Bashemi, Mu Nyakalaliswe ki Bana ba Mina

“Ba n’o taba ndat’aho ni m’aho!”—LIPROVERBIA 23:25.

 1. Ki sifi se si ka tisa kuli bashemi ba nyakalaliswe ki bana ba bona?

KI KO kunde hakalo ku bona kacalo ha ka nze ka hula ku fita fa ku ba kotatuna ye buheha ili ye fa muluti—sihulu haiba ki mina ba ne ba ka cezi ni ku ka babalela! Ka mukwa o swana, bashemi ba ba babalela bana ba ba hula ku fita fa ku ba batanga ba Mulimu ba ba tiile ba nyakalaliswa hahulu ki bona, sina lishitanguti la mwa Bibele ha li bulela kuli: “Ndat’ahe mwana ya lukile u ka wabelwa hahulu, mi ya pepile mwana ya butali u ka mu tabela. Ba n’o taba ndat’aho ni m’aho! A wabelwe m’aho ya ku pepile!”—Liproverbia 23:24, 25.

 2, 3. (a) Bashemi ba kona ku pima cwañi maswabi ni ku utwa butuku? (b) Ki sifi se si tokwiwa ki tucalo hamohocwalo ni banana kuli ba nyakalalise?

² Niteñi, mwana h’a ipeli fela “ya lukile” mi ili “ya butali.” Buikatazo bo butuna bwa tokwahala mwa ku tibela banana kwa ku tisa “maswabi” ni ku ‘utwa butuku,’ sina ha ku kona ku ama musebezi o mutuna mwa ku tisa kuli kacalo ka kanyinyani ka be kota ye tuna. (Liproverbia 17:21, 25) Sina ka mutala, liteku za ku tiyela teñi li kona ku twaeza kacalo ka kanca kuli ka hule ka ku otoloha ni ka ku tiya. Ku selaela mezi kamita ki kwa butokwa hahulu, mi kacalo ne ka kana ka tokwa ku silelezwa kwa likokwani. Ka ku feleleza, ku shaba mitai kwa tusa mwa ku tahisa kota ye buheha.

³ Linzwi la Mulimu li patulula kuli banana ba tokwa lika ze cwale ka tuto ya silumeli, ku taziwa ka mezi a niti ya Bibele, ku silelezwa kwa ku itusiswa maswe mwa muzamao, ni kalimelo ye lilato ili ku shaba teñi litengamo ze sa lakazehi. Kuli ba fe zona ze tokwahala zeo, sihulu bondate ba taluselizwe kuli ba hulise bana ba bona “ka ku ba lemusa, ni ka tuto ya [Jehova, NW].” (Maefese 6:4) Seo si ama nto mañi?

Koñomeko fa Linzwi la Jehova

 4. Ki buikalabelo bufi bo ba na ni bona bashemi kwa bana ba bona, mi ki sifi se si tokwahala pili ba si ka bu peta kale?

⁴ Pulelo ya “tuto ya Jehova” i talusa ku zamaisa munahano wa luna kuli u lumelelane ni tato ya Jehova. Kacwalo, bashemi ba lukela ku toma mwa minahano ya bana ba bona mihupulo ya Jehova fa litaba. Mi hape ba lukela ku likanyisa mutala wa Mulimu wa ku fa kalimelo ya ka mufelañeke, kamba ku twaeza ko ku sikulula. (Samu 103:10, 11; Liproverbia 3:11, 12) Kono pili bashemi ba si ka eza kale seo, bona ka sibili ba lukela ku ikungela manzwi a Jehova, sina ka m’o Mushe mupolofita wa Mulimu n’a elezelize Maisilaele ba kwaikale kuli: ‘Manzwi ao [a’ zwa ku Jehova], e ni ku laela kacenu, a ine mwa pilu ya hao.’—Deuteronoma 6:6.

 5. Bashemi ba Maisilaele ne ba na ni ku luta bana ba bona lili mi ili ka nzila ifi, mi ku “luta” ku talusañi?

⁵ Tuto ya kamita ya Bibele, nahanisiso ye tuna, ni tapelo li bakanya bashemi kuli ba kone ku eza sa n’a laezi Mushe se ne si tatami: “U na ni ku a luta [manzwi a Jehova] bana ba hao ka tokomelo, u be ni ngambolo ka ona, niha u inzi mwa ndu ya hao, niha u zamaya mwa nzila, niha u y’o lobala, niha u zuha.” Linzwi la Siheberu le li tolokilwe ku “luta” li talusa “ku kutiseza teñi,” “ku bulela hape ni hape,” “ku susueza ka ku tiya.” Mu lemuhe ka m’o Mushe n’a zwezipili ku koñomeka tokwahalo ya ku beya manzwi a Jehova mwa sibaka sa pili: “U a tame, kuli a be poniso fa mazoho a hao, a be inge lwamuhelo lwa fa pata, fahali a meto a hao. U a ñole fa mabala a mwa minyako ya hao, ni fa likwalo za hao.” Ka ku iponelwa fela, Jehova u tokwa kuli bashemi ba fe bana ba bona mamelelo ya kamita, ye lilato!—Deuteronoma 6:7-9, litaku li siyamisizwe ki luna.

 6. Ki sifi seo bashemi ne ba na ni ku luta bana ba bona, mi ne si ka tusa cwañi?

⁶ “Manzwi ao” a Jehova ao bashemi ne ba na ni ku a luta bana ba bona ki afi? Mushe kihona ha n’a sa z’o kutela ku bulela se si bizwa kamita kuli ki Milao ye Lishumi, ili ku kopanyeleza teñi milao ya kuli ba si ke ba bulaya, ba si ke ba buka, ba si ke ba uzwa, ba si ke ba paka buhata, ni kuli ba si ke ba lakaza za ba bañwi. Litokwahalo ze cwalo za mwa muzamao, hamohocwalo ni taelo ya ku “lata Muñ’a Bupilo Mulimu wa hao, ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, ni ka mata a hao kaufela,” ne li zona sihulu ze ne ba swanela ku luta bashemi ba Maisilaele kwa bana ba bona. (Deuteronoma 5:6-21; 6:1-5) Kana ne mu si ke mwa lumela kuli wo ki ona mufuta wa tuto yeo banana ba tokwa kacenu?

 7. (a) Banana ne ba bapanyizwe kwa nto mañi mwa Bibele? (b) Ki nto mañi ye lu ka nyakisisa cwale?

⁷ Ndate wa Muisilaele n’a bulelezwi kuli: “Mufumahali wa hao, mwa ndu ya hao, u ka ba inge kota ya veine ye beya hahulu; bana ba hao ba ka zela tafule ya hao, sina likota za olive.” (Samu 128:3) Niteñi, kuli bashemi ba nyakalaliswe ki “tucalo” twa bona mwa sibaka sa ku ipumana mwa maswabi, ba lukela ku ba ni cisehelo ya ka butu, ya ka zazi kwa bana ba bona. (Liproverbia 10:1; 13:24; 29:15, 17) Ha lu nyakisiseñi ka m’o bashemi ba konela ku luta, ku selaela mezi kwa kwa moya, ku sileleza, ni ku kalimela bana ba bona ka lilato ka nzila ye ka tisa kuli ba nyakalaliswe ki bona luli.

Ku Luta ku Zwelela kwa Bumbututu

 8. (a) Ki bomañi ba ne ba sebelize sina liteku za ku hulela teñi za Timotea? (b) Tuto ne i kalisize lili, mi ki sifi se ne si zwile mwateñi?

⁸ Mu nyakisise Timotea, y’o, ka mubulelelo o muñwi, n’a fumani kemelo ku zwelela kwa liteku ze peli ze tomile ka ku tiya za ku hulela teñi—ili bom’ahe ni bokukw’a hae ba basali. Bakeñisa kuli bondat’ahe Timotea ne li Magerike mi ka mo ku bonahalela fela ne ba si balumeli, ne li bom’ahe ba Majuda, bo Eunise, ni bokukw’a hae, bo Loisi, ba ne ba lutile mushimani y’o ‘mañolo a’ kenile ku zwa kwa bwanana [“bumbututu,” NW].’ (2 Timotea 1:5; 3:15; Likezo 16:1) Buitiiso bwa bona mwa ku luta Timotea—niha n’a sa li mbututu—“misebezi ye komokisa y’a ezize [Jehova]” ne bu fumani mupuzo o mutuna. (Samu 78:1, 3, 4) Timotea n’a fitile fa ku ba mulumiwa mwa linaha za kwahule, mwendi a nze a sa nonoboka, mi n’a bile ni kalulo ye tuna mwa ku tiisa liputeho za Sikreste za kwa makalelo.—Likezo 16:2-5; 1 Makorinte 4:17; Mafilipi 2:19-23.

 9. Ba banca ba kona ku ituta cwañi ku pima liteo za ku lata sifumu?

⁹ Bashemi, mu liteku ze cwañi za ku hulela teñi? Sina ka mutala, kana mu bata kuli bana ba mina ba be ni mubonelo o itikanelezi wa tutu? F’o he mu swanela ku fa mutala o swanela ka ku sa ndongwama lipangaliko ze nca kaufela kamba lika ze ñwi zeo mu sa tokwi luli. Haiba mu keta ku ndongwama bufumu, mu si ke mwa komoka bana ba mina ha ba ka mi likanyisa. (Mateu 6:24; 1 Timotea 6:9, 10) Ka mo ku inezi fela, haiba liteku za ku hulela teñi ha li si ka yema nonga, kacalo ka kona ku hula cwañi ka ku otoloha?

10. Ki ketelelo ya mañi yeo bashemi ba swanela ku bata kamita, mi ki mubonelo ufi o ba swanela ku ba ni ona?

¹⁰ Bashemi ba ba nyakalaliswa ki bana ba bona ba ka bata tuso ya Mulimu kamita mwa ku ba luta, ili ku nyakisisa kamita se si tusa bana ba bona kwa mayemo a kwa moya. Me wa bana ba bane n’a kandekile kuli: “Mane ni pili bana ba luna ba si ka pepwa kale, ne lu lapela kamita ku Jehova kuli a lu tuse ku ba bashemi ba bande, kuli lu etelelwe ki Linzwi la hae, mi lu li sebelise mwa bupilo bwa luna.” N’a ekelize kuli: “‘Jehova a be mwa sibaka sa pili’ ne si fela pulelo ya kamita kono ne li nzila ye ne lu pila bupilo bwa luna ka yona.”—Baatuli 13:8.

Ku Selaela “Mezi” Kamita

11. Ki sifi seo tucalo to tunca ni banana ba tokwa kuli ba hule?

¹¹ Tucalo to tunca tu tokwa hahulu ku selaelelwa mezi kamita, sina ha ku bonwa ka m’o likota li hulela hande ha li li kwatuko a nuka. (Mu bapanye Sinulo 22:1, 2.) Limbututu ni zona li ka hula hande kwa moya haiba li selaelelwa mezi a niti ya Bibele kamita. Kono bashemi ba tokwa ku hupula butelele bwa nako yeo mwan’a bona a kona ku fa mamelelo. Mwendi linako za ku fa tuto ze kuswani ili za hañata ne li ka ba ze buanyu ku fita ze telele ili za ka siwela. Mu si ke mwa keshebisa butokwa bwa linako ze kuswani ze cwalo. Ku ba hamoho ka linako ze ñwi ki kwa butokwa hahulu mwa ku tahisa swalisano ye tiile mwahal’a mushemi ni mwana, ili swalisano ye susuelizwe ka ku kuta-kutela mwa Mañolo.—Deuteronoma 6:6-9; 11:18-21; Liproverbia 22:6.

12. Ki bufi butokwa bwa ku lapela ni banana?

¹² Ye ñwi ya zona linako zeo za ku luta banana i kona ku ba kwa mafelelezo a lizazi. Yo munca yo muñwi u hupula kuli: “Bashemi ba ka ne ba ina kwa mafelelezo a mumbeta wa luna busihu ni busihu ni ku teeleza ha lu nze lu bulela litapelo za luna tota.” Ka za butokwa bwa ku eza seo, yo muñwi n’a bulezi kuli: “Seo ne si ni twaelize ku lapela ku Jehova busihu ni busihu pili ni si ka lobala kale.” Bana ha ba utwa bashemi ba bona ka zazi ba nze ba bulela ka za Jehova ni ku lapela ku yena, u fita fa ku ba mutu luli ku bona. Mucaha yo muñwi n’a bulezi kuli: “Ne ni kona ku itima ka ku lapela ku Jehova ni ku bona mwa munahano mutu luli ya li inge kuku ku na. Bashemi ba ka ne ba ni tusize ku bona kuli Jehova u peta kalulo ye ñwi mwa lika kaufela ze lu eza ni ku bulela.”

13. Linako za kamita za tuto li kona ku kopanyeleza nto mañi?

¹³ Kuli lu kone ku tusa banana ku ikungela mezi a niti ya Bibele, bashemi ba kona ku kopanyeleza lika ze ñata za ku eza mwa linako za kamita za tuto. Bashemi ba banana ba babeli ba ba si ka nonoboka kale ne ba bulezi kuli: “Bubeli bwa bona banana bao ne ba kalisize ku amuhela tuto ya ku ina ka ku kuza mwa Ndu ya Mubuso ku zwa mwa liviki ze sikai za pili mwa bupilo bwa bona.” Ndate n’a talusize se ne lu ezize lubasi lwa hae: “Ne lu kolokisize mabizo a mañolo a Bibele kaufela fa tupampili to tu likana ni makazi mi ne lu itwaeza ku tu beya ka ku tatamana, lu nze lu tatamana ku eza cwalo. Banana ne ba libelela seo kamita.” Mabasi a mañata a banga ni nakonyana ya tuto pili ba si ka ca kale kamba hamulaho wa sico. Ndate yo muñwi n’a bulezi kuli: “Nako ya sico sa manzibwana ku luna se i bile nako ye nde ya ku buhisana liñolo la Bibele la ka zazi ni zazi.”

14. (a) Ki likezo lifi ze tusa kwa moya ze ne li kana za abanwa ni banana? (b) Ki buikoneli bufi bwa ku ituta b’o banana ba na ni bona?

¹⁴ Banana hape ba ikola ku teeleza kwa makande a Bibele a’ nyangumuna ili a’ mwa Buka Ya Ka ya Makande a Bibele.a “Bana ba luna ha ne ba sa li banana,” ki mo ba taluselize bosinyalana ba bañwi, “tuto i liñwi mwa buka ya Makande a Bibele ne i buhisanwa, mi cwale banana ne ba tiniswa liapalo za drama kuli ba eze kadrama ka ku bonisa likalulo ze itutilwe. Ne ba lata seo mi hañata ne ba tundamena kuli ba itute lituto ze fitelela i liñwi fa muitutelo ni muitutelo.” Mu si ke mwa keshebisa buikoneli bwa mwan’a mina bwa ku ituta! Banana ba lilimo z’e ne se ba petile likauhanyo mutumbi za buka ya Makande a Bibele mi mane ba itutile ku bala Bibele! Yo munca yo muñwi u hupula kuli ha n’a li wa lilimo za buhulu ze bat’o ba ze talu ni licika, n’a kuta-kutela ku busha mubizezo wa pulelo ya “judicial decisions” (likatulo za mwa taba ya buatuli), kono bondat’ahe ne ba mu susuelize ku zwelapili ku lika.

15. Ki litaba lifi ze konwa ku kopanyelezwa ku ze buhisanwa ni banana, mi ki bupaki bufi bo bu li teñi bwa kuli lipuhisano ze cwalo ki za butokwa?

¹⁵ Linako za ku ba hamoho ni bana ba mina hape li kona ku itusiswa mwa ku ba lukiseza ku abana ni ba bañwi mezi a niti, inge cwalo ka ku alaba kwa mikopano. (Maheberu 10:24, 25) “Mwahal’a linako za luna za ku lundulula, ne ni na ni ku alaba ka manzwi a ka tota,” ki mwa hupulela yo munca yo muñwi. “Ne ni sa lumelezwi ku bala fela ni sa utwisisi.” Fahalimu a seo, banana ba kona ku lutiwa ku ba ni kabelo ya butokwa mwa bukombwa bwa mwa simu. Musali ya utilwe ki bashemi ba ba saba Mulimu u talusa kuli: “Ni kamuta ne lu si ba ba latelela fela bashemi ba luna mwa musebezi wa bona. Ne lu ziba kuli lu na ni kabelo ku ona, niha neikaba fela ku ngongota fa sikwalo ni ku siya temuso ya fa kapampili. Ka ku itukiseza ka tokomelo pili musebezi wa kwa mafelelezo a viki ifi ni ifi u si ka fita kale, ne lu ziba se ne lu ka bulela. Ni kamuta ne lu sa zuhi kakusasana la Mukibelo ni ku buza ka za haiba lwa ya mwa bukombwa. Ne lu ziba kuli lwa ya.”

16. Ki kabakalañi bukamita mwa ku ba ni tuto ya lubasi ni bana ha bu li bwa butokwa?

¹⁶ Tokwahalo ya ku selaela banana kamita ka mezi a niti ya Bibele ki ye tuna hahulu, ili nto ye talusa kuli tuto ya Bibele ya lubasi ya ka viki ni viki ki ya butokwa hahulu. Ndate wa bana ba babeli u bulela kuli “muinelo o halifisa hahulu banana ki wa ku cinca-cinca tomahanyo.” (Maefese 6:4) N’a bulezi kuli: “Musal’a ka ni na ne lu ketile lizazi ni nako mi ne lu zamaisa tuto ya Bibele ka ku sa cinca-cinca tomahanyo yeo. Ne ku si k’a nga nako mi banana ne ba kalisize ku i libelela ka nako yeo.” Tuto ye cwalo kaufela ya ku zwa kwa bumbututu ki ya butokwa, ili ka ku lumelelana ni pulelo ya niti ye li, ‘Ka mo li kopamela lituhela, ki ka mo i ka hulela kota.’

17. Ki nto mañi ye na ni butokwa bo bu likana ni bwa ku fa banana liniti za mwa Bibele?

¹⁷ Ku fa banana liniti za Bibele ki kwa butokwa, kono mutala wa bashemi ni ona ki wa butokwa ka ku swana. Kana bana ba mina ba mi bonanga mu nze mu ituta, mu nze mu fumaneha kwa mikopano kamita, mu nze mu abana mwa bukombwa bwa mwa simu, ee, mu nze mu tabiswa ki ku eza tato ya Jehova? (Samu 40:8) Ki kwa butokwa hahulu kuli ba bone zeo. Ka ku hoha hahulu mamelelo, mwana yo muñwi n’a bulezi ka za bom’ahe, ba ne ba tiyezi twaniso ya bomunn’a bona mi ne ba hulisize bana ba ba silezi ka ku ba fitisa fa ku ba Lipaki ba ba sepahala, n’a ize: “Se ne si lu susuelize ka ku fitisisa ne li mutala wa Boma tota—ne li o’ buanyu hahulu ku fita manzwi.”

Ku Sileleza Banana

18. (a) Bashemi ba kona ku fa cwañi bana silelezo ye ba tokwa? (b) Ki litaelo ze cwañi zeo banana mwa Isilaele ne ba fiwa ka za lilama za mubili za lupepo?

¹⁸ Sina tucalo hañata ha tu tokwa ku silelezwa ku ze tu falaza ze lubeta, mwa muinelo wa linto o maswe wo, banana ba tokwa ku silelezwa kwa “batu ba lunya.” (2 Timotea 3:1-5, 13) Bashemi ba kona ku fa cwañi silelezo yeo? Ka ku ba tusa ku fumana butali bwa bumulimu! (Muekelesia 7:12) Jehova n’a laezi Maisilaele—ku kopanyeleza cwalo ni “bana” ba bona—kuli ba teeleze kwa ku baliwa kwa Mulao wa hae, ko ne ku kopanyelelize ku taluswa kwa muzamao wa tobali o swanela ni o sa swaneli. (Deuteronoma 31:12; Livitike 18:6-24) Lilama za lupepo li bulelwa ka ku kuta-kutelwa, ku kopanyeleza cwalo ni “sisete” ni “silama sa mapunu.” (Livitike 15:1-3, 16, NW; 21:20; 22:24; Numere 25:8; Deuteronoma 23:10) Bakeñisa ku silafala ko ku tulile hahulu tikanyo kwa lifasi la kacenu, banana ba tokwa ku ziba miitusisezo ye swanela ni ye sa swaneli ya lilama za mubili ze cwalo ze mwahal’a pupo yeo Mulimu n’a bulezi kuli ne li ye “lukile hahulu.”—Genese 1:31; 1 Makorinte 12:21-24.

19. Ki taelo ifi ye swanelwa ku fiwa kwa banana ka ku ama kwa lilama za mubili wa bona za kwa mukunda?

¹⁹ Ka mo ku swanela ku bela, bubeli bwa bashemi hamoho, kamba muuti yo muñwi ni yo muñwi ya li yo muhulu, u swanela ku zibisa mwanana mabizo a lilama za kwa mukunda za mubili wa mwanana y’o. Cwale ba swanela ku talusa kuli ha ku na mutu yo muñwi ya swanelwa ku lumelezwa ku swala zona lilama zeo. Bakeñisa kuli bashenguli ba banana hañata ba likanga ku bona ka m’o banana ba ngela muhato kwa miatumelo ya ka sikupuki ku za tobali, mwanana u swanelwa ku lutiwa ku hana ka ku tiya ni ku bulela kuli, “Ni yo mi biha!” Mu lute bana ba mina kuli kamita ba swanela ku biha mutu ufi kamba ufi ya lika ku ba swala ka nzila ye ba sa ikutwi hande ka za yona, ku si na taba kuli u ba bemba cwañi.

Ku Fa Kalimelo ye Lilato

20. (a) Kalimelo i swana cwañi sina ku shaba? (b) Ki kufi ku ama kwa pili kwa kalimelo, kono ki sifi se si zwa mwateñi?

²⁰ Banana ba tusiwa ki kalimelo ye lilato, sina kota ha i tusiwa ki ku shabiwa. (Liproverbia 1:8, 9; 4:13; 13:1) Mitai ye sa tokwiwi ha i lemiwa, ku hula kwa ye miñwi kwa susuezwa. Kacwalo haiba bana ba mina ba sweli ku toma hahulu mamelelo fa sifumu sa kwa mubili kamba ba sweli ku tengamela kwa liswalisano ze maswe kamba za ku itabisa ka zona za susuezo ye maswe, zona litengamo ze maswe zeo li swana sina mitai ye tokwa ku koliwa. Haiba li zwisiwa teñi, bana ba mina ba ka tusiwa ku hulela kwa lineku la kwa moya. Kwa makalelo kalimelo ye cwalo neikana ya sa bonahala ku ba ye tabisa, sina ku shaba ha ne ku kana kwa sisimunisa kota ka sipimo se siñwi. Kono se sinde se si zwa mwa kalimelo ki kulo ye uncafalizwe ili ku liba kwa lineku le mu bata kuli mwan’a mina a hulele teñi.—Maheberu 12:5-11.

21, 22. (a) Ki sifi se si bonisa kuli ku fa hamohocwalo ni ku amuhela kalimelo ha ku tabisi? (b) Ki kabakalañi bashemi ha ba sa swaneli ku tokolomoha ku kalimela?

²¹ Ki ko ku lumelwa ka bunolo kuli kalimelo haki ye tabisa ku i fana kamba ku i amuhela. “Mwan’a ka n’a itusisa nako ye ñatanyana a nze a li ni yo munca y’o maeluda ne ba ni lemusize ka za hae kuli n’a si mulikani yo munde,” ki mwa taluseza ndate yo muñwi. “Ne ni swanezi k’u nga muhato ka bubebe ku fita mo ne ni ezelize. Nihaike kuli mwan’a ka n’a si ka eza bufosi bufi kamba bufi bo bu bonwi, ne ku ngile nakonyana ku cinca muhupulo wa hae.” Mwana y’o yena n’a talusize kuli: “Ha ne ni hanisizwe ku bapalanga ni mulikan’a ka ya butuku, ne ni swabile hahulu.” Kono n’a ekelize kuli: “Yeo ne li katulo ye nde, kakuli ne ku fitile nako ye nyinyani fela s’a zwisiwa mwa puteho.”

²² “Likalimelo za tuto ki nzila ya bupilo,” ki mo li bulelela Linzwi la Mulimu. Kacwalo ku si na taba ni kuli kalimelo ki ye t’ata cwañi ku i fa, mu si ke mwa i tima kwa bana ba mina. (Liproverbia 6:23; 23:13; 29:17) Nako ha i nze i ya, ba ka itumela kuli ne mu ba kalimezi. “Ni hupula kuli ne ni nyemezi hahulu bashemi ba ka ha ne ni kalimezwi,” ki mwa hupulela yo munca yo muñwi. “Cwale ne ni ka be ni nyemile hahulu ni ku fita kabe bashemi ba ka ne ba si ka ni fa kalimelo y’ani.”

Mupuzo o Swanelwa ki Buikatazo

23. Ki kabakalañi mamelelo ya ka lilato kaufela ye sebelisezwa kwa bana ha i li ye swanelwa ki buikatazo bwa teñi?

²³ Ha ku na ku kakanya ka za teñi, bana ba ba nyakalalisa bashemi, hamohocwalo ni ba bañwi, ba taha ka mamelelo ye tuna ya ka zazi, ili ya ka lilato. Nihakulicwalo, buikatazo kamukana bo bu itusiswa ku bona—ibe kuli ki bana ba kwa mubili kamba ba kwa moya—ki bo bu swanelwa hande ki mupuzo o konwa ku ikoliwa. Muapositola Joani wa musupali n’a bonisize seo ha n’a ñozi kuli: “Ha ku na se si ni tabisa ku fita se, ha ni utwa kuli bana ba ka ba zamaya mwa niti.”—3 Joani 4.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

◻ Ki sifi seo tucalo hamohocwalo ni banana ba tokwa kuli ba kone ku babazeha?

◻ Kacwalo, bashemi ba kona cwañi ku sebeza sina liteku ze buanyu za ku hulela teñi?

◻ Ki sifi se si konwa ku kopanyelezwa mwa linako za ku luta banana, mi ba swanelwa ku lutiwa ku hanyeza nto mañi?

◻ Kalimelo i tusa cwañi mwanana, sina ku shaba mo ku tuseza kota?

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 20]

Ka tumelezo ya Green Chimney’s Farm