Bawanzyo Kele “Bampeve Yina Ke Sadilaka Nzambi”

“Mpidina bawanzio kele banani? Bo yonso kele bampeve yina ke sadilaka Nzambi, bayina ya yandi ke tindaka sambu na kwenda kusadisa bantu yina ta guluka.”​—BAEB. 1:14.

 1. Inki kikesa beto lenda baka na Matayo 18:10 mpi Baebreo 1:14?

YEZU KRISTU kukebisaka konso muntu yina lendaka kubudisa balongoki na yandi dibaku nde: “Beno keba: Beno kuvwenza ata leki mosi ve na kati ya baleki yai. Sambu mono ke tubila beno nde: Bawanzio na bo na zulu ke vandaka ntangu yonso na meso ya Tata na mono yina kele na zulu.” (Mat. 18:10) Ntangu yandi vandaka kutubila bawanzyo ya kwikama, ntumwa Polo kusonikaka nde: “Mpidina bawanzio kele banani? Bo yonso kele bampeve yina ke sadilaka Nzambi, bayina ya yandi ke tindaka sambu na kwenda kusadisa bantu yina ta guluka.” (Baeb. 1:14) Bangogo yai ya kepesa kikesa kendimisa beto nde Nzambi kesadilaka bawanzyo sambu na kusadisa bantu. Inki Biblia kezabisa beto na yina metala bawanzyo? Inki mutindu bo kesadisaka beto? Inki mambu beto lenda longuka na mbandu na bo?

2, 3. Inki kele mwa bisalu ya bawanzyo?

² Yo kele ti bamilio ya bawanzyo ya kwikama na zulu. Bo yonso kele “ngolo mingi” mpi “ke landaka bansiku ya Mfumu Nzambi.” (Nk. 103:20; tanga Kusonga 5:11.) Bana yai ya kimpeve ya Nzambi kele ti kimuntu ya kuswaswana, bikalulu ya mefwanana ti ya Nzambi, mpi kimpwanza ya kupona. Bo kele ya kuyidika mbote-mbote mpi bo kele ti biyeka ya nene na ngidika ya Nzambi, ebuna Mishele (zina ya Yezu na zulu) kele mfumu ya bawanzyo. (Dan. 10:13; Yude 9) “Mbuta [yai] ya bantu yonso ti ya bima yonso ya Nzambi salaka” kele “Ndinga,” to Kinati-Ndinga ya Nzambi, ebuna Yehowa kusadilaka yandi sambu na kusala bima yonso yankaka.​—Kol. 1:15-17; Yoa. 1:1-3.

³ Na nima ya mfumu ya bawanzyo kele baserafe, bayina kezabisaka busantu ya Yehowa mpi kesadisaka bantu na yandi na kutanina bunkete ya kimpeve. Kele mpi ti basherube, yina kesalaka na nzyunga ya kiti ya kimfumu ya Nzambi mpi kekotilaka kimfumu na yandi. (Kuy. 3:24; Yez. 6:1-3, 6, 7) Bawanzyo yankaka, to binati-nsangu, kele ti mikumba ya kuswaswana na yina metala kulungisa luzolo ya Nzambi.​—Baeb. 12:22, 23.

 4. Inki bawanzyo kusalaka ntangu Nzambi kusalaka ntoto, mpi kusadila mbote kimpwanza ya kupona zolaka kutendula nki sambu na bantu?

⁴ Bawanzyo yonso kusepelaka ntangu Nzambi “salaka ntoto” mpi bo lungisaka mikumba na bo na kyese yonso ntangu bo vandaka kuyidika ntoto sambu yo kuma kisika ya bantu tazingaka. (Yobi 38:4, 7) Yehowa kugangaka muntu mwa-fyoti “na nsi ya bawanzio” kansi ya ‘kufwanana’ ti yandi, yo yina bantu kekukaka kumonisa bikalulu ya kuzanguka ya Ngangi. (Baeb. 2:7; Kuy. 1:26) Kana bo sadilaka dikabu ya kimpwanza ya kupona na mutindu ya mbote, Adami ti Eva mpi bana na bo zolaka kuzinga na kyese na paladisu bonso kitini ya dibuta ya Yehowa ya luyalanganu ya mvimba ya mesalama na bigangwa ya mayele.

5, 6. Inki kukolama kusalamaka na zulu, mpi Nzambi kusalaka inki?

⁵ Ya kyeleka, yo fwete vanda nde bawanzyo ya kwikama kuwaka mpasi ntangu bo monaka luyantiku ya kukolama na dibuta ya Nzambi. Mosi na kati na bo kusepelaka dyaka ve na kukumisa Yehowa kansi yandi kumaka kuzola nde bo sambila yandi. Yandi kudikumisaka Satana (disongidila “Mutelemini”) na kutulaka ntembe na nswa ya Yehowa ya kuyala mpi na kusosaka na bwimi yonso na kutula kimfumu yankaka. Ntangu Satana kutaka luvunu, yandi lebaka bankwelani ya ntete na kuvukana ti yandi sambu na kukolama na Ngangi na bo ya zola.​—Kuy. 3:4, 5; Yoa. 8:44.

⁶ Yehowa kuzengilaka Satana nkanu na mbala mosi na kutubaka mambu yai ya kele na mbikudulu ya ntete ya Biblia: “Mono tatula kimbeni na kati na nge ti nkento mpi na kati ya nkuna na nge ti nkuna na yandi. Yandi tatatika nge na ntu, ebuna nge tatatika yandi na kisingini.” (Kuy. 3:15, NW) Kimbeni zolaka kulandana na kati ya Satana mpi “nkento” ya Nzambi. Ya kyeleka, Yehowa kebakaka organizasio na yandi ya zulu ya mesalama na bawanzyo ya kwikama bonso nkento na yandi ya zola. Mbikudulu yai kupesaka kivuvu ya kyeleka, ata mambu yankaka kubikalaka “kinsweki ya santu” (NW) yina Nzambi zolaka kumonisa malembe-malembe. Nzambi kukanaka nde kigangwa mosi ya kitini ya organizasio na yandi ya zulu tafwa bankolami yonso mpi nde na nzila na yandi, Nzambi tavukisa “bima yonso yina kele na zulu ti awa na nsi-ntoto.”​—Ef. 1:8-10.

 7. Inki bawanzyo yankaka kusalaka na bilumbu ya Noa, mpi nki kuvandaka malanda na yo?

⁷ Na bilumbu ya Noa, mwa ndambu ya bawanzyo kuyambulaka “kisika ya bo vandaka kuzingila” mpi bo bakaka nitu ya kinsuni sambu na kusosa byese na bwimi yonso awa na ntoto. (Yude 6; Kuy. 6:1-4) Yehowa kulosaka bankolami yai na mudidi ya ngolo, mpi bo vukanaka ti Satana, ebuna bo kumaka “bampeve ya mbi” mpi bambeni ya ngolo ya bansadi ya Nzambi.​—Ef. 6:11-13; 2 Pie. 2:4.

Inki Mutindu Bawanzyo Kesadisaka Beto?

8, 9. Inki mutindu Yehowa mesadilaka bawanzyo sambu na kusadisa bantu?

⁸ Abrahami, Yakobi, Moize, Yozue, Yezaya, Daniele, Yezu, Piere, Yoane, mpi Polo kele na kati ya bantu yina bawanzyo kusadisaka. Bawanzyo ya kwikama kulungisaka bandola ya Nzambi, kuzabisaka bambikudulu, mpi kupesaka lutwadisu, yika mpi Nsiku ya Moize. (2 Bant. 19:35; Dan. 10:5, 11, 14; Bis. 7:53; Kus. 1:1) Sambu ntangu yai beto kele ti Ndinga ya Nzambi na mvimba, ziku bawanzyo kevandaka dyaka ve ti mfunu ya kuzabisa bansangu ya Nzambi. (2 Tim. 3:16, 17) Kansi, ata bo kemonanaka ve na meso ya bantu, bawanzyo kesalaka ngolo na kulungisa luzolo ya Nzambi mpi na kusadisa bansadi na yandi.

⁹ Biblia kendimisa beto nde: “Wanzio ya Nzambi me ziungaka bantu yina ke lemfukaka na yandi, yandi ke katulaka bo na kigonsa.” (Nk. 34:8; 91:11) Sambu Satana kutulaka ntembe na kwikama ya bantu na Nzambi, Yehowa kepesaka yandi nzila ya kumonisa beto bampasi ya mitindu yonso. (Luka 21:16-19) Kansi, Nzambi mezaba tii na nki kiteso beto lenda kanga ntima na mumekamu mosi sambu na kumonisa nde beto tabikala ya kwikama na yandi. (Tanga 1 Korinto 10:13.) Na kuwakana ti luzolo ya Nzambi, bawanzyo kevandaka mpenza ya kuyilama sambu na kusadisa bantu. Bo gulusaka Shadraki, Meshaki, Abedi-Nego, Daniele, mpi Piere kansi bo kangaka ve bambeni nzila ya kufwa Etiene mpi Yakobo. (Dan. 3:17, 18, 28; 6:22; Bis. 7:59, 60; 12:1-3, 7, 11) Mambu mpi bantembe kuvandaka ya kuswaswana. Mutindu mosi, bo fwaka bampangi na beto yankaka na ba camp ya konsatrasio ya Nazi, kansi Yehowa kusadisaka mingi na kati na bo na kuguluka.

10. Katula lusadisu ya bawanzyo, inki lusadisu beto lenda baka?

¹⁰ Masonuku kelongaka ve nde konso muntu kele ti wanzyo yina ketaninaka yandi. Beto kesambaka ti kivuvu nde “kana beto ke lomba konso kima bonso kele luzolo na yandi, beto zaba mbote nde [Nzambi] ke wila beto.” (1 Yoa. 5:14) Ya kyeleka, Yehowa lenda tinda wanzyo mosi sambu na kusadisa beto, kansi yandi lenda pesa beto lusadisu yina na mutindu yankaka. Yandi lenda pusa bampangi-Bakristu na kupesa beto lusadisu mpi kikesa. Nzambi lenda pesa beto mayele mpi ngolo ya beto kele na yo mfunu sambu na kunwana ti “nsende mosi na nitu” (NW) yina kepesa beto mpasi bonso nde “ntumwa ya Satana” vandaka kubula beto.​—2 Kor. 12:7-10; 1 Tes. 5:14.

Landa Mbandu ya Yezu

11. Inki mutindu Nzambi kusadilaka bawanzyo sambu na kusadisa Yezu, mpi yandi lungisaka nki na kubikalaka ya kwikama na Nzambi?

¹¹ Tadila mutindu Yehowa kusadilaka bawanzyo sambu na Yezu. Bo zabisaka lubutuku ti lufutumuku na yandi mpi kusadisaka yandi ntangu yandi vandaka na ntoto. Bawanzyo lendaka kukanga nzila sambu bo kanga ve Yezu mpi bo fwa yandi ve na nku. Kansi, Nzambi kutindaka wanzyo mosi sambu na kupesa yandi kikesa. (Mat. 28:5, 6; Luka 2:8-11; 22:43) Na kuwakana ti lukanu ya Yehowa, Yezu kufwaka lufwa ya kimenga mpi kupesaka nzikisa ya kemonisa nde muntu ya kukuka lenda bikala ya kwikama na Nzambi ata yandi kutana ti mimekamu ya kuluta ngolo. Yo yina, Yehowa kufutumunaka Yezu mpi kupesaka yandi luzingu ya kukonda kufwa na zulu, mpi “kiyeka yonso” mpi kutulaka bawanzyo na nsi na yandi. (Mat. 28:18; Bis. 2:32; 1 Pie. 3:22) Na mutindu yina, Yezu kumonisaka nde yandi kele kitini ya ntete ya “nkuna” ya “nkento” ya Nzambi.​—Kuy. 3:15, NW; Gal. 3:16.

12. Na nki mutindu beto lenda landa mbandu ya bukatikati ya Yezu?

¹² Yezu kuzabaka nde yo vandaka mbi sambu na yandi na kutula Yehowa na kumekama mpi kuvingila nde bawanzyo kugulusa yandi kana yandi sala mambu na buzoba. (Tanga Matayo 4:5-7.) Yo yina, bika beto landa mbandu ya Yezu na kuzingaka ti “mabanza ya mbote,” (NW) na kuditulaka ve na kigonsa kukonda mfunu, kansi na kunwanaka ti mbangika na kivuvu yonso.​—Tito 2:12.

Mambu ya Beto Lenda Longuka na Bawanzyo ya Kwikama

13. Inki beto lenda longuka na mbandu ya bawanzyo ya kwikama yina bo ketubila na 2 Piere 2:9-11?

¹³ Ntangu yandi vandaka kunganina bantu yina “ke fingaka” bansadi ya kupakulama ya Yehowa, ntumwa Piere kutubilaka mbandu ya mbote ya bawanzyo ya kwikama. Ata bo kele ti ngolo mingi, sambu na kuzitisa Yehowa, bawanzyo kebuyaka na kudikulumusa yonso na kusambisa bo. (Tanga 2 Piere 2:9-11.) Bika beto buya mpi kusambisa bantu na mutindu ya mbi, beto zitisa bantu yina Nzambi mepesaka kiyeka ya kukengila dibundu, mpi beto yambula mambu na maboko ya Yehowa, Zuzi ya Kuluta Nene.​—Roma 12:18, 19; Baeb. 13:17.

14. Inki mbandu ya kusala na kudikulumusa bawanzyo kepesa beto?

¹⁴ Bawanzyo ya Yehowa kepesa beto mbandu ya mbote na yina metala kusala na kudikulumusa. Bawanzyo yankaka kubuyaka kuzabisa bantu bazina na bo. (Kuy. 32:29; Baz. 13:17, 18) Ata kele ti bamilio ya bigangwa ya kimpeve na zulu, Biblia kezabisa beto kaka zina ya Mishele mpi Gabriele. Dyambu yai lenda kanga beto nzila na kupesa bawanzyo lukumu yina mefwana ve. (Luka 1:26; Kus. 12:7) Ntangu ntumwa Yoane kufukamaka sambu na kusambila wanzyo mosi, wanzyo kukebisaka yandi nde: “Ve, kusamba mono ve! Kansi samba Nzambi! Sambu beto yonso, ti nge, ti bampangi na nge, . . . beto yonso ke sadilaka Mfumu mosi.” (Kus. 22:8, 9) Lusambu ti bisambu na beto fwete kwenda kaka na Nzambi.​—Tanga Matayo 4:8-10.

15. Inki mutindu bawanzyo kepesa beto mbandu ya kuvanda ntima nda?

¹⁵ Bawanzyo kepesa mpi mbandu ya kuvanda ntima nda. Ata bo kesepelaka mingi na kuzaba binsweki ya santu ya Nzambi, bo kezabaka yo yonso ve. Biblia ketuba nde: “Bawanzio mpi ke zola kuzaba nsangu yina.” (1 Pie. 1:12) Ebuna, bo kesalaka inki? Bo kevingilaka ti ntima nda yonso tii ntangu yina Nzambi meponaka na kuzabisa na nzila ya dibundu “mayele [na yandi] ya mutindu na mutindu.”​—Ef. 3:10, 11.

16. Inki mutindu bikalulu na beto lenda vanda ti bupusi na bawanzyo?

¹⁶ ‘Bawanzio ketalaka’ Bakristu ntangu bo kekutana ti bampasi. (1 Kor. 4:9) Bawanzyo ketalaka bisalu na beto ya kwikama ti kyese mingi mpi bo kesepelaka nkutu kana muntu mosi ya masumu mebalula ntima. (Luka 15:10) Bawanzyo kemonaka mpi bikalulu ya kinzambi ya bampangi-bankento ya kele Bakristu. Biblia kemonisa nde “sambu na bawanzio, nkento fweti fika lele na ntu na yandi na kusonga nde yandi kele na nsi ya kiyeka ya bakala na yandi.” (1 Kor. 11:3, 10) Ya kyeleka, bawanzyo kesepelaka na kumona bampangi-bankento ya kele Bakristu mpi bansadi yonso ya Nzambi ya kele na ntoto kezitisa ndonga mpi kiyeka ya teokrasi. Bulemfu ya mutindu yai kele lukebisu ya mbote sambu na bana yai ya zulu ya Nzambi.

Bawanzyo Kepesaka Lusadisu na Kisalu ya Kusamuna

17, 18. Sambu na nki beto lenda tuba nde bawanzyo kepesaka lusadisu na kisalu na beto ya kusamuna?

¹⁷ Bawanzyo kepesaka lusadisu na mambu yankaka ya nene yina kesalama na “kilumbu ya Mfumu.” Na kati ya mambu yango beto lenda tanga, kubutuka ya Kimfumu na mvu 1914 mpi ntangu “Mishele ti bawanzio na yandi” kukulaka Satana ti bademo na yandi na zulu. (Kus. 1:10; 11:15; 12:5-9) Ntumwa Yoane kumonaka “wanzio [mosi] ke kwenda kuluta na kati-kati ya zulu; yandi vandaka na nsangu ya mbote ya mvula na mvula sambu na kuzabisa na bantu ya nsi-ntoto.” Wanzyo kutubaka nde: “Beno wa Nzambi boma, beno pesa yandi lukumu! Sambu ntangu yina ya yandi ta sambisa bantu yo me lunga. Beno samba Nzambi yina salaka zulu, ntoto, nzadi-mungwa ti banto ya masa.” (Kus. 14:6, 7) Yo yina, ata bo kekutana ti kimbeni ya ngolo ya kekatuka na Dyabulu, bansadi ya Yehowa ketulaka ntima nde bawanzyo tasadisa bo na ntangu bo kesamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu ya metulamaka.​—Kus. 12:13, 17.

¹⁸ Bubu yai, bawanzyo ketwadisaka beto ve na bantu ya masonga na kusolulaka ti beto mutindu wanzyo mosi kusolulaka ti Filipi mpi kutwadisaka yandi na tongu ya Etiopia. (Bis. 8:26-29) Kansi, bambandu mingi ya bilumbu na beto kemonisa nde ata bo kemonanaka ve na meso ya bantu, bawanzyo kepesaka lusadisu na kisalu na beto ya kusamuna Kimfumu mpi bo ketwadisaka beto na bantu yina kele “ya kuyilama sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula.”a (Bis. 13:48, NW) Yo kele mfunu mpenza nde beto vukana na kisalu yai mbala na mbala na mpila nde beto sala dikabu na beto sambu na kuzwa bantu yina kezola ‘kusambila Tata na mpeve mpi na kyeleka’!​—Yoa. 4:23, 24, NW.

19, 20. Bawanzyo kelungisa nki mukumba na mambu yina kesalama na “nsuka ya ntoto”?

¹⁹ Sambu na bilumbu na beto, Yezu kutubaka nde “na ntangu ya nsuka,” bawanzyo takabula “bantu ya mbi na bantu ya mbote.” (Mat. 13:37-43, 49) Bawanzyo kele ti mukumba ya nene na kisalu ya nsuka ya kuvukisa bapakulami mpi kutula bo kidimbu. (Tanga Matayo 24:31; Kus. 7:1-3) Dyaka, Yezu kesala kumosi ti bawanzyo ntangu yandi ‘kekabula mameme na bankombo.’​—Mat. 25:31-33, 46.

²⁰ “Ntangu Mfumu Yesu ta katuka na zulu sambu na kwisa kumonika ti bawanzio na yandi ya ngolo,” yandi tafwa “bantu yina kuzaba Nzambi ve, bayina ke zola kulanda ve nsangu ya mbote ya Mfumu na beto Yesu.” (2 Tes. 1:6-10) Ntangu Yoane kumonaka dyambu yina na mbona-meso, yandi tubaka nde Yezu ti kibuka ya basoda ya mesalama na bawanzyo kenata bampunda ya mpembe sambu na kunwana bitumba ya lunungu.​—Kus. 19:11-14.

21. Wanzyo yina “me simba fungula ya dibulu ya nda ti muniololo mosi ya nene” tasala Satana ti bademo na yandi nki?

²¹ Yoane kumonaka mpi “wanzio mosi katukaka na zulu, ke kwisa kukulumuka; na diboko na yandi yandi me simba fungula ya dibulu ya nda ti muniololo mosi ya nene.” Wanzyo yai fwete vanda Mishele, mfumu ya bawanzyo, yina takanga Dyabulu mpi talosa yandi​—mpi kukonda ntembe ti bademo na yandi—​na dibulu ya nda. Bo tabasisama sambu na ntangu fyoti na nsuka ya Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu ntangu bantu ya kukuka tamekama sambu na mbala ya nsuka. Na nima, bo tafwa Satana ti bankolami yonso yankaka. (Kus. 20:1-3, 7-10; 1 Yoa. 3:8) Na ntangu yina, kukolama yonso na ntwala ya Nzambi tavanda dyaka ve.

22. Inki mukumba bawanzyo talungisa na mambu yina tasalama ntama ve, mpi nki mutindu beto fwete tadila mukumba na bo?

²² Luguluku ya nene na nsi-ntoto ya mbi ya Satana mefinama. Bawanzyo tavanda ti mikumba ya mfunu na mambu yai ya nene ya tanungisa kimfumu ya Yehowa mpi talungisa lukanu na yandi sambu na ntoto mpi bantu na mutindu ya kukuka. Bawanzyo ya kwikama kele mpenza “bampeve yina ke sadilaka Nzambi, bayina ya yandi ke tindaka sambu na kwenda kusadisa bantu yina ta guluka.” Yo yina, bika beto tonda Yehowa Nzambi na mutindu yandi kesadilaka bawanzyo sambu na kusadisa beto na kusala luzolo na yandi mpi na kubaka luzingu ya mvula na mvula.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki mutindu bawanzyo kele ya kuyidika?

• Bawanzyo yankaka kusalaka nki na bilumbu ya Noa?

• Inki mutindu Nzambi mesadilaka bawanzyo sambu na kusadisa beto?

• Inki mukumba bawanzyo ya kwikama kelungisa na bilumbu na beto?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 22]

Bawanzyo kesepelaka na kulungisa luzolo ya Nzambi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Bonso na mbandu ya Daniele, bawanzyo kevandaka ya kuyilama sambu na kusadisa beto na kuwakana ti luzolo ya Nzambi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]

Vanda kikesa, sambu bawanzyo kepesaka lusadisu na kisalu ya kusamuna Kimfumu!

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto]

Nsi-Ntoto: foto ya NASA