Mwa ku lutela Lizwalo la Mina

“LIZWALO le li lukuluhile ki ona musamo o munde ka ku fitisisa.” Pulelo ya kale ye i bonisa taba ya butokwa ye li: Ha lu latelela lizwalo la luna, lu ikola kozo ya mwahali ni swalisano.

Nihakulicwalo, haki batu kaufela ba ba ketanga ku eza cwalo. Adolf Hitler n’a ikatulezi ku eza musebezi wa ku lukulula batu kwa singolongoma, kamba muhupulo fela o kokobeza o zibahala sina lizwalo. Puso ya hae ya ka buhali i fa mutala o tiseza maswabi wa ka mo batu ba kona ku bela ba ba situhu ha ba tokolomoha lizwalo la bona. Situhu se si swana si fumaneha ni kwa likebenga ze ñata kacenu—ba ba swalanga likalala ni ku bulaya ka ku tokwa buinyazo. Buñata bo bu sweli ku ekezeha bwa likebenga ba ki ba ba sa li ba banca. Buka ye eza lituto ka za yona taba ye kacwalo ne i bile ni tohonyana ya taba ye li Children Without a Conscience (Banana Ba Ba Si Na Lizwalo).

Hailifo buñata bwa batu ne ba si ke ba nahana za ku eza bukebenga bo butuna, ba bañata ha ba bilaezwi ki ku ikenya mwa mizamao ye maswe ya tobali, buhata, kamba bukwasheki. Mizamao i sweli ku ya kwatasi mwa lifasi kaufela. Ka ku ama ku za bukwenuheli bo butuna kwa bulapeli bwa niti, muapositola Paulusi n’a ñozi kuli Bakreste ba bañwi ne ba ka wela mwa sineneketo ya lifasi ni kuli “mazwalo a bona a babuzwi ka sipi ye cisa.” (1 Timotea 4:2) Lubeta lwa ku silafala ki lo lu ñata ni ku fita kacenu mwa “mazazi a maungulelo.” (2 Timotea 3:1) Kacwalo Bakreste ba lukela ku lika ka t’ata ku sileleza mazwalo a bona. Lu kona ku eza seo ka ku a luta ni ku a hulisa.

Munahano, Pilu, ni Lizwalo la Mina

Muapositola Paulusi n’a bulezi kuli: “Ni bulela niti ka Libizo la Kreste, ha ni buleli buhata, lizwalo la ka li ni paka ka Moya o Kenile.” (Maroma 9:1) Kacwalo lizwalo la kona ku paka. Li kona ku nyakisisa muzamao ni ku u lumelela kamba ku u nyaza. Butuna bwa munahano wa luna ka ze lukile ni ze si ka luka bu beilwe ku luna ki Mubupi wa luna. Niteñi, lizwalo la luna la kona ku twaezwa ni ku lutiwa. Ka mukwa ufi? Ka ku ba ni zibo ye nepahezi ku zwelela mwa Linzwi la Mulimu. “Mu fetuhe ka ku shemunwa mwa kutwisiso ya mina, kuli mu lemuhe se si latwa ki Mulimu kana ki sifi, se sinde, se si kateleha, se si petehile,” ki mw’a bulelela muapositola Paulusi. (Maroma 12:2) Ha mu nze mu kenya mihupulo ya Mulimu ni tato ya hae mwa munahano wa mina, lizwalo la mina li kala ku sebeza ka nzila ya silumeli ni ku fita.

Lipaki za Jehova ba tusize bolule-lule ba batu ku ‘ziba Jehova Mulimu ni Jesu Kreste’ lifasi kaufela. (Joani 17:3) Ka tukiso ya bona ya tuto ya Bibele ya fa ndu ili ye si na tifo, ba luta batu ba lipilu ze lukile lipimo za Jehova Mulimu ka za tobali, lino ze kola, manyalo, lipisinisi, ni litaba ze ñwi ze ñata.a (Liproverbia 11:1; Mareka 10:6-12; 1 Makorinte 6:9, 10; Maefese 5:28-33) Ku ba ni yona “zibo” yeo ki muhato wa butokwa mwa ku hulisa lizwalo la silumeli. (Mafilipi 1:9) Ka mo ku inezi fela, nihaiba hasamulaho wa ku ba ni kutwisiso ye tuna ya Bibele, Mukreste u lukela ku zwelapili ku fepa munahano wa hae ka Linzwi la Mulimu nako kaufela kuli lizwalo la hae li zwelepili ku ba le linde.—Samu 1:1-3.

Bibele hape i beya swalisano mwahal’a lizwalo ni pilu ya swanisezo, ili ye ama maikuto a luna. (Maroma 2:15) Pilu ni munahano li lukela ku sebeza hamoho ka swalisano kuli lizwalo li sebeze hande. Seo si talusa kuli ha mu lukeli fela ku beya litaba mwa munahano. Mu lukela hape ku twaeza pilu ya mina—maikuto a mina a mwahali, litakazo, ni ze mu nyolelwa. Buka ya Liproverbia kacwalo i itusisa lipulelo ze cwale ka “U ise pilu ya hao.” (Liproverbia 2:2; 23:19) Nzila i liñwi yeo mu kona ku twaeza ka yona pilu ya mina ki ka ku ba ni nahanisiso ye tungile ni ku nyakisisa fa Mañolo. “Ni ka hupula misebezi ya hao kaufela, ni bulele likezo za hao,” ki mo i bulelela Samu 77:12. Nahanisiso ye tungile i lu tusa ku ama maikuto a luna a mwahali luli ni milelo ya luna.

Ha lu ngeñi ka mutala kuli mu na ni mukwa o silafezi o cwale ka ku zuba kwai. Sina batu ba bañata, fo ku si na ku kakanya mwa ziba hande lubeta lwa kwai kwa buikangulo bwa mubili. Kono, ni ha mu nze mu susuezwa ki balikani ni lubasi lwa mina, mu fumani ku tuhela ku zuba ku ba ko ku t’ata. Nahanisiso ye tungile fa lushango lwa Bibele i kona ku tiisa cwañi lizwalo la mina mwa kalulo ye?

Ka mutala, mu like ku nahanisisa fa manzwi a muapositola Paulusi a fumaneha kwa 2 Makorinte 7:1 a li: “Cwale balatiwa, ha lu na ni lisepiso ze cwalo, lu ikenise kwa masila kaufela a nama ni a moya, lu nze lu peta ku ikenisa kwa luna ka ku saba Mulimu.” Mu utwisise s’a talusa manzwi a. Mu ipuze kuli, ‘Ki lifi zona “lisepiso” zeo Paulusi a ama ku zona?’ Ka ku bala mutomo wa taba, mu ka lemuha kuli litimana ze kwamulaho li bulela kuli: “Mu zwe ku bona, mi mu kauhane, ku bulela [Jehova, NW]; mu si ke mwa swala se si masila, mi ni ka mi amuhela. Ni ka ba Ndat’a mina, mina mu be bana ba ka ba bashimani ni ba basizana, ku bulela [Jehova, NW] Mulena Ya-Mata-Kaufela.”—2 Makorinte 6:17, 18.

Taelo ya Paulusi ya ku ‘ikenisa kwa masila kaufela’ cwale se i ekezehile kwa m’ata! Ka ku lu susueza ku eza cwalo, Mulimu u lu sepisa mupuzo o mutuna wa ‘ku lu amuhela,’ ili ku lu beya mwatas’a pabalelo ya hae ye na ni silelezo. Ne mu kana mwa ipuza kuli: ‘Kana ne ni ka ikola swalisano ye tuna ni yena—sina ye li mwahal’a mwana wa mushimani kamba wa musizana ni ndat’ahe?’ Kana muhupulo wa ku ‘amuhelwa’ kamba ku latwa ki Mulimu ya butali ili ya na ni lilato haki o lakazeha? Haiba muhupulo wo u utwahala ku ba o’ sienyi ku mina, mu bonisise ka mo bashemi ba ba lilato ba bonisezanga lilato kwa bana ba bona. Cwale mu nahane ka za ku fumaneha kwa swalisano ye cwalo mwahal’a mina ni Jehova! Mo mu bela ni nyakisiso ye tungile ka za yona, ni takazo ya swalisano ye cwalo ki mo i hulela.

Kono mu lemuhe kuli: Kutwano ni Mulimu i konahala fela haiba mu ‘sa swali se si masila.’ Mu ipuze kuli: ‘Kana ku zuba kwai haki se siñwi sa ‘ze masila’ zeo Mulimu a nyaza? Kana ku i sebelisa ne ku kana kwa ba ‘masila a nama,’ ku ipeya isali na mwa likozi ze fitana-fitana za buikangulo? Ka libaka la kuli Jehova ki Mulimu ya “kenile,” kana n’a ka lumeleza ku isilafaza kwa ka kwa kabomu cwana?’ (1 Pitrosi 1:15, 16) Mu lemuhe kuli Paulusi hape u fa temuso ka za ‘masila a moya,’ kamba tengamo ya munahano. Mu ipuze kuli: ‘Kana kona ku zuba ko ku zamaisa munahano wa ka? Kana ni ka lika ka mo ni konela kaufela kuli ni kolwise takazo ya ka, mwendi mane ka ku beya mwa lubeta buikangulo, lubasi, kamba mane mayemo a ka ni Mulimu? Ni tuhelezi ku zuba kwai kwa ka ku sinya bupilo bwa ka ka butuna bo bu fita kai?’ Ku talimana ni zona lipuzo ze bilaeza ze ku kona luli ku mi fa bundume bwa ku tuhela ku zuba!

Ka mo ku inezi fela, mu kana mwa tokwa tuso ni swalisano ya ba bañwi kuli mu kone ku tuhela ku zuba. Kono ku nahanisisa ka butungi ka za Bibele ku kona ku tusa hahulu mwa ku luta ni ku tiisa lizwalo la mina ilikuli mu itukulule kwa buzubi.

Ha Lu Fosa

Ni ha lu lika mo lu konela kaufela ku eza ze lukile, fokuñwi ku sa petahala kwa luna kwa lu komanga mi lwa fosa. Mi fo lizwalo la luna la lu kataza, kono lu kana lwa likiwa ka ku sa li teeleza. Kamba lu kana lwa zwafa hahulu kuli mane lu bata ku tuhela buikatazo kaufela bwa luna bwa ku sebeleza Mulimu. Nihakulicwalo, ha mu hupule taba ya Mulena Davida. Ha s’a ezize bubuki ni Bati-Sheba, lizwalo la hae la mu sisita. U talusa maswenyeho ao n’a bile ni ona cwana: “Musihali ni busihu lizoho la hao ne li li bukiti fahalimw’a ka, mukamo wa bupilo bwa ka, n’o fetuhile inge muhau wa mbumbi.” (Samu. 32:4) Kana n’a u utwile butuku? Luli! Niteñi ona maswabi a silumeli ao n’a ezisize Davida ku baka ni ku kutela ku Mulimu. (Mu bapanye 2 Makorinte 7:10.) Kupo ye butuku ya swalelo ya Davida i fa bupaki bo bu tiile bwa ku baka kwa hae ko ku buniti. Kabakala kuli n’a latelezi lizwalo la hae, Davida n’a tusizwe ku cinca mi ni ku kutelwa ki tabo ya hae kwa nalulelule.—Samu 51.

Nto ye swana ya kona ku ezahala kacenu. Ba bañwi ne ba itutile Bibele ni Lipaki za Jehova mwa linako za kwamulaho kono ne ba tuhezi ha ba ituta kuli bupilo bwa bona ne bu sa lumelelani ni lipimo ze pahami za Mulimu. Mwendi ne ba pila ni wa silama se siñwi isi ka tukiso ya linyalo kamba mwendi ne ba li mwa butanga bwa mikwa ye masila. Mazwalo a bona n’a ba sisitile!

Haiba mu inzi mwa muinelo o cwalo, mu nyakisise manzwi a muapositola Pitrosi fa lizazi la Pentekonta. Ha n’a beile fa ngandaleza libi za Majuda ba mwa naha ya habo, “ba tabeha mwa lipilu.” Ku fita ku zwafa, ne ba utwile kelezo ya Pitrosi ya kuli ba bake, mi Mulimu n’a ba shemubile. (Likezo 2:37-41) Ni mina mwa kona ku eza cwalo! Ku fita ku fulalela niti ka libaka la kuli lizwalo la mina la mi kataza, mu tuhele lizwalo la mina li mi ezise ku ‘baka ni ku sikuluha.’ (Likezo 3:19) Ka tukufalelo ni buikatazo, mwa kona ku eza licinceho ze tokwahala kuli mu shemubiwe ki Mulimu.

“Mu Be ni Lizwalo le Linde”

Ni ko mu li ba ba sa z’o kala ku ituta linzila za Jehova kamba mu na ni lilimo ze ñata za yeloseli mwa ku ba Bakreste ba ba hulile, kelezo ya Pitrosi ki ye swanela, ye li: “Mu be ni lizwalo le linde.” (1 Pitrosi 3:16) Ki buswa, isiñi mutiyo. Mu li lute ka ku fepa pilu ni munahano wa mina ka butali bo bu fumaneha mwa Linzwi la Mulimu, yona Bibele. Mu teeleze lizwalo la mina ha li mi lemusa. Mu ikole kozo ya mwahal’a munahano ye konwa ku tiswa ki ku utwa lizwalo.

Ka buniti fela, ku luta ni ku twaeza lizwalo la mina haki musebezi o bunolo. Nihakulicwalo, mwa kona ku lapela ku Jehova Mulimu kuli a mi tuse. Ka tuso ya hae, mu ka kona ku sebeleza Mulimu ka “lizwalo le linde, ni [ka] tumelo ye si na buikeziso.”—1 Timotea 1:5.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Ku bala ni ku nahanisisa fa Linzwi la Mulimu kwa lu tusa ku luta lizwalo la luna