Kauhanyo 5

Ki Bulapeli Bwa Bomañi Bw’a Amuhela Mulimu?

 1. Musali wa Musamaria n’a bata ku ziba nto mañi ka za bulapeli?

KANA se mu kile mwa keng’ela kuli, ‘Ki bulapeli bwa ­bomañi bw’a amuhela Mulimu?’ Musali yo muñwi n’a kana a tezwi ki puzo ye cwalo mwa munahano ha n’a bulezi ni Jesu Kreste bukaufi ni lilundu la Gerizimi mwa Samaria. Ka ku hohela mamelelo kwa fapahano ye mwahal’a bulapeli bwa Masamaria ni bwa Majuda, n’a bulezi kuli: “Bokuku a luna ne ba lapela fa mulunda wo; bo mina mu li, mwa Jerusalema ki mo lu swanezi ku lapela.” (Joani 4:20) Kana Jesu n’a bulelezi musali wa Musamaria y’o kuli Mulimu u amuhela bulapeli kaufela? Kamba kana n’a bulezi kuli lika ze ñwi tota za tokwahala mwa ku tabisa Mulimu?

 2. Mwa ku alaba musali wa Musamaria, ki sifi sa n’a bulezi Jesu?

² Kalabo ya Jesu ye komokisa ne i li: “Nako ya ta, mo Ndate h’a sa na ku lapelwa fa mulunda wo, nihaiba mwa Jerusalema.” (Joani 4:21) Masamaria ne se ba bile ni sabo ya ku saba Jehova mi ne se ba lapezi milimu ye miñwi ka nako ye telele fa lilundu la Gerizimi. (2 Malena 17:33) Cwale Jesu Kreste n’a bulezi kuli nihaiba sibaka seo kamba Jerusalema ne li si ke za ba za butokwa mwa bulapeli bwa niti.

MU LAPELE KA MOYA NI KA NITI

 3. (a) Ki kabakalañi Masamaria ha ne ba sa zibi luli Mulimu? (b) Majuda ba ba sepahala ni ba bañwi ne ba kona ku fita cwañi fa ku ziba ­Mulimu?

³ Jesu n’a zwezipili ku bulelela musali wa Musamaria kuli: “Mina mu lapela se mu sa zibi; luna lu lapela se lu ziba, kakuli ku pilisa ku taha ka Majuda.” (Joani 4:22) Masamaria ne ba na ni mihupulo ye fosahezi ya bulapeli mi ne ba amuhela fela libuka za pili ze ketalizoho za Bibele kuli ki zona ze tahile ka moya wa Mulimu—mi ni zona zeo ne li fela ka muinelo wa hatiso ye ñololozwi fela ki bona ye bizwa Pentateuch ya Masamaria. Kacwalo, ne ba sa zibi luli Mulimu. Nihakulicwalo, Majuda ne ba filwe zibo ya mwa Mañolo. (Maroma 3:1, 2) Mañolo ne a file Majuda ba ba sepahala ni ba bañwi bafi kamba bafi ba ne ba ka teeleza seo ne ba tokwa mwa ku ziba Mulimu.

 4. Ka ku ya ka Jesu, ki sifi se ne ba ka tokwa ku eza Majuda hamohocwalo ni Masamaria kuli bulapeli bwa bona bu be bo bu amuheleha ku Mulimu?

⁴ Ka buniti fela, Jesu n’a bonisize kuli Majuda hamohocwalo ni Masamaria ne ba na ni ku cinca nzila ya bulapeli bwa bona kuli ba kone ku tabisa Mulimu. N’a bulezi kuli: “Nako ya ta, mane i se i tile, mo balapeli ba niti ba ka lapela Ndate ka moya ni ka niti; kakuli ki bona b’a tokwa Ndate. Mulimu ki Moya, mi ba ba mu lapela, ba swanezi ku mu lapela ka Moya ni ka niti.” (Joani 4:23, 24) Lu tokwa ku lapela Mulimu “ka Moya,” ka ku susumezwa ki lipilu ze tezi tumelo ni lilato. Kwa konahala ku lapela Mulimu “ka niti” ka ku ituta Linzwi la hae, Bibele, ni ka ku mu lapela ka ku ya ka niti ya hae ye patuluzwi. Kana mu na ni takazo ye tuna ya ku eza seo?

 5. (a) “Bulapeli” bu talusañi? (b) Ki sifi se lu lukela ku eza haiba lu bata kuli Mulimu a amuhele bulapeli bwa luna?

⁵ Jesu n’a koñomekile kuli Mulimu u bata bulapeli bwa niti. Seo si bonisa kuli ku na ni mifuta ya bulapeli ye sa amuhelwi ki Jehova. Ku lapela Mulimu ku talusa ku mu fa likute le lituna ni ku mu fa sebelezo ye kenile. Haiba ne mu bata ku bonisa likute ku mubusi ya m’ata, mwendi ne mu ka cisehela ku mu sebeleza ni ku eza se ne si ka mu tabisa. Ka buniti fela he, lu bata ku tabisa Mulimu. Mwa ­sibaka sa ku bulela fela kuli, ‘Bulapeli bwa ka bwa ni swanela,’ luna kacwalo lu bata ku ikolwisa kuli bulapeli bwa luna bu zamaelela ni z’a tokwa Mulimu.

KU EZA TATO YA NDATE

 6, 7. Ki kabakalañi Jesu ha sa lumeli ba bañwi ba ba ipala ku ba balu­tiwa ba hae?

⁶ Ha lu baleñi Mateu 7:21-23 mi lu bone haiba lwa kona ku lemuha muinelo wa butokwa ka ku fitisisa o atula ka za haiba bulapeli kaufela bw’a amuheleha ku Mulimu. Jesu n’a ize: “Hasi batu kaufela ba ba li ku na: Mulena, Mulena, ba ba ka kena mwa mubuso wa kwa lihalimu; kono ku ka kena ya eza se si latwa ki Ndate ya kwa lihalimu. Mwa lizazi leo, ba bañata ba ka li ku na: Mulena, Mulena, ha lu li, ki luna ne lu polofita ka Libizo la hao? mi ne lu leleka balimu [libupiwa ze maswe za kwa moya] ka Libizo la hao? mi ne lu eza limakazo ze ñata ka Libizo la hao? Kiha ni ka ba bulelela patalaza, ni li: Ha ni si ka mi ziba haisali; mu zwe ku na, mina ba ba sebezanga ze maswe.”

⁷ Ku lumela Jesu Kreste sina Mulena ki kwa butokwa mwa bulapeli bwa niti. Kono nto ye ñwi ne i ka tondahala mwa bulapeli bo buñata bwa ba ba ipala ku ba balutiwa ba Jesu. N’a bulezi kuli ba bañwi ne ba ka eza “limakazo,” ze cwale ka ze twi ki ku folisa ka makazo. Nihakucwalo, ne ba ka palelwa ku eza sa n’a bulezi Jesu kuli ki sa butokwa hahulu. Ne ba kana ba sa ‘ezi se si latwa ki Ndat’ahe.’ Haiba lu bata ku tabisa Mulimu, lu lukela ku ituta seo tato ya Ndate ili sona mi cwale lu si eze.

ZIBO YE NEPAHEZI—KI SILELEZO

 8. Kuli lu eze tato ya Mulimu, ki sifi se si tokwahala, mi lu lukela ku pima mibonelo ifi ye fosahezi?

⁸ Ku eza tato ya Mulimu ku ka tokwa zibo ye nepahezi ya Jehova Mulimu ni Jesu Kreste. Zibo ye cwalo i isa kwa bupilo bo bu sa feli. Ka buniti fela he, kaufel’a luna lu ka bata k’u nga ka butuna taba ya ku fumana zibo ye nepahezi ku zwelela mwa Linzwi la Mulimu, Bibele. Ba bañwi ba bulela kuli ha ku na tokwahalo ya ku bilaela haiba fela lu na ni buniti ni cisehelo mwa bulapeli bwa luna. Ba bañwi ba li, ‘Ka bunyinyani bwa zeo mutu a ziba, ki ka m’o ze ­libelelwa ku yena li bezi ze nyinyani.’ Niteñi, Bibele i lu susueza ku hula mwa zibo ya ku ziba Mulimu ni milelo ya hae.—Maefese 4:13; Mafilipi 1:9; Makolose 1:9.

 9. Zibo ye nepahezi i lu sileleza cwañi, mi ki kabakalañi ha lu tokwa ­silelezo ye cwalo?

⁹ Zibo ye cwalo ki silelezo ye tibela ku silafazwa kwa ­bulapeli bwa luna. Muapositola Paulusi n’a bulezi ka za sibupiwa se siñwi sa kwa moya se si ipumisanga ku ba “lingeloi la liseli.” (2 Makorinte 11:14) Ka ku ipumisa cwalo, sona sibupiwa sa kwa moya seo—Satani—si lika ku lu ­yembululela kwa ku eza lika ze sa lumelelani ni tato ya Mulimu. Libupiwa ze ñwi za kwa moya ze swalisana ni Satani ni zona li sweli ku silafaza bulapeli bwa batu, kakuli Paulusi n’a ize: “Ze ba taba bahedeni, ba li tabela badimona, isi Mulimu.” (1 Makorinte 10:20) Ne ku kana kwa ba kuli, ba bañata se ba nahanile kuli ne ba sweli ku lapela ka nzila ye lukile, nihaike kuli ne ba sa ezi sa n’a bata Mulimu. Ne ba yembululelwa kwa bulapeli bwa buhata bo bu si ka kena. Lu ka ituta ze ñwi ka za Satani ni badimona hamulaho, kono zona lila za Mulimu zeo ka buniti fela se li bile ze silafaza bulapeli bwa mufuta wa mutu.

10. Ne mu ka ezañi haiba mutu yo muñwi u beile sifanu ka mabomu mwa lisima la mina la mezi, mi zibo ye nepahezi ya Linzwi la Mulimu i lu konisa ku eza nto mañi?

¹⁰ Haiba ne mu zibile kuli mutu yo muñwi u beile sifanu ka mabomu mwa lisima la mina, kana ne mu ka zwelapili ku nwa mezi ku lona? Ka buniti fela, mu k’a nga muhato wa ka bubebe mwa ku fumana simbule si sili sa mezi a’ si na lubeta, a’ kenile. Kihona, zibo ye nepahezi ya Linzwi la Mulimu i lu konisa ku lemuha bulapeli bwa niti ni ku hana masila a’ ezisa bulapeli ku ba bo bu sa amuhelehi ku ­Mulimu.

MILAO YA BATU SINA TUTO

11. Ki sifi se ne si fosahezi kwa bulapeli bwa Majuda ba bañata?

¹¹ Jesu ha n’a li fa lifasi-mubu, Majuda ba bañata ne ba s’a ngi muhato ka ku lumelelana ni zibo ye nepahezi ya ku ziba Mulimu. Kacwalo ne ba latehezwi ki tohonolo ya ku ba ni mayemo a’ kenile fapil’a Jehova. Ka ku ama ku bona, Paulusi n’a ñozi kuli: “Na ba paka, ni li, ba tukufalezwi za Mulimu, kono isi ka ku utwiseza.” (Maroma 10:2) Ne ba ikatulezi ka za mwa ku lapelela Mulimu mwa sibaka sa ku teeleza ku sa n’a bulela.

12. Ki sifi se ne si silafalize bulapeli bwa Isilaele, mi ki sifi se ne si ­zwile mwateñi?

¹² Maisilaele kwa makalelo ne ba sebelisa bulapeli bo bu kenile bo ne ba filwe ki Mulimu, kono ne bu fitile fa ku silafazwa ka lituto ni mihupulo ya batu. (Jeremia 8:8, 9; ­Malaki 2:8, 9; Luka 11:52) Nihaike kuli baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ba ne ba zibahala sina Bafalisi ne ba nahana kuli bulapeli bwa bona ne bu amuheleha ku Mulimu, Jesu n’a ba bulelezi kuli: “Isaya u polofitile za mina hande h’a li: Ba sicaba se, ba ni kuteka ka milomo, kono lipilu za bona li kwahule ni Na. Ba ni kubamela ku si na tuso, kakuli tuto ye ba luta, ki milao ya batu.”—Mareka 7:6, 7.

13. Ne lu kana lwa eza cwañi sina mo ne ba ezelize Bafalisi?

¹³ Kana kwa konahala kuli ne lu kana lwa eza mo ne ba ezelize Bafalisi? Seo ne si ka ezahala haiba ne lu ka latelela lizo za bulapeli ze lu lutilwe mwa sibaka sa ku tatuba seo Mulimu a bulezi ka za bulapeli. Ka ku lemusa ka za but’ata luli b’o, Paulusi n’a ñozi kuli: “Moya u bulela ka ku tiisa kuli mwa linako za kwapili, ba bañwi ba ka zwa mwa tumelo, ba kumalele mioya ye puma, ni lituto za badimona.” (1 Timotea 4:1) Kacwalo haki ko ku likani ku nahana fela kuli bulapeli bwa luna bu tabisa Mulimu. Ka ku swana sina musali wa Musamaria ya n’a katani Jesu, ne lu kana lu fumani bulapeli bwa luna ku zwelela kwa bashemi ba luna. Kono lu tokwa ku ba ni buikolwiso bwa kuli lu na ni tumelezo ya Mulimu.

MU TOKOMELE KU SA FOSEZA MULIMU

14, 15. Nihaiba kuli lu na ni zibo ye ñwi ya tato ya Mulimu, ki kabakalañi ha lu tokwa ku ba ni tokomelo?

¹⁴ Konji haiba lu na ni tokomelo, ne lu kana lwa eza nto ye ñwi ye sa amuhelehi ku Mulimu. Sina ka mutala, muapositola Joani n’a wezi kwa mautu a lingeloi “kuli [a] li kubamele.” Kono lingeloi leo la mu fa mamela ya kuli: “Si ezi cwalo; na, ni mulikani wa hao mwa sebelezo, ni wa banabahenu ba bañwi ba ba tiiseza mwa ku paka Jesu. Kubamela Mulimu.” (Sinulo 19:10) Kacwalo kana mwa bona tokwahalo ya ku ikolwisa kuli bulapeli bwa mina ha bu silafazwi ki ku lapela milimu ya maswaniso kufi kamba kufi?—1 Makorinte 10:14.

¹⁵ Bakreste ba bañwi ha ne ba kalisize ku eza lizo za bulapeli ze ne li sa tabisi Mulimu, Paulusi n’a buzize kuli: “Mu kutela cwañi hape kwa lituto za makalelo, ze fokola, ze sa tusi se siñwi? Kikuli mu bata ku buswa ki zona hape? Mu tokomela mazazi ni likweli ni linako ni myaha. Ni saba bakeñisa mina, kuli mwendi ni ikatalelize mina ku si na tuso.” (Magalata 4:8-11) Bona batu bao ka buñwi ne ba fumani zibo ya ku ziba Mulimu kono hamulaho ne ba fosize ka ku ikenya mwa lizo za bulapeli ni mwa mazazi a’ twi ki a’ kenile ili ze ne li sa amuhelehi ku Jehova. Sina ka mwa n’a bulelezi Paulusi, ku tokwahala kuli lu “batisise se si tabisa Mulena.”—Maefese 5:10.

16. Mañolo a Joani 17:16 ni 1 Pitrosi 4:3 a lu tusa cwañi ku eza katulo ka za ­haiba lipumulo ni lizo li tabisa Mulimu?

¹⁶ Lu lukela ku bona teñi kuli lwa tokolomoha lipumulo za bulapeli ni lizo ze ñwi ze loba likuka za Mulimu. (1 Matesalonika 5:21) Sina ka mutala, Jesu n’a bulezi ka za ­balateleli ba hae kuli: “Hasi ba lifasi, sina na ha ni si wa lifasi.” (Joani 17:16) Kana bulapeli bwa mina bu ikenyize mwa mikiti ni lipumulo ze loba sikuka sa buikambuso kwa litaba za lifasi le? Kamba kana ba bulapeli bwa mina ka linako ze ñwi ba abana mwa lizo ni mikiti ye ne i kana ya ama muzamao o swana ni o talusizwe ki muapositola ­Pitrosi? N’a ñozi kuli: “Nako i likani ye lu pilile ka ku ya ka se si latwa ki bahedeni, ha ne lu zamaya ka buhule ni ka ­litakazo, ni ka butahwa, ka ku ca maswe ni ku nwa ­maswe, ni ka sebelezo ye masila ya milimu ya buhata.”—1 Pitrosi 4:3.

17. Ki kabakalañi ha lu swanela ku tokolomoha nto ifi kamba ifi ye ­bonisa moya wa lifasi?

¹⁷ Muapositola Joani n’a koñomekile tokwahalo ya ku tokolomoha likezo lifi kamba lifi ze bonisa moya wa lifasi le li si na bumulimu le li lu potolohile. Joani n’a ñozi kuli: “Mu si ke mwa lata lifasi, nihaiba ze mwateñi mwa lifasi; mutu h’a lata lifasi, lilato la Ndate ha li yo ku yena. Kakuli ze mwa lifasi kaufela, takazo ya nama, ni takazo ya meto, ni buikuhumuso bwa bupilo, ha li zwi ku Ndate, kono li zwa mwa lifasi. Mi lifasi la fela, ni takazo ya lona; kono ya eza tato ya Mulimu u ina ku ya ku ile.” (1 Joani 2:15-17) Kana ne mu lemuhile kuli ba ba “eza tato ya Mulimu” ba ina ku ya ku ile? Ee, haiba lu eza tato ya Mulimu ni ku tokolomoha likezo ze bonisa moya wa lifasi le, lwa kona ku ba ni sepo ya bupilo bo bu sa feli!

MU BULUKE LIPIMO ZE PAHAMI ZA MULIMU

18. Ki ka mukwa ufi ba mwa Korinte ba bañwi ne ba bile ni mafosisa ka za muzamao, mi lu swanela ku itutañi ku seo?

¹⁸ Mulimu u bata kuli balapeli ba hae ba be bao ba ba pila ka lipimo za hae ze pahami za muzamao. Ba bañwi mwa Korinte wa kwaikale ne ba nahanile ka mafosisa kuli Mulimu n’a ka tuhelela muzamao o maswe. Lwa kona ku bona ka mo ne ba bushelize ha lu bala 1 Makorinte 6:9, 10. Haiba lu ka lapela Mulimu ka ku amuheleha, lu lukela ku mu tabisa mwa manzwi ni mwa likezo. Kana bulapeli bwa mina bwa mi konisa ku eza seo?—Mateu 15:8; 23:1-3.

19. Bulapeli bwa niti bu ama cwañi mo l’u ngela ba bañwi?

¹⁹ Ku sebelisana kwa luna ni batu ba bañwi ni kona ku swanela ku bonisa lipimo za Mulimu. Jesu Kreste n’a lu susuelize k’u nga ba bañwi ka mo ne lu ka latela kuli ba l’u nge, kakuli seo ki kalulo ya bulapeli bwa niti. (Mateu 7:12) Mu lemuhe hape sa n’a bulezi ka za ku bonisa lilato la sizwale: “Se ba ka ziba batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka ka sona, ki ha mu latana.” (Joani 13:35) Balutiwa ba Jesu ba lukela ku latana ni ku eza se sinde kwa balapeli sina bona ni ku ba bañwi.—Magalata 6:10.

BULAPELI BWA KA MOYO-KAUFELA

20, 21. (a) Ki mufuta mañi wa bulapeli bw’a tokwa Mulimu? (b) Ki kabakalañi Jehova ha n’a hanile bulapeli bwa Isilaele mwa lizazi la ­Malaki?

²⁰ Mwa pilu ya mina, ne mu kana mwa bata ku lapela Mulimu ka ku amuheleha. Haiba ku cwalo, mu lukela ku ba ni mubonelo wa Jehova wa bulapeli. Mulutiwa Jakobo n’a koñomekile kuli mubonelo o butokwa ki wa Mulimu, isiñi wa luna. Jakobo n’a ize: “Bulumeli bo bu kenile, bo bu sa nyazahali fapil’a Mulimu Ndat’a luna, ki mutu h’a lekula lindiala ni limbelwa mwa ñalelwa ya bona, mi a ipabalela ku za lifasi a si na koli.” (Jakobo 1:27) Ka ku lakaza ku tabisa Mulimu, yo muñwi ni yo muñwi wa luna u tokwa ku tatuba bulapeli bwa hae ili ku ikolwisa kuli ha bu silafazwi ki likezo ze si za bumulimu kamba kuli ha lu siyi nto ye ñwi y’a nga kuli ki ya butokwa hahulu.—Jakobo 1:26.

²¹ Ki bulapeli fela bo bu kenile, bwa ka moyo-kaufela bo bu tabisa Jehova. (Mateu 22:37; Makolose 3:23) Muta sicaba sa Isilaele ne si file Mulimu bulapeli bo bu sa fiti ku seo, n’a bulezi kuli: “Mwana u kuteka ndat’ahe, ni mutanga u kuteka mulen’a hae. Haiba ki Na ndat’a mina, li kai likute le li ni swanela? Haiba ki Na mulen’a mina, i kai sabo ye mu ni saba ka yona?” Ne ba foseza Mulimu ka ku mu fa lifolofolo ze shwile meto, ze toza, ni ze kula sina matabelo, mi u hana likezo ze cwalo za bulapeli. (Malaki 1:6-8) Jehova u swanelwa ki bulapeli bo bu kenile ka ku fitisisa mi h’a amuheli buipeyo bo bu si ka tala.—Exoda 20:5; Lipro­verbia 3:9; Sinulo 4:11.

22. Haiba lu bata kuli Mulimu a amuhele bulapeli bwa luna, ki sifi se lu ka tokolomoha, mi ki sifi se lu ka eza?

²² Ku bonahala kuli musali wa Musamaria ya n’a bulezi ni Jesu n’a tabela ku lapela Mulimu ka nzila ye na ni tumelezo ya bumulimu. Haiba yeo ki yona takazo ya luna, lu ka tokolomoha lituto ni likezo kaufela ze silafaza. (2 Makorinte 6:14-18) Mwa sibaka sa zeo, lu ka itiisa mwa ku fumana zibo ye nepahezi ya ku ziba Mulimu ni ku eza tato ya hae. Lu ka kumalela hahulu ku z’a tokwa kwa neku la bulapeli bo bu amuheleha. (1 Timotea 2:3, 4) Lipaki za Jehova ba sweli ku lika ka t’ata ku eza ona cwalo fela, mi ba mi susueza ka mukwa o silikani kuli mu abane ni bona mwa ku lapela Mulimu “ka Moya ni ka niti.” (Joani 4:24) Jesu n’a bulezi kuli: “Ki bona b’a tokwa Ndate.” (Joani 4:23) Ku sepiwa kuli mu batu ba ba cwalo. Ka ku swana sina musali ya ni wa Musamaria, ku si na kakanyo ne mu ka tabela ku ba ni bupilo bo bu sa feli. (Joani 4:13-15) Kono mu bona batu ba nze ba supala ni ku shwa. Kauhanyo ye tatama i ­talusa libaka la seo.

MU TATUBE ZIBO YA MINA

Sina ka mo ku boniselizwe kwa Joani 4:23, 24, ki bulapeli bo bu cwañi bw’a amuhela Mulimu?

Lu kona ku bonisisa cwañi ka za haiba Mulimu u tabiswa ki lizo ni mikiti ye miñwi?

Ki lifi ze ñwi ze tokwahala kwa neku la bulapeli bo bu amuheleha?

[Siswaniso se si fa likepe mutumbi la 44]