Tanina Ntima na Nge
“Keba mbote-mbote mambu ya nge ke yindulaka na nsi ya ntima; yo kele mambu ya kuluta mfunu sambu luzingu na nge ke katukaka na yo.”—BINGANA 4:23.
1, 2. Sambu na nki beto fwete tanina ntima na beto?
NTANGU mvula mosi ya ngolo mpi ya mupepe kunokaka imene, mununu mosi ya kezingaka na kisanga ya ba Antilles kubasikaka na nzo na yandi. Ntangu yandi vandaka kutala bima yina mvula kubebisaka na lupangu na yandi, yandi monaka nde nti mosi ya nene yina mesalaka bamvula mingi na ntwala ya kyelo ya lupangu na yandi kubwaka. Yandi kudiyulaka nde, ‘inki mutindu yo mebwa, kansi banti ya fyoti yina kele penepene na yo mebwa ve?’ Yandi bakaka mvutu na ntangu yandi talaka kitini ya nti yango yina kubikalaka na ntoto. Nti ya vandaka kumonana ngolo na meso kuvandaka ya kupola na kati, mupepe kusalaka nde kitini ya kupola yina vandaka ya kubumbana kumonana.
2 Yo kevandaka kibeni dyambu mosi ya mpasi kana Mukristu ya kyeleka yina vandaka kumonana ngolo na luzingu na yandi ya Kimukristu mebwa na ntangu lukwikilu na yandi memekama. Biblia kele ti kikuma ya mbote ya kutuba nde “katuka ntangu muntu kele mwana ya fioti, ntima na yandi ke fuluka na mambu ya mbi.” (Kuyantika 8:21) Yo kezola kutuba nde kana beto kekeba ve konso ntangu, ata bantu yina kele na ntima ya mbote lenda sala mambu ya mbi. Sambu ata muntu mosi ve lenda tuba nde ntima na yandi kevandaka ve na bangindu ya mbi, beto fwete landa ndongisila yai na ntima mosi: “Keba mbote-mbote mambu ya nge ke yindulaka na nsi ya ntima; yo kele mambu ya kuluta mfunu.” (Bingana 4:23) Ebuna nki mutindu beto lenda tanina ntima na beto ya kifwani?
Beto Fwete Tadisaka Yo Mbala na Mbala
3, 4. (a) Inki bangyufula beto lenda yula sambu na ntima na beto ya kifwani? (b) Inki kima tasadisa beto na kusadisa ntima na beto ya kifwani ekzame?
3 Kana nge mekwenda na munganga sambu na kutadisa nitu, yandi lenda sala nge ekzame ya ntima. Keti mavimpi na nge yonso, ti ntima na nge, kesonga nde nge kele ti bavitamine ya kufwana? Keti menga na nge ketambulaka na vitesi ya mbote? Keti ntima na nge kebulaka na kiteso ya kufwana konso kilumbu mpi ngolo? Keti nge kesalaka bansaka ya kufwana sambu na kupesa nitu ngolo? Keti ntima na nge kevandaka na basusi ya mpambampamba?
4 Kana ntima ya kyeleka kevandaka na mfunu nde bo sala yo ekzame mbala na mbala, inki beto lenda tuba sambu na ntima ya kifwani? Yehowa kesalaka yo ekzame. (1 Bansangu 29:17) Beto mpi fwete sala mutindu mosi. Inki mutindu beto fwete sala yo? Beto fwete kudiyulaka bangyufula bonso yai: Keti ntima na mono kedyaka mbote na kimpeve na nsadisa ya kulonguka yina mono kesalaka mbala na mbala mpi balukutakanu? (Nkunga 1:1, 2; Baebreo 10:24, 25) Keti nsangu ya Yehowa mekotaka na ntima na mono bonso “tiya,” na mpila nde yo kepusaka mono na kusala kisalu ya kusamuna Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki? (Yeremia 20:9; Matayo 28:19, 20; Roma 1:15, 16) Keti mono kele na mpusa ya kutula ngolo, ya kusala mutindu mosi ya kisalu ya kusamuna ya ntangu yonso kana mpila kele? (Luka 13:24) Na nki mambu mono ketulaka ntima na mono ya kifwani? Keti mono kesosaka kusala kinduku ti bantu yina kezolaka ve lusambu ya kyeleka? (Bingana 13:20; 1 Korinto 15:33) Beto sukinina ve na kuzaba bisika yina beto kelemba mpi kusungika yo na mbala mosi.
5. Inki lukanu mambu yina kemekaka lukwikilu na beto lenda lungisa?
5 Mbala mingi beto kekutanaka ti mambu yina kemekaka lukwikilu na beto. Mambu yai kepesaka beto baokazio ya kuzaba mbote ntima na beto. Ntangu bantu ya Izraele kukumaka penepene na kukota na Ntoto ya Lusilu, Moize kutubilaka bo nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, bikaka beno na kwenda kuyungana bamvula makumi iya ya mvimba kuna na ntoto ya zelo na zelo sambu na kumonisa beno bampasi; yandi vandaka kumeka beno sambu na kuzaba kana nki kele na ntima na beno, kana beno ta landaka bansiku na yandi to ve.” (Kulonga 8:2) Keti mbala mingi beto keyitukaka ve na kumona mawi, bampusa, ti mambu ya kebasikaka na ntima na beto na ntangu mambu ya kukonda kukana to bampukumuna mekumina beto? Mimekamu yina Yehowa kebikaka nde yo kumina beto lenda sadisa beto mpenza na kuzaba mambu ya mbi yina kevandaka ya kubumbana na ntima na beto, mpi kupesa beto okazio ya kutomisa yo. (Yakobo 1:2-4) Bika beto sala mpenza ngolo na kuyindula mbotembote na kati ya kisambu sambu na kuzaba nki mutindu beto tasala na ntangu lukwikilu na beto memekama!
Kutuba na Beto Kesongaka Inki?
6. Masolo yina beto kezolaka kuta lenda songa beto nki sambu na yina metala ntima na beto?
6 Inki mutindu beto lenda zaba mambu yina beto kebumbaka na ntima na beto? Yezu kutubaka nde: “Muntu ya mbote ke basisaka mambu ya mbote ya yandi ke na yo mingi na ntima na yandi; muntu ya mbi ke basisaka mambu ya mbi ya yandi ke na yo mingi. Sambu muntu ke tubaka mambu yina me fulukaka na ntima na yandi.” (Luka 6:45) Mbala mingi, mambu yina ya beto ketubaka kevandaka kidimbu ya mbote ya kesongaka mambu yina kevandaka na ntima na beto. Keti beto ketubilaka mingi bima ya kinsuni ti mambu ya nene ya kinsuni yina beto kesalaka? To keti masolo na beto ketubilaka mingi mambu ya kimpeve mpi balukanu ya kimpeve? Na kisika ya kupanzaka nsangu ya bifu ya bantu yankaka, keti beto kesalaka ngolo na kubumba yo na zola yonso? (Bingana 10:11, 12) Keti masolo na beto ketubilaka bantu yankaka ti mambu ya bo kesalaka na luzingu na bo na kisika ya kutubila mingi mambu ya kimpeve ti yina metala bikalulu ya mbote? Keti dyambu ya mutindu yai lenda vanda kidimbu ya kemonisa nde beto kekota na mambu yina metadila beto ve?—1 Piere 4:15.
7. Inki dilongi yina metala kutanina ntima na beto beto lenda baka na disolo ya bampangi kumi ya Yozefi?
7 Tala mambu yai ya kusalamaka na dibuta mosi ya nene. Bana kumi ya Yakobi yina kuvandaka bambuta “yantikaka kumenga” leki na bo Yozefi. Sambu na inki? Bo vandaka kuwa kimpala sambu tata na bo vandaka kuzola mingi mwana na yandi yai ya bakala. Na nima ntangu Nzambi kusakumunaka yandi na mpila yandi songaka yandi bandosi, sambu na kumonisa nde Yehowa ndimaka yandi, bo monaka kikuma yankaka sambu na ‘kumenga diaka [Yozefi] ngolo.’ (Kuyantika 37:4, 5, 11) Bo tekaka leki na bo na nku. Na nima, sambu na kubumba mbi na bo, bo kusaka tata na bo nde mbisi mosi ya makasi kufwaka Yozefi. Bampangi ya Yozefi kumi kukukaka ve kutanina ntima na bo na dyambu yai. Kana beto kele ti kikalulu ya kutonga bantu yankaka, yo lenda vanda kidimbu ya kemonisa nde beto kewilaka bo kimpala na ntima na beto. Beto fwete keba na mambu yina beto kebasisa na munoko na beto mpi kusala yonso sambu na kukatula bangindu ya mbi.
8. Inki tasadisa beto na kutadila ntima na beto kana beto kele na kikalulu ya kuta luvunu?
8 Nzambi “lenda tuba luvunu ve,” kansi bantu ya kukonda kukuka kekusaka. (Baebreo 6:18) Muyimbi-bankunga kubokutaka nde “konso muntu kele luvunu.” (Nkunga 116:11) Nkutu ntumwa Piere kutaka luvunu mbala tatu nde yandi zaba Yezu ve. (Matayo 26:69-75) Yo kele pwelele nde, beto fwete sala yonso sambu na kuyambula luvunu, sambu Yehowa kemengaka “munoko ya luvunu.” (Bingana 6:16-19) Kana beto kevandaka ti kikalulu ya kukusa, yo tavanda mbote beto sosa kikuma yina kepusaka beto na kukusa. Keti boma ya bantu kesalaka nde beto kusa? Keti kele boma ya ndola kima kepusaka beto na kukusa? Mbala yankaka beto kesalaka mpidina sambu na kumonana bantu ya mbote to sambu na kubumba bwimi na beto? Ata kikuma kuvanda nki yo, yo tavanda mbote kibeni nde beto tadila dikambu yango na kudikulumusa yonso, beto ndima mbi na beto, mpi beto bondila Yehowa na kulolula beto, beto lomba yandi lusadisu sambu na kuyambula kikalulu yina ya mbi! “Bambuta ya dibundu” mpi lenda sadisa beto.—Yakobo 5:14.
9. Bisambu na beto lenda songa nki sambu na yina metala ntima na beto?
9 Ntangu Ntotila Salomo kuvandaka leke, yandi lombaka mayele na Yehowa, ebuna Yehowa kutubilaka yandi nde: “Nge me tuba mbote. Nge me lomba ve kimvwama to lukumu, . . . mono ke pesa nge mayele ti ngangu mono ke pesa nge diaka kimvwama mingi ti lukumu.” (2 Bansangu 1:11, 12) Na nsadisa ya mambu yina Salomo kulombaka ti yina yandi lombaka ve, Yehowa kuzabaka mambu yina Salomo vandaka kuzola. Inki mambu masolo ya beto kesolulaka ti Nzambi kemonisa sambu na yina metala ntima na beto? Keti bisambu na beto kemonisaka nde beto kevandaka na nzala ya ngangu, mayele ti luswasukusu? (Bingana 2:1-6; Matayo 5:3) Keti mambote ya Kimfumu kebakaka kisika ya ntete na ntima na beto? (Matayo 6:9, 10) Kana bisambu na beto mekumaka ya zulu-zulu mpi kevutukilaka bangogo mosi, yo lenda vanda kidimbu ya kemonisa nde beto kele na mfunu ya kubaka ntangu ya kuyindula bisalu yina Yehowa mesalaka. (Nkunga 103:2) Bakristu yonso fwete sala kikesa sambu na kuzaba inki mambu bisambu na bo kesongaka.
Mambu ya Beto Kesalaka Kesongaka Inki?
10, 11. (a) Bangindu ya kusala bizumba ti pite kekatukaka na wapi? (b) Inki tatanina beto na kukonda ‘kusala pite na ntima na beto’?
10 Bantu ketubaka nde mambu yina muntu kesalaka kesongaka mambu mingi kuluta yina ya yandi ketubaka. Ntembe kele ve nde mambu yina ya beto kesalaka kesongaka mambu mingi yina beto kevandaka na yo na ntima. Mu mbandu, na mambu ya metala bikalulu ya mbote, kutanina ntima na beto ketendulaka kaka ve kubuya kusala pite to bizumba. Na Disolo na yandi na zulu ya Ngumba, Yezu kutubaka nde: “Konso muntu yina ke tala nkento ya ngani ti nzala ya kuladisa yandi, yandi me sala pite ti yandi na ntima na yandi na ntangu yina.” (Matayo 5:28) Inki mutindu beto lenda buya kusala pite ata na ntima na beto?
11 Yobi, yina kuvandaka muntu ya kwikama, kupesaka mbandu mosi ya mbote na Bakristu ya babakala ti ya bankento yina mekwelaka. Ntembe kele ve nde Yobi vandaka kuzinga mbote ti bana-bankento mpi yandi vandaka nkutu kusadisa bo na ntangu ya mpasi. Kansi, muntu yai ya kwikama kuvandaka ve ata ti ngindu fyoti ya kuyantika kuzola bo sambu bo kuma bankento na yandi. Sambu na nki? Sambu yandi zengaka na ntima na yandi nde yandi lenda tala ve bankento ti ngindu ya kusala mansoni ti bo. Yandi tubaka nde: “Mono zengaka nde mono ta talaka ve mwana-nkento na ngindu ya kuladisa yandi.” (Yobi 31:1) Bika beto mpi kubaka lukanu ya mutindu yina mpi beto tanina ntima na beto.
12. Inki mutindu nge lenda sadila Luka 16:10 sambu na kutanina ntima na nge?
12 Mwana ya Nzambi kutubaka nde: “Muntu yina ya bo lenda tula ntima na bima ya fioti, bo lenda tula yandi mpi ntima na bima ya nene; muntu yina ya bo lenda tula ntima ve na bima ya fioti, bo lenda tula yandi ntima mpi ve na bima ya nene.” (Luka 16:10) Ya kyeleka, beto fwete tadila mbotembote mutindu beto ketambusaka luzingu na beto ata na mambu ya fyotifyoti yina beto kesalaka konso kilumbu na kingenga na nzo na beto. (Nkunga 101:2) Na ntangu beto mevanda na nzo na beto, beto ketala televizio, to beto kesadila internet, keti beto kesalaka dikebi sambu na kuzitisa ndongisila ya Masonuku yina ketuba nde: “Yo kele mbote ve beno na kutuba sambu na pite, sambu na mambu ya nsoni to sambu na nzala ya kuvanda na konso kima yina. Yo kele mbote mpi ve beno na kufinga bantu ya nkaka, to na kutuba mambu ya buzoba to mambu ya nsoni.” (Efezo 5:3, 4) Ebuna nki beto lenda tuba sambu na bafilme yina kesongaka bantu kenwana na televizio to na bansaka ya video? Muyimbi-bankunga kutubaka nde: “[Yehowa yandi mosi, NW] ke talaka mbote-mbote ata bantu ya mbi ata bantu ya mbote; yandi ke zolaka ve ata fioti bantu yina ke zolaka kusala nku.”—Nkunga 11:5.
13. Na nki mambu beto fwete keba na ntangu beto ketadila mambu yina kebasikaka na ntima na beto?
13 Yeremia kukebisaka nde: “[Ntima] me fulukaka na luvunu; yo ke na maladi mingi.” (Yeremia 17:9) Luvunu yai ya ntima lenda monana na ntangu beto kesosa kunungisa bifu na beto, kumona masumu bonso mambu ya mpamba, kumonisa nde bifu ya mbi yina beto kele na yo kele mbote, to kudisikisa sambu na mambu yina ya beto kesala. Muntu yina mevidisa kivuvu kekumaka kuta luvunu kukonda mpasi, na munoko yandi ketuba mambu yankaka, kansi yandi kesala mpi mambu yankaka. (Nkunga 12:2; Bingana 23:7) Yo kele mfunu mingi nde beto vanda masonga na ntangu beto ketala mambu yina kele na ntima na beto!
Keti Disu na Beto Kele Petepete?
14, 15. (a) Disu ya “petepete” ketendula inki? (b) Inki mutindu kubikala kaka na disu ya petepete ketaninaka ntima na beto?
14 Yezu kutubaka nde: “Meso na nge kele bonso mwinda ya nitu na nge. Kana meso na nge kele [petepete, NW], nitu na nge ya mvimba mpi ta vanda na mwini.” (Matayo 6:22) Disu ya petepete ketulaka dikebi kaka na kima to na lukanu mosi, yo ketalaka ve mambu yankaka yina lenda valangasa dikebi na yo. Ya kyeleka, meso na beto fwete tulaka dikebi kaka na “kusosa Kimfumu [ya Nzambi] ti mambu yina ya yandi ke zolaka.” (Matayo 6:33) Inki dyambu lenda kumina ntima na beto ya kifwani kana disu na beto kele petepete ve?
15 Baka mbandu ya kusosa mbongo ya kuzingila. Kulungisa bampusa ya dibuta na beto kele mukumba yina Mukristu fwete lungisa. (1 Timoteo 5:8) Kansi, inki beto lenda sala kana mpusa ya kuvanda na bima yina kele na ngala, kusosa kuvanda na madya, bilele ti nzo mpi bima yankaka ya mpa yina bantu yonso kesikisa? Keti ntima na beto ti mabanza na beto lenda kuma bampika ya mambu yai, na mpila nde beto kuma ntima zole na lusambu na beto? (Nkunga 119:113; Roma 16:18) Sambu na nki beto fwete kudipesa mingi na kusosa bima ya kinsuni yina lenda sala nde beto kuma kudibanza ntangu yonso kaka sambu na dibuta, mumbongo, ti bima ya kinsuni? Yibuka ndongisila yai ya kupemama: “Beno keba! Beno lenda yindula ve na kusala bafete konso ntangu to na kulauka malafu, beno lenda yindula bampasi ya luzingu yai ve; kana ve, kilumbu yina ta kwisila beno na kintulumukina. Sambu yo ta kwisila bantu yonso yina kele na nsi-ntoto ya mvimba bonso mutambu.”—Luka 21:34, 35.
16. Inki ndongisila Yezu kupesaka sambu na disu mpi sambu na nki?
16 Disu kele kinama mosi ya mfunu mpenza yina kesadisaka na kusolula ti mabanza mpi ntima. Dyambu yina yo ketala na dikebi yonso lenda vanda na bupusi mingi na mabanza na beto, na mawi, ti na mambu yina ya beto kesala. Na kingana mosi, Yezu kutubilaka ngolo ya kupukumuna yina meso kevandaka na yo mpi yandi tubaka nde: “Kana disu na nge ya kibakala ke benda nge na kusala masumu, tumuna yo, losa yo! Kuluta mbote nge vidisa ndambu ya nitu na nge, kansi kele mbote ve nde Nzambi kulosa nitu na nge ya mvimba na [Gehena, NW].” (Matayo 5:29) Yo kelomba kubuyisa mpenza disu na kukonda kutula dikebi na mambu ya mbi. Mu mbandu, nge fwete pesa yo ve nzila ya kutala mambu yina ketedimisaka mawi ti bampusa ya mbi.
17. Inki mutindu kusadila Kolosai 3:5 kesadisaka beto na kutanina ntima na beto?
17 Ya kyeleka, meso mpamba ve kesadisaka beto na kuzaba mambu yina keluta na inza. Binama yankaka bonso yina kesadisaka beto na kusimba ti kuwa, kesalaka mpi kisalu na yo, yo yina beto fwete yilama na ntwala sambu na kutanina binama yina kesadisaka beto na kusala yo. Ntumwa Polo kulongisilaka nde: “Beno [fwa binama ya nitu na beno yina kele awa na ntoto, na yina metala, NW] pite, bamambu ya nsoni, nzala ya kusala mambu ya nsoni ti mambu ya mbi, ti nzala ya kuvanda na konso kima yina (nzala ya kuvanda na konso kima yina kele bonso kusamba banzambi ya biteki).”—Kolosai 3:5.
18. Inki badesizio beto fwete baka sambu na yina metala bangindu ya mbi?
18 Mpusa ya mbi lenda katuka na mambu yina kebumbanaka na ntu na beto. Kutula bangindu na beto yonso kaka na dyambu ya mutindu yina lenda kumisa mpusa ya mbi ngolo mpenza, ebuna yo lenda pusa ntima na beto na kusala kima. “Na nima, kana nzala ya mbi mekuma ngolo, yo kebutaka masumu.” (Yakobo 1:14, 15, NW) Bantu mingi kendimaka nde mambu yai kelutaka kusalama na bantu yina kesakanaka na binama ya nitu na bo. Yo kele mfunu mingi kibeni nde beto landa na kufulusa mambu ya kimpeve na mabanza na beto ti na kimpeve na beto! (Filipi 4:8) Yo yina, kana ngindu ya mbi mekwisila beto na mabanza, beto fwete sala ngolo sambu na kukatula yo.
‘Sadila Yehowa na Ntima Mosi’
19, 20. Inki mutindu beto lenda nunga na kusadila Yehowa na ntima mosi?
19 Ntangu yandi kumaka mununu, Ntotila Davidi kutubilaka mwana na yandi Salomo nde: “Nge mwana na mono, longuka na kuzaba mbote-mbote Nzambi ya mono tata na nge ke sambaka; sadila yandi [Yehowa] na ntima mosi ti mabanza mosi. Mfumu Nzambi ke talaka ntima ya bantu. Yandi ke zabaka mpi bangindu ya bantu.” (1 Bansangu 28:9) Salomo yandi mosi kulombaka “ntima ya bulemfu.” (1 Bantotila 3:9, NW) Kansi, yo vandilaka yandi pete ve na kubikala na ntima ya mutindu yina luzingu na yandi ya mvimba.
20 Kana beto kezola kununga na mambu yai, beto fwete vanda ve kaka na ntima yina kepesaka Yehowa kyese, kansi beto fwete tanina yo mpi. Sambu na kusala mutindu yai, beto fwete bumba mambu yina Ndinga ya Nzambi keyibusaka beto na ntima na beto mpenza, ‘na nsi ya ntima kibeni.’ (Bingana 4:20-22) Beto fwete sala mpi ngolo sambu na kusala ntima na beto ekzame, mpi kusosa kubakisa na masonga yonso mambu ya beto ketuba ti yina beto kesala kesongaka. Ekzame ya mutindu yai tavanda na valere mingi kana beto kesosa lusadisu ya Yehowa na masonga yonso sambu na kutomisa bifu ya mbi yina beto mesengumuna. Yo kele mpi mfunu mingi kibeni nde beto tula dikebi ya ngolo na mambu yina beto kekotisaka na ntima na beto na nsadisa ya binama yina kesadisaka beto na kuzaba makambu! Kana beto kesala mutindu yai, ntembe kele ve ata fyoti nde ‘ngemba ya Nzambi, yina me luta mambu yonso ya bantu ke yindulaka, ta keba ntima na [beto] ti mabanza na [beto] sambu na kimvuka yina ya [beto] kele ti Yesu Kristo.’ (Filipi 4:6, 7) Ya kyeleka, bika beto vanda na lukanu ya kutanina ntima na beto kuluta bima yankaka yonso ya beto ketaninaka mpi beto sadila Yehowa na ntima mosi.
Keti Nge Keyibuka?
• Sambu na nki yo kele mfunu na kutanina ntima?
• Inki mutindu kutadila mambu yina beto ketubaka kesadisaka beto na kutanina ntima na beto?
• Sambu na nki beto fwete vanda kaka na disu ya “petepete”?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 18]
Inki masolo beto kebulaka mbala mingi na ntangu beto kesala kisalu ya bilanga, na balukutakanu, ti na nzo?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 20]
Disu yina kele petepete ketulaka mabanza kaka kisika mosi