BANOTI

Zina ya Nzambi kele Yehowa mpi yo ke tendula “Yandi Ke Kumaka.” Yehowa kele Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso, mpi yandi muntu salaka bima yonso. Yandi kele ti kiyeka ya kusala konso kima yina yandi me zola.

Na Kiebreo, bo vandaka kusadila bisono iya sambu na kusonika zina ya Nzambi. Na Kingelesi, bo me sadila YHWH to JHVH sambu na kusonika bisono yina iya. Na Biblia, zina ya Nzambi kele kiteso ya 7 000 na masonuku ya kisina ya Kiebreo. Na nsi-ntoto ya mvimba, bantu ke sadilaka zina Yehowa na mitindu ya kuswaswana, mpi bo ke bingaka yo na kutadila ndinga na bo.

▸ Kapu ya 1, par. 15

Nzambi kele munkwa ya Biblia, kansi yandi sadilaka bantu sambu na kusonika yo. Yo kele mutindu mosi ti mfumu yina ke zabisa sekretere na yandi na kusonika mukanda yina kele ti bangindu ya mfumu. Nzambi sadilaka mpeve santu na yandi sambu na kutwadisa bansoniki ya Biblia na kusonika bangindu na yandi. Mpeve ya Nzambi twadisaka bo na mutindu ya kuswaswana. Bantangu ya nkaka bo vandaka kumona bambona-meso to kulala bandosi ebuna na nima bo vandaka sonika yo.

▸ Kapu ya 2, par. 5

Minsiku kele malongi ya Biblia yina ke tendulaka kieleka ya kisina. Mu mbandu, munsiku yai ya ke tuba nde “banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote” ke longa beto nde bantu yina beto ke vukanaka ti bo lenda pusa beto na kusala mambu ya mbote to ya mbi. (1 Bakorinto 15:33) Munsiku yai ya ke tuba nde “konso kima yina muntu ke kuna, yandi ta katula yo mpi” ke longa beto nde beto lenda tina ve malanda ya mambu yina beto ke sala.—Bagalatia 6:7.

▸ Kapu ya 2, par. 12

Mbikudulu kele nsangu yina me katuka na Nzambi. Yo lenda vanda ntendula ya luzolo ya Nzambi, dilongi sambu na kuvanda ti bikalulu ya mbote, nsiku mosi buna to lusambisu. Yo lenda vanda mpi nsangu ya ke tubila diambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa. Biblia kele ti bambikudulu mingi yina me lunganaka.

▸ Kapu ya 2, par. 13

Yezu muntu lungisaka bambikudulu mingi ya Biblia na yina me tala Mesia. Tala lupangu “Bambikudulu Yina Me Tala Mesia.”

▸ Kapu ya 2, par. 17, noti na nsi ya lutiti

Yehowa gangaka ntoto sambu yo vanda paladisu sambu na bantu yina ke zolaka yandi. Lukanu na yandi me sobaka ve. Kubika fioti Nzambi ta katula mambu ya mbi mpi yandi ta pesa bansadi na yandi luzingu ya mvula na mvula.

▸ Kapu ya 3, par. 1

Satana kele wanzio yina yantikaka kukolama na Nzambi. Biblia ke binga yandi Satana, disongidila “Mbeni,” sambu yandi ke nwanisaka Yehowa. Biblia ke binga yandi “Diabulu,” disongidila “Muntu Yina Ke Kusilaka Bantu Makambu.” Yandi bakaka zina yai sambu yandi kusilaka Nzambi makambu mpi yandi kusaka bantu.

▸ Kapu ya 3, par. 4

Yehowa gangaka bawanzio bamvula mingi na ntwala ya kuganga ntoto. Yandi gangaka bo sambu bo zinga na zulu. Bawanzio kele mingi kibeni. (Daniele 7:10) Bo kele ti bazina mpi bo kele ti bikalulu ya kuswaswana. Na kudikulumusa yonso, bawanzio ya kwikama ke buyaka nde bantu kusambila bo. Bo ke salaka ve bisalu ya mutindu mosi. Na kati ya bisalu yango, beto lenda tanga: kusala na ntwala ya kiti ya kimfumu ya Yehowa, kuzabisa bantu bansangu na yandi, kutanina mpi kutwadisa bansadi na yandi na ntoto, kulungisa balusambisu na yandi, mpi kupesa maboko na kisalu ya kusamuna. (Nkunga 34:7; Kusonga 14:6; 22:8, 9) Na bilumbu ke kwisa, bawanzio ta nwana na lweka ya Yezu na bitumba ya Armagedoni.—Kusonga 16:14, 16; 19:14, 15.

▸ Kapu ya 3, par. 5; Kapu ya 10, par. 1

Disumu kele konso kima yina beto ke simba, ke yindula to ke sala sambu na kukolama na Yehowa to na luzolo na yandi. Nzambi me pesaka beto bansiku mpi minsiku yina lenda sadisa beto na kusala ve disumu na nku yonso, sambu disumu ke bebisaka bangwisana na beto ti yandi. Yehowa salaka bima yonso ya kukuka, kansi ntangu Adami ti Eva bakaka lukanu ya kukolama na yandi, bo salaka disumu mpi bo kumaka bantu ya kukonda kukuka. Bo nunaka mpi bo fwaka. Beto ke nunaka mpi ke fwaka sambu beto me bakaka disumu ya Adami.

▸ Kapu ya 3, par. 7; Kapu ya 5, par. 3

Armagedoni kele bitumba yina Nzambi ta fwa nsi-ntoto ya Satana mpi bantu yonso ya mbi.

▸ Kapu ya 3, par. 13; Kapu ya 8, par. 18

Kimfumu ya Nzambi kele luyalu yina Yehowa me tulaka na zulu. Yezu Kristu muntu kele Ntotila na yo. Na bilumbu ke kwisa, Yehowa ta sadila Kimfumu na yandi sambu na kukatula mambu yonso ya mbi. Kimfumu ya Nzambi ta yala ntoto ya mvimba.

▸ Kapu ya 3, par. 14

Nzambi gangaka Yezu na ntwala ya kuganga bima yonso. Yehowa tindaka Yezu na ntoto sambu yandi fwa sambu na bantu yonso. Bo fwaka Yezu, na nima Yehowa futumunaka yandi. Bubu yai, Yezu ke yala na zulu mpi yandi kele Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi.

▸ Kapu ya 4, par. 2

Biblia tubilaka na ntwala ntangu yina bantu ta mona Mesia. Yo ta vanda na nsuka ya nsungi yina bo ke binga bamposo 69. Nsungi yango yantikaka na mvu 455 N.T.B. mpi yo sukaka na mvu 29 T.B.

Inki mutindu beto me zaba nde yo sukaka na mvu 29 T.B.? Bamposo 69 yantikaka na mvu 455 N.T.B., ntangu Nehemia kumaka na Yeruzalemi mpi yantikaka kutunga diaka mbanza ya Yeruzalemi. (Daniele 9:25; Nehemia 2:1, 5-8) Ngogo “mposo” ke yibusa beto ntalu 7. Bamposo yina mbikudulu yai ke tubila kele ve mposo ya bilumbu nsambwadi kansi yo kele mposo ya bamvula nsambwadi, na kutadila nsiku ya mbikudulu yina ke tubaka nde “kilumbu mosi sambu na mvula mosi.” (Kutanga 14:34; Ezekiele 4:6) Yo ke tendula nde konso mposo kele bamvula nsambwadi, yo yina bamposo 69 ke sala bamvula 483 (69 x 7). Kana beto yantika kutanga mvu 483 banda na mvu 455 N.T.B., beto ta kuma na mvu 29 T.B. Yo kele kibeni mvula yina Yezu bakaka mbotika mpi kumaka Mesia!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Mbikudulu yina tubilaka mpi mposo ya nkaka, disongidila bamvula ya nkaka sambanu. Yo tubaka nde na nsungi yina, disongidila na mvu 33 T.B., bo ta fwa Mesia mpi banda na mvu 36 T.B., bantu ta longa nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi na Bayuda mpi na makanda yonso.—Daniele 9:24-27.

▸ Kapu ya 4, par. 7

Biblia ke longa nde Yehowa Nzambi kele ngangi mpi nde yandi muntu gangaka Yezu na ntwala ya kuganga bima yonso. (Bakolosai 1:15, 16) Yezu kele ve Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso. Yandi tubaka ve ata mbala mosi nde yandi kele kiteso mosi ti Nzambi. Nkutu, yandi tubaka nde: “Tata kele nene kuluta mono.” (Yoane 14:28; 1 Bakorinto 15:28) Kansi mabundu ya nkaka ke longaka dilongi ya Butatu, disongidila Nzambi kele ti bapersona tatu: Tata, Mwana, mpi mpeve santu. Ngogo “Butatu” kele ve na kati ya Biblia. Yo kele dilongi ya luvunu.

Mpeve santu kele ngolo ya kisalu ya Nzambi, ngolo yina ke monanaka ve ya yandi ke sadilaka sambu na kusala luzolo na yandi. Yo kele muntu ve. Mu mbandu, Bakristu ya mvu-nkama ya ntete “fulukaka ti mpeve santu,” diaka Yehowa tubaka nde: “Mono ta tiamuna ndambu ya mpeve na mono na zulu ya bantu ya mitindu yonso.”—Bisalu 2:1-4, 17.

▸ Kapu ya 4, par. 12; Kapu ya 15, par. 17

Sambu na nki Bakristu ya kieleka ke sadilaka ve kulunsi ntangu bo ke sambilaka Nzambi?

1. Banda ntama, bo ke sadilaka kulunsi na dibundu ya luvunu. Na ntangu ya ntama, bo vandaka kusadila kulunsi sambu na kusambila bima yina kele na lugangu mpi bo vandaka kusadila yo na bankinsi ya mimpani ya kuvukisa nitu. Bamvula 300 na nima ya lufwa ya Yezu, Bakristu vandaka ve kusadila kulunsi na lusambu na bo. Kansi na nima, Constantin ntotila ya Roma kumisaka kulunsi kidimbu ya Bukristu. Bo kumaka kusadila kidimbu ya kulunsi sambu na kupusa bantu na kukuma Bakristu. Kansi kulunsi kele ve ata fioti na kuwakana ti Yezu Kristu. Mukanda mosi (The New Catholic Encyclopedia) ke tuba nde: “Kulunsi kele ve na bansiku ya Bayuda yina zingaka na ntwala ya ntangu ya Bukristu mpi ya bantu yina vandaka ve Bakristu.”

2. Yezu fwaka ve na kulunsi. Ngogo ya Kigreki yina bo me balula nde “kulunsi” ke tendula ntete-ntete “nti ya kusungama,” to “nti.” Mukanda mosi (The Companion Bible) ke tuba nde: “Ata kima mosi ve na Kigreki yina bo sadilaka sambu na kusonika [Kuwakana ya mpa] lenda pesa dibanza ya bitini zole ya nti.” Yezu fwaka na zulu ya nti mosi ya kusungama.

3. Yehowa ke zolaka ve nde beto sadila bifwanisu to bidimbu na lusambu na beto.—Kubasika 20:4, 5; 1 Bakorinto 10:14.

▸ Kapu ya 5, par. 12

Yezu songaka balongoki na yandi nde bo fwete salaka Lusungiminu ya lufwa na yandi. Bo ke salaka yo konso mvula na kilumbu ya 14 Nisani, kilumbu yina me fwanana ti kilumbu yina Bantu ya Izraele vandaka kusala nkinsi ya Paki. Na nkinsi yina ya Lusungiminu, bo ke lutisaka dimpa mpi vinu yina ke monisaka nitu mpi menga ya Yezu na bantu yonso ya ke vandaka pana. Bantu yina ta yala ti Yezu na zulu ke diaka dimpa mpi ke nwaka vinu. Bantu yina kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu awa na ntoto ke vukanaka na luzitu yonso na nkinsi yina kansi bo ke diaka ve dimpa mpi bo ke nwaka ve vinu.

▸ Kapu ya 5, par. 21

Na Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa, bo me sadila ngogo “moyo” sambu na kutubila (1) muntu, (2) mbisi, to (3) luzingu ya muntu to ya mbisi. Tala mwa bambandu:

• Muntu. “Na kilumbu ya Noa . . . bantu fioti, disongidila, mioyo nana, gulukaka na masa.” (1 Piere 3:20) Na verse yai, ngogo “mioyo” ke tendula bantu disongidila, Noa ti nkento na yandi, bana na bo tatu, mpi bankento ya bana na bo.

• Mbisi. “Nzambi tubaka nde: ‘Masa kufuluka ti bigangwa ya ke zingaka [“mioyo,” noti na nsi ya lutiti], mpi bigangwa ya ke pumbukaka kupumbuka na mpwasa ya nene ya zulu.’ Ebuna Nzambi tubaka nde: ‘Ntoto kubasisa bigangwa ya ke zingaka [“mioyo,” noti na nsi ya lutiti] na kutadila mitindu na yo, bambisi ya bwala ti bambisi ya ke tambulaka divumu na ntoto mpi bambisi ya mfinda yina kele na ntoto na kutadila mitindu na yo.’ Mpi yo salamaka mutindu yina.”—Kuyantika 1:20, 24.

• Luzingu ya muntu to ya mbisi. Yehowa songaka Moize nde: “Bantu yonso yina vandaka kusosa kufwa nge [“kusosa moyo na nge,” noti na nsi ya lutiti] me fwa.” (Kubasika 4:19) Ntangu Yezu vandaka awa na ntoto, yandi tubaka nde: “Mono kele ngungudi ya mbote; ngungudi ya mbote ke pesaka luzingu [“moyo,” noti na nsi ya lutiti] na yandi sambu na mameme.”—Yoane 10:11.

  Diaka, kana muntu ke sala kima mosi buna na “moyo na [yandi] ya mvimba,” yo ke tendula nde yandi ke sala yo na luzolo yonso mpi na ngolo na yandi yonso. (Matayo 22:37; Kulonga 6:5) Bo lenda sadila mpi ngogo “moyo” sambu na kutubila mpusa to nzala yina kigangwa ya ke zinga lenda vanda na yo. Bo lenda binga mpi muntu yina me fwa to mvumbi nde moyo.Kutanga 6:6; Bingana 23:2; Yezaya 56:11; Agai 2:13.

▸ Kapu ya 6, par. 5; Kapu ya 15, par. 17

Ngogo ya Kiebreo mpi ya Kigreki yina bo me balula nde “mpeve” na Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa lenda tendula bima ya mutindu na mutindu. Kansi mbala mingi, yo ke tendulaka kima yina bantu lenda mona ve, mu mbandu mupepe to mpema yina bantu mpi bambisi ke vandaka ti yo. Yo lenda tendula mpi bigangwa ya kimpeve mpi mpeve santu, yina kele ngolo ya Nzambi ke sadilaka kisalu. Biblia ke longaka ve nde kima mosi ke vandaka na nitu ya muntu mpi nde kana yandi me fwa yo ke basikaka mpi ke landaka kuzinga.—Kubasika 35:21; Nkunga 104:29; Matayo 12:43; Luka 11:13.

▸ Kapu ya 6, par. 5; Kapu ya 15, par. 17

Gehena kele zina yina bo vandaka kubinga muwanda yina vandaka pene-pene ya Yeruzalemi; kuna bo vandaka kuyoka bima ya mvindu mpi mpila ya kubaka yo diaka vandaka ve. Ata kima mosi ve ke monisa nde na bilumbu ya Yezu, bo vandaka kuniokula bambisi to bantu na muwanda yina to nde bo vandaka kuyoka bo ya moyo na tiya. Yo yina Gehena ke tendula ve kisika yina bantu lenda mona mpi yina bantu ya me fwaka ke niokwamaka mpi ke zikaka ntangu yonso na tiya. Ntangu Yezu tubaka sambu na bantu yina bo me losaka na Gehena, yandi vandaka kutubila lufwa ya kimakulu.—Matayo 5:22; 10:28.

▸ Kapu ya 7, par. 20

Yo kele kisambu ya Yezu salaka ntangu yandi longaka balongoki na yandi mutindu ya kusamba. Bo ke bingaka yo mpi Tata na Beto to kisambu ya mbandu. Mu mbandu, Yezu longaka beto na kusamba nde:

• “Zina na nge kuvanda ya santu”

  Beto ke sambaka sambu Yehowa kukumisa zina yandi bunkete, disongidila kukatula mambu yonso ya luvunu na zina na yandi. Yandi fwete sala yo sambu konso muntu na zulu mpi na ntoto kupesa yandi lukumu mpi kuzitisa zina na yandi.

• “Kimfumu na nge kukwisa”

  Beto ke sambaka sambu luyalu ya Nzambi kufwa nsi-ntoto ya mbi ya Satana, yo yala ntoto ya mvimba mpi yo kumisa yo paladisu.

• “Luzolo na nge kusalama na ntoto”

  Beto ke sambaka nde lukanu ya Nzambi sambu na ntoto kulungana sambu bantu ya bulemfu mpi ya kukuka kuzinga mvula na mvula na paladisu, mutindu Yehowa kanaka yo ntangu yandi gangaka bantu.

▸ Kapu ya 8, par. 2

Yehowa pesaka nkudulu sambu na kugulusa bantu na disumu mpi na lufwa. Nkudulu vandaka ntalu yina fwanaka sambu na kusumba diaka luzingu ya kukuka yina Adami, bakala ya ntete, vidisaka mpi sambu na kuyidika bangwisana yina bebaka na kati ya bantu ti Yehowa. Nzambi tindaka Yezu na ntoto sambu yandi fwa sambu na bantu yonso ya masumu. Sambu na lufwa ya Yezu, bantu yonso kele ti dibaku ya kuzinga mvula na mvula mpi ya kukuma bantu ya kukuka.

▸ Kapu ya 8, par. 21; Kapu ya 9, par. 13

Mbikudulu yina kele na Daniele kapu ya iya ke longa beto nde Nzambi tulaka Kimfumu na yandi na 1914.

Mbikudulu: Yehowa salaka nde ntotila Nebukadenezare kulala ndosi yina ke tubila nti mosi ya nene ya bo me zenga. Na ndosi yina, bo kangisaka nsinga mosi ya kibende mpi ya kwivre na kitini ya nti yina bikalaka na ntoto sambu nti yina kuyela ve na nsungi ya “bantangu nsambwadi.” Ebuna na nima ya bantangu yina, yo ta yela diaka.—Daniele 4:1, 10-16.

Mbikudulu yai ke tendula nki sambu na beto? Nti yina ke monisa luyalu ya Nzambi. Banda bamvula mingi, Yehowa vandaka kusadila bantotila na Yeruzalemi sambu na kuyala dikanda ya mvimba ya Izraele. (1 Bansangu 29:23) Kansi bantotila yina vandaka diaka ve kwikama mpi luyalu na bo sukaka. Bambeni fwaka Yeruzalemi na mvu 607 na ntwala ya ntangu na beto. Yo vandaka luyantiku ya “bantangu nsambwadi.” (2 Bantotila 25:1, 8-10; Ezekiele 21:25-27) Ntangu Yezu tubaka nde, “makanda ta niata Yeruzalemi tii kuna bantangu ya bo me tulaka ya makanda ta lungana,” yandi vandaka kutubila “bantangu nsambwadi.” (Luka 21:24) Yo yina “bantangu nsambwadi” sukaka ve ntangu Yezu vandaka na ntoto. Yehowa silaka nde yandi ta tula ntotila mosi na nsuka ya “bantangu nsambwadi.” Luyalu ya Yezu, Ntotila yai ya mpa, ta natila bansadi ya Nzambi na ntoto ya mvimba balusakumunu mingi kimakulu.—Luka 1:30-33.

“Bantangu nsambwadi” salaka bamvula ikwa? “Bantangu nsambwadi” salaka bamvula 2 520. Kana beto yantika kutanga bamvula 2 520 banda na mvu 607 ya ntangu na beto, yo ta nata beto na 1914. Yo kele mvula yina Yehowa kumisaka Yezu yina kele Mesia, Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi na zulu.

Inki mutindu beto me baka ntalu 2 520? Biblia ke tuba nde bantangu tatu ti ndambu kele bilumbu 1260. (Kusonga 12:6, 14) Yo yina kana beto fokula bilumbu 1 260, yo ta pesa beto bilumbu 2 520, disongidila “bantangu nsambwadi.” Bilumbu yina 2520 kele bamvula 2 520 sambu nsiku ya mbikudulu ke tubaka nde “kilumbu mosi sambu na mvula mosi.”—Kutanga 14:34; Ezekiele 4:6.

▸ Kapu ya 8, par. 23

Ngogo “Mikaele” ke tendula “mfumu ya bawanzio.” Biblia ke tubilaka kaka mfumu mosi ya bawanzio; zina na yandi Mikaele.—Daniele 12:1; Yude 9.

Mikaele kele mfumu ya basoda ya Nzambi, disongidila bawanzio na yandi ya kwikama. Kusonga 12:7 ke tuba nde: “Mikaele mpi bawanzio na yandi nwanaka ti dragoni . . . ti bawanzio na yandi.” Mukanda ya Kusonga ke tuba nde Yezu kele mfumu ya basoda ya Nzambi, yo yina Mikaele kele zina ya nkaka ya Yezu.—Kusonga 19:14-16.

▸ Kapu ya 9, par. 4

Bangogo bilumbu ya nsuka ke tendula nsungi yina mambu ya nene ta salama na ntoto na ntwala nde Kimfumu ya Nzambi kufwa nsi-ntoto ya Satana. Bambikudulu ya Biblia ke sadilaka bangogo ya nkaka ya kiteso mosi mu mbandu, “nsukilu ya ngidika ya bima” mpi “kukala ya Mwana ya muntu” sambu na kutubila nsungi yina mosi. (Matayo 24:3, 27, 37) “Bilumbu ya nsuka” yantikaka ntangu Kimfumu ya Nzambi yantikaka kuyala na zulu na 1914 mpi yo ta suka ntangu nsi-ntoto ya Satana ta fwa na Armagedoni.—2 Timoteo 3:1; 2 Piere 3:3.

▸ Kapu ya 9, par. 5

Lufutumuku ke tendula nde Nzambi me vutula diaka muntu yina fwaka na luzingu. Biblia ke tubilaka balufutumuku uvwa. Eliya, Elisha, Yezu, Piere, mpi Polo bo yonso futumunaka bantu. Bo salaka bimangu yina kaka ti lusadisu ya ngolo ya Nzambi. Yehowa me sila nde yandi ta futumuna “bantu ya lunungu ti bantu ya kukonda lunungu” sambu na kuzinga na ntoto. (Bisalu 24:15) Biblia ke tubilaka mpi lufutumuku sambu na kukwenda na zulu. Yo ke salamaka ntangu bantu yina Nzambi me ponaka to yina yandi me tulaka mafuta ke futumukaka sambu na kukwenda kuzinga na zulu ti Yezu.—Yoane 5:28, 29; 11:25; Bafilipi 3:11; Kusonga 20:5, 6.

▸ Kapu ya 9, par. 13

Bisalu ya bampeve ya mbi kele kusolula ti bampeve ya mbi. Muntu lenda solula mbala mosi ti bo to na nzila ya muntu ya nkaka, mu mbandu ndoki, nganga-nkisi to nganga-ngombo. Bantu yina ke salaka bisalu ya bampeve ya mbi ke salaka yo sambu bo ke ndimaka dilongi ya luvunu yina ke tubaka nde mpeve ya muntu ke landaka kuzinga kana yandi me fwa mpi yo ke kumaka mpeve mosi ya ngolo. Bademo ke sosaka mpi kupusa bantu na kukolama na Nzambi. Kusadila bambwetete sambu na kuzaba mambu, kusosa kuzaba mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa to ya me zabana ve, mazi, kinganga-nkisi, balukwikilu ya luvunu, kindoki, mpi kusala mambu ya ke yitukisaka kele na kati ya bisalu ya bampeve ya mbi. Mikanda mingi, bazulunalu mingi, bansaka mingi ya shanse, bafilme mingi, bafoto mingi mpi ata miziki mingi ke salaka nde bantu kusepela ti bademo mpi mazi mpi kumona nde yo kele ve kigonsa. Mambu mingi yina bantu ke salaka na ntangu ya kuzika mvumbi ke vandaka mpi na kuwakana ti bampeve ya mbi. Mu mbandu kutambika bimenga sambu na mvumbi, kusala nkinsi ya kuzika mvumbi, kusala nkinsi sambu na kuyibuka kilumbu yina muntu fwaka, kusala binkulu sambu na muntu yina me fwila nkwelani mpi kulala na nganda. Mbala mingi bantu ke simbaka nkisi ntangu bo ke sosaka kusadila ngolo ya bademo.—Bagalatia 5:20; Kusonga 21:8.

▸ Kapu ya 10, par. 10; Kapu ya 16, par. 4

Yehowa kele Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso. Yandi muntu gangaka luyalanganu ya mvimba. (Kusonga 15:3) Yo yina yandi kele munkwa ya bima yonso mpi yandi kele ti kiyeka yonso sambu na kuyala bima yina yandi me gangaka. (Nkunga 24:1; Yezaya 40:21-23; Kusonga 4:11) Yandi muntu me salaka bansiku sambu na bima yonso yina yandi me gangaka. Yehowa kele mpi ti kiyeka ya kupona bantu sambu na kuyala. Beto ta pesa maboko na luyalu ya Nzambi kana beto ke zola yandi mpi ke lemfukila yandi.—1 Bansangu 29:11.

▸ Kapu ya 11, par. 10

Kubasisa divumu kele kusosa kufwa na luzolo yonso mwana yina me butuka ntete ve. Yo me swaswana ti divumu yina ke basikaka sambu aksida mosi buna me salama to sambu na maladi. Kana nkento me baka divumu, mwana yina kele na kati ya divumu kele ve kitini ya nkaka ya nitu na yandi. Kansi yandi kele muntu ya mvimba, yina me swaswana ti mama na yandi.

▸ Kapu ya 13, par. 5

Kuvutula menga ke tendula kuvutula muntu mosi menga ya mvimba to kitini mosi na kati ya bitini iya ya nene ya menga, yina bo me baka na nitu ya muntu mosi buna to yina bo me bumbaka. Bitini iya ya nene ya menga kele plazma, bitini ya menga ya mbwaki, bitini ya menga ya mpembe, mpi baplaketi.

▸ Kapu ya 13, par. 13

Ntangu Biblia ke tubilaka ngogo disipline yo ke tendulaka kaka ve ndola. Kana bo me pesa beto disipline, yo ke tendula nde bo me longa beto mpi bo me sungika beto. Yehowa ke vandaka ve nku ntangu yandi ke pesaka disipline mpi yandi ke salaka yo ve na mutindu ya mbi. (Bingana 4:1, 2) Yandi kele mbandu ya mbote sambu na bibuti. Yandi ke pesaka disipline na mutindu ya mbote sambu yo ke salaka nde muntu yina me baka disipline kuzola yo. (Bingana 12:1) Yehowa ke zolaka bantu na yandi mpi yandi ke longaka bo. Yandi ke pesaka bo malongi yina ke salaka nde bo sungika bangindu ya mbi mpi yina ke sadisaka bo na kuyindula mpi kusala mambu na mutindu yina ke sepedisaka yandi. Sambu na bibuti, disipline ke tendula kusadisa bana na kubakisa bikuma yina bo fwete lemfukila bo. Yo ke tendula mpi kulonga bo na kuzola Yehowa, ndinga na yandi Biblia mpi na kubakisa minsiku ya Biblia.

▸ Kapu ya 14, par. 13

Bademo kele bigangwa ya mbi ya kimpeve yina ke monanaka ve mpi bo kele ti ngolo yina me luta ngolo ya bantu. Bademo kele bawanzio ya mbi. Bo kumaka bawanzio ya mbi ntangu bo kudikumisaka bambeni ya Nzambi mutindu bo kolamaka na yandi. (Kuyantika 6:2; Yude 6) Bo vukanaka na kukolama yina Satana kolamaka na Yehowa.—Kulonga 32:17; Luka 8:30; Bisalu 16:16; Yakobo 2:19.

▸ Kapu ya 16, par. 4