Dyabulu: Keti Boma ya Mpamba Bantu Kewaka?

“Na kati ya Kuwakana ya Mpa yonso kuwakana kevandaka ve na kati ya bangolo ya Nzambi ti mambu ya mbote na ndambu mosi, mpi bangolo yina Satana ketwadisaka na ndambu yankaka. Yai kele ngindu yina bansoniki zole ya Biblia to mosi kuvandaka na yo, kansi bantu mingi keyindulaka ve mutindu yina. . . . Mambu yina Kuwakana ya Mpa ketubaka na dyambu yai kele pwelele. Satana kele muntu ya kyeleka ya kele na mayele ya mbi, yandi kenwanisaka Nzambi ti bantu na yandi ntangu yonso.”​—“The New Bible Dictionary.”

EBUNA, sambu na nki, bantu mingi ya ketubaka nde bo kelongaka malongi ya Kristu, mpi bo kekwikilaka na Biblia, kebuyaka dibanza ya kutuba nde Dyabulu ke muntu ya kyeleka ya kezingaka mpenza? Na kuta masonga, bo kebuyaka dibanza yina sambu bo kendimaka ve nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi. (Yeremia 8:9) Bo ketubaka nde, bansoniki ya Biblia kusonikaka bangindu ya makanda yina vandaka kuzinga penepene ti bo mpi bo longaka ve kyeleka ya Nzambi mbote. Mu mbandu, Hans Küng, muntu ya dibundu ya Katolika ya melongukaka teolozi, kesonika nde: “Masapu ya ketendulaka nde Satana kele ti bibuka ya bademo . . . kukatukaka na masapu ya bantu ya Babilone ebuna yo kwisaka kukota na dibundu ya Bayuda ya ntete nsukansuka yo kotaka mpi na Kuwakana ya Mpa.”​—On Being a Christian.

Kansi, Biblia kele ve ndinga ya bantu bo mosi mesonikaka; yo kele mpenza Ndinga ya bo sonikaka na ngolo ya Nzambi. Yo yina, yo tavanda mayele kana beto tadila mbotembote mambu yina yo ketubaka sambu na Dyabulu.​—2 Timoteo 3:14-17; 2 Piere 1:20, 21.

Inki Yezu Vandaka Kuyindula?

Yezu Kristu vandaka kukwikila nde Dyabulu kele muntu ya kyeleka. Yezu kumekamaka ve na mbi mosi yina kuvandaka na ntima na yandi. Muntu mosi ya kyeleka kwisaka kumeka yandi, yina yandi bingaka na nima nde “mfumu ya nsi-ntoto.” (Yoane 14:30; Matayo 4:1-11) Yandi vandaka kukwikila mpi nde bigangwa ya kimpeve yankaka kulandaka bangindu ya mbi ya Satana. Yandi belulaka bantu yina “vandaka na mpeve ya mbi.” (Matayo 12:22-28) Ata mukanda mosi (A Rationalist Encyclopædia) ya bantu yina kekwikilaka ve nde Nzambi kele, kepesa ntendula yai ntangu yo ketuba nde: “Bantu yina kelongukaka teolozi kevandaka na mpasi na kundima nde Yezu ya bo ketubilaka na ba Evanzile vandaka kukwikila nde bampeve ya mbi kele.” Ntangu Yezu kutubilaka Dyabulu ti bademo na yandi, yandi vandaka kuvutukila ve kaka malongi ya bibanga-banga yina kukatukaka na masapu ya Babilone. Kansi yandi zabaka nde bo kele mpenza.

Beto kelongukaka mambu mingi ya metala Dyabulu ntangu beto ketadilaka mambu yina Yezu kusongaka balongi ya mabundu na bilumbu yina yandi vandaka na luzingu: “Tata na beno kele Satana, beno ke zolaka kusala mambu yina ya tata na beno ke zolaka. Katuka na luyantiku tii ntangu yai, yandi kele muntu ke fwaka bantu. Yandi ke zingaka na mambu ya kieleka ve, sambu mambu ya kieleka kele na yandi ve. Ntangu yandi ke tubaka luvunu, luvunu yina ke katukaka na ntima na yandi, sambu yandi kele muntu ya luvunu mpi tata ya luvunu.”​—Yoane 8:44.

Kana beto tala mutindu verse yai ketuba, Dyabulu, zina ya kezola kutuba “muntu yina ketubaka luvunu sambu na muntu yankaka,” vandaka “muntu ya luvunu mpi tata ya luvunu.” Yandi vandaka kigangwa ya ntete ya kukusilaka Nzambi makambu, mpi yandi salaka yo na kilanga ya Edeni. Yehowa kutubaka nde bibuti na beto ya ntete ‘tafwa’ kana bo dya bambuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi. Na munoko ya nyoka, Satana kutubaka nde mambu yina kuvandaka ve masonga. (Kuyantika 2:17; 3:4) Yo yina, bo kebingaka yandi “nioka yina ya ntama, ya bo ke bingaka [Dyabulu mpi, NW] Satana.”​—Kusonga 12:9.

Dyabulu kutubaka luvunu sambu na yina metala nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi. Yandi tubaka nde, kikuma ya kubuyisa bantu nde bo dya ve bambuma ya nti yina kuvandaka ve. Yo vandaka kaka kukonda kusadila mbote kiyeka. Yandi tubaka nde Adami ti Eva zolaka ‘kuvanda bonso Nzambi’ sambu na kupona bo mosi mambu yina kele ya mbote ti ya mbi. Satana zolaka kutuba mpenza nde mutindu bo vandaka bantu ya kele na kimpwanza ya mabanza, bo fwete ponaka bo mosi mambu ya mbote ti ya mbi. (Kuyantika 3:1-5) Kutula ntembe na mutindu ya mbote ya Nzambi keyalaka kubasisaka bangyufula mingi ya mfunu. Yo yina, Yehowa kubikaka ntangu sambu na kupesa mvutu na bangyufula yina. Yo ketendula nde Nzambi kupesaka Satana nzila ya kuzinga dyaka sambu na mwa ntangu ya nkufi. Kubika fyoti ntangu ya nkufi ya bo bikilaka yandi kumana. (Kusonga 12:12) Ata mpidina, na nsadisa ya malongi ya luvunu mpi mayele ya mbi ya yandi kekusa na yo bantu, yandi kelanda na kukatula bantu na nzila ya Nzambi, yandi kesadila bantu ya kele bonso balongi ya Bansiku ti Bafarize ya ntangu ya Yezu sambu na kumwanga malongi na yandi ya luvunu.​—Matayo 23:13, 15.

Yezu kutubaka dyaka nde “katuka luyantiku” Dyabulu ‘kele muntu ya kefwaka bantu’ mpi nde “yandi ke zingaka na mambu ya kieleka ve.” Yo kezola kutuba ve nde Yehowa kugangaka Dyabulu bonso “muntu ya ke fwaka bantu.” Biblia kelongaka ve nde bo gangaka Dyabulu sambu na kuvanda bonso kima mosi ya kepesaka bantu boma ya mebakaka kiyeka ya kutala kisika mosi ya tiya mpi ya mpasi ya bo kelosaka konso muntu yina mekolama na Nzambi. Kuluta dyaka, yo kelongaka ve nde kisika ya mutindu yina kele. Biblia kelongaka nde bafwa kele na maziamu kisika bantu yonso kekwendaka, kansi yo kele ve kisika mosi ya tiya to kisika Satana kevandaka.​—Bisalu 2:25-27; Kusonga 20:13, 14.

Dyabulu kuvandaka kuzinga ntete na kati ya “mambu ya kieleka.” Yandi vandaka ntete na kati ya dibuta ya Yehowa ya zulu bonso mwana ya kimpeve ya kukuka ya Nzambi. Kansi yandi “zingaka na mambu ya kieleka ve.” Yandi zolaka kulanda banzila na yandi mosi ya luvunu. Bangogo “katuka na luyantiku,” ketendula ve ntangu ya bo gangaka yandi bonso wanzyo mpi mwana ya Nzambi, kansi ntangu ya yandi kolamaka na luzolo yonso na Yehowa mpi yandi kusaka Adami ti Eva. Dyabulu kele bonso bantu yina kukolamaka na Yehowa na ntangu ya Moize. Beto ketanga mutindu yai sambu na bantu yango: “Beno me lunga ve kuvanda bantu na yandi sambu beno kele ntu-ngolo, beno kele bantu ya masumu ti ya luvunu.” (Kulonga 32:5) Beto lenda tuba mutindu mosi sambu na Satana. Yandi kumaka “muntu [ya] ke fwaka bantu” ntangu yandi kolamaka mpi lufwa ya Adami ti Eva, mpi na kutuba ya mbote ya bantu yonso, kukumaka na ntu na yandi.​—Roma 5:12.

Bawanzyo Yina Kukolamaka

Bawanzyo yankaka kulandaka Satana na kukolama na yandi. (Luka 11:14, 15) Bawanzyo yai “bikisaka kisika ya bo vandaka kuzingila” mpi bo lwataka nitu ya bantu sambu na kwisa kuvukisa nitu ti “bana-bankento” na ntangu ya Noa. (Yude 6; Kuyantika 6:1-4; 1 Piere 3:19, 20) “Bambwetete ndambu mosi na kati ya bandambu tatu ya bambwetete ya zulu,” to kibuka ya fyoti ya bigangwa ya kimpeve, kulandaka nzila yai.​—Kusonga 12:4.

Mukanda ya Kusonga ya mefuluka ti bifwani kebingaka Dyabulu nde ‘dragoni, mbisi mosi ya nene mpi ya mbwaki.’ (Kusonga 12:3) Sambu na nki? Kele ve nde sambu yandi kele ti nitu mosi ya kepesaka boma, ya nzanzi. Na kuta masonga, beto kezaba ve nitu ya nki mutindu bigangwa ya kimpeve kele na yo, ata mpidina ziku nitu ya Satana kele ve ya kuswaswana ti nitu ya bigangwa yankaka ya kimpeve. Kansi, ‘dragoni, mbisi mosi ya nene mpi ya mbwaki’ kele zina ya mefwana sambu na kutendula mbote mabanza ya bwimi, ya kepesaka boma, ya ngolo, mpi ya kefwaka bantu yina Satana kele na yo.

Ntangu yai, Satana ti bademo kele dyaka ve na kimpwanza. Bo lenda lwata dyaka ve nitu ya bantu mutindu bo salaka yo ntete. Ntangu fyoti na nima ya kupesa Kimfumu ya Nzambi na maboko ya Kristu na mvu 1914, bo losaka bo penepene ti ntoto.​—Kusonga 12:7-9.

Kununga Dyabulu Kele Pete Ve

Ata mpidina, kununga Dyabulu kele pete ve. Yandi “ke kwendaka kuzieta bonso ntambu yina ke dila; yandi ke sosa muntu ya kudia.” (1 Piere 5:8) Yandi kele ve mbi yina beto kevandaka na yo na nitu na beto ya kukonda kukuka. Ya kyeleka, yo kelombaka kunwana konso kilumbu ti bangindu na beto ya masumu. (Roma 7:18-20) Kansi, kunwana ya kyeleka kele “ti bampeve yina ke yalaka nsi yai ya mpimpa, ti bampeve ya mbi yina kele na zulu.”​—Efezo 6:12.

Bupusi ya Dyabulu meyalumukaka nki kiteso? Ntumwa Yoane kevutula nde: “Bantu ya nkaka ya nsi-ntoto kele na maboko ya Muntu ya Mbi.” (1 Yoane 5:19) Ya kyeleka, beto kezola ve kufulusa mabanza na beto ti bangindu ya kubanga to kubika nde boma na yandi kulembisa beto. Kansi, beto kevandaka mayele sambu beto bwa ve na bikesa yina yandi kesala sambu na kukanga beto meso na ntwala ya kyeleka mpi kufwa kwikama na beto na Nzambi.​—Yobi 2:3-5; 2 Korinto 4:3, 4.

Dyabulu kesadilaka ve kaka bamwaye ya ngolo sambu na kunwanisa bantu yina kezolaka kusala luzolo ya Nzambi. Ntangu yankaka, yandi kekudimonisaka bonso “wanzio yina ke nata nsemo.” Ntumwa Polo kukebisaka Bakristu na kigonsa yai ntangu yandi sonikaka nde: “Mono ke mona boma nde beno ke zola kubaka mabanza ya mbi ti ya kukatula ntima na beno ya mbote ti ya kieleka na Yesu.”​—2 Korinto 11:3, 14.

Yo yina beto ‘fweti kudiyala, beto fweti kangula meso na beto, beto vanda na lukwikilu ya ngolo, beto vanda bambeni ya Satana.’ (1 Piere 5:8, 9; 2 Korinto 2:11) Beto buya kupesa Satana nzila ya kukusa beto, mu mbandu, na kusosaka kubakisa mambu yina kewakana ti bisalu ya bampeve ya mbi. (Kulonga 18:10-12) Vanda longoki ya kikesa ya Ndinga ya Nzambi. Kuvila ve nde Yezu Kristu vandaka kuvutukila Ndinga ya Nzambi mbala na mbala ntangu Dyabulu kumekaka yandi. (Matayo 4:4, 7, 10) Lombaka mpeve santu ya Nzambi na kisambu. Bambuma na yo lenda sadisa nge na kubuya mpenza kusala mambu ya kinsuni, yina Satana kepusaka bantu mingi na kusala. (Galatia 5:16-24) Dyaka, sambaka Yehowa na kikesa yonso na ntangu nge kewa nde bangindu ya Dyabulu ti bademo na yandi mekotila nge.​—Filipi 4:6, 7.

Mfunu ya kuwa Dyabulu boma kele ve. Yehowa kesila nde yandi tatanina beto mpenza na mambu yonso yina Satana lenda sala. (Nkunga 91:1-4; Bingana 18:10; Yakobo 4:7, 8) Ntumwa Polo ketuba nde: “beno vanda ngolo sambu na kimvuka na beno ti Mfumu Yesu ti sambu na ngolo na yandi ya nene.” Mpidina, “mayele ya Satana ta zaba kubedisa [beno] ve.”​—Efezo 6:10, 11.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 3]

Yezu kuzabaka nde Dyabulu kele muntu ya kyeleka

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Kulonguka Ndinga ya Nzambi mpi kusamba mbala na mbala tasadisa nge na kunwana ti Dyabulu