Mabasi, Mu Lumbeke Mulimu Ka Ku Ba Mwa Puteho ya Hae
“Ni ka lumbeka, [Muñ’a]Bupilo, mwa Mikopano.”—SAMU 26:12.
1. Kwand’a ku ituta ni ku lapela kwa fa lapa, ki ifi kalulo ye ñwi ya butokwa ya bulapeli bwa niti?
BULAPELI bwa Jehova bu kopanyeleza ku lapela ni ku ituta Bibele fa lapa, hamoho ni misebezi ye ezwa mwa puteho ya Mulimu. Maisilaele ba ikale ne ba laezwi ku “puta sicaba, banna ni basali ni bana,” kuli ba itute mulao wa Mulimu ilikuli ba zamaye mwa nzila ya hae. (Deuteronoma 31:12; Joshua 8:35) Ba bahulu ni “batangana hamoho ni likalibe” ne ba susuelizwe ku lumbeka libizo la Jehova. (Samu 148:12, 13) Litukiso ze swana za fumaneha ni mwa puteho ya Sikreste. Mwa Mandu a Mubuso kakai ni kakai mwa lifasi, banna, basali, ni bana ba abana ka ku lukuluha mwa likalulo ze lukiselizwe ku buhisanwa ni baputehi, mi ba bañata ba tabelanga hahulu ku abana teñi.—Maheberu 10:23-25.
2. (a) Ki kabakalañi ku itukiseza ha ku li kwa butokwa hahulu mwa ku tusa banana ku ikola mikopano? (b) Ki mutala wa bomañi o’ butokwa?
2 Ki niti, ku tusa banana kuli ba twaele tukiso ye nde ya ku eza misebezi ya puteho ku kona ku ba t’ata. Haiba banana ba bañwi ba ba yanga ni bashemi ba bona ba bonahala ku sa tabela mikopano, butata bu kona ku ba bufi? Ki niti kuli buñata bwa banana ha ba koni ku ina na0ko ye09 telele inze ba teeleza mi ba nyikwa kapili. Ku itukiseza kw’a kona ku tusa mwa ku tatulula butata b’o. Ha ku si na ku itukiseza, banana ha ba koni ku abana hande kwa mikopano. (Liproverbia 15:23) Ha ku si na ku itukiseza, ku ka ba bela t’ata ku eza zwelopili ya kwa moya ye kolwisa. (1 Timotea 4:12, 15) Ku konwa ku ezwañi? Pili, bashemi ba tokwa ku ipuza haiba bona ka sibili ba itukisezanga mikopano. Mutala wa bona ki susuezo ye m’ata. (Luka 6:40) Ku lela hande tuto ya lubasi ni kona kwa kona ku tusa hahulu.
Ku Yahisa Pilu
3. Mwahal’a tuto ya lubasi, ki kabakalañi ha ku swanela ku ikataza luli ku yahisa lipilu, mi ku eza cwalo ku tokwañi?
3 Tuto ya lubasi i swanela ku ba nako ya ku yahisa lipilu, isi fela ya ku ziba lika ze ñata. F’o ku tokwahala ku lemuha matata a’ kataza lilama za lubasi ni ku isa pilu h’a lilato ku yo muñwi ni yo muñwi wa bona. Jehova “u tatuba lipilu.”—1 Makolonika 29:17.
4. (a) Ku talusañi ku ba “ya si na ngana”? (b) Ku tokwahalañi kuli mutu a ‘ipatele butali’?
4 Jehova u fumanañi h’a tatuba lipilu za bana ba luna? Buñata bwa bona ne ba ka bulela kuli b’a lata Mulimu, mi yeo ki nto ye nde. Niteñi, mwanana kamba ya sa z’o kalisa ku ituta ka za Jehova h’a si ka tekelela hande linzila za Jehova. Bakeñisa ku sa ba ni yeloseli, mwendi ki “ya si na ngana,” ka mo i bulelela Bibele. Mwendi haki kuli milelo ya hae kaufela i maswe, kono ku tokwa nako kuli pilu ya mutu i be ye ka tabisa luli Mulimu. F’o ku tokwahala kuli mihupulo, litakazo, litato, maikuto, ni milelo ya mutu mwa bupilo i lumelelane ni z’a lumeleza Mulimu, ka mo ku konahalela kwa batu ba ba si ka petahala. Mutu h’a bupa cwalo mutu wa mwahali ka nzila ya silumeli, u “ipatela butali.”—Liproverbia 9:4; 19:8.
5, 6. Bashemi ba kona ku tusa cwañi bana ba bona ku “ipatela butali”?
5 Kana bashemi ba kona ku tusa bana ba bona ku “ipatela butali”? Ki niti, ha ku na ya kona ku beya bunde mwa pilu ya mutu yo muñwi. Mañi ni mañi wa luna u lukuluhile ku iketela, mi ku itingile hahulu ku ze lu lata ku nahana. Kono ka ku lemuha lika, bashemi hañata ba kona ku ezisa mwana ku bulela, mi ba kona ku ziba se si mwa pilu ni fo ku tokwahala tuso. Mu buze lipuzo ze cwale ka ‘U ikutwa cwañi ka za se?’ ni ‘Ne u ka tabela ku ezañi luli?’ Cwale mu teeleze ka pilu-telele. Mu si ezi ka nzila ye fitelezi. (Liproverbia 20:5) Kuli mu ame pilu, ku butokwa ku bonisa sishemo, kutwisiso, ni lilato.
6 Kuli mu tiise mikwa ye minde, mu ambolange hañata ka za o muñwi ni o muñwi wa muselo wa moya, mi mu sebeze hamoho ka lubasi kuli mu u hulise. (Magalata 5:22, 23) Mu hulise lilato la ku lata Jehova ni Jesu Kreste, mi kwand’a ku bulela kuli lu swanela ku ba lata, lu ambole ni mabaka ha lu ba lata ni mo lu kona ku boniseza lilato leo. (2 Makorinte 5:14, 15) Mu tiise takazo ya ku eza ze lukile ka ku nyakisisa lituso ze ka zwa mwateñi. Mu tiise takazo ya ku ambuka milelo, lipulelo, ni mizamao ye maswe ka ku ambola ze maswe ze li tisa zeo. (Amosi 5:15; 3 Joani 11) Mu bonise m’o mihupulo, lipulelo, ni mizamao—ye minde kamba ye maswe—i kona ku amela bulikani bwa mutu ni Jehova.
7. Ku kona ku ezwañi mwa ku tusa bana ku talimana ni matata ni ku eza likatulo ka nzila ye ka ba konisa ku zwelapili mwa silikani ni Jehova?
7 Mwana h’a ba ni butata kamba h’a tokwa ku eza katulo ye butokwa, lwa kona ku mu buza kuli: ‘Ka m’o nahanela, Jehova u bona cwañi taba ye? Kiñi z’o ziba ka za Jehova z’e ku bulelisa cwalo? Kana u lapezi ku yena ka za teñi?’ Ku kalela kwa makalelo luli, mu tuse bana ba mina ku ba ni mukwa wa ku tama lukanda kamita mwa ku lika ku ziba tato ya Mulimu mi cwale ni ku i eza. Ha ba nze ba ba ni silikani se situna ka butu ni Jehova, ba ka tabela ku zamaya mwa linzila za hae. (Samu 119:34, 35) Ku eza cwalo ku ka suña ku bona buitebuho bwa tohonolo ya ku ba mwa puteho ya Mulimu wa niti.
Ku Itukiseza Mikopano ya Puteho
8. (a) Kiñi se si kona ku lu tusa ku kopanya mwa tuto ya luna ya lubasi zote ze tokwa mamelelo? (b) Tuto yeo ki ya butokwa cwañi?
8 Ku na ni litaba ze ñata ze tokwa ku nyakisiswa ka linako za tuto ya lubasi. Mu kona ku li kopanya teñi cwañi kaufela zona? Ku tandanisa lika kaufela ka nako ye swana ha ku konahali. Kono mwendi ku ka mi tusa ku lukisa mukoloko wa lika. (Liproverbia 21:5) Mu u tatubange fokuñwi ni ku nyakisisa ze tokwa hahulu mamelelo. Mu ise hahulu pilu kwa zwelopili ya yo muñwi ni yo muñwi mwa lubasi. Tukiso yeo ya tuto ya lubasi ki ya butokwa hahulu mwa tuto ya Sikreste. Ya lu tusa mwa bupilo bwa cwale ni ku lu bakanyeza bupilo bwa kamita-ni-mita bo bu sa taha.—1 Timotea 4:8.
9. Ki ifi milelo ka za ku itukiseza mikopano fo lu kona ku sebeleza hanyinyani-hanyinyani mwahal’a lituto za luna za lubasi?
9 Kana mwa tuto ya mina ya lubasi mwa itukisezanga ni mikopano ya puteho? Ku na ni lika li sikai ze mu kana mwa sebeleza teñi hanyinyani-hanyinyani ha mu nze mu ituta hamoho. Ze ñwi za zona li kana za petiwa hamulaho wa liviki, likweli, kamba mane lilimo. Mu nyakisise milelo ye: (1) mañi ni mañi mwa lubasi u itukisize ku alaba kwa mikopano ya puteho; (2) mañi ni mañi u sebeleza fa ku alaba ka manzwi a hae tota; (3) ku kopanya mañolo mwa likalabo; ni (4) ku alakanya litaba ka mulelo wa ku li sebelisa mwa bupilo. Zeo kaufela za kona ku tusa mutu ku toma luli mwa niti.—Samu 25:4, 5.
10. (a) Lu kona ku isa cwañi mamelelo ku o muñwi ni o muñwi wa mikopano ya luna ya puteho? (b) Ki kabakalañi ha ku tusa ku eza cwalo?
10 Niha ne ku ka ba kuli tuto ya mina ya lubasi hañata i tomanga fa tuto ye itutiwa viki yeo mwa Tora ya ku Libelela, mu si libali butokwa bwa ku itukiseza ka buñwi kamba hamoho ni lubasi Tuto ya Buka ya Puteho, Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki, ni Mukopano wa Sebelezo. Ni zona zeo ki likalulo za butokwa za tukiso ya ku lu luta ku zamaya mwa nzila ya Jehova. Mwendi fokuñwi mwa kona ku itukiseza mikopano ka lubasi. Ka ku sebeza hamoho, miitutelo i ka kondoloka. Kabakaleo, mu ka tusiwa hahulu ki mikopano ka sibili. Se si siñwi sa lika ze mu kona ku eza ki ku ambola lituso za ku itukiseza kamita mikopano yeo ni butokwa bwa ku toma nako ya teñi.—Maefese 5:15-17.
11, 12. Ku itukiseza ku opela kwa mikopano ne ku ka lu tusa cwañi, mi ku kona ku ezwa cwañi?
11 Kwa Mikopano ya “Mupilelo wa Silumeli,” ne lu susuelizwe ku n’o itukiseza kalulo ye ñwi ya mikopano ya luna—ili ku opela. Kana se mu ezize cwalo? Ku eza cwalo kwa kona ku tibisa liniti za Bibele mwa minahano ni lipilu za luna mi hape ni ku lu ekeleza kwa ku ikola mikopano ya puteho.
12 Ku itukiseza ko ku kopanyeleza ku bala ni ku ambola taluso ya manzwi ku ze ñwi za lipina ze tomahanyizwe kwa kona ku lu tusa ku opela ku zwelela kwa pilu. Mwa Isilaele wa ikale, liliziso za lipina ne li itusiswanga hahulu mwa bulapeli. (1 Makolonika 25:1; Samu 28:7) Kana ku na ni yo muñwi mwa lubasi lwa mina ya ziba ku itusisa siliziso se siñwi sa lipina? Mwa kona ku itusisa siliziso seo kuli mu itwaeze ye ñwi ya lipina za Mubuso mwa viki yeo, mi cwale lubasi lu opele pina. Nto ye ñwi ye mu kona ku eza ki ku itusisa kaseti ya lipina. Mwa linaha ze ñwi, mizwale ba luna ba opela ka bukwala ku si na tepu ya lipina. Ha ba nze ba zamaya mwa mikwakwa kamba ku sebeza mwa masimu a bona, hañata ba ikola ku opela lipina ze tomahanyizwe viki yeo kwa mikopano ya puteho.—Maefese 5:19.
Ku Itukiseza Sebelezo ya mwa Simu kwa Lubasi
13, 14. Ki kabakalañi lipuhisano za lubasi ze bakanyeza lipilu za luna ku eza bukombwa bwa mwa simu ha li li za butokwa hahulu?
13 Ku fa ba bañwi bupaki ka za Jehova ni mulelo wa hae ki kalulo ya butokwa mwa bupilo bwa luna. (Isaya 43:10-12; Mateu 24:14) Ibe kuli lu banana kamba ba bahulu, lu ikola hahulu musebezi w’o mi lu peta ze ñata ha lu itukisize. Lu kona ku eza cwañi cwalo mwa lubasi?
14 Sina mo ku bezi kwa litaba zote ka za bulapeli bwa luna, ki kwa butokwa ku bakanya lipilu za luna. Lu si amboli fela ze lu ka eza. Lu ambole ni libaka ha lu li eza. Mwa miteñi ya Mulena Josafati, sicaba ne ba laezwi za mulao wa Mulimu, kono Bibele i lu bulelela kuli “ne ba si ka isa lipilu.” Ba ipatiseza cwalo miliko ye ne i kona ku ba kelusa kwa bulapeli bwa niti. (2 Makolonika 20:33; 21:11) Mulelo wa luna haki kuli lu kone fela ku biha lihora za sebelezo ya mwa simu, kamba ku fa fela lihatiso. Bukombwa bwa luna bu swanela ku ba bupaki bwa lilato la luna ku Jehova ni kwa batu ba ba tokwa kolo ya ku keta bupilo. (Maheberu 13:15) W’o ki musebezi o lu “sebeza ni Mulimu.” (1 Makorinte 3:9) Ki tohonolo kwa butuna! Ha lu nze lu eza bukombwa, lu bu eza ka tuso ya mangeloi a’ kenile. (Sinulo 14:6, 7) Lipuhisano za lubasi ki nako ye nde hakalo ya ku hulisa buitebuho bwa seo, ibe mwa tuto ya luna ya ka viki kamba ha lu buhisana liñolo le li swanela mwa Ku Tatuba Mañolo ka Zazi ni Zazi!
15. Lubasi lu kona ku itukiseza sebelezo ya mwa simu ka nako ifi?
15 Kana fokuñwi mwa itusisanga nako ya tuto ya mina ya lubasi kuli mu tuse ba ba mwa lubasi ku itukiseza sebelezo ya mwa simu ya viki yeo? Ku eza cwalo kwa kona ku tusa luli. (2 Timotea 2:15) Kwa kona ku ezisa sebelezo ya bona ku ba ye nde ili ye kutisa se siñwi. Fokuñwi, mu kana mw’a itusisa nako kaufela ya tuto kuli mu itukiseze cwalo. Hañata, mu kana mwa talima za likalulo za bukombwa bwa mwa simu ka lipuhisano ze kuswani kwa mafelelezo a tuto ya lubasi kamba ka nako ye ñwi mwahal’a viki.
16. Mu buhisane butokwa bwa ye ñwi ni ye ñwi ya likezo ze bulezwi mwa paragilafu.
16 Lituto za lubasi li kana za toma fa likezo ze fitana-fitana, ze cwale ka ze: (1) Ku itukiseza tahiso ye itwaelizwe hande hamoho ni liñolo la ku bala mwa Bibele ha ku ba ni kolo. (2) Ku bona teñi kuli mañi ni mañi, haiba ku konahala, u na ni mukotana wa hae wa mwa sebelezo ya mwa simu, Bibele, buka, siñoliso kamba potoloto, matrakiti, ni lihatiso ze ñwi ze si ka pazauha. Mukotana wa mwa sebelezo ha u tokwi ku ba o tula, kono u swanela ku ba o iketile. (3) Mu ambole za kwa ku ezeza bupaki bwa ku tandalelwa, ni mwa ku bu ezeza. Hamulaho wa ye ñwi ni ye ñwi ya litaelo zeo, mu itukiseze linako ze mu ka sebeza hamoho mwa sebelezo ya mwa simu. Mu fe liakalezo ze tusa, kono mu si elezi fa lika ze ñata.
17, 18. (a) Ki kufi ku itukiseza kwa ka lubasi ko ku kona ku tusa ku ezisa bukombwa bwa luna ku ba bo bu tisa hahulu siselo? (b) Ki ifi kalulo ya ku itukiseza k’o ye kona ku eziwa ka viki?
17 Kalulo ye tuna ya musebezi w’o Jesu Kreste n’a file balutiwa ba hae ki ku tahisa balutiwa. (Mateu 28:19, 20) Ku tahisa balutiwa ha ku tokwi fela ku kutaza. Ku tokwa ku luta. Tuto ya mina ya lubasi i kona ku mi tusa cwañi ku cuuka mwa ku eza cwalo?
18 Ka lubasi, mu ambole za be ne ba ka swanela ku potelwa hape. Ba bañwi ku bona mwendi ne ba amuhezi lihatiso; ba bañwi mwendi ne ba teelelize fela. Mwendi ne ba fumanwi ka nako ya ku kutaza fa ndu ni ndu kamba mwa bupaki bwa ku tandalelwa kwa musika kamba kwa sikolo. Linzwi la Mulimu li mi etelele. (Samu 25:9; Ezekiele 9:4) Mu kete y’o mañi ni mañi wa mina a ka potela viki yeo. Ku ka ambolwañi? Puhisano ya ka lubasi ya kona ku tusa mañi ni mañi ku itukiseza. Mu nope mañolo a’ nata fa sisupo a ku balela ba ba tabela ni lisupo ze swanela mwa broshuwa ya Ki Sifi Seo Mulimu A Tokwa ku Luna? kamba buka ya Zibo ye Isa kwa Bupilo bo Bu Sa Feli. Mu si liki ku ambola ze ñata ha mu ba potela. Mu buze muñ’a ndu puzo ye ka alabiwa ha mu ka y’o pota hape. Lubasi lwa kona ku itwaeza ku lelanga ka viki za misipili ya makutisezo yeo mañi ni mañi a ka eza, f’a ka i ezeza, ni z’a lela ku peta. Ku eza cwalo kwa kona ku tisa kuli bukombwa bwa mwa simu bwa lubasi kaufela bu be bo bu tisa hahulu siselo.
Mu Zwelepili ku Ba Luta Nzila ya Jehova
19. Kuli ba ba mwa lubasi ba zwelepili ku zamaya mwa nzila ya Jehova, ba tokwa ku ikutwa cwañi, mi kiñi se si kona ku tusa kuli ku be cwalo?
19 Ku ba toho ya lubasi mwa lifasi le li maswe le ku t’ata. Satani ni badimona ba hae ba lika ka t’ata ku bulaya batanga ba Jehova kwa moya. (1 Pitrosi 5:8) Hape, kacenu mina bashemi, sihulu mina ba makwasha, ba imezwi maswe. Ku t’ata ku fumana nako ya ku eza zote ze ne mu ka tabela ku eza. Kono buikatazo bwa swanela, niha ne ku ka ba kuli mu kona ku itusisa akalezo i liñwi fela ka nako ye ñwi ni ye ñwi, ni ku kondisa hanyinyani-hanyinyani tukiso ya mina ya tuto ya lubasi. Ku bona be mu utwana hahulu ni bona inze ba zamaya ka busepahali mwa nzila ya Jehova ki mupuzo o munati. Kuli ba ba mwa lubasi ba kone ku zamaya mwa nzila ya Jehova, ba tokwa ku tabela ku ba kwa mikopano ya puteho ni ku zwela mwa bukombwa bwa mwa simu. Ku tokwahala ku itukiseza kuli ku be cwalo—ili ku itukiseza ko ku yahisa pilu ili ko ku lu konisa ku eza lika ka nzila ye kolwisa.
20. Kiñi se si kona ku tusa bashemi ba bañata ku ba ni tabo ye swana ni ye talusizwe kwa 3 Joani 4?
20 Muapositola Joani n’a ñozi cwana ka za ba n’a tusize kwa moya: “Ha ku na se si ni tabisa ku fita se, ha ni utwa kuli bana ba ka ba zamaya mwa niti.” (3 Joani 4) Ku ba ni lituto za lubasi ze zamaiswa ka ku hupula milelo tota ni ku ba ni litoho za mabasi ba ba talima litaba za mañi ni mañi mwa lubasi ka nzila ye sishemo ili ye tusa kwa kona ku tusa hahulu lubasi ku ba ni tabo ye swana ni yeo. Ka ku hulisa buitebuho kwa mupilelo wa silumeli, bashemi ba tusa lubasi lwa bona ku ikola mupilelo o munde ka ku fitisisa.—Samu 19:7-11.
Kana Mwa Kona Ku Talusa?
◻ Ki kabakalañi ku itukiseza mikopano ha ku li kwa butokwa hahulu kwa bana ba luna?
◻ Bashemi ba kona ku tusa cwañi bana ba bona ku “ipatela butali”?
◻ Tuto ya luna ya lubasi i kona ku tusa cwañi mwa ku itukiseza mikopano kaufela?
◻ Ku itukiseza sebelezo ya mwa simu ka lubasi ku kona ku lu tusa cwañi ku cuuka hahulu?
[Siswaniso se si fa likepe 30]
Mwa tuto ya mina ya lubasi, mu kana mwa itukiseza ni mikopano ya puteho
[Siswaniso se si fa likepe 31]
Ku itukiseza ku y’o opela kwa mikopano kwa tusa