Bakristu ya Kyeleka Yonso Kezabisaka Nsangu ya Mbote

“Beno yimbila Mfumu Nzambi bankunga, beno kumisa yandi! Konso kilumbu beno songa bantu nsangu ya mbote nde yandi ke gulusaka beto!”​—NKUNGA 96:2.

 1. Inki nsangu ya mbote bantu kele na mfunu ya kuwa, mpi nki mutindu Bambangi ya Yehowa mepesaka mbandu ya mbote na kupanza nsangu yango?

NA INZA yai ya mambu ya mpasi kebwaka konso kilumbu, yo kepesaka mpenza kikesa na kuwa Biblia kelonga nde kubika fyoti mvita, kufwa bantu, nzala, ti mpasi tavanda dyaka ve. (Nkunga 46:9; 72:3, 7, 8, 12, 16) Ya kyeleka, keti yai kele ve nsangu ya mbote ya bantu yonso kele na mfunu ya kuwa? Bambangi ya Yehowa keyindula nde yo kele mutindu yina. Bo mezabanaka na bisika yonso nde bo bantu kelongaka “nsangu ya mbote ya kima mosi ya kuluta kitoko.” (Yezaya 52:7, NW) Yo kele ya masonga nde Bambangi mingi memonaka mpasi sambu na lukanu ya kusamuna nsangu ya mbote yina bo kevandaka na yo. Kansi bo kevandaka mpenza na susi ya bantu. Nkutu Bambangi memonisaka mpenza na luzingu na bo nde bo kele bantu ya kikesa mpi ya kevutukaka nima ve!

 2. Kikesa ya Bambangi ya Yehowa kekatukaka ntetentete na wapi?

² Kikesa ya Bambangi ya Yehowa ya bubu yai kele kiteso mosi ti yina ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete. Sambu na Bakristu yango, zulunalu ya Katolika ya Roma (L’Osservatore Romano) kutubaka na sikisiki yonso nde: “Bakristu ya ntete vandaka kubakisa mbala mosi na nima ya kubaka mbotika nde bo kele na mukumba ya kupanza Nsangu ya Mbote. Bampika yai vandaka kutuba na munoko sambu na kuzabisa bantu Nsangu ya Mbote.” Sambu na nki Bambangi ya Yehowa kevandaka na kikesa mingi bonso Bakritu ya ntete? Ntetentete, sambu nsangu ya mbote ya bo kelongaka kekatukaka na yandi mosi Yehowa Nzambi. Yai kele kikuma ya kuluta nene ya kesalaka nde bo vanda na kikesa. Kisalu ya kusamuna yina bo kesalaka kemonisaka nde bo kelemfukaka na bangogo yai ya muyimbi-bankunga kutubaka: “Beno yimbila Mfumu Nzambi bankunga, beno kumisa yandi! Konso kilumbu beno songa bantu nsangu ya mbote nde yandi ke gulusaka beto.”​—Nkunga 96:2.

 3. (a) Pesa kikuma ya zole ya kesalaka nde Bambangi ya Yehowa kuvanda na kikesa. (b) ‘Luguluku ya Nzambi’ kepesaka ketendula inki?

³ Bangogo ya muyimbi-bankunga keyibusa beto kikuma ya zole ya Bambangi ya Yehowa kevandilaka kikesa. Nsangu na bo kele nsangu ya luguluku. Bantu mingi kesalaka kisalu yina metala Bankisi, luzingu ya bantu, mbongo, ti mambu yankaka sambu na kutomisa luzingu ya bantu yankaka, mpi beto kesikisa bo sambu na kikesa na bo. Kansi, mambu yonso ya bantu lenda sala sambu na bantu yankaka kele mpenza fyoti kana beto fwanisa yo ti ‘luguluku ya Nzambi’ kepesaka. Na nsadisa ya Yezu Kristu, Yehowa tagulusa bantu ya kudikulumusa na disumu, maladi, ti lufwa. Bayina kebaka mambote yai tazinga mvula na mvula! (Yoane 3:16, 36; Kusonga 21:3, 4) Bubu yai, luguluku kele na kati ya “mambu ya kuyituka” yina Bakristu kezabisaka bantu na ntangu bo kelemfukaka na bangogo yai ya ketuba nde: “Beno songa lukumu na yandi na bantu yonso ti mambu ya kuyituka ya yandi me salaka. Mfumu Nzambi kele muntu ya nene, bantu fweti kumisa yandi ngolo mpenza; bo fweti tina yandi boma kuluta banzambi ya nkaka.”​—Nkunga 96:3, 4.

Mbandu ya Mfumu

4-6. (a) Inki kele kikuma ya tatu yina kesalaka nde Bambangi ya Yehowa kuvanda kikesa? (b) Inki mutindu Yezu kumonisaka kikesa na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote?

⁴ Bambangi ya Yehowa kele na kikuma ya tatu ya kepesaka bo kikesa. Bo kelandaka mbandu ya Yezu Kristu. (1 Piere 2:21) Muntu yai ya kukuka kundimaka na ntima mosi na kusala kisalu ya bo pesaka yandi ya “kunata nsangu ya mbote na bansukami.” (Yezaya 61:1; Luka 4:17-21) Yo yina, yandi kumaka evanzelizatere, disongidila, muntu yina kezabisaka nsangu ya mbote. Yandi tambulaka na Galilea ti na Yudea ya mvimba, sambu na “kuzabisa . . . Nsangu ya Mbote ya Kimfumu ya Nzambi.” (Matayo 4:23) Mpi sambu yandi zabaka nde bantu mingi tandima nsangu ya mbote yango, yandi zabisaka balongoki na yandi nde: “Bambuma mingi kele na bilanga, kansi bantu ya kisalu kele mingi ve sambu na kukatula yo. Beno bondila munkwa-bilanga na kutinda bantu ya nkaka ya kisalu sambu na kukatula bambuma na yandi.”​—Matayo 9:37, 38.

⁵ Mutindu yandi lombaka yo na kisambu na yandi, Yezu kulongaka bantu yankaka kisalu ya kuzabisa nsangu ya mbote. Na nima ya bilumbu, yandi tindaka bantumwa na yandi na kukwenda bo mosi ebuna yandi tubilaka bo nde: “Beno kwenda kulonga bantu nde: ‘Kimfumu ya Nzambi me kuma penepene!’” Keti bo zolaka kulemfuka na ntuma yai kana bo kudipesaka na kusala baprograme ya kusosa kumanisa bampasi yina bantu vandaka kukutana na yo? To keti bo zolaka kudipesa na mambu ya politiki sambu na kusosa kumanisa mambu ya luvunu yina kuvandaka na ntangu na bo? Ve. Sambu, Yezu kumonisaka kima ya Bakristu yonso ya kezabisaka nsangu ya mbote fwete sala na ntangu yandi tubilaka balongoki na yandi nde: “Beno kwenda kulonga bantu.”​—Matthew 10:5-7.

⁶ Na nima, Yezu kutindaka kibuka yankaka ya balongoki na yandi na kuzabisa bantu nde: “Kimfumu ya Nzambi me kuma penepene.” Ntangu bo vutukaka sambu na kupesa yandi lapolo ya kisalu ya mbote yina bo salaka na ntangu bo kwendaka kuzabisa bantu nsangu ya mbote, Yezu kuwaka kyese mingi. Yandi sambaka nde: “Tata, nge muntu kele Mfumu ya ntoto ti ya zulu, mono ke pesa nge mersi sambu mambu yina ya nge me bumbaka na bantu ya mayele ti na bantu yina me longukaka, nge me kwisa kuzabisa yo na [bana ya fyoti, NW].” (Luka 10:1, 8, 9, 21) Balongoki ya Yezu, yina kuvandaka ntete ngolo na kisalu ya kuloba bambisi, ya kusala bilanga, mpi buna na buna, kuvandaka bonso bana ya fyoti kana beto fwanisa bo ti bamfumu ya mabundu ya makanda yina kulongukaka mingi. Kansi, Yezu kulongaka balongoki na kulonga nsangu mosi ya mbote ya meluta bansangu yonso na mfunu.

 7. Ntangu Yezu kumataka na zulu imene, balongoki na yandi kuyantikaka kulonga ntete nsangu ya mbote na banani?

⁷ Ntangu Yezu kumataka na zulu imene, balongoki na yandi kulandaka na kuzabisa bantu nsangu ya mbote ya luguluku. (Bisalu 2:21, 38-40) Bo yantikaka kulonga ntete banani? Keti bo kwendaka na makanda yina vandaka ve kuzaba Nzambi? Ve, bilanga na bo ya ntete kuvandaka bantu ya Izraele, yina kuyikamaka dezia na kusambila Yehowa bamvula kuluta 1 500 na ntwala. Keti bo vandaka na nswa ya kulonga na ntoto ya bantu yina vandaka kusambila dezia Yehowa? Ee. Yezu kuzabisaka bo nde: “Beno ta zabisa nsangu na mono na bwala Yeruzalemi, na ntoto ya Yudea yonso, na ntoto ya Samaria yonso, tii na nsuka ya ntoto.” (Bisalu 1:8) Ya kyeleka, Izraele kuvandaka na mfunu ya kuwa nsangu ya mbote kiteso mosi ti makanda yankaka yonso.

 8. Inki mutindu bubu yai Bambangi ya Yehowa kelandaka mbandu ya balongoki ya Yezu ya mvu-nkama ya ntete?

⁸ Mutindu mosi mpi, bubu yai Bambangi ya Yehowa kelongaka na ntoto ya mvimba. Bo kesalaka kumosi ti wanzio ya Yoane kumonaka, yina “vandaka na Nsangu ya Mbote ya mvula na mvula sambu na kuzabisa na bantu ya nsi-ntoto, na bantu ya makanda yonso, ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso.” (Kusonga 14:6) Na mvu 2001, bo salaka kisalu na bansi ti bateritware 235. Bansi yina mezabanaka nde ya Bakristu kele mpi na kati na yo. Keti yo kele mbi nde Bambangi ya Yehowa kulonga na bansi yina Kikristu mekotisaka dezia banzo-nzambi na bo? Bantu yankaka ketubaka nde yo kele mbi mpi bo lenda mona nde kisalu ya kuzabisa nsangu ya mbote kele mutindu mosi ya “kuyiba mameme na bo.” Kansi, Bambangi ya Yehowa keyibukaka mutindu Yezu vandaka kutadila Bayuda ya kudikulumusa ya ntangu na yandi. Ata bo vandaka dezia na kibuka ya banganga-Nzambi, Yezu kuvutukaka ve nima na kuzabisa bo nsangu ya mbote. Yandi “wilaka bo mawa, sambu bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.” (Matayo 9:36) Ntangu Bambangi ya Yehowa kekutanaka ti bantu ya kudikulumusa yina kezabaka ve mambu yina metala Yehowa ti Kimfumu na yandi, keti bo fwete buya na kuzabisa nsangu ya mbote na bantu ya mutindu yina sambu mabundu yankaka ketuba nde bo kele bamfumu ya bantu yango? Kana beto landa mbandu ya bantumwa ya Yezu, beto kevutula mvutu nde ve. Beto fwete longa nsangu ya mbote na “makanda yonso,” kukonda kubikisa ata muntu mosi.​—Marko 13:10.

Bakristu ya Ntete Kuzabisaka Nsangu ya Mbote

 9. Na mvu-nkama ya ntete, banani vandaka kusala kisalu ya kusamuna na dibundu ya Bukristu?

⁹ Banani kusalaka kisalu ya kusamuna na mvu-nkama ya ntete? Mambu yonso ya kusalamaka na ntangu yina kemonisa nde Bakristu yonso vandaka kuzabisa nsangu ya mbote. Nsoniki yai, W . S. Williams ketuba nde: “Bantu mingi ketaka kitemwe nde Bakristu yonso ya Dibundu ya ntete . . . kulongaka nsangu ya mbote.” Sambu na yina metala mambu yina kusalamaka na kilumbu ya Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., Biblia ketuba nde: “Bo yonso [babakala ti bankento] fulukaka na Mpeve ya Nzambi, ebuna bo yantikaka kutuba na bandinga ya nkaka mambu yina ya Mpeve vandaka kusonga bo na kutuba.” Bo yonso kuzabisaka nsangu ya mbote, babakala ti bankento, baleke ti bambuta, bampika ti bantu yina vandaka ve bampika. (Bisalu 1:14; 2:1, 4, 17, 18; Yoele 3:1, 2; Galatia 3:28) Ntangu Bakristu mingi kutinaka Yeruzalemi sambu bo vandaka kupesa bo mpasi, bayina “kupanzanaka, bo vandaka kwenda kuzabisa Nsangu ya Mbote ndambu na ndambu.” (Bisalu 8:4) “Bantu” yonso ‘yina kupanzanaka’ kuzabisaka nsangu ya mbote, kansi kaka bantu fyoti mpamba ve.

10. Inki kisalu kusalamaka na ntwala nde ngidika ya Bayuda kufwa?

¹⁰ Dyambu yai kusalamaka na bamvula yina yonso ya ntete. Yezu kutubaka na ntwala nde: “Bo ta longaka Nsangu yai ya Mbote ya Kimfumu na nsi-ntoto ya mvimba, na mpila nde bantu ya makanda yonso kuwa yo. Ebuna na nima, nsuka ya ntoto ta kwisa.” (Matayo 24:14) Na ntangu bangogo yai kulunganaka na mbala ya ntete na mvu-nkama ya ntete, bo longaka nsangu ya mbote mingi mpenza na ntwala nde basoda ya Roma kufwa dibundu ti politiki ya Bayuda. (Kolosai 1:23) Dyaka, balongoki ya Yezu yonso kulemfukaka na ntuma yai: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya Mpeve-Santu, beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala.” (Matayo 28:19, 20) Bakristu ya ntete vandaka ve kusyamisa bantu ya kudikulumusa na kukwikila na Yezu na nima bo bikila bo kimpwanza ya kusambila Nzambi na mutindu bo mosi kezolaka, mpila bantu yankaka ya kelongaka ndinga ya Nzambi bubu yai kesalaka. Kansi, bo longaka bo na kukuma balongoki ya Yezu, bo kabisaka bo na mabundu, mpi bo longaka bo na mpila nde bo mpi kulonga nsangu ya mbote mpi kukumisa bantu balongoki. (Bisalu 14:21-23) Bubu yai, Bambangi ya Yehowa kelandaka mbandu na bo.

11. Bubu yai banani kezabisa bantu nsangu ya mbote ya meluta bansangu yonso na mfunu?

¹¹ Bambangi ya Yehowa mingi ya kelandaka bambandu ya bantu ya mvu-nkama ya ntete bonso Polo, Barnabasi, ti bantu yankaka, mekwendaka kusala kisalu ya kimisionere na bansi yankaka. Ya kyeleka, kisalu na bo menataka mambote mingi, sambu bo mekotaka ve na mambu ya politiki ti na mambu yankaka yina kewakanaka ve ti kisalu ya kuzabisa nsangu ya mbote yina bo mepesaka bo. Bo melemfukaka kaka na ntuma yai ya Yezu kupesaka bo: “Beno kwenda kulonga bantu.” Kansi, Bambangi ya Yehowa mingi kele bamisionere ve na bansi yankaka. Bamingi na kati na bo kezingilaka kisalu na bo ya kinsuni, mpi bankaka kele na banzo-nkanda tii bubu yai. Bankaka kele ti bana. Kansi, Bambangi yonso kele na kuzabisa nsangu ya mbote yina bo melongukaka. Baleke ti bambuta, babakala ti bankento, kendima na kyese yonso ndongisila yina Biblia kepesa bo nde: “Longa nsangu ya Nzambi, tula ngolo na kuzabisa yo, ata na ntangu ya mpasi ata na ntangu ya mbote.” (2 Timoteo 4:2) Bonso bampangi na bo ya mvu-nkama ya ntete, bo kelanda na “kulonga kaka ti kuzabisa Nsangu ya Mbote ya Mesia.” (Bisalu 5:42) Bo kezabisa bantu nsangu ya mbote ya meluta bansangu yonso na mfunu.

Kubalula Bantu Ntima to Kuzabisa Nsangu ya Mbote?

12. Kubalula bantu ntima ketendula inki, mpi nki ntendula bantu mekumaka kupesa yo?

¹² Na Kigreki ngogo pro·se’ly·tos, ketendulaka “muntu ya bo mebalula ntima.” Ngogo “prozelitizme” ya kikongo mekatuka na ngogo yai. Yo ketendula ntetentete “kubalula muntu ntima.” Bilumbu yai bantu yankaka ketubaka nde kubalula muntu ntima kele kigonsa. Mukanda mosi ya bo basisaka na Conseil mondial des Églises ketubila nkutu “disumu ya kubalula muntu ntima.” Sambu na nki? Zulunalu mosi (Catholic World Report) ketuba nde: “Bantu ya dibundu ya Orthodox vandaka kubokuta mingi mbala na mbala nde ‘kubalula muntu ntima’ mekumaka kutendula kubalula bantu ntima na kingolongolo.”

13. Pesa bambandu yina kemonisa nde kubalula bantu ntima na kingolongolo kele mbi.

¹³ Keti kubalula bantu ntima kele mbi? Ee, yo lenda vanda mbi. Yezu kutubaka nde balongi ya bansiku ti Bafarize vandaka kukota bantu nsoki na mutindu bo vandaka kubalula bo ntima na kingolongolo. (Matayo 23:15) Ya kyeleka, “kubalula bantu ntima na kingolongolo” kele mbote ve. Mu mbandu, Josephe, muntu mosi ya kelongukaka luzingu ya bantu ya ntama, kutubaka nde ntangu Jean Hyrcan, muntu ya ba Makabe, kutulaka bantu ya Idumea na nsi ya kiyeka na yandi, yandi “pesaka bo nswa ya kubikala na teritware kansi yo lombaka nde bo ndima luyotisu mpi kuzitisa bansiku ya Bayuda.” Kana bantu ya Idumea kundimaka kuzinga na nsi ya kiyeka ya Bayuda, yo lombaka nde bo kota na dibundu ya Bayuda. Bantu yina kelongukaka mambu ya ntama kezabisa beto nde na mvu-nkama ya nana ya N.T.B., Charlemagne kunungaka mimpani ya Eropa ya nordi yina kuvandaka na nsi ya kiyeka ya ba Saxon mpi yandi pusaka bo na kingolongolo na kundima malongi na bo.a Yo yina, mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde kubalula ntima ya ba Saxon ti ya bantu ya Idumea kuvandaka ve ya masonga. Nkutu, Herode, Ntotila ya Idumea yina sosaka kufwa Yezu ntangu yandi vandaka mwana ya fyoti, vandaka kuzitisa kibeni ve Nsiku ya kupemama ya Moize.​—Matayo 2:1-18.

14. Inki mutindu bamisionere yankaka ya Kikristu kebalulaka bantu ntima na kingolongolo?

¹⁴ Keti bubu yai bantu kebalulaka bantu ntima na kingolongolo? Ee, bantu yankaka kesalaka yo. Bantu ketubaka nde bamisionere yankaka ya Kikristu kepesaka bantu mbongo ya kwenda kulongukila nzo-nkanda na mputu kaka kana bo balula ntima mpi bo ndima malongi na bo. To kulomba na refizie mosi ya kefwa na nzala na kulanda sermo mosi na ntwala nde bo pesa yandi ndambu ya madya. Na kutadila nsa mosi ya kubasikaka na lukanu mosi ya ba Évêque ya Orthodox na 1992, “bantangu yankaka, bantu kesadilaka bima ya kinsuni to mambu mingi ya nku sambu na kubalula bantu ntima na kingolongolo.”

15. Keti Bambangi ya Yehowa kebalulaka bantu ntima na kingolongolo mutindu bantu mekumaka kubakisa kubalula ntima bubu yai? Tendula.

¹⁵ Kukatula bantu na kingolongolo na mabundu na bo kele mbote ve. Ya kyeleka, Bambangi ya Yehowa kesalaka ve mutindu yina.b Yo yina, beto ketuba nde bo kebalulaka ve bantu ntima na kingolongolo mutindu bantu mekumaka kubakisa ngogo prozelite bubu yai. Kansi, mutindu Bakristu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kusala, bo kelongaka nsangu ya mbote na bantu yonso. Kana muntu mendima yo na luzolo na yandi mosi, bo kelombaka yandi na kulonguka Biblia ti bo sambu yandi kukuma ti nzayilu ya mingi. Bantu ya kesepelaka na nsangu yango kelongukaka na kukuma ti lukwikilu ya ngolo na Nzambi ti na balusilu na yandi na nsadisa ya nzayilu ya sikisiki yina bo kelongukaka na Biblia. Yo yina, bo kesambilaka Nzambi na zina na yandi, Yehowa, sambu na kuguluka. (Roma 10:13, 14, 17) Muntu na muntu kele na kimpwanza ya kundima to kubuya nsangu ya mbote. Beto kepusaka ve bantu na kundima na kingolongolo. Kana beto vandaka kusala mutindu yina, kubalula ntima zolaka kuvanda na mfunu ve. Sambu Nzambi kundima muntu, lusambu na yandi fwete katuka na ntima.​—Kulonga 6:4, 5; 10:12.

Kuzabisa Nsangu ya Mbote na Bilumbu na Beto

16. Inki mutindu kisalu ya kuzabisa bantu nsangu ya mbote yina Bambangi ya Yehowa kesalaka meyela na bilumbu na beto?

¹⁶ Na bilumbu na beto, Bambangi ya Yehowa kelongaka nsangu ya mbote ya Kimfumu sambu na kulungisa na mutindu mosi ya nene Matayo 24:14. Kima ya kuluta nene ya bo kesadilaka na kisalu na bo ya kuzabisa nsangu ya mbote kele zulunalu yai ya bo kebingaka nde Nzozulu ya Nkengi.c Na 1879, ntangu nimero ya ntete ya Nzozulu ya Nkengi kubasikaka, bo vandaka kubasisa bakopi kiteso ya 6 000 na ndinga mosi. Na mvu 2001, disongidila na nima ya bamvula kuluta 122, bo kumaka kubasisa bakopi kiteso ya 23 042 000 na bandinga 141. Kuyela yango kemonanaka dyaka na kisalu ya kuzabisa nsangu ya mbote yina Bambangi ya Yehowa kesalaka. Fwanisa ntalu ya bangunga yina bo vandaka kusala na kisalu ya kuzabisa bantu nsangu ya mbote na mvu-nkama ya 19 ti bangunga 1 169 082 225 yina bo mesala na kisalu ya kulonguka na mvu 2001. Tala mpi kiteso ya bantu 4 921 702 yina bo longukaka ti bo Biblia ya ofele na nzo konso ngonda. Ya kyeleka, bantu yai kusalaka kisalu mingi mpenza! Bansamuni ya Kimfumu 6 117 666 kusalaka kisalu yango.

17. (a) Inki banzambi ya luvunu bantu kesambilaka bubu yai? (b) Inki kima bantu yonso fwete zaba ata bo kele bantu ya nki ndinga, insi, to bo kesalaka nki kisalu?

¹⁷ Muyimbi-bankunga ketuba nde: “Banzambi ya bantu ya nkaka bo yonso kele kaka bima ya mpamba, kansi [Yehowa] salaka zulu.” (Nkunga 96:5) Bubu yai na inza bantu mekumaka kusambila bima bonso, zola ya insi, bidimbu ya bansi, bantu ya lukumu, bima ya kinsuni, ata nkutu yo mosi kimvwama. (Matayo 6:24; Efezo 5:5; Kolosai 3:5) Mohandas K. Gandhi kutubaka nde: “Mono kemona mpenza nde . . . bubu yai Bantu ya Eropa mekumaka Bakristu ya zina. Na kuta masonga bo kesambilaka Mamon [kimvwama].” Yo kele masonga nde bantu ya bisika yonso fwete wa nsangu ya mbote. Konso muntu, ata yandi kele muntu ya nki ndinga, insi, to yandi kesalaka nki kisalu, yandi kele na mfunu ya kuzaba mambu yina metala Yehowa ti balukanu na yandi. Beto ketulaka ntima nde bantu yonso tandima mambu yina muyimbi-bankunga kutubaka: “Beno kumisa kimfumu ti ngolo ya Mfumu Nzambi! Beno pesa zina ya Mfumu Nzambi lukumu.” (Nkunga 96:7, 8) Bambangi ya Yehowa kesadisaka bantu yankaka na kulonguka mambu yina metala Yehowa na mpila nde bo pesa yandi lukumu mutindu yandi mosi kezolaka. Ebuna, bantu yina kendimaka na kusala yo kebakaka mambote mingi. Inki mambote bo kebakaka? Beto tatubila yo na disolo na beto yina kelanda.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Tendula?

• Sambu nanki Bambangi ya Yehowa kezabisaka nsangu ya mbote na kikesa yonso?

• Sambu nanki Bambangi ya Yehowa kelongaka ata na bisika yina mabundu ya Kikristu kele?

• Sambu nanki Bambangi ya Yehowa kebalulaka ve bantu ntima na kingolongolo na kutadila mutindu bantu mekumaka kubakisa ngogo prozelite bubu yai?

•Inki mutindu kisalu ya Bambangi ya Yehowa ya kuzabisa bantu nsangu ya mbote meyelaka na bilumbu na beto?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 19]

Yezu vandaka kuzabisa nsangu ya mbote na kikesa mpi yandi longaka bantu yankaka na kusala kisalu ya mutindu mosi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Bantu yonso yina kuvandaka na dibundu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kuzabisa nsangu ya mbote na bantu yankaka

[Kifwanisu ya kele na lutiti 21]

Kupusa bantu na kingolongolo na kukatuka na mabundu na bo kele mbote ve