Jehova, “Muatuli wa Lifasi Kaufela” ya si na Sobozi

“Ndat’a mina . . . ki ya atula mutu ni mutu ka ku ya ka misebezi ya hae, a si na sishweka.”—1 PITROSI 1:17.

 1, 2. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ni sabo mi hape ni ku wiswa pilu ki muhupulo wa kuli Jehova ki yena Muatuli yo mutuna? (b) Mwa muzeko wa katulo wa Jehova kwa neku la macaba, ki kalulo mañi yeo batanga ba hae ba fa lifasi ba peta?

JEHOVA ki yena “Muatuli wa lifasi kaufela.” (Genese 18:25) Sina Mulimu ya Pahami wa pupo kaufela, u na ni tukelo ye tezi ya ku atula libupiwa za hae. Ye ki nto ye sabisa mi ka nako ye swana ki ye tisa muhupulo o wisa pilu. Mushe na talusize taba yeo ye bonahala ku lwanisana, ka ku bulela kuli: “Kakuli [Jehova, NW] Mulimu wa mina ki Mulimu wa milimu ni Mulena wa malena, ki Mulimu yo mutuna, ya mata, ya sabisa, ya sa ezi mutu ka sobozi, ya sa amuheli limpo; U atulela kuzana ni mbelwa; u lata mutu wa muenyi, u mu fanga lico ni liapalo.”—Deuteronoma 10:17, 18.

² Ki ku itikanelela ko ku makaza hakalo! Mulimu yo mutuna, ya m’ata, ya sabisa, kono ki ya si na sobozi mi ka lilato u yemela litakazo za likuzana, limbelwa, ni batu ba baenyi. Ki mañi ya na ka lakaza ku ba ni Muatuli ya fita Jehova kwa lilato? Ku iswaniseza ka ili yena sina ya na ni muzeko ni macaba a lifasi la Satani, Jehova u mema batanga ba hae ba fa lifasi-mubu kuli ba be lipaki za hae. (Isaya 34:8; 43:9-12) Ha itingi fa bupaki bwa bona mwa ku bonisa buniti bwa bumulimu bwa hae ni bubusi bwa hae bo bu swanela. Kono u fa lipaki za hae tohololo ye ipitezi ya ku fa bupaki fapil’a mufuta wa mutu kamukana bwa kuli ba lumela ku ba kwa hae ni m’ata a matuna ka ku fitisisa. Lipaki za hae ba ipeya kwat’asa bubusi bwa hae bo bu lukile ka ili bona, mi ka bukombwa bwa bona bwa fa nyangela, ba susueza ba bañwi ku ipeya kwat’asa tamaiso ya Muatuli ya Pahami ka ku fitisisa.

Nzila ya Jehova ya ku Atula

 3. Nzila ya Jehova ya ku atula i konwa ku kusufazwa cwañi, mi seo ne si bonisizwe cwañi mwa taba ya Adama ni Eva?

³ Kwa makalelo a litaba za mufuta wa mutu, Jehova ka butu na atuzi lifosi ze ñwi. Mitala ya nzila ye na zamaiseza ka yona litaba za buatuli li fa sikuka ku bao ba batanga ba hae ba ba ka ba ni buikalabelo bwa ku talima litaba za buatuli mwahal’a batu ba hae. (Samu 77:11, 12) Nzila ya ku atula kwa hae neikana ya kusufazwa sina cwana: ku tiya fo ku swanela, mufelañeke fo ku konahala. Mwa taba ya Adama ni Eva, libupiwa za butu ze petehile ba ne ba mu fetuhezi ka mabomu, ne ba sa tokwi ku shwelwa mufelañeke. Kacwalo, Jehova a ba atulela lifu. Kono mufelañeke wa hae ne u tilo iponahaza kwa bana ba bona. Jehova na litelisize katulo ya lifu, kacwalo n’a tuhelezi Adama ni Eva kuli ba pepe bana. Ka lilato, na file bana ba ne ba simuluha ku bona sepo ya ku lukululwa mwa butanga bwa sibi ni lifu.—Genese 3:15; Maroma 8:20, 21.

 4. Jehova na sebelisanile cwañi ni Kaine, mi ki kabakalañi taba ye haili ye lukelwa ku fiwa mamelelo ye ipitezi?

⁴ Nzila yeo Jehova na sebelisani ni Kaine ki nto ye lukelwa ku fiwa mamelelo ye ipitezi kakuli ki yona taba ya makalo ye ñozwi ye ama a li muñwi wa bana ba ba si ka petahala ba Adama ni Eva, ba ne ba “lekiselizwe ku ba mutanga wa sibi” (Maroma 7:14) Kana Jehova na beile seo mwa munahano ni ku sebelisana ni Kaine ka nzila ye shutana ni Ya na sebelisani ni bashemi ba hae? Mi kana taba ye i fa tuto kwa baokameli ba Sikreste kacenu? Ha lu boneñi. Ka ku ba ni kutwisiso ka za muhato o fosahezi wa Kaine ka nako yeo sitabelo sa hae ne si si ka amuhelwa hande, Jehova ka lilato na mu file temuso ka za muinelo o lubeta wa na inzi ku ona. Lishitanguti la kwaikale li bulela kuli: ‘Ku tibela butuku ki ko ku nde ku fita kalafo.’ Jehova na likile ka mwa na konela kaufela mwa ku fa temuso ku Kaine ka za ku tuhelela tengamo ya hae ya sibi ku mu busa. Na likile ka tat’a ku mu tusa kuli a fetuhele kwa ku “eza hande.” (Genese 4:5-7) Ye ki yona nako ya makalelo yeo Mulimu na tokwa mutu ya ezize sibi kuli a bake. Kaine ha na sa bonisize moya wa ku sa baka mi a eza nto ya hae ye maswe hahulu, Jehova na mu lelekezi kwa naha ya kwahule, ku nolofaza seo ka mulao o hanisa batu bañwi ku mu bulaya.—Genese 4:8-15.

 5, 6. (a) Jehova na talimile cwañi taba ya lusika lo ne lu bile teñi pili Munda u si ka fita kale? (b) Ki sika mañi seo Jehova na si eziza pili a si ka tisa kale katulo kwa neku la batu ba mwa Sodoma ni Gomora?

⁵ Pili Munda u si ka fita kale, ‘[Jehova, NW] ha na boni kuli bumaswe bwa batu ki bo butuna mwa lifasi, pilu ya hae ya swaba.’ (Genese 6:5, 6) A “bilaela” sina ka mwa na bilaelezi ka ku bona kuli buñata bwa lusika lwa mwa nako ye ne ibile teñi pili Munda u si ka fita kale ne ba itusisize tukuluho ya bona ya ku iketela sa ku eza ka mafosisa ni kuli na lukela ku tisa katulo fahalimu a bona. Ni cwale, n’a ba file temuso ye likani, ka ku itusisa Nuwe ka lilimo ze ñata sina “mubuleli wa Ku Luka.” Hasamulaho, Jehova na si na libaka la ‘ku shemuba lifasi la bunyefuli.’—2 Pitrosi 2:5.

⁶ Jehova ka mukwa o swana na tamehile ku talima taba ye tokwa mamelelo ya ka mulao kwa neku la batu ba mikwa ye maswe hahulu ba mwa Sodoma ni Gomora. Kono a mu lemuhe ka mwa n’a ezelize seo. Na utwile “muhuwo” wa pilaelo ka za mizamao ye swabisa ya batu bao, mwendi fela ka litapelo za Lota ya na lukile. (Genese 18:20; 2 Pitrosi 2:7, 8) Kono pili a si k’a nga kale muhato, n’a ‘shetumukile’ ku yo i kolwisisa ka za buniti bwa taba ka ku itusisa mangeloi a hae. (Genese 18:21, 22; 19:1) Hape n’a ngile nako ya ku kolwisa Abrahama kuli ha na ku eza ka ku sa luka.—Genese 18:23-32.

 7. Ki lituto mañi zeo maeluda ba ba sebeza mwa tutengo twa buatuli ba ituta ku zwelela kwa nzila yeo Jehova a atula ka yona?

⁷ Ki sika mañi seo maeluda ba kona ku ituta fa mitala ye. Mwa taba ya Adama ni Eva, Jehova na bonisize lilato ni sishemo ku bao ba ne ba sa tokwi ku nyaziwa mwa taba, nihaike kuli ne ba li bahabo bao ba ne ba fumanwi ku ba ni mulatu. Na bonisize mufelañeke kwa neku la bana ba Adama ni Eva. Mwa taba ya Kaine, Jehova na boni muinelo o lubeta wo Kaine na inzi ku ona mi ka lilato na buhisanile ni yena ka mabaka, ku lika ku mu tibela ku eza sibi. Ni hasamulaho wa ku mu leleka, Jehova na bonisize sishemo ku Kaine. Hape, Jehova na si ka tisa katulo fa lusika lo ne lu bile teñi pili Munda u si ka fita kale konji hasamulaho wa ku bonisa pilu-telele ni ku iswala ko kutuna. Ha na talimani ni muinelo wa muñañatoho mwa bumaswe, “pilu ya [Jehova] ya swaba.” Na bilaezi kuli batu ne ba fetuhezi puso ya hae ye lukile ni kuli cwale na tamehile ku ba atula ka mukwa o no si o munde ku bona. (Genese 6:6; mu bapanye Ezekiele 18:31; 2 Pitrosi 3:9.) Mwa taba ya Sodoma ni Gomora, Jehova n’a ngile muhato hasamulaho wa ku ikolwisisa ka za buniti bwa taba. Ki mutala o munde hakalo ku bao kacenu ba na ni ku talima litaba ze tokwa mamelelo ya ka mulao!

Baatuli ba Butu mwa Linako za Banna-Bahulu ba Kwaikale

 8. Ki milao mañi ya Jehova ye mutomo ye ne i zibwa mwa linako za banna- bahulu ba kwaikale ba ne ba etelela mabasi?

⁸ Nihaike kuli ka mo ku bonahalela ne ku si na milao ye ne i ñozwi ka nako yeo, nyangela ye ne i li mwat’asa tamaiso ya banna-bahulu ba ne ba etelela mabasi ne i ziba milao ye mutomo ya Jehova, mi batanga ba hae ne ba inzi mwa tamo ya ku mamela milao yeo. (Mu bapanye Genese 26:5.) Kezahalo ya mwa simu ya Edeni i bonisa tokwahalo ya ku ipeya ku utwa ni ku ipeya kwatas’a bubusi bwa Jehova. Taba ya Kaine i sinuzi kuli Jehova ha lumelezi bubulai. Hañi-hañi hamulaho wa Munda, Mulimu na file mufuta wa mutu milao ye ama ka za ku kena kwa bupilo, bubulai, koto ya lifu, ni za ku ca mali. (Genese 9:3-6) Jehova ka ku tiya na nyazize bubuki mwa kezahalo ye ne i amile Abrahama, Sara, ni Abimeleke, mulena wa Gerari, bukaufi ni Gaza.—Genesis 20:1-7.

 9, 10. Ki mitala mañi ye bonisa kuli mwahal’a nyangela ye ne i li mwatas’a banna-bahulu ba ne ba etelela mabasi ba kwaikale tomahanyo ya likatulo ne i li teñi?

⁹ Mwa linako zeo litoho za mabasi ne ba sebeza sina baatuli mi ne ba talima litaba ze ama but’ata bo bu tokwa mamelelo ya ka mulao. Ka ku ama ku Abrahama Jehova na ize: “Ni mu ketile kuli a laele bana ba hae, ni ba ndu ya hae mwamulaho wa hae, kuli ba mamele nzila ya [Jehova, NW], ba eze niti, ba ye ka likatulo.” (Genese 18:19) Abrahama na bonisize ku sa it’ata ni kutwisiso ye tungile mwa ku atula likomano mwahal’a balisana ba hae ni ba Lota. (Genesis 13:7-11) Ka ku sebeza sina mueteleli wa lubasi ni muatuli, Juda na nyazize mukwenyan’a hae Tamare ni ku mu atulela kuli a pobaulwa ka macwe ni ku ciswa, ka ku lumela kuli ne li mubuki. (Genese 38:11, 24; mu bapanye Joshua 7:25.) Nihakulicwalo, ha na sa zibile buniti kaufela bwa taba na bulezi kuli musali na lukile ku fita yena. (Genese 38:25, 26) Ki kwa butokwa hakolo ku ziba buniti kaufela bwa taba pili lu si ka fa katulo ya mwa buatuli!

¹⁰ Buka ya Jobo i bulela ka za muinelo wa kalulo ya za buatuli mi i bonisa ku lakazeha kwa katulo ye si na sobozi. (Jobo 13:8, 10; 31:11; 32:21) Jobo ka sibili na hupula nako ili yeo na li muatuli ya kutekeha ya na in’anga kwa munyako wa munzi ku fa likatulo ze lukile ni ku lamulela musali wa mbelwa ni kuzana. (Jobo 29:7-16) Kacwalo, ku na ni bupaki bwa kuli mwahal’a nyangela ye ne ili mwat’asa tamaiso ya banna-bahulu ba ne ba etelela mabasi, “ba bahulu” ne ba sebeza sina baatuli bao ba ne ba simuluha ku Abrahama nihaiba pili Musipili wa ku tuta ni milao yeo bana ba Isilaele ne ba filwe ki Mulimu li si ka ezahala kale. (Exoda 3:16, 18) Ka buniti fela, litaba za bulikani bwa Mulao ne li filwa ki Mushe ku “ba bahulu” kamba maeluda, ba Isilaele, ba ne ba yemela batu.—Exoda 19:3-7.

Tomahanyo ya Milao ya Isilaele

11, 12. Ka ku ya ka batu ba babeli ba ba cuukile mwa litaba za Bibele, ki sika mañi se ne si fapanyize tomahanyo ya likatulo ya mwa Isilaele ku ya macaba a mañwi?

¹¹ Tamaiso ya katulo ye lukile mwa Isilaele ne i shutana hahulu ni mihato fa litaba za ka mulao ye ne i latelelwa ki macaba a na ba tengelikelize. Ne ku si na fapahano mwahal’a mulao o ama nyangela ni mulao o ama sikebenga. Bubeli bwa yona ne i kopanyizwe ni milao ya muzamao ni ya bulapeli. Foso ku mutu ni muyahwa ni yena ne li foso ku Jehova. Mwa buka ya hae ye bizwa The People and the Faith of the Bible, muñoli wa libizo la André Chouraqui u ñola kuli: “Sizo sa milao ya Maheberu sa shutana ku zwa ku sa bo muyahwa ni bona ba bona, isiñi mwa mayemo fela a taluso ya lifoso ni likoto kono ka ku ya ka taluso ya niti ya milao. . . . Torah [Mulao] ha u fapahani ku zwa kwa bupilo bwa ka zazi; ne u busa mufuta wa bupilo ni lika ze ne li ezwa mwa bupilo bwa ka zazi ka ku fa zibiso ya mbuyoti ni sikuto. . . . Mwa Isilaele . . . ku bat’o ba ko ku sa konahali ku fa fapahano ye utwahala hande mwa lika za milao ya munzi. Ne li patilwe mwa swalisano ya bupilo ye ne i tengamezi fa talelezo ya tato ya Mulimu ya pila.”

¹² Muinelo wo o ipitezi no u beile tamaiso ya likatulo ze lukile mwa Isilaele fa sibaka se si pahami hahulu ku fita sa macaba a mwa linako za bona. Munna ya cuukile hahulu ka za Bibele wa libizo la Roland de Vaux u ñola kuli: “Mulao wa Isilaele, ku si na taba ni ku swana mwa muinelo ni ze ñozwi, u shutana hahulu-hulu ku zwa kwa kalulo ya manzwi a itusiswa mwa ku ñola ‘litumelelano’ ni litaba za ‘milao ye ñozwi’ za macaba a kwa Upa. Ki mulao wa bulapeli. . . . Ha ku na milao ya ba macaba a kwa Upa ye kona ku bapanywa ni milao ya Isilaele, ili yeo kaufela yona i talusizwe kuli Mulimu ki yena musimululi wa yona. Haiba i na ni litaelo, mi hañata i kopanyeleza, litaelo za muzamao ni za mikiti ya sizo, seo ki kabakala kuli milao ne i’ ngelela kalulo kaufela ya Tumelelano ya bumulimu, mi kakuli Tumelelano yeo ne i busa sebelisano ya mutu ni yo muñwi hamuhocwalo ni sebelisano ya bona ni Mulimu.” Haki ko ku komokisa kuli Mushe na buzize kuli: “Ki sifi sicaba se situna se si na ni milao ni litaelo ze lukile sina milao ye kaufela, ye ni beya fapil’a mina kacenu?”—Deuteronoma 4:8.

Baatuli mwa Isilaele

13. Ki kamukwaufi m’o Mushe na bezi mutala o munde kwa maeluda kacenu?

¹³ Ka ku ba ni tomahanyo ye pahami cwalo ya milao, ki mutu ya cwañi ya na tokwahala ku sebeza sina muatuli? Kwa muatuli wa makalelo ya na ketilwe mwa Isilaele, Bibele i biha kuli: “Haili Mushe ne li mutu ya musa hahulu, ku fita mutu ni mutu ya mwa lifasi.” (Numere 12:3) Na si na buikolwiso ka ili yena. (Exoda 4:10) Nihaike na tokwahala ku atula batu, ka linako ze ñwi na li muyemeli wa bona kwa neku la Jehova, ku mu lapela kuli a ba swalele ni ku ifa isali yena sitabelo mwa sibaka sa bona. (Exoda 32:11, 30-32) Mwa mu bulelelo o swana sina maloko na inze: “Manzwi a ka nge a we sina puka, A nele sina lufafazani fa luuku, Ni sina lupululu fa mwengelele.” (Deuteronoma 32:2) Ku fita ku atula batu ka ku tiyela fa butali bwa hae, na zibahalize kuli: “Ha ba na ni muzeko ba ta ku na; mi ni puma taba ya mutu ni wahabo; ni ba zibisa litaelo za Mulimu ni milao ya hae.” (Exodus 18:16) Ha na si na buikolwiso ka mwa ku atulela, na tahis’anga taba fapil’a Jehova. (Numere 9:6-8; 15:32-36; 27:1-11) Mushe n’a li mutala o munde kwa maeluda bao kacenu ba ‘lisa mutapi wa Mulimu’ ni ku fa likatulo. (Likezo 20:28) Swalisano ya bona ni mizwale ka mukwa o swana i be sina “lufafazani fa luuku.”

14. Ki lifi ze ne li li ze konisa za kwa moya kwa neku la banna ba ne ba ketilwe ki Mushe sina baatuli mwa Isilaele?

¹⁴ Nako ha inze i ya Mushe na sa koni ku shimba mushimbo wa ku zamaisa likatulo za mizeko ya batu a nosi. (Exoda 18:13, 18) Na telelize kwa kelezo ya mukwenyan’a hae ya ku keta banna ba ne ba ka mu tusa. Hape, ki banna ba ba cwañi ba ne ba ketilwe? Lu bala kuli: “U kete banna ba ba butali mwahal’a sicaba, ba ba saba Mulimu, banna-sakata, ba ba si na lukokoto. . . . Mushe a keta mwahali a Isilaele kaufela banna ba ba butali; a ba beya litoho za sicaba, ili bazamaisi ba batu ba ba kuma fa lule, ni bazamaisi ba batu ba ba eza mwanda, ni bazamaisi ba batu ba ba mashumi aketa-lizoho, ni bazamaisi ba batu ba ba lishumi. Mi ki bona ba ba atulela sicaba kamita; litaba ze tata ba li tisa ku Mushe, kono litaba ze nyinyani kamukana ba li atule isali bona.”—Exoda 18:21-26.

15. Ki lifi ze ne li li ze konisa ku bao ba ne ba sebeza sina baatuli mwa Isilaele?

¹⁵ Ki nto ye iponahaza kuli buhulu ne si mutomo u nosi mwa ku keta banna bao ba ne ba ka sebeza sina baatuli. Mushe na ize: “Mu iketele mwa masika a mina banna ba ba butali, ba ba na ni ngana, batu ba ba zibwa mwa masika a mina, kuli ni ba eze bazamaisi ba mina.” (Deuteronoma 1:13) Mushe na tekelelani hande ni sa na talusize mutangana Elihu lilimo ze ñata kwamulaho kuli: “Buhulu, hasi bona bo bu fa mutu butali, Ni kutwisiso, ha i tahi mwa myaha ye miñata.” (Jobo 32:9) Kaniti luli, bao ba ne ba ketilwe ne ba na ni ku ba ‘ba ba zibwa kuli ba cuukile.’ Kono sa butokwa hahulu ne ba tokwa ku ba ba kona, ba ba saba Mulimu, banna-sakata, ba ba si na mukwañuli mi ba ne ba na ni butali ni kutwisiso. Ku bonahala ku lu fa bupaki, cwalehe, bwa kuli “manduna” ni “baatuli” ba ba bulezwi mwa Joshua 23:2 ni 24:1 ha ba fapahani ku “ba bahulu” ba ba bulezwi mwa litimana ze swana kono ne ba ketilwa mwahal’a bona.—Mu bone buka ye bizwa Insight on the Scriptures, Volyumu 2, likepe 549.

Ku Zamaisa Likatulo ka ku Luka

16. Ki sika mañi seo lu swanela ku fa mamelelo ku sona kacenu ka za litaelo zeo Mushe na file kwa baatuli ba banca ba ne ba sa z’o ketiwa?

¹⁶ Haili ka litaelo ze ne li filwe kwa baatuli ba ne ba ketilwe, Mushe na ize: “Ka nako yeo, na laela baatuli ba mina, na li: Mu utwe mizeko ya banabahabo mina, mi mu atulele mutu ni wa habo, ni muzwahule ya ina ku yena, ka ku ya ka niti ya taba. Mu si ke mwa eza mutu ka sobozi mwa likatulo za mina; mu talime taba ya yo munyinyani ni ya yo muhulu ka mukwa u li muñwi; mu si ke mwa saba mutu ni a li muñwi, kakuli katulo ki ya Mulimu. Taba ha i li teñi ye mi palelwa, mu i tise ku na [Mushe], mi ni ka i utwa.”—Deuteronoma 1:16, 17.

17. Ki bomañi ba ne ba ketilwe sina baatuli, mi ki temuso mañi yeo Mulena Josafati na ba file?

¹⁷ Ka mo ku inezi fela, muzeko ne u konwa fela ku iswa ku Mushe mwa linako za bupilo bwa hae. Kacwalo litukiso ze ñwi ne li ezizwe kuli litaba ze tata li isiwange kwa baprisita, Malivi mi sihulu baatuli ba ne ba ketilwe. (Deuteronoma 17:8-12; 1 Makolonika 23:1-4; 2 Makolonika 19:5, 8) Ha na bulela kwa baatuli ba na ketile mwa minzi ya mwa naha ya Juda, Mulena Josafati na ize: “A mu itemuhele mo mu ka ezeza; kakuli ha mu atula, ha mu ezezi batu, kono mu ezeza [Jehova, NW] . . . Mu eze ka ku sepahala, ni ka pilu ye sa nyazahali, inze mu saba [Jehova, NW]. Ka za muzeko ni muzeko o ka tiswa ku mina ki banabahabo mina ba ba ina mwa minzi ya habo bona, . . . mu ka ba eleza, kuli ba si ke ba ba ni mulatu ku [Jehova, NW], ni kuli mu si ke mwa halifelwa hamoho ni banabahabo mina; mu eze cwalo kuli mu tokwe mulatu.”—2 Makolonika 19:6-10.

18. (a) Ki ifi ye ne li ye ñwi ya milao yeo baatuli mwa Isilaele ne ba na ni ku sebelisa? (b) Ki sifi seo baatuli ne ba na ni ku si hupula, mi ki mañolo mañi a bonisa se ne si ka zwa mwa ku libala seo?

¹⁸ Mwahal’a milao yeo baatuli mwa Isilaele ne ba na ni ku sebelisa ne ku inzi ze tatama: likatulo ze lukile kwa babotana ni bafumi (Exoda 23:3, 6; Levitike 19:15); ku sa eza ka sobozi (Deuteronoma 1:17); ku sa amuhela likweta. (Deuteronoma 16:18-20) Baatuli ne ba na ni ku hupula ka nako kaufela kuli bao ba ne ba atuliwa ne li lingu za Jehova. (Samu 100:3) Ka ku ya ka buniti bwa taba, le liñwi la mabaka Jehova ha n’a hanile Maisilaela ba kwa nama ne li kabakala kuli baprista ba bona ni balisana ne ba palezwi ku atula ka ku luka mi ne ba eza batu ka lunya.—Jeremia 22:3, 5, 25; 23:1, 2; Ezekiele 34:1-4; Malaki 2:8, 9.

19. Ki kwa butokwa mañi ku luna ku tatubisisa lipimo za Jehova za likatulo ze lukile pili Nako ye Zibahala ya luna i si ka fita kale, mi ki sika mañi se si ka nyakisiswa mwa taba ye tatama?

¹⁹ Jehova ki ya sa fetuhi. (Malaki 3:6) Lundululo ye kusufalizwe ye ka za nzila yeo likatulo ne li swanelwa ku zamaisezwa mwa Isilaele ni ka m’o Jehova na bonela baatuli ba ne ba hana ku fa likatulo ze lukile i swanela ku kutumanisa ni ku nahanisa maeluda ili bao kacenu ba na ni buikalabelo bwa ku fa likatulo. Mutala wa Jehova sina Muatuli, ni tomahanyo ya likatulo ya na file mwa Isilaele, ne i tomile milao ye ne i file mutala mwa tamaiso ya likatulo ze lukile mwahal’a kopanao ya Sikreste. Seo lu ka si bona mwa taba ye tatama.

Lipuzo za Lundululo

◻ Linzila zeo Jehova a atula ka zona li konwa ku kusufazwa cwañi?

◻ Linzila za Jehova ne li bonahalisizwe cwañi ka mutala mwa sebelisano ya hae ni Kaine ni lusika lo ne lu bile teñi pili Munda u si ka ba teñi?

◻ Ki bomañi ba ne ba sebelize sina baatuli mwa linako za banna-bahulu ba ne ba etelela mabasi, mi ne ili kamukwaufi?

◻ Ki sika mañi se ne si fapahanya tomahanyo ya milao ya mwa Isilaele ku ya macaba a mañwi?

◻ Ki batu ba ba cwañi ba ne ba ketilwe sina baatuli mwa Isilaele, mi ki likuka lifi ze ne ba swanezi ku latelela?

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Mwa linako za banna-bahulu ba ne ba etelela mabasi mwa Isilaele, banna ba bahulu ba ne ba ketilwe ne ba zamaisa likatulo ze lukile mwa munyako wa munzi