Bantu ya Nzambi Fwete Zola Mambote

“Inki mambu Yehowa kelomba na nge? Yandi kelomba na nge kaka nde nge sala mambu ya lunungu, nge zola mambote mpi nge tambula na mutindu mosi ya kukonda lulendo ti Nzambi na nge.”​—MISHE 6:8, NW.

1, 2. (a) Sambu na nki beto fwete yituka ve kana Yehowa kelombaka bantu na yandi na kumonisa mambote? (b) Inki bangyufula ya metala mambote mefwana nde beto tadila yo?

YEHOWA kele Nzambi ya mambote. (Roma 2:4; 11:22) Yo lombaka nde bankwelani ya ntete, Adami ti Eva kumonisa kibeni ntonda sambu na mambote ya Nzambi kusadilaka bo! Na kilanga ya Edeni, bankwelani yai vandaka kuzinga ti bigangwa ya bo vandaka kumona yina vandaka kumonisa bo mambote ya Nzambi sambu na bantu yina vandaka ti mayele ya kusepela ti bigangwa yango. Nzambi kelandaka mpi na kusala mambote na bantu yonso, ata nkutu na bantu yina kekondaka ntonda mpi na bantu ya mbi.

² Sambu Nzambi kusalaka bantu na kifwani na yandi, bantu kele ti mayele ya kumonisa bikalulu yina Nzambi kemonisaka. (Kuyantika 1:26) Ntembe kele ve nde, Yehowa kelombaka beto na kusala mambote. Mutindu Mishe 6:8 ketuba, bantu ya Nzambi fwete “zola mambote.” Kansi mambote kele inki? Inki mutindu yo kekwendaka nzila mosi ti bikalulu yankaka ya Nzambi? Sambu bantu kekukaka kumonisa mambote, sambu na nki nku ti bampasi mefuluka na nsi-ntoto? Sambu na nki beto Bakristu fwete sala kikesa na kumonisa mambote na mambu ya beto kesadilaka bantu yankaka?

Mambote Kele Inki?

 3. Inki mutindu nge lenda tendula mambote?

³ Mambote kemonanaka na ntangu muntu mesala dyambu mosi sambu na mambote ya bantu yankaka. Muntu kemonisaka yo na ntangu yandi kesadisa muntu yankaka mpi ketubila yandi na luzitu. Kuvanda muntu ya mbote ketendulaka kusala mambu ya mbote na kisika ya kusala mambi. Muntu ya mbote kesalaka mambu yina kemonisa nde yandi kele nduku, yandi kesepelaka ti bantu, yandi kewilaka bo mawa, mpi yandi kezitisaka bo. Yandi kekabaka, mpi kevandaka ti luzitu na bantu yankaka. Ntumwa Polo kupesaka ndongisila na Bakristu nde: Beno fwete lwata ‘mawa mingi, kuvanda bantu ya mbote, ya kekudisongaka ve, bantu ya pima, ya kekangaka ntima.’ (Kolosai 3:12) Yo yina, mambote kele mosi na kati ya mvwatu ya konso Mukristu ya kyeleka.

 4. Inki mutindu Yehowa kuvandaka muntu ya ntete na kumonisa mambote na bantu?

⁴ Yehowa Nzambi kele muntu ya ntete ya kesongaka mambote. Mutindu Polo kutubaka, ‘Ngulusi na beto Nzambi songaka bantu nde yandi kele muntu ya mbote, ya kezolaka bo’ ntangu yandi tubaka nde “yandi gulusaka beto ntangu Mpeve-Santu yobisaka beto na masa; sambu na masa yina beto me butukaka kubutuka ya mpa, beto me kumaka bantu ya mpa.” (Tito 3:4, 5) Nzambi ‘kuyobisaka,’ to kukatulaka Bakristu ya kupakulama mvindu na menga ya Yezu, na kusadilaka bo mambote yina nkudulu ya kimenga ya Kristu kepesaka. Bo mekumaka mpi bantu ya mpa na nsadisa ya mpeve-santu, mpi yo mesalaka nde bo kuma bantu “ya mpa,” bana yina Nzambi mebutaka na mpeve na yandi. (2 Korinto 5:17) Nzambi memonisaka mpi mambote ti zola na yandi na “kibuka ya nene” (NW) yina ‘meyobisaka bamvwela na bo, mpi mekumisaka yo mpembe na menga ya Mwana-dimeme.’​—Kusonga 7:9, 14; 1 Yoane 2:1, 2.

 5. Sambu na nki bantu yina mpeve ya Nzambi ketwadisaka fwete monisa mambote?

⁵ Mambote kele mpi mosi na kati ya mbuma ya mpeve santu ya Nzambi to ngolo ya kisalu na yandi. Polo kutubaka nde: “Kansi, mbuma ya mpeve kele: zola, kyese, ngemba, ntima ya nda, mambote, bumbote, lukwikilu, mawete, kudiyala. Mambu yina yonso bansiku kebuya yo ve.” (Galatia 5:22, 23, NW) Sambu yo kele mutindu yina, bantu yina mpeve ya Nzambi ketwadisaka fwete monisa mambote na bantu yankaka.

Kusala Mambote ya Kyeleka Kele Ve Kukonda Ngolo

 6. Inki ntangu kusala mambote kekumaka kikalulu mosi ya kemonisaka kukonda ngolo, mpi sambu na inki?

⁶ Bantu mingi kemonaka nde kana muntu kesala mambote yandi kele ngolo ve. Bo keyindulaka nde muntu fwete vanda na ntima-ngolo, to nkutu kukonda luzitu na bantangu yankaka, na mpila nde bantu yankaka kumona nde yandi kele ngolo. Kansi, na kuta masonga, yo kelombaka kuvanda mpenza ngolo sambu na kusala mambote mpi kubuya kumonisa mambote na mutindu ya mbi. Sambu mambote ya kyeleka kele mosi na kati ya mbuma ya mpeve ya Nzambi, yo lenda vanda ve kikalulu mosi ya kukonda ngolo to ya kigonsa yina lenda nata muntu na kusala mambu ya mbi. Kansi, kusala mambote na mutindu ya mbi kele kikalulu mosi ya kukonda ngolo yina lenda nata muntu na kukanga meso na mambi.

 7. (a) Inki mutindu Eli kumonisaka nde yandi vandaka ve na kikesa ya kupesa disipline? (b) Sambu na nki bankuluntu fwete keba na mpila nde bo monisa ve mambote na mutindu ya mbi?

⁷ Beto tadila mbandu ya nganga-Nzambi ya nene Eli. Yandi vandaka ve na kikesa ya kupesa disipline na bana na yandi, Ofni ti Pinasi, yina vandaka banganga-Nzambi na nzo ya tenta. Sambu bo vandaka kusepela ve ti ndambu ya makabu yina bo vandaka kupesa bo mutindu nsiku ya Nzambi vandaka kutuba nde bo fwete pesa bo, bo kumaka kutinda muntu na bo ya kisalu na kulombila bo musuni ya mbisi ya mubisu na munkwa makabu na ntwala ya kuyoka mafuta ya makabu yango na mesa ya kimenga. Bana ya Eli ya babakala vandaka kusala pite ti bana-bankento yina vandaka kusala na kyelo ya nzo ya tenta. Kansi, na kisika ya kukatula Ofni ti Pinasi na kisalu, Eli vandaka kunganina bo na mawete yonso. (1 Samuele 2:12-29) Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde “na bilumbu yango yina Mfumu Nzambi vandaka kutuba mingi ve”! (1 Samuele 3:1) Bakristu yina kele bankuluntu fwete keba na mpila nde bo bwa ve na mutambu ya kumonisa mambote na mutindu ya mbi yina lenda bebisa kimpeve ya dibundu. Muntu yina kesalaka mambote ya kyeleka kekangaka ve meso na mambu ya mbi to na bantu yina kefwa minsiku ya Nzambi.

 8. Inki mutindu Yezu kumonisaka mambote ya kyeleka?

⁸ Mbandu na beto, Yezu Kristu, kumonisaka ve ata mbala mosi mambote na mutindu ya mbi. Yandi pesaka mbandu ya mbote na yina metala kumonisa mambote ya kyeleka. Mu mbandu, ‘yandi wilaka bantu mawa, sambu bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.’ Bantu ya ntima ya masonga vandaka kutita ve na kupusana penepene na Yezu, to nkutu kunatila yandi bana na bo. Yindula ntete kiteso ya mambote mpi ya mawa yina yandi monisaka ntangu ‘yandi bakaka bana na maboko na yandi mpi yandi sakumunaka bo.’ (Matayo 9:36; Marko 10:13-16) Ata Yezu kuvandaka muntu ya mbote, yandi vandaka kukangama ngolo na mambu yina kuvandaka ya mbote na meso ya Tata na yandi ya zulu. Ata nki mutindu, Yezu vandaka ve kukanga meso na mambi; yandi vandaka ti ngolo yina Nzambi kupesaka yandi sambu na kumonisa pwelele luvunu ya bantwadisi ya mabundu. Mutindu Matayo 23:13-26 kemonisa yo, mbala mingi yandi vandaka kuvutukila bangogo yai: “Mawa na beno, balongi ya Bansiku ti Bafarize”!

Mambote mpi Bikalulu Yankaka ya Nzambi

 9. Inki mutindu mambote kekwendaka nzila mosi ti kukanga ntima mpi bumbote?

⁹ Mambote kekwendaka nzila mosi ti bikalulu yankaka ya mpeve ya Nzambi kebutaka. Mambote bo ketangaka yo na katikati ya “ntima ya nda” ti “bumbote.” Ya kyeleka, muntu yina kekunaka mambote kemonisaka kikalulu yango na kukangaka ntima. Yandi kekangaka ntima ata na ntwala ya bantu ya mbi. Mambote kekwendaka nzila mosi ti bumbote sambu mambote kemonanaka mbala mingi na bisalu yina muntu kesalaka sambu na kusadisa bantu yankaka. Bantangu yankaka, ngogo ya Kigreki yina Biblia kesadilaka sambu na “mambote” bo lenda balula yo nde “bumbote.” Kikalulu yai ya vandaka kumonana mingi na kati ya Bakristu ya ntete kuyitukisaka mpenza bampani mpi yo salaka nde, mutindu Tertullien kutubaka, bo kumaka kubinga balongoki ya Yezu nde ‘bantu ya kesalaka mambote.’

10. Inki mutindu mambote kekwendaka nzila mosi ti zola?

¹⁰ Mambote kekwendaka nzila mosi ti zola. Yezu kutubaka mutindu yai sambu na balongoki na yandi: “Kana beno ke zolana beno na beno, bantu yonso ta zaba nde beno kele balonguki na mono.” (Yoane 13:35) Sambu na yina metala zola yai Polo kutubaka nde: ‘Zola kekangaka ntima mpi yo kevandaka mbote.’ (1 Korinto 13:4) Mambote kekwendaka dyaka nzila mosi ti zola na bangogo “ntima ya mbote,” yina Masonuku kesadilaka mbala mingi. Mambote yai kele yina mekatuka na zola ya kwikama. Bangogo ya Kiebreo yina bo mebalula nde “ntima ya mbote” ketendula mambu mingi kuluta mawi ya kuzola. Mambote kepusaka muntu na kuzola kusala kima mosi tii kuna yandi talungisa lukanu ya kima yango. Ntima ya mbote ya Yehowa, to zola ya kwikama, kemonanaka na mitindu mingi. Mu mbandu, yo kemonanaka na bisalu na yandi ya kugulusa mpi ya kutanina.​—Nkunga 6:5; 40:12; 143:12.

11. Inki dyambu ntima ya mbote ya Nzambi kendimisa beto?

¹¹ Ntima ya mbote ya Yehowa kebendaka bantu na kukwenda na yandi. (Yeremia 31:3) Ntangu bansadi ya kwikama ya Nzambi kevandaka na mfunu ya luguluku to lusadisu, bo kezabaka nde yandi tasonga bo ntima na yandi ya mbote to zola ya kwikama. Bo kezabaka nde yandi tasonga mpenza ntima na yandi ya mbote. Yo yina, bo kesambaka na lukwikilu yonso, bonso muyimbi-bankunga yina kutubaka nde: “Kansi mono, mono ke tulaka ntima na kuzola ya nge ke zolaka mono [na ntima na nge ya mbote, NW] mono kele kiese sambu nge ta gulusa mono.” (Nkunga 13:6) Sambu zola ya Nzambi kele ya kwikama, bansadi ya Nzambi lenda tula ntima na bo yonso na yandi. Bo kezabaka mbote nde Yehowa lenda ‘buya bantu na yandi ve, yandi talosa bo mpi ve.’​—Nkunga 94:14.

Sambu na Nki Inza Kele Nku Mingi?

12. Inki ntangu mpi nki mutindu luyalu ya mbi Kuyantikaka?

¹² Mvutu na ngyufula yai kekatuka na mambu yina kusalamaka na kilanga ya Edeni. Kaka ntangu fyoti na nima ya kusala bantu, kigangwa mosi ya kimpeve yina kukumaka ti bwimi mpi lulendo kubasisaka komplo sambu na kukuma mfumu ya inza. Komplo na yandi kusalaka nde yandi kuma “mfumu ya nsi-ntoto yai,” mfumu mosi ya nku mpenza. (Yoane 12:31) Yandi zabanaka na zina ya Satana Dyabulu, mbeni ya nene ya Nzambi mpi ya bantu. (Yoane 8:44; Kusonga 12:9) Komplo na yandi ya bwimi ya kutula kimfumu yina ya takuma kiteso mosi ti kimfumu ya mbote ya Yehowa kumonikaka pwelele kaka ntangu fyoti na nima ya kusala Eva. Yo yina, lutwadisu ya mbi kuyantikaka ntangu Adami kuponaka na kukatuka na lutwadisu ya Nzambi, mpi na mpila yandi losaka mambote na Yandi kimakulu. (Kuyantika 3:1-6) Olie na kubaka kimpwanza ya kyeleka, Adami ti Eva kukumaka na nsi ya bupusi ya bwimi mpi ya lulendo ya Dyabulu, mpi bo kumaka na nsi ya lutwadisu na yandi.

13-15. (a) Tanga mwa malanda yina kubasikaka na ntangu bantu kubuyaka luyalu ya Yehowa. (b) Sambu na nki ntoto yai mekumaka kisika mosi ya mpasi?

¹³ Bika beto tadila mwa mambu ya mbi yina mebutukaka. Nzambi kukulaka Adami ti Eva na kitini ya ntoto yina kuvandaka paladisu. Bo yambulaka luzingu ya kukonda mpasi ya bo vandaka na yo na ntoto ya mbote, madya ti bambuma ya mbote sambu na kukwenda kumona mpasi na nganda ya kilanga ya Edeni. Nzambi kusongaka Adami nde: “Nge wilaka nkento na nge, yo yina nge diaka mbuma ya nti yina mono songaka nge nde nge lenda kudia ve. Mono ke singa ntoto ya mvimba sambu na mambu yai ya nge me sala. Na luzingu na nge yonso nge ta monaka mpasi na kubundula ntoto sambu yo pesa nge madia ya kulunga. Ntoto ta pesaka nge bamwa-nti ya bansende ti matiti ya tubansende.” Kusinga ya Nzambi kusingaka ntoto vandaka kutendula nde banda na ntangu yina kubundula yo zolaka kukuma kisalu mosi ya mpasi mingi. Bana ya Adami kumonaka mpenza malanda ya ntoto yina Nzambi kusingaka nde yo tabasisa bansende ti matiti ya tubansende, na mpila nde yo pusaka Lameki, tata ya Noa na kutubila ‘mpasi na kisalu na bo ya mpasi ya bo vandaka kusala na ntoto yina Mfumu Nzambi kusingaka.’​—Kuyantika 3:17-19; 5:29.

¹⁴ Adami ti Eva kuvidisaka mpi ngemba yina bo vandaka na yo ntete mpi bo kumaka na mpasi. Nzambi kutubilaka Eva nde: “Nge ta monaka mpasi mingi ntangu nge ke na divumu, nge ta monaka mpi mpasi mingi ntangu nge ke buta. Kansi zaba nde nge ta vandaka kaka na mfunu ya bakala na nge, ebuna yandi ta yalaka nge.” Na nima, Kaini, yina vandaka mwana ya ntete ya Adami ti Eva, kusalaka disumu ya nene ya kufwa mpangi na yandi Abele.​—Kuyantika 3:16; 4:8.

¹⁵ Ntumwa Yoane kutubaka nde, “nsi-ntoto kele na maboko ya Muntu ya Mbi.” (1 Yoane 5:19) Bonso mfumu na yo, bubu yai inza kemonisa bikalulu yai ya mbi: bwimi ti lulendo. Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde inza mefuluka ti mambu ya ntima ya mbi mpi ya nku mpenza! Kansi, yo talanda ve na kuvanda mutindu yina tii kuna. Yehowa tasala nyonso na mpila nde mambote mpi mawa kuvanda na nsi ya Kimfumu na yandi, kansi ntima ya mbi ti nku kukatuka.

Bantu Tasalaka Mambote Mingi na Kimfumu ya Nzambi

16. Sambu na nki mambote tavanda na luyalu ya Nzambi yina tasalama na nzila ya Yezu Kristu, mpi dyambu yai kepusa beto na kusala inki?

¹⁶ Yehowa ti Yezu Kristu, Ntotila ya Kimfumu na yandi yina yandi meponaka, kelomba nde bantu yina kele na nsi ya kiyeka na bo kuzabana sambu na kikalulu na bo ya kusala mambote. (Mika 6:8) Yezu Kristu kumonisaka na ntwala mwa mambu yina kesonga beto nde mambote tavanda na kimfumu yina Tata na yandi mepesaka yandi. (Baebreo 1:3) Beto kemona mambu yai na bangogo yina Yezu kutubaka sambu na kutungulula luvunu ya bamfumu ya dibundu, yina vandaka kutudila bantu kizitu ya kuluta ndilu. Yandi tubaka nde: “Beno kwisa na mono, beno yonso bantu yina me lemba, sambu beno ke nata kilo ya nene, ebuna mono ta pesa beno ntangu ya kupema. Beno baka [vangu, NW] na mono, beno nata yo; beno vanda balonguki na mono, sambu mono kele muntu ya pima, mono kele muntu ya ntima ya mbote; ebuna beno ta zaba kupema. [Vangu] yina ya mono ta pesa beno yo kele mpasi ve na kunata yo, sambu yo kele kilo mingi ve.” (Matayo 11:28-30) Bamfumu mingi mpenza ya nsi-ntoto yai, bamfumu ya mabundu ti bamfumu yankaka kelembisaka mpenza bantu na mutindu bo ketudilaka bo kilo ya kuluta ndilu na bansiku ti na mpila bo kemonisaka ve ntonda na bisalu yina bantu yango kesalaka. Kansi, mambu yina Yezu kelombaka balongoki na yandi mefwana mpenza na bampusa na bo mpi na ngolo na bo. Yo kevandaka mpenza vangu mosi ya kepesaka kikesa mpi ya mbote! Keti yo kepusa beto ve na kusala bonso yandi na yina metala kusadila bantu yankaka mambote?​—Yoane 13:15.

17, 18. Sambu na nki beto fwete tula ntima nde bantu yina tayala ti Kristu na zulu mpi bayina tamonisaka kiyeka na yandi na ntoto tasalaka mambote?

¹⁷ Dyambu ya pwelele yina Yezu kuzabisaka bantumwa na yandi kemonisa nki mutindu Kimfumu ya Nzambi kele mpenza ya kuswaswana ti luyalu ya bantu. Biblia ketuba nde: “Balonguki yantikaka kutula ntembe na kuzaba nani muntu na kati na bo ya bo fweti baka bonso muntu ya kuluta nene. Yesu tubilaka bo nde: ‘Awa na nsi-ntoto bantotila ke yalaka bantu na bo na kingolo-ngolo; bantu yina ke yalaka bantu, bo ke zolaka nde bantu na bo kubinga bo “bantu yina ke salaka mambote.” Kansi beno, beno fweti sala mpidina ve. Kuluta mbote nde na kati na beno muntu yina me luta nene yandi kuvanda bonso leki, muntu yina ke yalaka beno yandi kuvanda bonso muntu yina ke sadilaka beno. Sambu nani me luta nene, keti muntu yina me vanda na mesa to muntu yina ke sadila yandi? Si muntu yina me vanda na mesa muntu me luta nene! Kansi na kati na beno mono kele bonso muntu yina ke sadilaka beno.’”​—Luka 22:24-27.

¹⁸ Bamfumu ya bantu kesosaka kumonisa bunene na bo na ntangu bo keyalaka bantu na bo na “kingolo-ngolo” mpi na ntangu bo kesosaka batitre ya nene, bonso nde batitre ya mutindu yina takumisa bo bantu ya mbote kuluta bantu yina bo keyala. Kansi, Yezu kutubaka nde muntu kekumaka na bunene ya kyeleka kana yandi kesadila bantu yankaka, na kikesa mpi na kukwaminaka sambu na kusala yonso na kusadisa bo. Bayina yonso tayala ti Kristu na zulu to tamonisaka kiyeka na yandi awa na ntoto fwete sala yonso sambu na kulanda mbandu na yandi ya kudikulumusa mpi ya kusala mambote.

19, 20. (a) Inki mpila Yezu kumonisaka mitindu ya bantu yina Yehowa kesadilaka mambote? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa na yina metala kusala mambote?

¹⁹ Bika beto tadila bandongisila yankaka ya zola yina Yezu kupesaka. Sambu na kumonisa mitindu ya bantu yina Yehowa kesadilaka mambote, Yezu kutubaka nde: “Kana beno ke zolaka kaka bantu yina ke zolaka beno, nki mfunu ya kusosa diaka matabisi? Sambu ata bantu ya masumu mpi ke zolaka bantu yina ke zolaka bo! Ebuna, kana beno ke salaka mambu ya mbote kaka na bantu yina ke salaka beno mambu ya mbote, nki mfunu ya kusosa diaka matabisi? Ata bantu ya masumu mpi ke salaka mutindu mosi! Kana beno ke defisaka mbongo na bantu yina kaka ya beno ke yindulaka nde bo ta vutula beno mbongo yina, nki mfunu ya kusosa diaka matabisi? Ata bantu ya masumu mpi ke defisaka mbongo na bantu ya masumu sambu na kubaka ntalu ya mutindu mosi. Kansi beno zola bambeni na beno, beno sala bo mambu ya mbote, beno defisa bantu mbongo kukonda kuyindula nde bo ta vutula beno mbongo yina [ti luta na zulu, NW]; ebuna beno ta baka matabisi ya nene, beno ta vanda mpi bana ya Nzambi [ya Kuluta Kuzanguka]. Sambu yandi mpi ke [salaka mambote na, NW] bantu yina ke pesaka mersi ve ti bantu ya mbi. Beno wila bantu ya nkaka mawa mutindu Tata na beno ke wilaka bantu mawa.”​—Luka 6:32-36.

²⁰ Mambote ya Nzambi kevandaka ve ya bwimi. Yo kelombaka ve kima mpi yo kesosaka ve nde bo futa yo. Na ntima na yandi ya mbote, Yehowa “ke basisaka ntangu na yandi na zulu sambu na bantu ya mbi ti na bantu ya mbote, yandi ke nokisaka mvula na yandi na bantu yina ke salaka mambu ya mbote ti na bayina ke salaka mambu ya mbi.” (Matayo 5:43-45; Bisalu 14:16, 17) Sambu na kulanda mbandu ya Tata na beto ya zulu, beto kesukaka kaka ve na kukonda kusala mbi na bantu yina kepesaka ve mersi kansi beto kesadilaka bo mambote, nkutu beto kesalaka mambote na bantu yina kuvandaka bambeni na beto. Na ntangu beto kesalaka mambu ya mbote, beto kemonisaka Yehowa ti Yezu nde beto kele na mpusa ya kuzinga na nsi ya luyalu ya Kimfumu ya Nzambi, ntangu mambote ti bikalulu yankaka ya Nzambi takota na luzingu ya bantu yonso.

Sambu na Nki Beto Fwete Sala Mambote?

21, 22. Sambu na nki beto fwete monisa mambote?

²¹ Kusala mambote kele mfunu mpenza sambu na Bakristu ya kyeleka. Yo kemonisaka pwelele nde beto kele ti mpeve ya Nzambi na kati na beto. Dyaka, na ntangu beto kemonisaka mambote ya kyeleka, beto kelandaka mbandu ya Yehowa Nzambi ti Kristu Yezu. Bantu yina tavanda na nsi ya luyalu ya Kimfumu ya Nzambi, bo kelombaka bo mpi na kumonisa mambote. Yo yina, beto fwete zola mambote mpi kulonguka mutindu ya kumonisa yo.

²² Na nki mambu beto lenda monisa kikalulu ya kusala mambote na luzingu na beto ya konso kilumbu? Disolo yina kelanda tatubila dyambu yai.

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Mambote kele inki?

• Sambu na nki nku ti bampasi mefuluka na nsi-ntoto?

• Inki mutindu beto kezaba nde bantu tasalaka mambote mingi na nsi ya luyalu ya Nzambi?

• Sambu na nki yo kele mfunu nde bantu yina kezola kuzinga na Kimfumu ya Nzambi kumonisa mambote?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]

Bankuluntu fwete sala ngolo sambu na kuvanda bantu ya mbote na mambu yonso ya bo kesadila mameme

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

Yehowa talandaka kaka na kusonga ntima ya mbote na bansadi na yandi ata na bantangu ya mpasi

[Bifwanisu ya kele na lutiti 10]

Na bumbote yonso, Yehowa ketedimisaka ntangu mpi kenokisaka mvula sambu na bantu yonso