Oyebaki yango?

Mpo na nini Bayuda bazalaki kobanda Sabata na mpokwa?

Ntango Yehova apesaki Bayisalaele mobeko mpo na mokolo ya kosɛnga bolimbisi ya masumu, alobaki boye: “Bokosala mosala te na mokolo yango . . . Ekozala mpo na bino Sabata ya bulɛɛ ya kopema . . . , longwa na mpokwa kino mpokwa mosusu bokotosa Sabata.” (Levitike 23:28, 32) Mobeko wana emonisi ete mpo na bango mokolo ezalaki kobanda na mpokwa, soki moi elali, mpe ezalaki kosuka na mpokwa ya mokolo oyo elandi. Na yango, mokolo na bango ezalaki kobanda na mpokwa mpe kosuka na mpokwa mosusu.

Yehova ye moko nde alakisaki bango lolenge wana ya kotánga mikolo. Lisolo oyo elobeli mokolo ya liboso ya bozalisi elobi boye: “Mpe mpokwa na ntɔngɔ ezalaki, oyo mokolo ya liboso.” “Mikolo” mosusu oyo elandaki etángamaki mpe ndenge moko, elingi koloba kobanda na “mpokwa.”​—Genese 1:5, 8, 13, 19, 23, 31.

Kaka Bayuda te nde bazalaki kotánga mikolo ndenge wana. Bato ya Atene, bato ya Numide, bato ya Fenisia bazalaki kosala mpe bongo. Kasi, mpo na bato ya Babilone, mokolo ezalaki kobanda soki moi ebimi. Nzokande, mpo na Baezipito mpe Baloma, mokolo ezalaki kobanda na midi ya butu lokola lelo oyo. Kasi, tii lelo oyo, Bayuda babandaka mpe basukisaka Sabata na bango na ntango moi elali.

“Mobembo ya mokolo moko ya Sabata” ezalaki nini?

Mokolo wana, Yesu ná bayekoli na ye bazalaki na Ngomba ya Olive. Nsima ya komona ndenge amataki na likoló, bayekoli bazongaki na Yelusaleme, “na ntáká ya mobembo ya mokolo moko ya Sabata.” (Misala 1:12) Moto akokaki kotambola kilomɛtrɛ soki 30 to koleka na mokolo. Nzokande, Ngomba ya Olive ezali pene na Yelusaleme. Na yango, “mobembo ya mokolo moko ya Sabata” elimbolaki nini?

Sabata ezalaki mokolo oyo Bayisalaele basengelaki kopema. Basengelaki ata kutu te kopelisa mɔtɔ na bandako na bango na mokolo yango. (Exode 20:10; 35:2, 3) Yehova apesaki mobeko oyo: “Bótikala moto na moto na esika na ye. Moto moko te abima na esika na ye na mokolo ya nsambo.” (Exode 16:29) Mobeko yango ezalaki kopesa Bayisalaele libaku ya kopema mpe ya kotya mpenza likebi na makambo ya elimo.

Lokola Balabi oyo bazalaki kolandela mibeko bamonaki ete mobeko oyo Yehova apesaki ekoki te, bakómaki kobakisa makambo mosusu na nko, na ndakisa kokata mɛtrɛ boni moto akokaki kotambola mokolo ya Sabata mpo na kokende na esika ya losambo. Mpo na yango, buku moko (Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature) elobi boye: “Lokola bakómisaki mibeko ya Sabata makasi, . . . , babimisaki mobeko ete Bayisalaele bátambolaka mosika te na mokolo ya Sabata koleka ndelo oyo bakatelaki bango, elingi koloba mobembo ya mokolo ya Sabata.” Moto akokaki kotambola mɛtrɛ koleka 800 te.

[Elilingi na lokasa 11]

Ndenge Yelusaleme emonanaka soki otɛlɛmi likoló ya ngomba ya Olive