Yehova azali kosɛnga nini epai na biso?
“[Yehova] alingi nini epai na yo? Bobele ete osala na boyengebene mpe ete olinga boboto mpe ete otambola na bopɔlɔ esika moko na Nzambe na yo.”—MIKA 6:8.
1, 2. Mpo na nini basaleli mosusu ya Yehova bakoki kolɛmba nzoto, kasi nini ekoki kolendisa bango?
VERA azali moklisto ya sembo oyo azali na mbula soki 75 mpe nzoto na ye ezali lisusu makasi te. Alobi ete: “Ntango mosusu, soki natali na fenetre mpe namoni bandeko baklisto bazali kosakola ndako na ndako, natangisaka mpisoli mpo nayokaka mposa ya kozala na bango, kasi maladi ezali kopesa ngai nzela te ya kosalela Yehova ndenge wana.”
2 Yo mpe osí oyoká ndenge wana? Ya solo, bato nyonso oyo balingaka Yehova basengeli kotambola na nkombo na ye mpe kokokisa masɛngami na ye. Kasi, tokoloba boni soki nzoto na biso ezali lisusu kolɔngɔnɔ te, to tokómi mibange, to mpe tokómi na mikumba na libota? Makambo wana ekoki mbala mosusu kopekisa biso kosala mosala ya Nzambe na ndenge oyo motema na biso esepeli mpe yango ekoki kolɛmbisa biso nzoto. Soki tozali na mokakatano ya ndenge wana, maloba ya Mika mokapo 6 mpe 7 ekolendisa biso. Mikapo yango emonisi ete masɛngami ya Yehova ezalaka makasimakasi te mpe elekaka ndelo te.
Ndenge oyo Nzambe asalelaka bato na ye makambo
3. Ndenge nini Yehova atalelaki Bayisalaele, bato oyo bazalaki batomboki?
3 Tóbanda naino na Mika 6:3-5 mpo na komona ndenge Yehova atalelaka basaleli na ye. Tóbosana te ete na mikolo ya Mika, Bayisalaele bazalaki batomboki. Atako bongo, na mawa na ye, Yehova abengi bango na vɛrsɛ ya misato ete, “Ee libota na ngai.” Yehova abondeli bango ete: “Ee bato na ngai, [nabondeli bino, NW], kanisá.” Na esika apamela bango na maloba ya makasi, azali koluka kosimba mitema na bango na motuna oyo: ‘Nasali yo nini?’ Kutu, azali kosɛnga bango ‘bátatola mpo na ye.’
4. Ndakisa ya motema mawa ya Nzambe esengeli kotinda biso tósala nini?
4 Talá ndakisa Nzambe apesi biso nyonso! Alakisaki motema mawa mpe abengaki bato ya Yisalaele mpe ya Yuda ya ntango ya Mika oyo bazalaki batomboki ete “bato na ngai” mpe alobaki na bango ete “nabondeli bino.” Na bongo, biso mpe tosengeli kosalela bandeko na biso na lisangá makambo na motema mawa mpe na boboto. Ya solo, bamosusu bakoki kozala matata, to mpe balɛmbi na elimo. Kasi, soki balingaka Yehova, tosengeli kosalisa bango mpe komonisela bango motema mawa.
5. Likanisi nini ya ntina ezali na Mika 6:6, 7?
5 Sikoyo, tókende na Mika 6:6, 7. Mika atuni mituna oyo: “Naya liboso ya Yehova na eloko nini ete nagumbama liboso na Nzambe na lokumu? Nayela ye na mbeka etumbami, na bana ya ngɔmbɛ ya mbula moko? Yehova akosepela nde na nkóto ya bampate babali, soki na bitima nkóto zomi ya mafuta? Napesa mwana na ngai ya liboso mpo na botomboki na ngai, mbuma ya libumu na ngai mpo na lisumu ya molimo na ngai?” Te, tokoki ata moke te kosepelisa Yehova na ‘bampate babali nkóto, to na bitima nkóto zomi ya mafuta.’ Kasi ezali na eloko moko oyo ekosepelisa ye. Eloko yango nini?
Tosengeli komonisa bosembo
6. Tángá masɛngami misato ya Nzambe oyo ezali na Mika 6:8.
6 Na Mika 6:8, tozali kokuta makambo oyo Yehova azali kosɛnga biso. Mika atuni boye: “Yehova alingi nini epai na yo? Bobele ete osalela bosembo mpe ete olinga boboto mpe ete otambola na bopɔlɔ esika moko na Nzambe na yo.” Makambo wana misato ezali kotalela motema, makanisi, mpe misala na biso. Motema na biso esengeli kotinda biso na komonisa bizaleli yango, na kokanisa ndenge ya komonisa yango, mpe na kosala mpo na komonisa yango. Tótalela sikoyo mokomoko ya makambo yango.
7, 8. (a) ‘Kosalela bosembo’ elimboli nini? (b) Makambo nini ya kozanga bosembo ezalaki kosalema na ntango ya Mika?
7 ‘Kosalela bosembo’ elimboli kosala oyo ezali alima. Ndenge oyo Nzambe asalaka makambo nde ezali ndakisa ya bosembo. Nzokande na esika ya kosalela bosembo, bato ya ntango ya Mika bazangaki mpenza ezaleli yango. Na ndenge nini? Tótala naino na Mika 6:10 (NW). Nsuka ya vɛrsɛ wana elobi ete bato ya mombongo bazali kosalela “emekeli ya efa oyo ekɔndá,” elingi koloba ete bakómisi yango moke mpenza. Vɛrsɛ 11 ebakisi ete bazali kosalela “kilo ya lokuta.” Mpe vɛrsɛ 12 elobi, “lolemo na bango ezali na bokosi.” Ɛɛ, bato ya mombongo na mikolo ya Mika bazalaki kosalela bimekeli ya mabe, kilo ya lokuta, mpe batondaki na maloba ya bokosi.
8 Misala yango ya kozanga bosembo esukaki kaka na zando te. Etondaki mpe na batribinale. Mika 7:3 emonisi ete “mwana ya mokonzi aluki biloko, mosambisi alingi kanyaka.” Bazuzi bazali kozwa kanyaka mpo bápesa bato basali eloko te bitumbu ya lokuta. “Moto monene,” elingi koloba mwana-mboka oyo azali na esika ya lokumu, akɔti mpe na mabe wana. Kutu, Mika alobi ete nkumu, ná zuzi, mpe moto monene ‘bakangani elongo,’ to bazali koyokana mpo na kosala misala na bango ya mabe.
9. Kozanga bosembo ya bato mabe ememaki makambo nini na Yuda mpe na Yisalaele?
9 Misala ya kozanga bosembo oyo bakonzi ya mabe bazalaki kosala epalanganaki epai ya bato nyonso ya Yuda mpe ya Yisalaele. Mika 7:5 emonisi ete lokola bosembo ezalaki lisusu te, bato bazalaki lisusu kotyelana motema te, ezala baninga ya motema, ata mpe na kati ya libala. Vɛrsɛ 6 elobi ete likambo yango ekɔtisi koyinana na kati ya bato ya makila moko: batata ná bana na bango ya mibali, ndenge moko mpe bamama ná bana na bango ya basi.
10. Baklisto basengeli komitambwisa ndenge nini na kati ya mokili oyo ezangi bosembo?
10 Tokoloba boni na moi ya lelo? Tozali nde komona makambo ya ndenge yango te? Lokola Mika, biso mpe tozali komona ezaleli ya kozanga bosembo bipai nyonso, bato bazali lisusu kotyelana motema te, mpe boyokani na kati ya bato ezali lisusu te, mabota ezali kopanzana. Atako bongo, biso basaleli ya Nzambe na mokili oyo ezangi bosembo, tosengeli soki moke te kotika ete misala mabe oyo ezali komonisa elimo ya mokili ekɔta na lisangá ya boklisto. Tosengeli ntango nyonso kozala na ezaleli ya kolongobana mpe kotikala sembo, mpe komonisa yango na bomoi na biso ya mokolo na mokolo. Tosengeli mpenza “komitambwisa na bosembo na makambo nyonso.” (Baebele 13:18) Lokola tozali kosalela bosembo na kati ya lisangá ya bandeko, tozali kotyelana motema mpe yango ezali komemela biso mapamboli mingi.
Ndenge oyo bato bayokaka “mongongo ya Yehova”
11. Ndenge nini Mika 7:12 ezali kokokisama?
11 Mika asakoli ete, atako kozanga bosembo epalangani mingi, bosembo ekokómela bato ya motindo nyonso. Mosakoli yango ayebisi ete bato bakoyanganisama “longwa na mai-na-monana kino mai-na-monana mpe longwa na ngomba kino ngomba” mpo na kokóma basambeli ya Yehova. (Mika 7:12) Lelo oyo, na kokokisama ya nsuka ya esakweli wana, ezali kaka ekólo moko te, kasi bato oyo bauti na bikólo nyonso nde bazali kozwa matomba na bosembo ya Nzambe mpo aponaka bilongi te. (Yisaya 42:1) Na ndenge nini?
12. Na ndenge nini bato bazali koyoka ‘mongongo ya Yehova’ lelo oyo?
12 Mpo na kozwa eyano, tótalela maloba oyo Mika alobaki mwa liboso. Mika 6:9 elobi boye: “Mongongo ya [Yehova] egangeli mboka, ye oyo azali na mayele akotosa nkombo na yo.” Ndenge nini bato ya bikólo nyonso bayokaka “mongongo ya Yehova,” mpe ndenge nini yango etaleli bosembo oyo tosengeli komonisa? Ya solo, bato bazali koyoka mongongo ya Nzambe na matoi mpenza te. Atako bongo, na nzela ya mosala na biso ya kosakola na mokili mobimba, mindɛlɛ mpe baindo, bazwi mpe babola bazali koyoka mongongo ya Yehova. Mpe na ndenge yango, baoyo bazali koyoka ‘bazali kobanga nkombo ya Nzambe.’ Tozali komonisa bosembo mpe bolingo ntango tozali kosakola Bokonzi na molende. Soki tozali kosakola Bokonzi na molende, koyebisa moto nyonso nkombo ya Nzambe kozanga kopona bilongi, ‘tozali kosalela bosembo.’
Tosengeli kolinga boboto
13. Bokeseni nini ezali kati na motema-boboto ná bolingo?
13 Tólobela sikoyo likambo ya mibale oyo ezali na Mika 6:8. Yehova azali kosɛnga na biso ‘tólinga boboto.’ Liloba ya Liebele oyo babongoli awa na “boboto,” ebongolamaka mpe na “motema-boboto” to “bolingo ya sembo.” Kozala na “motema-boboto” elimboli kotyela basusu likebi mpe koyeba komitya na esika na bango. Motema-boboto ekeseni na bolingo. Na ndenge nini? Tokoki kolinga biloko to mpe makanisi. Na ndakisa, Biblia elobeli bato oyo ‘balingaka vinyo mpe mafuta’ mpe baoyo ‘balingaka bwanya.’ (Masese 21:17; 29:3, NW) Nzokande, bamonisaka motema-boboto kaka epai ya bato, mingimingi epai ya basaleli ya Nzambe. Yango wana, Mika 7:20 elobeli “motema-boboto oyo bamoniselaki Abalayama,” oyo azalaki mosaleli ya Yehova Nzambe.
14, 15. Ndenge nini moto amonisaka motema-boboto mpe bapesi biso ndakisa nini oyo ezali komonisa ezaleli yango?
14 Na Mika 7:18, mosakoli alobi ete Yehova ‘asepelaka na motema-boboto.’ Na Mika 6:8 basɛngi biso kaka te ete tómonisa motema-boboto, kasi nde tólinga ezaleli yango. Bavɛrsɛ yango eteyi biso nini? Eteyi biso ete moto amonisaka motema-boboto na kotindikama te, kasi eutaka nde na motema na ye. Lokola Yehova, biso mpe toyokaka esengo mingi, to tosepelaka mpenza komonisa motema-boboto epai ya baoyo bazali na bosɛnga.
15 Lelo oyo, motema-boboto ezali elembo oyo emonisaka basaleli ya Nzambe. Tózwa ndakisa moko: Na sanza ya Yuni 2001, mbula moko ya makasi ebɛtaki mpe ezindisaki etúká ya Texas, na États-Unis, mpe ebebisaki ebele ya bandako, mosusu kati na yango ezalaki ya Batatoli ya Yehova. Batatoli soki 10 000 bamipesaki mpo na kosalisa bandeko na bango baklisto oyo bandako na bango ebebaki. Na boumeli ya sanza koleka motoba, bandeko ya bolingo malamu bazalaki kosala na molende, butu, moi, mpe mikolo ya pɔsɔ mpe ya lomingo mpo na kotonga lisusu Bandako ya Bokonzi 8 oyo ebebaki mpe bandako koleka 700 ya bandeko na bango baklisto oyo ebebaki. Baoyo bazalaki na likoki ya kosala mosala yango te bapesaki bilei, biloko ya mosala mpe mbongo. Mpo na nini ebele ya Batatoli wana bamipesaki mpo na kosalisa bandeko na bango? Ezali mpo ‘balingaka boboto.’ Mpe ezali esengo mingi koyeba ete bandeko na biso na mokili mobimba bazali kosala misala ya ndenge wana na motema-boboto! Ya solo, kokokisa lisɛngami ya ‘kolinga boboto’ ezali kilo te, ezali nde esengo!
Kotambola na bopɔlɔ elongo na Nzambe
16. Ndakisa nini ezali komonisa ntina oyo tosengeli kozala na bopɔlɔ wana tozali kotambola na Nzambe?
16 Likambo ya misato na Mika 6:8 ezali ‘kotambola na bopɔlɔ elongo na Nzambe na yo.’ Yango elakisi ete tosengeli kondima ete tozali na makoki nyonso te mpe ete tosengeli kotalelaka Nzambe. Tópesa ndakisa moko: Kanisá mwana mwasi moko ya moke oyo asimbi lobɔkɔ ya tata na ye makasi ntango bazali kotambola na ntango ya mopɛpɛ ya makasi. Mwana wana ayebi malamu ete azali na makasi mingi te, kasi atye motema na ye epai ya tata na ye. Biso mpe tosengeli kondimaka ete tozali na makoki nyonso te mpe tosengeli kotyelaka Tata na biso ya likoló motema. Ndenge nini tokoki kobatela ezaleli yango? Na ndakisa, soki tozali kobosana te ete kozala penepene na Yehova ezali nzela ya bwanya. Mika amonisi biso ntina misato oyo tosengeli kosala bongo: Yehova azali Mosikoli na biso, Motambwisi na biso, mpe Mobateli na biso.
17. Ndenge nini Yehova abikisaki, atambwisaki, mpe abatelaki libota na ye na ntango ya kala?
17 Na Mika 6:4, 5, Nzambe alobi: “Nabutisi yo longwa na mokili ya Ezipito.” Yehova nde azalaki Mosikoli ya Yisalaele. Yehova alobi lisusu boye: “Liboso na yo natindaki Moize, Alona mpe Milyama.” Asalelaki Moize na Alona mpo na kotambwisa ekólo, mpe Milyama atambwisaki basi ya Yisalaele na mabina oyo babinaki mpo na kosepela ndenge balongaki. (Exode 7:1, 2; 15:1, 19-21; Deteronome 34:10) Yehova azalaki kotambwisa ekólo yango na nzela ya basaleli na ye. Na vɛrsɛ 5, Yehova akundoleli bato ya Yisalaele ndenge abatelaki bango liboso ya Balaka mpe Balama, banguna na bango, mpe ndenge abatelaki bango na nsuka ya mobembo na bango banda na Sitimi na mokili ya Moaba tii na Gilegale na Mokili ya Ndaka.
18. Ndenge nini Nzambe azali Mobikisi, Motambwisi, mpe Mobateli lelo oyo?
18 Wana tozali kotambola na Nzambe, ye azali kosikola biso na mokili ya Satana, azali kotambwisa biso na nzela ya Liloba na ye mpe ya ebongiseli na ye, mpe azali kobatela biso nyonso liboso ya banguna. Yango wana, ezali mpenza likambo ya ntina mingi ete biso tósimba makasi lobɔkɔ ya Tata na biso ya likoló ntango tozali kotambola na ye na kati ya mopɛpɛ makasi na nsuka ya mobembo na biso mpo na kozwa eloko ya kitoko mingi oyo eleki kutu Mokili ya Ndaka ya ntango ya kala: mokili ya sika ya Nzambe oyo ekozala na boyengebene.
19. Bopɔlɔ ekosalisa biso tótalelaka bolɛmbu na biso ndenge nini?
19 Kozala na bopɔlɔ ntango tozali kotambola na Nzambe esalisaka biso tóyeba ndenge malamu ya kotalela bomoi na biso. Ezali bongo mpamba te kozala na bopɔlɔ elimboli mpe koyeba bolɛmbu na biso. Maladi to bobange ekoki kopekisa biso kosala makambo mingi na mosala ya Yehova. Nzokande, na esika tólɛmba nzoto, ekozala malamu tóbosana te ete Nzambe andimaka milende mpe makambo oyo tozali kosala ‘na kotalela oyo tozali na yango, kasi te na kotalela oyo tozangi.’ (2 Bakolinti 8:12) Yehova azali kosɛnga ete tósalela ye na molimo na biso mobimba, ndenge makoki na biso epesi biso nzela. (Bakolose 3:23) Ntango tozali kosala na molende nyonso oyo tokoki na mosala ya Nzambe, azali kopambola biso mingi.—Masese 10:22.
Koyeba kozela ememaka mapamboli
20. Likambo nini ekoki kosalisa biso tóyeba kozela lokola Mika?
20 Kozwa mapamboli ya Yehova etindaka biso na komekola elimo ya Mika. Ye alobi boye: ‘Nakozela Nzambe ya lobiko na ngai.’ (Mika 7:7) Maloba wana ezali na boyokani nini na kotambola na biso na bopɔlɔ elongo na Nzambe? Koyeba kozela, to kozala motema molai, esalisaka biso tólɛmba nzoto te atako mokolo ya Yehova eyei naino te. (Masese 13:12) Ya solo mpenza, biso nyonso tozali na mposa makasi ete mokili mabe oyo esuka. Nzokande, pɔsɔ na pɔsɔ ebele ya bato bazali se kobanda kotambola elongo na Nzambe. Koyeba yango ezali kopesa biso ntina ya kozela. Motatoli moko oyo aumeli mingi na lisangá alobaki boye: “Soki nakanisi mbula koleka 55 oyo nalekisi na mosala ya kosakola, nandimaka ete nabungisi eloko moko te na ndenge nazali kozela Yehova. Kutu, kozela ebateli ngai na bampasi mingi oyo ekokaki kokómela ngai.” Yo mpe osí oyoká ndenge yango?
21, 22. Ndenge nini Mika 7:14 ezali kokokisama lelo oyo?
21 Kotambola na Yehova ezali komemela biso mapamboli mingi. Ndenge tozali kotánga yango na Mika 7:14, Mika akokanisi libota ya Nzambe na bampate oyo bafandi elongo na mobateli na bango oyo azali kobatela bango malamu. Na kokokisama monene ya esakweli yango lelo oyo, Yehova, Mobateli oyo bampate bazali kotyela motema, azali kobatela malamu batikali ya Yisalaele ya elimo ná “bampate mosusu.” Bafandi ‘bango moko na zamba—na kati ya elanga ya banzete ya mbuma,’ elingi koloba ete na ndenge ya elimo, bakabwani na mokili oyo etondi na mitungisi.—Yoane 10:16; Deteronome 33:28; Yilimia 49:31; Bagalatia 6:16.
22 Libota ya Nzambe ezali na bomɛngo, ndenge Mika 7:14 esakoli yango. Na oyo etali bampate ya Nzambe, to libota na ye, Mika alobi boye: “Tiká ete bálya kati na Basana mpe na Gilada.” Na Basana mpe na Gilada, bampate bazalaki kolya matiti malamu mpe bazalaki kokola malamu; ndenge moko mpe lelo oyo, libota ya Nzambe ezali na bomɛngo ya elimo—yango mpe ezali lipamboli oyo bazwi mpo bazali kotambola na bopɔlɔ elongo na Nzambe.—Mituya 32:1; Deteronome 32:14.
23. Liteya nini tokoki kozwa na kotalela Mika 7:18, 19?
23 Na Mika 7:18, 19, mosakoli yango amonisi mposa oyo Yehova azalaka na yango ya kolimbisa baoyo bazali kobongola motema. Vɛrsɛ 18 elobi ete Yehova ‘alimbisaka masumu’ mpe ‘alandaka mabe te.’ Mpe vɛrsɛ 19 elobi ete, ‘akobwaka masumu na bango nyonso na mai ya bozindo.’ Liteya nini tokoki kozwa na likambo yango? Tokoki komituna soki tolandaka mpenza ndakisa ya Yehova na likambo yango. Tolimbisaka mpenza mabe oyo bato basalaka biso? Soki bato yango bandimi mabe na bango mpe basɛngi bolimbisi, tosengeli kolanda ezaleli oyo Yehova azali na yango ya kolimbisa na motema moko mpe mpo na libela.
24. Matomba nini ozwi na boyekoli ya esakweli ya Mika?
24 Matomba nini tozwi na boyekoli ya esakweli ya Mika? Esakweli yango esalisi biso tóbosana te ete Yehova azali Nzambe oyo apesaka baoyo bazali kopusana penepene na ye elikya ya solosolo. (Mika 2:1-13) Elendisi biso tósala nyonso oyo ekoki mpo losambo ya solo ekende liboso mpe tótambola na nkombo ya Nzambe libela na libela. (Mika 4:1-4) Mpe esalisi biso tóyeba ete, ata soki tozali na bomoi ya ndenge nini, tokoki kokokisa masɛngami ya Yehova. Ya solo, esakweli ya Mika ezali mpenza kolendisa biso na kotambola na nkombo ya Yehova.
Okopesa eyano nini?
• Na kotalela Mika 6:8, Yehova azali kosɛnga nini epai na biso?
• Nini esengeli mpo na “kosalela bosembo”?
• Ndenge nini tokoki komonisa ete ‘tolingaka boboto’?
• ‘Kozala na bopɔlɔ wana tozali kotambola na Nzambe’ ezali mpe kosɛnga nini?
[Bililingi na lokasa 21]
Atako makambo mabe ezalaki na mikolo ya Mika, ye akokisaki masɛngami ya Yehova. Yo mpe okoki kosala yango
[Elilingi na lokasa 23]
Sakoláká epai ya bato ya lolenge nyonso mpo na komonisa ete ozali kosalela bosembo
[Bililingi na lokasa 23]
Kokisáká bamposa ya basusu mpo na komonisa ete olingaka boboto
[Elilingi na lokasa 23]
Salá nyonso oyo okoki, mpe na bopɔlɔ nyonso ndimá bolɛmbu na yo