Longi Dia Yesu Vana Mongo

Nanga Yesu oyoyele wau kasambidi fuku wamvimba mu sola alongoki 12 kimana bakala se ntumwa zandi. Owau, o kuma kukiele, Yesu wakinu yo nkuma ye luzolo lwasadisa o nkangu. Ovuende vana mongo muna Ngalili, nanga lukufi ye Kafanau, kuna ketoma sadilanga e salu kiandi.

Nkangu utukidi mu zunga yina kwandá wizidi kwa yandi. Ankaka batukidi muna Yerusaleme ye zunga yankaka muna Yuda. Ankaka diaka batukidi muna mbanza za Turo ye Sido muna mbel’a mbu, kuna node. Ekuma bezidi kwa Yesu? “Bezidi wá yo wukwa yimbevo yau.” I diau mpe divangamene. Yesu ‘owukidi yau awonso.’ Yindula e diambu diadi! Mbevo zawonso ziwukilu. Yesu osadisi mpe “awana babangikwanga kwa mianda mia usafu,” i sia vo, awana bebangikwanga kwa nkuya—mbasi zambi za Satana.—Luka 6:17-19.

I bosi, Yesu osolwele fulu kiambote vana mongo, e ndonga inzungidi. Alandi andi, musungula antumwa 12, bavuende vana ndambu andi. Awonso bazolele wá nlongi ndioyo ovanganga masivi mampwena. Kieleka, Yesu olongele mambu matwese nluta kwa wantu awonso bawidi mo. Tuka ntangwa yayina, wantu ayingi bevuilanga mo nluta. Yeto mpe tulenda baka nluta muna mambu ma mwanda mana kalongela mu mvovo mia leboka ye miakiá. Muna longi diandi, Yesu osadidi e nona yitomene zayakana kwa nkangu. Muna kuma kiaki, awonso bazolele kala ye zingu kiambote yo vanga luzolo lwa Nzambi, batomene bakula mana kalongele. Nkia mambu makitwidi longi dia Yesu vana mongo se diamfunu?

Wantu awonso bazolele kala ye kiese. Wau kazeye wo, Yesu oyantikidi yika awana bena vo akwa kiese. Yindula e mpila dituntidi e sungididi kia nkangu bewanga e longi diandi! Kansi, mambu mankaka kavovele mabafididi mu toma yindula.

Yesu ovovele vo: “Kiese kw’awana bazeye nsatu zau za kimwanda, kadi e Kintinu kia zulu i kiau. Kiese kw’awana bena ye ntantu, kadi befiaulwiswa. . . . Kiese kw’awana bena ye nzala ye vuina dia unsongi, kadi beyukuta. . . . Kiese kw’awana bebangikwanga mu kuma kia unsongi, kadi e Kintinu kia zulu i kiau. Nukala ye kiese, vava wantu bekunuveza yo kunubangika . . . mu kuma kiame. Numona kiese yo yangalala.”—Matai 5:3-12.

Vava Yesu kavovele vo “kiese,” aweyi disongele? E kiese kayikidi o Yesu, ke kiau kimosi ko ye kiese kemonanga o muntu vava kevanganga diambu dinkunyangidikanga. E kiese kia kieleka ke kina ye tezo ko. Muna kala ye kiese kia kieleka divavanga vo o muntu kayangalela ina kena yau, kakala yo ntima wavuvama yo yangalela e zingu.

Yesu ovovele vo awana bazeye nsatu zau za mwanda, awana bena ye ntantu mu kuma kia usumuki wau, awana bazeye Nzambi yo kunsadila, yau i akwa kiese kia kieleka. Kanele vo besaulwanga yovo bangikwa mu kuma kia vanga luzolo lwa Nzambi, bena ye kiese kadi bazeye wo vo Nzambi beyangidikanga. Bena mpe ye ziku vo osinga kubavana nsendo a moyo a mvu ya mvu.

Kansi, wantu ayingi bebanzanga vo okala ye mavua yo vava nkembo i diau ditwasanga e kiese kwa muntu. Kansi o Yesu ke diau ko kavovele. E mpila kasongele e nswaswani a diambu diadi, ifididi wantu ayingi bekunwanga mu yindula. Yesu ovovele vo: “Tâtu kwa yeno mvuama, kadi numwene kala lufiaulwisu lweno. Tâtu kwa yeno nuyukwiti owau, kadi nzala nufwa. Tâtu kwa yeno nusevanga owau, kadi nukendalala yo dila. Tâtu kwa yeno, ovo nusanisinwa kwa wantu awonso, kadi i wau mpe mase mau bavanga kuna kwa ngunza zaluvunu.”—Luka 6:24-26.

Okala mvuama, yangalala yo vava sanisinwa kw’akaka, aweyi dilenda twasila ntantu? Avo muntu olutidi zitisa lekwa yayi, olenda veza e salu kia Nzambi kitwasanga e kiese kia kieleka. Yesu kavovele ko vo okala nsukami yovo fwa e nzala kiese ditwasanga. Kansi, asukami yau betoma tambulwilanga malongi ma Yesu yo kala ye kiese kia kieleka.

Yesu oyindwidi alongoki andi, ubavovese vo: “Yeno nu mungwa a nza.” (Matai 5:13) Kansi alongoki ke yau ko i mungwa tulambilanga madia. Mungwa usadisanga kimana lekwa kialembi wola. Vana mbel’a ziku muna tempelo a Nzambi, vakala yo mungwa wasiwanga muna tukau. O mungwa usadilwanga mpe se sinsu kia kondwa kwa umpuki. (Fuka 2:13; Yezekele 43:23, 24) Alongoki a Yesu i “mungwa a nza,” kadi e fu yau yambote itutanga wantu yo kubasadisa batatidila ngwizani au yo Nzambi yo kala ye fu yambote. E nsangu besamunanga zilenda tanina mioyo mia wantu awonso betambulwilanga zo.

Yesu ovovese diaka alongoki andi vo: “Yeno nu ntemo a nza.” Vava wantu bekwikanga mini ke besianga kio kuna nsi a mbangu ko, kansi vana fulu kiazanguka, kimana kiatemena awonso bena muna nzo. Muna kuma kiaki, Yesu ubakasakese vo: “Yambula o ntemo eno watemena vana vena wantu, kimana bamona mavangu meno mambote, bakembelela Se dieno una kuna zulu.”—Matai 5:14-16.

Kuna kw’afidi a nsambila z’Ayuda, Yesu Nsiku a Nzambi kakulwidi, muna kuma kiaki bavavidi kumvonda. I dianu Yesu kabavovesele vo: “Ke nuyindula ko vo Nsiku yovo Angunza ngizidi fwasa. Kizidi fwasa ko, lunganesa ngizidi lunganesa.”—Matai 5:17.

Kieleka, Yesu otoma zitisanga Nsiku a Nzambi yo kasakesa ankaka bavanga diau dimosi. I dianu kavovele vo: “Konso ona okulula una usundidi o keva muna nkanikinu miami yo longa ankaka bavanga diau dimosi, oyikilwa vo nkè muna Kintinu kia zulu.” Ediadi disongele vo muntu ndioyo kekota muna Kintinu kia Nzambi ko. “Kansi konso ona olunda mio yo longa mio, yandi oyikilwa vo nene muna Kintinu kia zulu.”—Matai 5:19.

Yesu otumbidi nkutu e fu ifilanga wantu mu kulula o Nsiku a Nzambi. Vava kasungamene Nsiku uvovanga vo: “Kuvondi ko,” Yesu ovovele diaka vo: “Konso ona olundila mpangi andi makasi, kuna mbazi a nkanu kefundisilwa.” (Matai 5:21, 22) Olundila nkwaku makasi diavonza kikilu, dilenda fila muntu mu vonda nkwandi. Muna kuma kiaki, Yesu otomene songa e ngolo kafwete vanga o muntu muna tanina luvuvamu: “Avo se tambika o lukau lwaku vana ziku, vana vau osungamene vo mpangi aku diambu kabakidi, sisa o lukau lwaku vana ndambu a ziku. Wenda teka wizana yo mpangi aku, vava ovutuka, tambika o lukau lwaku.”—Matai 5:23, 24.

E zumba i diambu diankaka ditumbwanga muna Nsiku. Yesu ovovele vo: “Nuwidi dio dina diavovua vo: ‘Kute zumba ko.’ Kansi, omono inuvovese vo konso ona otungununa nkento yo kunlengokela o moyo, zumba katele yandi muna ntima. (Matai 5:27, 28) Yesu kavovele ngindu za mavangu ma zumba ko ezi zilenda kwiza mu fikolo yo vila muna ntu. Kansi, otomene songa e vonza kia ‘tungununa muntu yo kunlengokela o moyo.’ O tungununa muntu nzola kusikamesanga. Ozevo, avo lau dimonekene dilenda fila muntu mu tá e zumba. Aweyi muntu kalenda vengela vonza kiaki? Kafwete zaya dina kevanga. Yesu ovovele vo: Avo disu diaku dialunene ditesese sakuba, dunguna dio yo veta dio. . . . avo koko kwaku kwalunene kutesese sakuba, zenga ko yo veta ko.”—Matai 5:29, 30.

Ankaka muna vuluza o moyo au, ezak’e ntangwa divavanga vo bazenga e kîkwa kina ye kimbevo. I kuma Yesu kavovele vo diambote mu “veta” konso kîkwa, kana nkutu kiamfunu, nze disu yovo koko, mu venga ngindu zambi ye vonza kitwasanga. Yesu osasidi vo: “Kadi diambote kwa ngeye wavidisa kimosi muna yîkwa yaku ke mu nitu aku yawonso ko yatubwa kuna Ngeena” (fuku diayokelwanga e mvindu kuna mbazi a mbanz’a Yerusaleme). Ngeena i sinsu kia lufwasu lwa kwele mvu.

Yesu ovene diaka e longi disonganga e mpila ya kadila y’awana befinganga yo bangika ankaka. Ovovele vo: “Kutelamena muntu ambi ko, konso ona okuwanda e mbata vana bundi dialunene, umvana diaka e bundi diankaka.” (Matai 5:39) E diadi ke disongele ko vo muntu kalendi kuyitanina ko yovo tanina esi nzo andi vava bebangikwanga. E mbata kayikidi o Yesu ke vangula ko ngatu vonda, kansi fingu. Edi kazolele vova, kele vo muntu utulevuele yo vava vo twatantana yandi, kutufinga yovo kutuwanda e mbata, ke tuvutudinge mbi muna mbi ko.

E longi dia Yesu ngwizani dina yo nsiku a Nzambi uvovanga vo twazolanga akweto. Muna kuma kiaki, ovovese alandi andi vo: “Omono inuvovese vo: Nuzolanga mbeni zeno, yo samba mu kuma kia awana bekunubangikanga.” I bosi, ovovele e kuma bafwete wo vangila: “Kimana nwasonga vo nu wan’a Se dieno wina kuna zulu, kadi ovaikisanga ntangw’andi vana vena wantu ambi yo wantu ambote.”—Matai 5:44, 45.

Yesu ofokwele e kunku kia longi diandi mu mvovo miankufi, oku vo: “Nukala nwalunga nze Se dieno kuna zulu kenena walunga.” (Matai 5:48) Ediadi ke disongele ko vo twakala emvimba twalunga. Kansi, avo tutanginini Nzambi, tulenda songa o zola kana nkutu kwa mbeni zeto. Muna mvovo miankaka, Yesu ovovele vo: “Nukalanga akwa nkenda, nze Se dieno una vo nkwa nkenda.”—Luka 6:36.

E kolo Yesu kelonganga, okasakese nkangu, oku vo: “Nuyikenga nwalembi vangila oma mansongi vana meso ma wantu kimana nwamoneka kwa yau.” I bosi, Yesu otumbidi e fu kiasonga e nkenda za kuyivunina, ovovele vo: “Avo se vana lukau lwa nkenda, kusiki mpungi ko nze una uvanganga akwa kivunina.” (Matai 6:1, 2) Diambote twavaninanga tukau twankenda kuna sweki.

I bosi, Yesu ovovele vo: “Avo se nusamba, ke nukadi nze akwa kivunina ko, kadi bezolanga telama muna masambilu ye muna mpambu za nzila zampwena, kimana bamoneka kwa wantu. . . . Kansi ongeye, avo se samba, kota muna suku diaku, zika e kielo yo samba kwa Se diaku ona wina kuna sweki. O Se diaku ona omwenanga kuna sweki, okusenda.” (Matai 6:5, 6) Yesu kasimini samba vana meso ma ndonga ko, kadi yandi kibeni osambanga vana meso ma ndonga. Otumbidi awana bevanganga e sambu ye kani diasivikisa wantu kimana basanisinwa.

Owondelele o nkangu vo: ‘Vava nusambanga, ke nuvutukilanga mambu mau mamosi ko nze una bevanganga esi zula.” (Matai 6:7) Yesu kavovele ko vo diambi mu lomba diambu diau dimosi nkumbu miayingi. Otumbidi e fu kia sia mvovo mu ntu yo vutukila mio ntangwa ke ntangwa I bosi, Yesu olongele e sambu kina ye ndomba nsambwadi. E sambu kiaki kina se mbandu. E ndomba tatu zantete zisonganga o mfunu wasungamena o nswa wayala kena wau o Nzambi ye kani diandi, i sia vo nkumbu andi yazitiswa, kintinu kiandi kiza, luzolo lwandi lwavangama. Avo tulombele ntete mambu mama, i bosi tulomba mambu ma yeto kibeni nze dia kweto kwa lumbu ke lumbu, luloloko lwa masumu ye ndomba za lembi bwilwa e ntonta zina katulendi zizidila ko yo vuluzwa muna ndiona wambi.

Nkia fulu tufwete sianga mavua muna zingu kieto? Yesu olukisi nkangu, oku vo: “Nuyambula lundila lusalu lweno ova nza, vana vefwasilanga nselele ye mbumbu, e mivi bebangula yo yiya.” Ekwe lulukisu lwamfunu! Mavua fokoka mefokokanga. Ka tulendi vua dienga dia Nzambi ko mu kuma kia mavua tuna mau. Kiaki i kuma Yesu kavovele vo: “Nulundila lusalu lweno kuna zulu.” Tulenda wo vanga muna sia salu kia Nzambi vana fulu kiantete muna zingu kieto. Ke vena muntu ko olenda fwasa e ngwizani eto yo Nzambi ngatu kakidila o nsendo a moyo a mvu a mvu una kekutuvana. Muna kuma kiaki, e mvovo mia Yesu mia ludi kikilu: “Kuna kwina lusalu lwaku, i kuna mpe kukala o ntim’aku.”—Matai 6:19-21.

Muna toma songa e ziku kia diambu diadi, Yesu o tele kingana eki: “E mini kia nitu i disu. Avo disu diaku dialungalala, e nitu aku yawonso itemokene. Kansi, avo disu diaku dia kimpala, e nitu aku yawonso ibukama e tombe.” (Matai 6:22, 23) Avo disu dieto ditoma monanga, i mwind’a nitu eto. Kansi, e disu dieto muna mona una ufwene, difwete tungununanga mu lekwa kimosi kaka, avo ke wau ko, tulenda kala ye ngindu zabendomoka mu kuma kia zingu. Avo tusidi e sungididi muna mavua, ke mu sadila Nzambi ko, ediadi disonga vo ‘e nitu eto yawonso ibukama e tombe,’ i sia vo tuyangalela e lekwa ya nza.

I bosi Yesu oyikidi nona kimosi kia nkuma: “Ke vena muntu ko olenda sadila mfumu zole; kadi omenga mosi yo zola wankaka, yovo otatidila mosi yo bembola wankaka. Ke nulendi sadila Nzambi ye Umvuama ko.”—Matai 6:24.

Akaka muna awana bawidi mvovo mia Yesu nanga bazolele zaya una bafwete badikilanga mavua. Muna kuma kiaki, Yesu ubasikidisi vo ke bena ye kuma kia tokana ko, musungula avo basidi e salu kia Nzambi va fulu kiantete. Ubavovese vo: “Nutoma tala e nuni za zulu; ke zikunanga ko yovo vela ngatu kutika madia muna malundilu, kansi o Se dieno kuna zulu odikilanga zo.”—Matai 6:26.

Adieyi tuvova mu kuma kia mvuma zina vana mongo? Yesu ovovele vo: “Kana nkutu Solomo muna nkembo andi wawonso, kasidi vuatila nze imosi muna mvuma zazi ko.” Aweyi disongele ediadi? “Avo Nzambi ovuikanga titi ya mfuta, eyi imenene o unu, o mbazi iyokelo vana tiya, nga keluta kunuvuika ko?” (Matai 6:29, 30) Yesu ubawondelele vo: “Ke nutokani ko yo vova vo, ‘Nki tudia?,’ ‘Nki tunua?’ yovo ‘Nki tuvuata?’ . . . O Se dieno kuna zulu ozeye wo vo lekwa yayi yawonso nuvuidi o mfunu. Ozevo, nuvavanga ntete Kintinu ye unsongi wa Nzambi, e lekwa yayi yawonso ikunukudikilwa.”—Matai 6:31-33.

Antumwa ye wantu akaka akwa ntima miansongi bazolele vanga luzolo lwa Nzambi muna zingu kiau, kansi diampasi kikilu kwa yau mu kolo kiaki. Kadi Afarisi ayingi akwa luvezo, bezolanga mpe fundisa akaka. Kiaki i kuma Yesu kalukisidi nkangu vo: “Nuyambula fundisa kimana nwalembi fundiswa, kadi muna mfundisa ina nufundisila i nufundisilwa mpe.”—Matai 7:1, 2.

Diavonza kikilu mu tanginina e fu kia Afarisi kia fundisa akaka. Muna nona kilende, Yesu otomene dio kiesesa vo: “O mpofo nga olenda kwandi fila nkwandi mpofo e? Yau awole, nga ke bebwa muna wulu ko e?” Awana bawidi mvovo mia Yesu, aweyi bafwete badikilanga akaka? Ke bafwete fundisanga akaka ko, kadi ediadi sumu diampwena. Yesu ubayuvuidi vo: “Aweyi olenda vovesela mpangi aku vo, ‘E mpangi, yambula yakatula e titi kina mu disu diaku,’ ekolo ngeye kibeni kumwene mwangu una omo disu diaku ko e? Mpuki! Teka katula o mwangu una omo disu diaku, i bosi otoma mona una olenda katulwila e titi kina muna disu dia mpangi aku.”—Luka 6:39-42.

Ediadi ke disongele ko vo Alongoki bafwete zimanga meso muna mambu mawonso. Yesu ubawondelele vo: “Ke nuvani eyi yavauka kwa mbwa ko, ngatu tuba pelola zeno vana vena ngulu.” (Matai 7:6) Nze pelola, e ludi kia Diambu dia Nzambi mfunu kikilu kina. Avo akaka basongele kadilu kia bulu, yo lembi yangalela e ludi, alongoki bafwete kubayambula yo kwenda vavi akwa luzolo lwambote.

Yesu ovutukidi diambu dia sambu, osongele mfunu wazindalala muna sambu. “Nukwamanana lomba, ozevo nuvewa.” Nzambi wakubama kena mu vana mvutu za sambu yeto. Muna songa ziku kia diambu diadi, Yesu oyuvuidi vo: “Nani vovo nwina, avo mwan’andi unlombele mbolo, kamvana e tadi? . . . I kuma vo, oyeno nuna yo bi, avo nuzeye vana tukau twambote kwa wan’eno, o Se dieno wina kuna zulu nkia nduta keluta vana lekwa yambote kwa awana bekunlombanga!”—Matai 7:7-11.

I bosi, Yesu ovovele edi diakituka se nsiku kwa yeto: “Mawonso nuzolele vo wantu banuvanga, i mau mpe nufwete vanga kwa yau.” Yeto awonso tufwete lemvokelanga luludiku lwalu ye nsi a ntima muna mpila tukadilanga ye akaka. Kansi, Yesu ovene luludiku lusonganga vo ngolo divavanga mu vanga wo: “Nukotela muna mwelo ambatakani, kadi o mwelo wampwena ye nzila yasanzuka i yau ifilanga kuna lufwasu, ndonga bena ana bekotelanga mo; kuna diak’e sambu, o mwelo ye nzila ambatakani, i yau ifilanga ku moyo, ye akete kaka bena ana besololanga yo.”—Matai 7:12-14.

Wau vo vena yo wantu bevavanga vengomona alongoki mu nzil’a moyo, Yesu ubalukisi vo: ‘Nuyikenga muna ngunza zaluvunu zina zikwiza kwa yeno ye mvuatu mia mameme, kansi muna kati mevua mansita.’ (Matai 7:15) Yesu ovovele vo o nti ambote yo nti ambi ulenda zayakana muna mbongo andi. I diau mpe divangamanga muna wantu. Dianu vo, tulenda zaya ngunza zaluvunu muna malongi ye mavangu mau. Yesu osasidi vo nlongoki andi ke zayakenenanga kaka mu mvovo ko, kansi muna mavangu mpe. Ankaka bevovanga vo Yesu i Mfumu au, kansi adieyi tuvova kele vo ke bevanganga luzolo lwa Nzambi ko? Yesu ovovele vo: “Ikubavovesa vo: ‘Kinuzeye nkutu ko! Nukatuka ova ngina, yeno avangi a umpumbulu!’”—Matai 7:23.

Muna fokola longi diandi, Yesu ovovele vo: “Konso ona owidi mambu mame yo sadila mo, olenda tezaneswa yo muntu walungalala ona otungidi e nzo andi vana nsenzele. E mvula inokene, e kizalu kizidi ye tembwa kinikukini yo wandama muna nzo, kansi ke ibwidi ko, kadi e nkubilwa yatoma siamiswa vana nsenzele.” (Matai 7:24, 25) Ekuma nzo yayi ilembele bwila? E kuma kadi ndiona otungidi yo “otimini yamuna sina, okubidi nkubilwa vana nsenzele.” (Luka 6:48) Kieleka, mayingi mevavuanga muna kala nlongoki, ke wá kaka malongi ma Yesu ko. Tufwete sianga e ngolo mu ‘sadila mo.’

Kansi adieyi tuvova kele vo muntu ‘owidi mambu mama yo lembi mo sadila’? “Olenda tezaneswa ye zowa dia muntu otungidi e nzo andi vana senge.” (Matai 7:26) E nzo yoyo isinga bwa muna mvula, mu kizalu ye tembwa.

O nkangu usivikidi kikilu e mpila Yesu kabalongele vana mongo. Nswaswani ye mfumu za mabundu, Yesu ubalongele nze nkwa wisa. Nanga ayingi muna wantu bawidi malongi ma Yesu bakitukidi se alongoki andi.