Mokapo 5

Yoane amoni Yesu kati na nkembo na ye

Emonaneli 1​—Emoniseli 1:10 kino 3:22

Teme: Yesu ayei kotala Yisraele ya elimo awa na mabelé mpe azali kolendisa bango na móto nyonso

Eleko na kokokana na yango: Makambo malobelami awa oyo matali mokolo ya Nkolo, mabandaki na 1914 mpe makosuka na liwa mpe lisekwa ya mopakolami ya sembo oyo ya nsuka

 1. Emonaneli ya liboso elakisami motindo nini, mpe ndenge nini Yoane amonisi eleko ya kokokana na yango?

EMONANELI ya liboso na mokanda ya Emoniseli ebandi na mokapo 1, verset 10. Emonaneli yango, lokola oyo mosusu epesami nsima na maloba oyo Yoane ayoki to nsima na likambo ya kokamwa oyo amoni. (Emoniseli 1:10, 12; 4:1; 6:1) Emonaneli oyo ya liboso elakisami engebene makambo ya ekeke ya liboso, kati na emonaneli yango mikanda mitindami epai na masangá nsambo na ntango na Yoane. Kasi ntoma Yoane amonisi eleko ya kokokana na yango mpenza, wana elobi ye ete: “Nazalaki kati na elimo na mokolo na Nkolo.” (Emoniseli 1:10a) “Mokolo” yango ezali mokolo nini? Makambo minene oyo mazali kobima na ntango oyo ya mobulu mazali na boyokani na “mokolo” yango? Soki ee, tosengeli kotya likebi mingi na esakweli yango, mpamba te etali bomoi na biso, mpe ata lobiko na biso.—1 Batesalonike 5:20, 21.

Na mokolo na Nkolo

 2. Mokolo na Nkolo ebandaki ntango nini, mpe ekosuka ntango nini?

² Mokolo yango etii kokokisama ya Emoniseli na eleko nini? Mokolo ya Nkolo ezali nini? Ntoma Paulo alobi mpo na yango ete ezali eleko ya kosambisa mpe eleko oyo bilaka ya Nzambe bizali kokokisama. (1 Bakolinti 1:8; 2 Bakolinti 1:14; Bafilipi 1:6, 10; 2:16) Lokola “mokolo” yango eyei, mikano minene na Jéhovah mibelemi na kokokisama na yango nyonso mpe ekolonga na makambo nyonso. “Mokolo” yango ebandaki ntango Yesu akamataki bokonzi na likoló. Ata nsima wana Yesu akosila koboma mokili oyo ya Satana, mokolo na Nkolo ekolandana mpo na kozongisa Paradis na mokili mpe kotombola bato kino na ezalela ya kokoka, nsima na yango nde Yesu ‘akozongisa bokonzi na Nzambe na ye mpe Tata na ye.’—1 Bakolinti 15:24-26; Emoniseli 6:1, 2.

 3. (a) Ndenge nini esakweli ya Danyele likoló na “ntango nsambo” ezali kosalisa biso na koyeba ebandeli na mokolo na Nkolo? (b) Makambo nini masili kobima awa na mokili mandimisi ete mobu 1914 ezalaki ebandeli na mokolo na Nkolo?

³ Kokokisama ya bisakweli mosusu na Biblia ezali kosalisa biso na koyeba ntango nini mokolo ya Nkolo ebandaki. Na ndakisa, Danyele alobelaki kokweisama ya bokonzi ya libota ya Davidi; nsima na “ntango nsambo” nde bato bandimi ete “Oyo-Aleki-Likoló azali mokonzi na bokonzi na bato mpe akopesa yango na oyo elingi ye.” (Danyele 4:23, 24, 31, 32) Kokokisama monene ya esakweli yango ebandaki na kobebisama ya bokonzi ya Yuda, oyo, engebene litatoli ya Biblia, ebebisamaki na Octobre ya mobu 607 liboso na ntango na biso. Engebene Emoniseli (12:6, 14), ntango misato na ndambo ekoki na mikolo 1 260; na yango, ntango nsambo (le double) ekoki na mikolo 2 520. Soki totangi “mokolo moko mpo na mbula moko,” ekoki bongo bambula 2 520, boumeli mobimba ya “ntango nsambo.” (Ezekiele 4:6) Na bongo, Klisto Yesu abandaki koyangela na makóló pene na nsuka ya mobu 1914. Etumba ya Liboso ya mokili mobimba oyo ebimaki na mbula wana ezalaki “ebandeli na bolozi” oyo elandi kokweila bato kino lelo. Uta 1914, makambo oyo maningisi mokili mpe matangisi makila na mokili mamonisi mpenzampenza ete mbula wana etyamaki elembo lokola ebandeli na “mokolo” na “kozonga” na Yesu.—Matai 24:3-14.a

 4. (a) Maloba ya Emoniseli yango moko mamonisi nini mpo na eleko ya kokokisama ya emonaneli ya liboso? (b) Kokokisama ya emonaneli ya liboso ekosuka ntango nini?

⁴ Na yango, emonaneli oyo ya liboso mpe toli oyo ezali kati na yango etali mokolo na Nkolo, oyo ebandaki na 1914. Yango emonisami makasi na likambo oyo ete na nsima Emoniseli elobeli kokokisama na bikateli na sembo mpe na solo na Nzambe, makambo kati na yango Nkolo Yesu azali na mokumba monene. (Emoniseli 11:18; 16:15; 17:1; 19:2, 11) Soki emonaneli ya liboso ebandaki kokokana na 1914, ntango nini ekosuka? Lokola emonisami na yango moko nsango, lisangá elobelami awa ezali lisangá ya Nzambe esalami na bapakolami awa na mabelé. Na yango, kokokisama na emonaneli oyo ya liboso ekosuka na kufa mpe na lisekwa ya mopakolami ya nsuka mpo na bomoi ya likoló. Nzokande, mokolo na Nkolo, oyo ekomema mapamboli mpo na bampate mosusu na mabelé, ekolandana kino na nsuka na Bokonzi ya mbula nkoto ya Yesu Klisto.—Yoane 10:16; Emoniseli 20:4, 5.

 5. (a) Mongongo oyo eyokani na Yoane etindi ye ete asala nini? (b) Mpo na nini mokakatano ekokaki kozala te mpo na kotinda mokanda epai na “masangá nsambo”?

⁵ Na emonaneli oyo ya liboso, yambo ya komona biloko mosusu, Yoane ayokaki maloba oyo: “Mpe nayoki mongongo monene na nsima na ngai lokola mongongo na kelelo. Elobi ete, Mpo na yango ezali yo komona, okoma yango kati na buku, mpe tinda yango na masangá oyo nsambo, na Efese, na Sumuluna, na Pelegame, na Tiyatire, na Saladesi, na Filadelefi, na Laodikia.” (Emoniseli 1:10b, 11) Lokola kelelo oyo ebetami makasi, mongongo ebengi Yoane mpe elobi na ye ete akoma “epai na masangá nsambo.” Bakoyebisa ye makambo mpe ekosengela na ye kosakola na bato mosusu makambo mamoni ye mpe mayoki ye. Masangá oyo matangami awa mazalaki solo na eleko na Yoane. Nyonso ezalaki na Asie Mineure, na ngambo na mai monene, etalani na Patamo. Ezalaki mpasi te kolongwa lisangá moko kokoma na lisangá mosusu, mpamba te Baromé basalaki banzela malamu mingi na région yango. Momemi-nsango akokaki komona mpasi te mpo na komema mokanda koleka na yango na lisangá mokomoko. Masangá oyo nsambo ezalaki lokola eteni moko ya circonscription ya ba Témoins de Jéhovah na ntango na biso.

 6. (a) Biloko “bizali” elimboli nini? (b) Mpo na nini tokoki kondimisama ete makambo mazali kati na lisangá na baklisto bapakolami lelo ezali ndenge moko na oyo ezalaki na ntango ya Yoane?

⁶ Ntalo monene ya bisakweli ya Emoniseli bisengelaki kokokana nsima na eleko na Yoane. Ezali kolobela “makambo makobima nsima na oyo.” Kasi toli epesami na masangá nsambo etali makambo “mazali,” makambo mazalaki solo kati na masangá nsambo wana. Nsango wana ezalaki lisalisi ya motuya mingi mpo na bankulutu ya sembo baponamaki kati na masangá yango, mpe mpo na masangá nyonso mosusu ya baklisto bapakolami ya eleko yango.b Lokola emonaneli yango ezali kokokana mpenzampenza na mokolo na Nkolo, nsango oyo Yesu atindaki emonisaki ete makambo motindo moko makozala kati na lisangá ya baklisto bapakolami na ntango na biso.—Emoniseli 1:10, 19.

 7. Yoane amonaki nani kati na emonaneli ya liboso, mpe mpo na nini yango ezali na ntina mingi mpe na kosepelisa mingi mpo na biso lelo?

⁷ Na emonaneli oyo ya liboso, Yoane amoni Nkolo Yesu Klisto azali kongenga kati na nkembo na ye na likoló. Ekoki solo ete ezala boye mpo na mokanda na bisakweli likoló na mokolo monene na Nkolo oyo apesameli bokonzi na likoló. Ezali mpe na ntina koleka mpo na biso baoyo tozali kobika lelo na eleko oyo mpe tozali kotya likebi mingi na bitinda na ye nyonso. Mpo na baoyo bamitii na ngambo na bokonzi na Jéhovah, ezali solo elendiseli na koyeba ete Masiya, Libota ya ndaka, oyo ayikaki mpiko na komekama nyonso mpe minyokoli nyonso ebimisamaki na Satana, mpe oyo andimaki kufa ya mpasi mingi wana ‘ezokisamaki’ ye na litindi esili koleka mbula pene na 2 000, azali lelo na bomoi kuna na makoló mpe apesameli nguya nyonso mpo na kokokisa kino na nsuka mokano monene na Nzambe.—Genese 3:15.

 8. Mosala nini Yesu alingi kobanda kosala yango?

⁸ Ezali polele ete Yesu akoki sikawa mpo na kosala mosala na ye ya Mokonzi. Asili kotyama lokola Mokokisi ya liboso mpenza ya bikateli ya nsuka ya Jéhovah likoló na biloko mabe ya ntango oyo mpe likoló na nzambe na yango, Satan le Diable. Yesu akoki mpe sikawa mpo na kosambisa basangani na lisangá na ye epakolami, bakisa ebele monene oyo basangani na bango, kosambisa mpe mokili.—Emoniseli 7:4, 9; Misala 17:31.

 9. (a) Na maloba nini Yoane alobi mpo na Yesu Klisto akembisami katikati na bitemelo na miinda? (b) Kokokana na biloko lokola oyo ezaláká kala na temple mpe bilamba oyo Yesu alati, nyonso wana elakisi nini? (c) Mokaba na ye ya wolo elakisi nini?

⁹ Yoane abaluki mpo na kotala esika mongongo ezali kouta; amoni nini? “Nabongoli nzoto kotala soko mongongo na nani ezali koloba na ngai. Esili ngai kobongwa namoni bitemelo na miinda na wolo nsambo.” (Emoniseli 1:12) Na nsima nde Yoane ayokaki ndimbola na bitemelo na miinda wana. Kasi liboso ezali moto oyo atelemi katikati na bitemelo na miinda nde abendi likebi na ye. “Mpe kati na bitemeli na miinda yango, [namonaki] moto moko na lolenge na mwana na moto. Alati elamba kino matambe, mpe azingami ntolo na mokaba na wolo.” (Emoniseli 1:13) Yesu, ‘mwana na moto,’ amilakisi awa liboso na Yoane mpe Yoane abangaki makasi; mpamba te Yesu amonani na nkembo mingi mpe na kongenga makasi katikati na bitemelo na miinda na wolo bizali kongala. Oyo nyonso ekundoli biloko bizalaka kala na temple; yango wana Yoane akangi ntina malamu ete Yesu azali wana lokola Nganga Monene na Jéhovah mpe apesameli nguya ya kosambisa. (Baebele 4:14; 7:21-25) Elamba na ye molai oyo ekiti kino na matambe ebongi na mosala na ye ya bonganga. Lokola nganga monene Moyuda na ntango ya kalakala, alati mokaba ya wolo na ntolo, likoló na motema na ye. Yango elimboli ete akokokisa na motema na ye mobimba mosala oyo Jéhovah Nzambe apesaki ye.—Exode 28:8, 30; Baebele 8:1, 2.

10. (a) Nsuki ya Yesu mpembe lokola mbula mpembe mpe miso na ye lokola epeleli na móto elakisi nini? (b) Makolo na ye lokola kwivre ezali kongala elakisi nini?

¹⁰ Yoane alandi koloba na ntina na moto oyo ye amonaki; abakisi: “Nsuki na motó na ye mpembe lokola mika na mpate mpembe, pee lokola mbula mpembe, mpe miso na ye lokola epeleli na mɔ́to.” (Emoniseli 1:14) Nsuki na ye mpembe lokola mbula mpembe elakisi ete azali na mayele mingi oyo azwi yango na boumeli ya ebele ya bambula ya bomoi na ye. (Tala Masese 16:31.) Miso na ye makokani na epeleli na mɔ́to elakisi ete azali na bososoli makasi mpe ayebi komona malamu wana ezali ye kososola, mpe koyina mabe. Ata makolo na Yesu ebendi likebi na Yoane: “Makolo na ye mazalaki lokola kwivre engengisami pelamoko esili kotela na fulu ya mɔ́to, mpe mongongo na ye lokola lokito na mai monene.” (Emoniseli 1:15) Kati na emonaneli, makolo na Yesu makokanaki na kwivre, oyo ezali kongala, yango ebongi mpenza na moto oyo azali kotambola na mɔ́to to zèle liboso na Jéhovah Nzambe mpe oyo azali na esika ya lokumu penepene na ye. Epai mosusu, wana ete Biblia ezali kosalela mbala mingi wolo mpo na biloko bitali Nzambe, nzokande ekosalelaka mbala mosusu kwivre mpo na biloko bitali bato.c Na motindo yango, makolo na Yesu mazali kongala motane lokola kwivre, ekundoli biso “kitoko” boni ezalaki na yango, wana ezalaki ye kotambola na mokili, kosakolaka nsango malamu.—Yisaya 52:7; Baloma 10:15.

11. (a) Makolo na nkembo na Yesu mazali kotinda biso kokanisa na nini? (b) Likambo oyo ete mongongo na Yesu “ezalaki lokola lokito na mai monene” elakisi nini?

¹¹ Ya solo, Yesu moto ya kokoka azalaki na kongenga makasi na miso na baanzelu mpe na miso na bato. (Yoane 1:14) Makolo na ye ya nkembo ekundoli mpe biso likambo oyo ete azali kotambola na mabelé ya bosantu kati na lisangá ya Jéhovah epai azali Nganga Monene. (Tala Exode 3:5.) Mongongo na ye ezali koyokana lokola lokito na nkake, lokola lokito na mbonge. Ezali mongongo ya lokumu mingi, ya nsomo, lokola ebongi na moto monene abengami ete Liloba na Nzambe, oyo ayei “kosambisa mokili na boyengebene.”—Misala 17:31; Yoane 1:1.

12. “Mopanga mopeli na bipai nyonso mibale” elakisi nini?

¹² “Na loboko na ye na mobali asimbi myoto nsambo mpe mopanga ebimi na monoko na ye mopelaki na bipai nyonso mibale. Elongi na ye ezalaki lokola moi na kongenga na makasi na yango. Wana emoni ngai ye, nakwei epai na makolo na ye lokola mokufi.” (Emoniseli 1:16, 17a) Mwa mosika Yesu ye moko apesi ndimbola ya myoto nsambo. Kasi tala eloko ezali kobima na monoko na ye: “Mopanga molai mopelaki na bipai nyonso mibale.” Yango ezali esaleli ekoki solo! Mpamba te Yesu aponami mpo na koyebisa bikateli ya nsuka ya Jéhovah likoló na banguna na ye. Bikateli oyo bizali kobima na monoko na ye bizali mpo na koboma bato mabe nyonso.—Emoniseli 19:13, 15.

13. (a) Kongenga na elongi na Yesu ekundoli biso nini? (b) Nyonso kati na emonaneli na Yesu oyo Yoane azwaki ezali motindo nini?

¹³ Kongenga ya elongi ya Yesu ekundoli biso oyo ya Moïse, mpamba te elongi na ye engengaki nsima wana Jéhovah alobaki na ye na ngomba Sinaï. (Exode 34:29, 30) Mpe tomikundola ete ntango Yesu abongwanaki na miso ya bantoma na ye misato, esili bongo koleka mbula pene na 2 000, “elongi na ye engengaki lokola moi mpe bilamba na ye bizalaki pee lokola pole makasi.” (Matai 17:2) Mpe awa, kati na emonaneli oyo elakisi Yesu na mokolo na Nkolo, bobele bongo elongi na ye ezali kongenga na motindo ebongi na moto oyo atelemaki liboso na Jéhovah. (2 Bakolinti 3:18) Biloko nyonso kati na emonaneli oyo Yoane amonaki bizali kongenga: nsuki mpembe lokola mbula mpembe, miso lokola epeleli na mɔ́to, elongi ezali kongenga, makolo mazali kongenga. Tala emonaneli monene na Oyo azali kofanda sikawa “na pole oyo moto ayebi kobelema na yango te.” (1 Timote 6:16) Ezalaki solo likambo monene, mpe Yoane abangaki makasi, yango wana alobi na biso ete: “Wana emoni ngai ye, nakwei epai na makolo na ye lokola mokufi.”—Emoniseli 1:17.

14. Emonaneli na Yesu akembisami oyo Yoane azwaki esengeli kopusa biso na nini?

¹⁴ Lelo oyo, emonaneli oyo Yoane azwaki ezali kobimisa kati na mitema na basaleli na Nzambe botondi mozindo. Ekomi mbula koleka 90 uta mokolo na Nkolo ebandaki, na boumeli na yango emonaneli ezali kokokana na nkembo mingi. Mpo na biso, Yesu asili kobanda koyangela kati na Bokonzi na ye; ezali lisusu bobele elikya te mpo na ntango ekoya. Yango wana, lokola bato ya sembo ya Bokonzi yango, tokolanda na litomba nyonso koyekola emonaneli ya liboso ya Yoane mpe tokoyoka mpo na kotosa maloba na Yesu Klisto oyo asili kokembisama.

[Maloba na nse ya lokasa]

[Bililingi na lokasa 23]

Arkeoloji: Biloko bikundolamaki na bingumba ya kala epai masangá nsambo mazalaki emonisi ete lisolo na Biblia ezali solo. Ezali kuna nde baklisto ya ekeke ya liboso bazwaki nsango na Yesu oyo elendisaki bango. Lelo oyo nsango yango ezali kolendisa lisangá na mokili mobimba

PELEGAME

SUMULUNA

TIYATIRE

SALADESI

EFESE

FILADELEFI

LAODIKIA