Mu Pime Lusebo lo lu Holofaza!

“Mutu ya bulela hahulu, h’a tokwi ku fosa; Kono ya ñaña mulomo wa hae, u butali.”—LIPROVERBIA 10:19.

 1. Lusebo lo lu maswe, kamba busawana ki ze holofaza kamukwaufi?

HA KU NA se si kona ku cinca mwati o bulaya kuli u fite fa ku ba sino se si matafaza mubili. Lusebo lo ku maswe, kamba busawana, se li swaniselizwe kwa mwati, ili nto hape ye kona ku byangula mutu ya lukile libizo la hae le linde. Muñoli wa mashitanguti wa Siroma Juvenal n’a bizize busawani sina “mwati wa ni o maswe ka ku fitisisa.” Mutu wa lipapali za drama William Shakespeare n’a beile manzwi ao mwa mulomo wa yo muñwi wa babapali ba hae a li: “Y’a ni uzweza libizo la ka le linde u ni uzweza se si si ke sa mu fumisa mi na ni fita fa ku sheba ko kutuna luli.”

 2. Ki lipuzo lifi ze tokwa nahanisiso?

² Kono lusebo ka sibili ki nto mañi? Ne lu kana lwa fapahana cwañi ni busawani? Ki kabakalañi ha lu swanela ku pima lusebo lo lu holofaza? Mi seo si kona ku eziwa kamukwaufi?

Ka mo li Fapahanela

 3. Ki ifi fapahano ye mwahal’a lusebo ni busawana?

³ Lusebo ki “ngambolo ya fela-fela, ka za batu ni miinelo ya bona, mi kamita haki ya niti.” Ki “ngambolo ya fahalimu fela, ye zibahala kamba ye ñozwi.” Bakeñisa kuli kaufel’a luna lu cisehela mwa batu ba bañwi, fokuñwi lu bulela se sinde, lika ze yahisa ka za ba bañwi. Busawana bona bwa fapahana. Ki ku “biha nto ya buhata ye lelezwi ku sinya libizo le linde kamba mayemo a mutu yo muñwi.” Taba ye cwalo hañata ki ya mulelo wa ku holofaza mi haki ya bukreste.

 4. Ka ku ya ka muñoli yo muñwi, busawani ne bu kana bwa kalisa kamukwaufi, mi bu zwelela fa nto mañi?

⁴ Ku seba ko ne ku kana ku s’a holofazi mutu ku kona ku fita fa ku ba busawana bo bu na ni kozi luli. Muñoli ya bizwa Arthur Mee na bulezi kuli: “Hañata busawani bo bu holofaza mutu, mi ili bo ne bu kana bwa tisa ku kena kwa hae mwa kazuma ka ka si na mwalo, bu kalisa ka lusebo, lusebo lo lu taha, mwendi, ka ku zwelela fa nto ye si na bumaswe ni bo bu kana sina ku ipulelela-pulelela fela. Ki nto ye ñwi ya bumaswe bo butuna ka ku fitisisa mwa lifasi, kono sina ka ku ba mulao, i zwelela fa ku sa ziba sika. Lu bu fumana sihulu ku bao ba ba na ni ze nyinyani za ku eza, mi ha ba na mulelo o utwahala mwa bupilo.”

 5. Ki sifi sisupo sa kelezo ya Paulusi kwa 1 Timotea 5:11-15?

⁵ Bakeñisa kuli ku ipulelela-pulelela fela ne ku kana kwa isa kwa busawani, muapositola Paulusi n’a bulezi ka ku hanela batu ba bañwi ba ne ba li ba lusebo. Hamulaho wa ku bulela ka za limbelwa ba ne ba swanelwa ku fiwa tuso ki puteho, n’a ñozi kuli: “U hane limbelwa za likalibe; kakuli litakazo za minyaka ha li ba ñalisa Kreste, . . . Hape ba ituta buzwa ha ba pota-pota mwa mandu; mi hasi ba buzwa fela, kono hape ki babuabui, ba ikenya mwa litaba za ba bañwi, ba bulela ze sa swaneli. Ka zeo lu lata kuli limbelwa za likalibe li nyalwe; ba pepe bana, ba lise mandu a bona, ba si ke ba fa muhanyezi sibaka sa ku nyaza. Kakuli ba bañwi se ba keluhezi ku latelela Satani.”—1 Timotea 5:11-15.

 6. Ki sifi se si swanelwa ku ezwa mwa ku pima bufokoli bwa ka butu kwa neku la mufuta wa lusebo lo ne lu kana wa isa kwa busawani?

⁶ Bakeñisa kuli Paulusi n’a ñozi mwatas’a puyelelo ya bumulimu, n’a sa fi litaba ze si ze lilato ka za bona basali bao. Seo n’a si bulezi ne li sico se ne si na ni ku nahanisiswa ka butuna luli. Ha ku na musali wa bumulimu ya n’a ka bata ku ‘fetuha ni ku latelela Satani.’ Niteñi, ku cwañi haiba musali wa Sikreste a fumana kuli u na ni bufokoli kwa neku la mufuta wa litaba ze ne li kana za mu fitisa fa ku ba ni mulatu wa busawani? Kacwalohe ka buikokobezo u swanela ku ipeya ku utwa kelezo ya Paulusi ye li: “Basali . . . ibe ba ba na ni kutwisiso; isike ya ba basebi.” Hape n’a bulezi kuli: “Basali ba ba hulile ni bona ba be ni mukwa o lukela ba ba kenile; ba si ke ba seba.” (1 Timotea 3:11; Tite 2:3) Mizwale ni bona ka buishuwo ba swanela ku sebelisa kelezo yeo ye butali.

 7. Ka ku ya ka Mañolo, ki kabakalañi kaufel’a luna ha lu swanela ku fa tokomelo ku seo lu si bulela?

⁷ Ka linako ze ñwi, ka mo ku inezi fela, kaufel’a luna lu bulelanga ka za batu ba bañwi, ze ba katani ni zona mwa bukombwa, ni ze ñwi cwalo. Nihakulicwalo, ni kamuta, lu si ke lwa ‘ina ni ku bulela ka ku lwanisa muzwale wa luna.’ (Lisamu 50:19, 20) Ee, ki nto ye butali ku sa bulela hahulu kakuli “mutu ya bulela hahulu, h’a tokwi ku fosa; Kono ya ñaña mulomo wa hae, u butali.” (Liproverbia 10:19) Kacwalo lu swanela ku pima lusebo, niha neikaba kuli ha lu bonahali ku ba lo lu holofaza. Ha lu na butokwi bwa ku bulela ka za batu ka nako kaufela, kakuli lu na ni litaba ze nde ze ñata haiba lu nahanisisa fa lika ze lukile, ze kenile, ze na ni libubo le linde, ze na ni swanelo, ni ze lukela ku lumbwa.—Mafilipi 4:8.

Ka M’o Lusebo lu Fitela fa ku ba Busawana

 8. Ki kabakalañi ha ku si ko ku fosahalile kamita ku bulela ka za Bakreste sina luna?

⁸ Ha ku na nto ni ye kana ye fosahezi mwa ku bulela ka za bukombwa bwa mwa simu ni misebezi ye miñwi ya bumulimu ya balumeli sina luna haiba lu ba ba nongile fa taba mi haiba ha ku na kolofalo ye ne i ka zwelela ku se lu bulela. Ka buniti fela, lipulelo ze nde za mufuta o cwalo ne li kana za susueza ba bañwi. (Mu bapanye Likezo 15:30-33.) Bakreste ba bañwi ne ba bulezi ka za munna-muhulu ya sepahala Gayusi, ili y’o muapositola Joani n’a ñozi kuli: “Mulatiwa, u eza ka busepahali z’o sebeza ku tusa banabahabo luna, ni baenyi. Ki bona ba ba pakile lilato la hao fapil’a [puteho, NW].” (3 Joani 5, 6) Kacwalo haki ko ku fosahalile kamita ku bulela ka za Bakreste sina luna.

 9. (a) Ngambolo ya fela-fela ne i kana ya fetuha ku ba ku sawana batu ba ba lukile kamukwaufi? (b) Ki lipuzo mañi ka swanelo ze ne lu kana lwa ipuza ili luna?

⁹ Nihakulicwalo, ngambolo ya fela-fela i kona ku fetuha ku ba ku sawana batu ba ba lukile haiba lu kena mwa litaba za bona za kwa mukunda, ku ba ni puzo ka za milelo ya bona, kamba ku tahisa kuli muzamao wa bona u be mwa puzo. Ne lu kana lwa itwaeza ku ipuza ili luna lipuzo, ze cwale ka ze: Kana lipulelo za ka ne li ka sinya mayemo a mutu? Kana se ni bulela ki sa niti? (Sinulo 21:8) Kana ne ni ka bulela nto ye swana inze a li teñi? Kana ne si ka tahisa lifapahano mwa puteho? Kana litaba za ka ne li ka mu ezisa kuli a latehelwe ki matohonolo a hae a sebelezo? Kana muna ne u kana wa ba mwa pilu ya ka? (Magalata 5:25, 26; Tite 3:3) Kana ze ka zwa mwa lipulelo za ka li ka ba ze nde kamba ze maswe? (Mateu 7:17-20) Kana ne ni ka bulela lika ze swana kwa baapositola? (2 Makorinte 10:10-12; 3 Joani 9, 10) Kana ngambolo ya mufuta o cwalo i ka tusa bao ba ba bonisa likute ku Jehova?

10, 11. Ka ku ya ka Lisamu 15:1, 3, ki sifi se lu si ke lwa eza haiba lu bata ku ina ku Mulimu?

¹⁰ Ka ku supa ku bao ba ba kuteka Mulimu, Lisamu 15:1 i buza kuli: “[Jehova, NW], ki mañi ya ka ina mwa Tabernakele ya hao? Ki mañi ya ka yaha fa lilundu la hao le li kenile?” Ka ku ama ku mutu ya cwalo, walisamu Davida u alaba kuli: “Ki ya sa tami mutu ka lilimi la lishano, Ya sa ezi ya bapani ni yena maswe, Ya sa shwauli wahabo.” (Lisamu 15:3) Pulelo ya “lilimi la lishano” (busawana) i zwelela fa linzwi la Siheberu le li talusa “ku ba wa lihutu” mi ili “ku zamaya-zamaya hahulu.” Maisilaele ne ba laelezwi kuli: “U si ke wa zamaya-zamaya inze u hasanya taba ya busawana mwahal’a batu bahenu.” (Livitike 19:16, New International Version) Mutu ya ‘zamaya-zamaya inze a hasanya taba ya busawana’ ha ini ni Mulimu kamba ku ba mulikan’a Mulimu.

¹¹ Balikani ba Mulimu ha ba ezi se si maswe kwa balikani ba bona mi ha ba na ku nga, kamba ku amuhela litaba lifi kamba lifi ze lutulula ka za balikani ba bona ba ba lukile, ni ku hupula kuli ki za niti. Mwa sibaka sa ku hasanya makande a buhata ka za balumeli sina bona ni ku ekeza kwa nyazo ye maswe ye zwelela kwa batu besi ba bumulimu ili ye se ba bile kale ni yona, lu swanela ku bulela ze nde kwa neku la bona. Ni kamuta ha lu bati ku ekeza mishimbo ya mizwale ni likaizeli ba luna ba ba sepahala ka ku bulela litaba ze lutulula ka za bona.

Muta Butata bu Zuha

12. Likezo 15:36-41 ne li kana la lu tusa cwañi haiba lu ba mwa muliko wa ku kena mwa lusebo kwa neku la mutu ye lu bile ni ku shelana ni yena?

¹² Ka ku ba ba ba si ka petahala, ne lu kana lwa ba mwa muliko wa ku bulela ka ku lwanisa mutu yo muñwi ye se lu bile ni ku shelana ko kutuna ni yena. Kono mu hupule se ne si ezahalile muta muapositola Paulusi n’a li fakaufi ni ku funduka mwa musipili wa hae wa bubeli wa bulumiwa. Nihaike kuli Barnabasi n’a tundamezi kuli Mareka a ba sindekete, Paulusi na si ka lumela seo, ka ku bona kuli “[Mareka] . . . n’a ba siile ba sa li mwa Pamfilia, a si ka ya ni bona mwa musebezi wa bona.” Onaf’o, “fapano ye tuna ya taha,” mi ba kauhana. Barnabasi a’ nga Mareka ni ku ya kwa Sipera, hailifo Paulusi yena a’ nga Silasi ni ku ya ni yena kwa Siria ni Silisia. (Likezo 15:36-41) Hamulaho, fapahano ye ne ili mwahala Paulusi, Barnabasi, ni Mareka ka ku ya ka bupaki ne i felile, kakuli Mareka n’a inzi ni muapositola Paulusi mwa Roma, mi Paulusi n’a bulezi ze nde ka za hae. (Makolose 4:10) Nihaike ne ku bile ni ku shelana, ha ku na bupaki bwa kuli bona Bakreste bao ne ba fitile fa ku zamaya-zamaya inze ba sebana mwahal’a balumeli ba bañwi.

13. Ki mwa miinelo mañi ye ama Pitrosi yeo Paulusi n’a pimile muliko o ne u kana u bile lusebo ka za Mukreste yo muñwi sina yena?

¹³ Paulusi hape n’a pimile nto ye ne i ka ba muliko wa busawani bo bu holofaza ha n’a nyazize Kefasi (Pitrosi), ili y’o n’a na ni maswabi mwa ku ca ni balumeli Balicaba ni ku swalisana ni bona bakeñisa kuli ne ku na ni Bakreste ba bañwi ba Sijuda ku zwelela kwa Jerusalema. Mwa sibaka sa ku bulela ka za Pitrosi kwa mukunda, Paulusi a “mu hanyeza,” ka ku bulela “fapil’a batu.” (Magalata 2:11-14) Pitrosi ni yena hape n’a si ka fita fa ku seba munyazi wa hae. Ka buniti fela, hamulaho n’a supile ku yena sina “Paulusi, mwanahabo luna ya latiwa.” (2 Pitrosi 3:15) Kacwalo niha neikaba kuli mulumeli sina luna u tokwa ku sikululwa, seo hasi fi mutu sibaka sa ku seba ka za hae. Ku na ni mabaka a mande hahulu ha lu swanela ku pima lipulelo ze cwalo ni ku itibelela kwa muliko wa ku kena mwa lusebo lo lu holofaza.

Ha lu Swanela ku ba ni Tokomelo Ki Kabakalañi?

14. Ki lifi libaka le lituna ha lu sa swaneli ku teeleza kamba ku hasanya lusebo lo lu holofaza?

¹⁴ Libaka le lituna ha lu sa swaneli ku teeleza kwa lusebo lo lu holofaza kamba ku abana mwa ku lu hasanya ki la kuli lu bata ku tabisa Jehova, y’a nyaza busawana. Sina ha se ku lemuhilwe, nzila yeo Mulimu a bona ka yona lipulelo ze cwalo ne i bonisizwe fo ku sweu muta Maisilaele ne ba laelezwi kuli: “U si ke wa zamaisa taba ya buhata mwa sicaba sa henu, mu u si ke wa itahisa ku ba paki ya ku bulaisa wahenu, Ki Na [Jehova, NW].” (Livitike 19:16) Kuli lu ikole sishemo sa bumulimu, kacwalohe, lu si ke lwa sawana mutu ufi kamba ufi ye ne lu kana lwa bulela mwa lingambolo za luna.

15. Ki mañi musawani yo mutuna ka ku fitisisa, mi ku ikenya mwa luselo lo lu holofaza ku kona ku ama cwañi swalisano ya luna ni Mulimu?

¹⁵ Libaka le liñwi ha lu sa swaneli ku abana mwa lusebo lo lu holofaza ki la kuli nto ye cwalo i kona ku isa kwa ku likanyisa Satani, musawani wa Jehova yo mutuna ka ku fitisisa. Yena sila se situna sa Mulimu y’o ka swanelo n’a beilwe libizo la “Diabulosi” (Sigerike, di·aʹbo·los), ili le li talusa “musawani.” Eva ha n’a teelelize kwa ngambolo ya Satani ya busawani ka ku lwanisa Mulimu mi ni ku i amuhela, batu ba mufuta wa mutu ba babeli ne ba kauhani ni Mulikan’a bona yo munde ka ku fitisisa. (Genese 3:1-24) Haike ni kamuta lu si ke lwa wela mwa tukwaci twa Satani ni ku ikenya mwa lipulelo ze holofaza ili ze tisa ku sa lumelelwa kwa bumulimu, mi kacwalo, ni ze kona ku tisa kuli lu fapahane ni Mulikan’a luna yo munde ka ku fitisisa, Jehova Mulimu.

16. Lisawana li ‘kauhanya cwañi ba ba utwana’?

¹⁶ Ha lu swaneli ku teeleza kwa batu ba lusebo lo lu maswe, kakuli ba fapahanya batu ba ba li balikani. Hañata, basawani ba shangela litaba, ku yemela mutu ka mafosisa, ku bulela buhata, mi ba yaha malundu a manzwi a kona ku tisa ñoñoleho. Mwa sibaka sa ku bulela ku mutu pata-ka-pata, ba shobota kwamulaho wa hae. Lipuzo ze si na mutomo kamita li fita fa ku zuha. Kacwalo, “lisawana li kauhanya balikani ba ba utwana.”—Liproverbia 16:28.

17. Ki kabakalañi ha lu swanela ku pima ku kena ka butungi nihaiba mwa ku seba ko ku nyinyani?

¹⁷ Lu swanela ku pima ku kena ka butungi nihaiba mwa ku seba ko ku nyinyani. Ki kabakalañi? Bakeñisa kuli pulelo ye si ka lelelwa ku holofaza mutu ne i kana ya holofaza haiba i kuta-kutelwa. Ne i kana ya shangelwa kamba ku kopamiswa ku fitela i sinya mayemo a mutu wa bumulimu, ku mu amuha libizo la hae le linde. Haiba seo ne si ka ezahala, ne mu ka ikutwa cwañi haiba ki mina ba ne ba simuluzi taba yeo kamba nihaiba ku i shimbululela fela ku ba bañwi? Batu ne ba kana ba mi bona sina mutu ya kona ku kenya ba bañwi mwa butata, mi kacwalo ne ba kana ba pima ku swalisana ni mina.—Mu bapanye Liproverbia 20:19.

18. Lusebo ne lu ka tahisa kuli mutu a be lihata kamukwaufi?

¹⁸ Libaka le liñwi ha lu swanela ku pima seo ki la kuli lusebo lo lu holofaza ne lu kana lwa mi tahiseza kuli mu be mahata. “Litaba za musebi li swana sina lico ze tabusa; Li y’o fita ni kwatasi mwa mala.” (Liproverbia 26:22) Ku cwañi haiba mu miza litaba za buhata ni ku li kuta-kutela? Ki hande, ni ha ne mu ka hupula kuli litaba za buhata ki za niti, mu bulela buhata ha mu li hasanya. Muta li fita fa ku fumaneha kuli ki za buhata, ne mu kana mwa bonwa sina lihata. Kana mwa bata kuli seo si ezahale? Kana Mulimu h’a ngi kuli baluti ba buhata ba na ni buikalabelo fa buhata bwa bulapeli? Ee, hape u’ nga basawani ba litaba za lishano kuli ba na ni buikalabelo. Jesu n’a lemusize kuli: “Linzwi la fela-fela leo batu ba ka li bulela ba ka fa buikalabelo ka za lona fa lizazi la katulo; kakuli mu ka lukululwa ka manzwi a mina ka sibili ni ku fiwa mulatu ka manzwi a mina ka sibili.” (Mateu 12:36, 37, Byington) Bakeñisa kuli “mutu kaufela ku luna u ka ba ni ku ikalabela ku Mulimu, ka za hae,” kana ne mu ka bata kuli a mi fe mulatu wa ku ba musawani wa litaba za buhata?—Maroma 14:12.

19. Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli lusebo lo lu holofaza lu kona ku ba bubulai?

¹⁹ Hape libaka le liñwi ha lu sa swaneli ku hasanya lusebo lo lu holofaza ki la kuli seo si kona ku ba bubulai. Ee, si kona ku omba-moyo, ku sinya mayemo a mande a mutu ya si na mulatu. Malimi a mañwi ki ‘mikwale ye buhali,’ mi manzwi a maswe a swana sina masho a kunupwa ku mutu ya si na mulatu ku zwelela kwa sibaka sa ku bandamena teñi. Davida n’a kupile kuli: “U ni sileleze [Jehova] kwa milelo ya likunutu, ya ba ba maswe; Kwa mifilifili ya ba ba sebeza ze maswe. Ba lozize lilimi la bona sina lilumo, Ba nepa masho a bona, kikuli manzwi a’ kemukisa, Kuli ba pose, mwa mukunda, ya si na mulatu.” (Lisamu 64:2-4) Kana ne mu ka bata ku ba ni mulatu wa ku bulela lika ze maswe ze cwalo ka za mutu yo muñwi sina mina kuli mane a fite fa sipimo sa ku lapela ku Mulimu kuli a imululwe, sina mwa n’a ezelize walisamu? Kana mwa bata ku ba ni mulatu wa nto ye kona ku bulelwa sina bubulai?

20. (a) Ka ku ama kwa puteho ya Mulimu, ki sifi se si kona ku ezahala ku musawani ya sa baki? (b) Ki tokomelo ifi yeo maeluda ba lukela ku bonisa kwa neku la lusebo ni busawani?

²⁰ Busawana bu kona ku tahisa kuli mutu a lundulwe mwa kopano ya Mulimu; lisawana n’a kana a zwisiwa, mwendi sina lihata ya sa baki. Niteñi, muhato o cwalo ha u swaneli ku ngiwa fahalimw’a bao ba ba na ni mulatu wa lusebo lwa fela-fela. Maeluda ba swanela ku tatubisisa lika ka tapelo, ku bonisa fapahano ye tuna ye mwahal’a lusebo lwa fela-fela ni busawana bo bu lelezwi ku holofaza mutu. Kuli mutu a zwisiwe, sifosi u swanela ku ba lisawana ya na ni mulelo wa ku holofaza, ili ya sa baki. Maeluda ha ba si ka fiwa m’ata a ku zwisa mutu ufi kamba ufi bakeñisa lusebo lo lu nyinyani lo lu tiswa ki cisehelo ya ka butu kono ili lwa niti kamba lo lu si ka lelelwa ku holofaza mutu. Litaba ha li swaneli ku tunafazwa ka ku fitelela sipimo se si swanela, mi ku lukela ku ba ni lipaki ze na ni bupaki bo bu tezi mwa ku paka kuli busawana kaniti luli bu ezizwe. (1 Timotea 5:19) Basawani ba ba sa baki ba zwisiwa sihulu ili kuli lusebo lu lo holofaza lu kone ku tibelwa, mi puteho i silelezwe mwa ku yambukelwa ki sibi. (1 Makorinte 5:6-8, 13) Kono maeluda ni kamuta ha ba swaneli ku ba ba kazatu mwa ku zwisa mutu ufi kamba ufi ku si na mutomo wa mwa mañolo. Ka tapelo ni kelezo, hañata ba kona ku tusa mutu kuli a fite fa ku baka, ku inyaza kamba ku tatulula butata ka mukwa o muñwi, ni ku eza zwelapili mwa ku luta lilimi la hae.

Kana Ki Busawana?

21. Mwa sibaka sa ku seba sifosi, ki sifi se mu swanela ku eza?

²¹ Lishitanguti le li butali li talusa kuli: “Lihata le li pota-pota li punya makunutu; Kono wa pilu ye sepahala u buluka taba.” (Liproverbia 11:13) Kana seo si talusa kuli haiba mu lemuha mutu yo muñwi ya ikenyize mwa sibi se situna kwa mukunda, neikaba busawana ku bulela se siñwi ka za teñi? Batili. Ka mo ku inezi fela, ha mu swaneli ku seba ka za taba yeo. Mu swanela ku bulela ku sifosi, ku mu susueza ku bata tuso ya maeluda. (Jakobo 5:13-18) Haiba ha sa ezi cwalo mwahal’a nako ya butelele bo bu utwahala, mamelelo kwa bukeni bwa puteho i swanela ku mi ezisa kuli mu bihe taba kwa maeluda.—Livitike 5:1.

22. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli 1 Makorinte 1:11 ha i lumelezi ku seba?

²² Piho ya mufuta o cwalo ne i kana ya tisa kuli sifosi a fiwe kalimelo, mi seo ne si si ke sa tahisa tabo. Niteñi, mutu ya lutilwe ka kalimelo u kutula muselo wa ku luka. (Maheberu 12:11) Bufosi bu swanelwa ku sinulwa ku bao ba ba ketilwe ku talima litaba ze cwalo, isiñi kwa basebi ba ne ba kana ba mbwasauka ka za teñi. Paulusi n’a taluselize Bakreste mwa Korinte kuli: “Ni bulelezwi bakeñisa mina, banabahesu, ki ba ndu ba Kloe, kuli likañi li teñi ku mina.” (1 Makorinte 1:11) Kana lilama za ba ndu yeo ne ba seba balumeli sina bona? Batili, kono piho ne i filwe ku eluda ya n’a na ni buikalabelo ya n’a kona ku nga mihato ya ku tusa bao ba ne ba tokwa tuso kuli mahutu a bona a kutele mwa nzila ya bupilo.

23. Ki puzo mañi ye siyezi ku nahanisiswa?

²³ Haiba lu tusa mutu kuli a pime ku ikenya mwa lusebo lo lu holofaza, lu eza nto ye na ni tuso ku yena. Lishitanguti le li butali li talusa kuli: “Ya tokomela mulomo wa hae, u babalela bupilo bwa hae; Kono ya mbwambwatela luli, u ka fumana manyando.” (Liproverbia 13:3) Ki ko ku utwahala, kacwalohe, kuli ku na ni mabaka a mande ha lu swanela ku pima lusebo lo lu holofaza ni busawana bo bu maswe. Niteñi, lusebo lo lu holofaza lu kona ku kaulwa kamukwaufi? Taba ye latelela i ka talusa.

Ki Lifi Likalabo za Mina?

◻ Ki ifi fapahano ye mwahal’a lusebo lwa fela-fela ni busawana?

◻ Lusebo lu kona ku fita cwañi fa ku ba busawana?

◻ Ki afi mabaka a mañwi ha lu swanela ku pima lusebo lo lu holofaza?

◻ Ki kabakalañi busawani ha bu sa amiwi ha lu biha ka za bufosi bo butuna bwa mutu yo muñwi?

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Mu be ni buniti bwa kuli ni kamuta ha mu fiti fa ku ba ni mulatu wa ku kunupa mutu kwa mukokoto ka ku mu seba