindu beto fwete tadila bantu ya ketubaka bandinga ya kuswaswana yina kele na teritware na beto?

⁹ Keti beto baministre Bakristu kemonaka nde bantu ya mutindu yai ya ketubaka bandinga ya kuswaswana kekangisaka beto nzila na kusala kisalu na beto? Ata fyoti ve! Kansi, beto kemonaka nde bo kekangudilaka beto teritware mosi ya mbote​—kisika ‘bambuma meyela mpi mekuma penepene na kukatula.’ (Yoane 4:35) Beto kesalaka kikesa sambu na kulungisa bampusa ya bantu yina kekudibanzaka sambu na mpusa na bo ya kimpeve, kukonda kutala insi to ndinga na bo. (Matayo 5:3, NW) Yo yina, konso mvula bantu mingi kibeni ya “bandinga yonso” ke na kukuma balongoki ya Kristu. (Kusonga 14:6) Mu mbandu, na Allemagne, na Augusti 2004, kisalu ya kusamuna vandaka kusalama na bandinga kiteso ya 40. Na ntangu yina mosi na Australie bo kumaka kusamuna nsangu ya mbote na bandinga kiteso ya 30, kansi bamvula kumi meluta bo vandaka kusamuna na bandinga 18. Na Grèce, Bambangi ya Yehowa vandaka kusolula ti bantu na bandinga kiteso ya 20. Na inza ya mvimba, kiteso ya Bambangi ya Yehowa 80 na kati ya nkama ketubaka ve Kingelesi, ndinga ya bantu ketubaka na bansi mingi kuluta bandinga yankaka.

10. Inki mukumba konso nsamuni kele na yo na kisalu ya kukumisa bantu ya “makanda yonso” balongoki?

¹⁰ Ya kyeleka, beto ke na kulungisa ntuma ya Yezu ya “kukumisa bantu ya makanda yonso balonguki”! (Matayo 28:19, NW) Sambu na kulungisa kisalu yai na kikesa yonso, Bambangi ya Yehowa ke na kusamuna na bansi 235 mpi bo kekabula mikanda na bandinga kuluta 400. Ata organizasio ya Yehowa kepesaka bisadilu ya beto ke na yo mfunu sambu na kusolula ti bantu, konso nsamuni ya Kimfumu fwete sala yonso sambu na kuzabisa nsangu ya Biblia na “bantu ya mitindu yonso” na ndinga yina bo lenda bakisa mbotembote. (Yoane 1:7, NW) Kikesa yai ya bansamuni yonso kesala kesadisaka bamilio ya bantu ya bandinga ya kuswaswana na kubaka mambote ya nsangu ya mbote. (Roma 10:14, 15) Ya kyeleka, konso muntu na kati na beto kelungisaka mukumba mosi ya mfunu mingi!

Mutindu ya Kununga Dyambu ya Mpasi

11, 12. (a) Inki mambu ya mpasi beto kekutanaka na yo, mpi nki mutindu mpeve santu kesadisaka beto? (b) Sambu na nki yo kevandaka mbala mingi mbote na kulonga bantu na ndinga na bo mosi?

¹¹ Bubu yai, bansamuni mingi ya Kimfumu kezolaka kulonguka ndinga yankaka, kansi bo lenda vingila ve nde mpeve ya Nzambi kusadisa bo na mutindu ya kuyituka sambu bo yantika kutuba yo. (1 Korinto 13:8) Kulonguka ndinga ya mpa kele kisalu mosi ya nene. Yo lenda lomba nde ata bayina ketubaka dezia bandinga zole kusoba mutindu na bo ya kuyindula mpi bametode na bo sambu na kubenda dikebi ya bantu yina ketubaka ndinga yango kansi ya mekatukaka na bisika yankaka mpi ya kele ti bikalulu ya kuswaswana. Dyaka, mbala mingi banzenza ya mpa kevandaka nsoni-nsoni; yo yina, yo kelombaka kusala kikesa sambu na kubakisa mutindu na bo ya kuyindula.

¹² Ata mpidina, mpeve santu kesalaka kaka kisalu na kati ya bansadi ya Yehowa na bikesa ya bo kesalaka sambu na kusadisa bantu yina ketubaka bandinga yankaka. (Luka 11:13) Na kisika ya kupesa bantu mayele ya kuyituka ya kutuba bandinga yankaka, mpeve santu lenda kumisa ngolo mpusa na beto ya kusolula ti bantu yina ketubaka ve ndinga na beto. (Nkunga 143:10) Kusamuna to kulonga bantu nsangu ya Biblia na ndinga yina bo mezaba ve mbotembote lenda simba mabanza na bo. Kansi, sambu na kusimba ntima ya bawi na beto, yo kevandaka mbala mingi mbote nde beto sadila ndinga na bo mosi​—ndinga yina tasimba bampusa, bangindu, mpi bivuvu ya kele na ntima na bo.​—Luka 24:32.

13, 14. (a) Inki kepusaka bantu yankaka na kusamuna na ndinga yankaka? (b) Inki mutindu mpeve ya kuditambika kemonanaka?

¹³ Bansamuni mingi ya Kimfumu mekwendaka kusamuna na teritware yina bantu ketubaka ndinga ya banzenza ntangu bo kemonanaka mutindu bantu yango kendimaka kyeleka ya Biblia. Bankaka kebakaka kikesa ntangu kisalu na bo kekumaka mpasi mpi kitoko mingi. Biro mosi ya Bambangi ya Yehowa na Eropa ya sudi ketuba nde: “Bantu mingi yina kekatukaka na Eropa ya Esti kevandaka na mpusa ya kyeleka.” Beto kevandaka na kyese mingi mpenza na kusadisa bantu ya mutindu yai ya kendimaka kyeleka!​—Yezaya 55:1, 2.

¹⁴ Kansi, sambu na kubuta bambuma na kisalu yai, beto fwete vanda na lukanu mpi mpeve ya kuditambika. (Nkunga 110:3) Mu mbandu, mabuta mingi ya Bambangi ya Japon meyambulaka banzo na bo ya kitoko na bambanza ya nene mpi mekwendaka na babwala sambu na kusadisa bibuka ya banzenza yina mekatukaka na Chine na kubakisa Biblia. Na ndambu ya westi ya États-Unis, bansamuni ketambulaka ngunga mosi to bangunga zole na kamio sambu na kwenda kulonguka Biblia ti bantu yina mekatukaka na Philippines. Na Norvège, bankwelani zole kelongukaka ti dibuta mosi yina mekatukaka na Afghanistan. Bankwelani yai kesadilaka kamukanda Inki Nzambi Kelombaka na Beto?a na Kingelesi mpi na ndinga ya Norvège. Dibuta yango ketangaka baparagrafe na Persia, ndinga mosi yina kevandaka bonso Kidari, ndinga ya bo ketubaka na bwala na bo. Bo kesolulaka na Kingelesi ti na ndinga ya Norvège. Nzambi kesakumunaka mpenza mpeve ya kuditambika ya mutindu yai mpi ya kundima kusoba mabanza ti bikalulu na ntangu banzenza kendima nsangu ya mbote.b

15. Inki mutindu beto yonso lenda kudipesa na kisalu ya kusamuna na bandinga mingi?

¹⁵ Keti nge mpi lenda sala kisalu yai ya kesalama na bandinga mingi? Sambu na nki nge yantika ve na kusosa kuzaba bandinga ya banzenza yina bantu ketubaka mingi na teritware na beno? Na nima, nge lenda natila bantu yango mwa batrakiti to tumikanda na bandinga na bo. Na nsadisa ya nsangu na yo ya pete mpi ya kepesa kikesa yina kele na bandinga mingi, kamukanda Une bonne nouvelle pour des gens de toutes nations, yina kubasikaka na mvu 2004, mesadisaka mingi na kumwanga nsangu ya kivuvu ya Kimfumu.

“Beno Zola Banzenza”

16. Inki mutindu bankuluntu lenda monisa dikebi ya masonga na kusadisaka bantu yina ketubaka ndinga ya banzenza?

¹⁶ Ata beto longuka ndinga yankaka to ve, beto yonso lenda pesa maboko na kisalu ya kulonga mambu ya kimpeve na banzenza yina kele na teritware na beto. Yehowa kupesaka bantu na yandi ntuma nde bo fwete “zola banzenza.” (Kulonga 10:18, 19) Mu mbandu, na mbanza mosi ya nene na Nordi ya Amerika, mabundu tanu kevukanaka na Nzo ya Kimfumu mosi. Bonso na Banzo ya Kimfumu mingi, bo kesobaka manaka ya balukutakanu konso mvula. Na mbala yai yo zolaka kusala nde balukutakanu ya Kishinwa kuyantika kusalama na Lumingu na nkokila. Kansi, yo zolaka kusala nde banzenza mingi ya kesalaka na barestora kuvanda ve na balukutakanu. Bankuluntu ya mabundu yankaka kumonisaka ntima ya mbote mpi bo sobaka bamanaka na mpila nde balukutakanu ya Kishinwa kusalama na Lumingu na suka.

17. Inki mutindu beto fwete kudiwa ntangu bampangi yankaka mebaka lukanu ya kukwenda kusadisa kibuka ya ndinga yankaka?

¹⁷ Bankengi ya zola kesikisaka bampangi ya babakala ti ya bankento ya kufwana mpi ya mayele yina kezolaka kukwenda kusadisa bibuka yina kesadilaka ndinga yankaka. Bampangi kevandaka na kyese ve ntangu balongi ya Biblia ya mutindu yai ya ke ti eksperiansi kekwendaka na bisika yankaka, kansi bankengi kevandaka na susi ya mutindu mosi bonso bankuluntu ya Listre ti ya Ikoniumi. Bankuluntu yango kubuyaka ve nde Timoteo kusala banzyetelo ti Polo, ata Timoteo kuvandaka lusakumunu ya nene sambu na mabundu na bo. (Bisalu 16:1-4) Dyaka, bantu yina ketwadisaka kisalu ya kusamuna kelembaka ve nitu ntangu bo kemonaka mabanza ti bikalulu ya kuswaswana ya banzenza. Kansi, bo kendimaka baluswaswanu yango mpi bo kesosaka mitindu ya kusala kinduku ya mbote sambu na nsangu ya mbote.​—1 Korinto 9:22, 23.

18. Inki kyelo ya nene ya kenataka na kisalu mekangukaka sambu na beto yonso?

¹⁸ Mutindu Biblia kutubaka yo na ntwala, nsangu ya mbote ke na kulongama na “bandinga yonso ya nsi-ntoto.” Yo kemonana nde kuyela tamonana dyaka mingi na bateritware ya ndinga ya banzenza. Bansamuni mingi ya kikesa mekotaka na ‘kyelo yai ya nene yina kenataka na kisalu.’ (1 Korinto 16:9, NW) Kansi, yo kelombaka kusala mambu mingi sambu na kulonga na bateritware ya mutindu yina, mutindu disolo yina kelanda tamonisa yo.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Tendula?

• Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa na kumonisa kikalulu ya kukonda kupona-pona na bantu yonso?

• Inki mutindu beto fwete tadila bantu ya teritware na beto yina ketubaka ve ndinga na beto?

• Sambu na nki yo kele mbote na kulonga bantu na ndinga na bo mosi?

• Inki mutindu beto lenda monisa dikebi na banzenza yina kele na kati na beto?

[Map/Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

(Sambu na kumona mambu yonso, tala mukanda)

Roma

KRETA

AZIA

FRIZIA

PAMFILIA

PONTI

KAPADOSIA

MEZOPOTAMIA

MEDIA

PARTIA

ELAMI

ARABIA

LIBIA

EZIPTE

YUDEA

Yeruzalemi

[Ba masa]

Nzadi-Mungwa ya Mediterane

Nzadi-Mungwa ya Ndombe

Nzadi-Mungwa ya Mbwaki

Golfe Persique

[Kifwanisu]

Na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., bantu yina kukatukaka na baprovense kiteso ya 15 ya Kintinu ya nene ya Roma mpi na bandambu yankaka kuwaka nsangu ya mbote na bandinga na bo

[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]

Banzenza mingi kendimaka kyeleka ya Biblia

[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]

Mabundu ya bandinga tanu kesadilaka Nzo ya Kimfumu yai