Lingu za Jehova Li Tokwa Pabalelo Ye Musa

“Mu zibe kuli [Jehova, NW] ki Yena Mulimu; . . . Ki luna sicaba sa hae, ni mutapi o liswa ki Yena.”—SAMU 100:3.

 1. Jehova u nga cwañi batanga ba hae?

JEHOVA ki Mulisana yo Mutuna. Haiba lu batanga ba hae, u lu nga sina lingu za hae ni ku lu babalela ka musa. Ndat’a luna wa kwa lihalimu wa lu omba-omba ni ku lu wetulusa mi u lu etelela mwa “linzila za Ku Luka, kabakala Libizo la hae.” (Samu 23:1-4) Mulisana yo Munde, Jesu Kreste, u lu lata hahulu kuli mane n’a tobohile moyo wa hae kwa neku la luna.—Joani 10:7-15.

 2. Batu ba Mulimu ba ipumana mwa muinelo mañi?

² Ka ku ba baamuheli ba pabalelo ye musa, lwa kona ku bulela hamoho ni walisamu kuli: “A mu sebeleze [Jehova, NW] inze mu tabile; Mu itahise fapil’a hae ka lipina. Mu zibe kuli [Jehova, NW] ki Yena Mulimu; ki Yena ya lu bupile, mi lu ba hae; ki luna sicaba sa hae, ni mutapi o liswa ki Yena.” (Samu 100:2,3) Ee, lu tabile ni ku bukelezwa. Ku swana inge kuli lu silelelizwe kwa libatana mwa mulaka wa lingu o na ni limota le li tiile la macwe.—Numere 32:16; 1 Samuele 24:3; Zefania 2:6.

Balisana ba Mutapi ba ba Itatela

 3. Maeluda ba Sikreste ba ba ketilwe ba nga cwañi mutapi wa Mulimu?

³ Ki kabakaleo ha lu li ba ba tabile sina lingu za Mulimu! Maeluda ba ba ketilwe ba fa ketelelo mwahal’a luna. Ha ba ‘ipeyi ku ba malena,’ ku busa fahalimw’a luna ka t’ata, kamba ku lika ku busa tumelo ya luna. (Numere 16:13; Mateu 20:25-28; 2 Makorinte 1:24; Maheberu 13:7) Ka ku fapahana, ki balisana ba ba lilato ba ba sebelisa kelezo ya muapositola Pitrosi ye li: “Mu lise mutapi wa Mulimu o ku mina, isi ka ku hapelezwa, kono ibe ka ku lata ku ezeza Mulimu; isi kabakala bufumu bo bu maswe, kono ibe ka pilu ye lata; Isi ka ku busa mitapi ya mina ka tata, kono ka ku ezeza mutapi mutala.” (1 Pitrosi 5:2, 3) Muapositola Paulusi n’a bulelezi maeluda sina yena kuli: “Cwale mina, mu itibelele, mi mu lise mutapi kaufela o mu beilwe balibeleli ba ona ki Moya o Kenile, ku uta Keleke ya Mulimu ye a itekezi ka mali a hae luli, a mwa mubili wa hae.” Mi lingu ki ze itebuha hakalo kuli banna bao ba ba ketilwe ka moya o kenile ba “utwela mutapi butuku.”—Likezo 20:28-30.

 4. Charles T. Russell n’a zibahala ka ku ba ni swalisano ye cwañi ni mutapi?

⁴ Jesu n’a file puteho “limpo z’e li batu” (NW), ba bañwi sina “mapasita,” kamba balisana, ba ba nga mutapi wa Jehova ka nzila ye musa. (Maefese 4:8, 11; King James Version) Yo muñwi wa banna bao ne li Charles T. Russell, president wa pili wa Watch Tower Society. N’a bizwa Pastor Russell bakeñisa misebezi ya hae ya lilato ni mukekecima mwa ku lisa mutapi mwatas’a Mulisana yo Muhulu, Jesu Kreste. Kacenu, maeluda ba Sikreste ba ketiwa ki Sitopa se si Busa sa Lipaki za Jehova, mi ku na ni tokomelo ya ku sa itusiswa kwa manzwi a swana sina “pasita,” “eluda,” kamba “muluti” sina malumbatina. (Mateu 23:8-12) Niteñi, maeluda ba mwa nako ya cwale ba eza musebezi wa bupasita, kamba bulisana, kwa neku la tuso ya lingu za mwa mafulisezo a Jehova.

 5. Ki kabakalañi ba banca ha ba swanela ku zibana ni maeluda ba ba ketilwe mwa puteho ya Sikreste?

⁵ Ka ku ba balisana, maeluda ba peta kalulo ye tuna mwa zwelopili ya kwa moya ya ba banca. Kacwalo, buka ye nca ya Zibo ye Isa kwa Bupilo bo Bu Sa Feli i bulela fa likepe 168 kuli: “Mu fite fa ku ziba maeluda ba ba ketilwe mwa puteho. Ba na ni yeloseli ye tuna mwa ku sebelisa zibo ya ku ziba Mulimu, kakuli ba fitile ku ze konisa za ku ba baokameli ze bonisizwe mwa Bibele. (1 Timotea 3:1-7; Tite 1:5-9) Mu si ke mwa zina-zina mwa ku atumela yo muñwi wa bona haiba mu tokwa tuso ya kwa moya mwa ku tula mukwa kamba tengamo ye lwanisana ni za tokwa Mulimu. Mu ka fumana kuli maeluda ba latelela kelezo ya Paulusi ye li: ‘Mu tiise ba lipilu ze shekesha; mu babalele ba ba fokozi; mu be ni pilu-telele kwa batu kamukana.’—1 Matesalonika 2:7, 8; 5:14.

Ba Banca Ha Ba Bata ku Kutaza

 6. Ki muezezo mañi o latelelwa haiba muituti wa Bibele u bata ku ba muhasanyi wa Mubuso?

⁶ Muituti wa Bibele ha s’a fumani zibo mi s’a fumanehile kwa mikopano ka nako-nyana, n’a kana a bata ku ba mushaeli wa Mubuso, ili mukutazi wa taba ye nde. (Mareka 13:10) Haiba ki cwalo, Paki ya zamaisa tuto ya Bibele ni mutu y’o u lukela ku bonana ni muokameli ya zamaisa, ya ka eza litukiso za kuli eluda a li muñwi mwa Katengo ka Sebelezo ka Puteho ni eluda yo muñwi ba kopane ni muituti wa Bibele ni muluti wa hae. Puhisano i ka toma fa buka ya Ba Ba Kopanyizwe ku Peta Bukombwa bwa Luna, makepe 98 ni 99. Haiba maeluda ba babeli bao ba bona kuli yo munca y’o wa lumela lituto za Bibele ze mutomo ni kuli s’a latelela likuka za Mulimu, u ka bulelelwa kuli u fitile ku ze konisa za ku abana mwa bukombwa bwa fa nyangela.a H’a biha bukombwa bwa hae ka ku fitisa piho ya sebelezo ya mwa simu, i ka ñolwa fa Pulukelo ya Muhasanyi ya mwa Puteho ka libizo la hae. Yo munca y’o cwale wa kona ku biha musebezi wa hae wa ku kutaza hamohocwalo ni bolule-lule ba bañwi ba ba “bulela Linzwi la Mulimu” ka tabo. (Likezo 13:5) Zibiso ya kuli ki muhasanyi ya si ka kolobezwa i ka fiwa kwa puteho.

 7, 8. Muhasanyi ya si ka kolobezwa n’a kana a fiwa tuso ye tokwahala mwa bukombwa ka linzila lifi?

⁷ Muhasanyi ya si ka kolobezwa u tokwa tuso ya maeluda ni Bakreste ba bañwi ba ba hulile kwa moya. Sina ka mutala, zwelopili ya hae ya kwa moya ki taba ye lukelwa ku isiwa mamelelo ki muzamaisi wa Tuto ya Buka ya Puteho kwa fumanehanga. Muhasanyi yo munca n’a kana a fumana butata bwa ku bulela ka buanyu mwa musebezi wa fa ndu ni ndu. (Likezo 20:20) Kacwalo he n’a kana a amuhela tuso, sihulu ku y’o ya nz’a zamaisanga lituto za Bibele ku yena mwa buka ya Zibo. Tuso ye sebeza ye cwalo ya swanela, kakuli Jesu Kreste n’a bakanyize balutiwa ba hae kwa neku la bukombwa.—Mareka 6:7-13; Luka 10:1-22.

⁸ Kuli bukombwa bwa luna bu be bo bu buanyu, buitukisezo bwa ka ku itahanela bo bunde bwa tokwahala. Kacwalo, bahasanyi ba babeli pili ne ba kana ba ba hamoho ili ku itwaeza mitahisezo ye akalelizwe mwa misulo ya ka kweli ni kweli ya Bukombwa bwa Luna bwa Mubuso. Ha ba kalisa sebelezo ya bona ya mwa simu, ya na ni yeloseli hahulu n’a kana a kalisa fa munyako wa pili kamba ye mibeli. Hasamulaho wa ku kalisa ko ku silikani, sibeli sa bona bahasanyi ba kona ku abana mwa ku fa bupaki. Ku sebeza hamoho mwa bukombwa ka liviki ze sikai ne ku kana kwa libisa kwa misipili ye minde ya makutisezo mi mane ni tuto ya Bibele ya mwa ndu mwa buka ya Zibo ye Isa kwa Bupilo bo Bu Sa Feli. Muhasanyi ya yeziseli hahulu n’a kana a zamaisa tuto ka nako-nyana ni ku i fa ku mushaeli yo munca wa Mubuso hasamulaho. Bubeli bwa bahasanyi bao ba ka taba hakalo haiba muituti wa Bibele a bonisa buitebuho kwa zibo ya ku ziba Mulimu!

 9. Ki litukiso mañi ze eziwa muta muhasanyi a lakaza ku kolobezwa?

⁹ Muhasanyi ya si ka kolobezwa ha nze a eza zwelopili kwa moya, n’a kana a eza buineelo ku Mulimu mwa tapelo ni ku bata ku kolobezwa. (Mu bapanye Mareka 1:9-11.) U lukela ku zibisa muokameli ya zamaisa wa puteho ka za takazo ya hae ya ku kolobezwa, ili ya ka lukisa kuli maeluda ba t’o lundulula ni muhasanyi lipuzo ze fa makepe 175 ku isa 218 a buka ya Ba Ba Kopanyizwe ku Peta Bukombwa bwa Luna. Likalulo z’e ne ili m’o lipuzo li aluzwi ne li kana za kwahelwa ka miezezo ye milalu ka maeluda ba balalu ba ba fapahana ha ku konahala. Haiba ba lumela kuli muhasanyi ya si ka kolobezwa u na ni kutwisiso ye utwahala ya Bibele mi u fita ku ze konisa mwa linzila ze ñwi, ba ka mu bulelela kuli n’a kana a kolobezwa. Bakeñisa ku ineela ni ku kolobezwa kwa hae, u ba ya ‘swailwe’ kwa neku la puluso.—Ezekiele 9:4-6.

Ku Talimana ni Litokwahalo ze Ipitezi

10. A man’o feza tuto ya hae ya buka ya Zibo ni ku kolobezwa, mutu u ka ekeza cwañi zibo ya hae ya Mañolo?

¹⁰ Mutu ha s’a felize tuto ya hae ya Bibele mwa buka ya Zibo mi s’a kolobelizwe, ne ku si ke kwa tokwahala ku zamaisa tuto ya kamita ku yena mwa buka ya bubeli, ye cwale ka Ku Swalisana Hamoho mwa ku Lapela Mulimu A Nosi wa Niti.b Kaniti, mutu ya sa zo kolobezwa u ka ituta ze ñata ha nze a itukiseza mikopano ya Sikreste ni ku fumaneha ku yona kamita. Hape u ka fumana zibo ye ekezehile ha nze a susuezwa ki linyolwa la hae la niti ku bala ni ku ituta lihatiso za Sikreste kwa mukunda ni ku buhisana litaba za mwa Mañolo hamoho ni balumeli sina yena. Kono ku cwañi haiba butokwi bo bu ipitezi bu zuha?

11. (a) Apolosi n’a tusizwe cwañi ki Prisila ni Akila? (b) Ki tuso mañi ye neikana ya fiwa ku ya sa z’o kolobezwa ya atumela kwa buhulu ili ya singanyeka za linyalo?

¹¹ Nihaiba Apolosi, ili ya “n’a talifezi Mañolo hahulu” ni ku luta ka za Jesu ka ku nepahala, n’a tusehile muta Bakreste ba ba yeziseli bo Prisila ni Akila ‘ne ba mu ngile ku bona, ni ku mu taluseza Nzila ya Mulimu, ku fita mw’a n’a i zibela pili.’ (Likezo 18:24-26; mu bapanye Likezo 19:1-7.) Kacwalo he, ha lu ngeñi kuli ya s’a zo kolobezwa u singanyeka za libato ni linyalo. Mukreste ya yeziseli hahulu n’a kana a mu tusa ku fumana litaba fa likalulo zeo mwa lihatiso za Watch Tower. Sina ka mutala, litaba ze tusa ze ama likalulo zeo li fumaneha mwa buka ya Questions Young People Ask—Answers That Work, Kalulo 7.c Muhasanyi ya n’a zamaisize tuto ni yena n’a kana a buhisana litaba zeo ni yo munca y’o, nihaike kuli ha ku na ku amiwa ku ituta kwa kamita.

12. Ki tuso mañi ye neikana ya lukisezwa bosinyalana ba ba sa z’o kolobezwa ba ba na ni butata bwa mwa linyalo?

¹² Mu nyakisise mutala o muñwi. Mwendi bosinyalana ba ba sa z’o kolobezwa ba fumana butata mwa ku sebeliseza likuka za silumeli. Ne ba kana ba atumela eluda, ya n’a kana a ba ni bona manzibwana a’ sikai inze a buhisana ni bona Mañolo ni ku hohela mamelelo ya bona kwa litaba ze fumanwa mwa lihatiso za Watch Tower. Nihakulicwalo, eluda n’a si ke a toma sinca tuto ya kamita ya Bibele ni bosinyalana.

Haiba yo Munca a Fosa

13. Ki kabakalañi maeluda ba mwa liputeho ha ba lukela ku ba ni mukekecima ku mutu ya sa z’o kolobezwa ya fosa kono ili ya baka?

¹³ Maeluda ba likanyisa Mulisana yo Mutuna, Jehova, ya bulela kuli: “Ni ka lisa lingu za ka isali Na, . . . ni tame silama se si lobehile, mi ni tiise ye kula.” (Ezekiele 34:15, 16; Maefese 5:1) Ka ku zamaelela ni moya w’o, mulutiwa Juda n’a elelize kuli mukekecima u boniswe kwa Bakreste ba ba tozizwe ba ne ba kakanya kamba ba ne ba wezi mwa sibi. (Juda 22, 23) Bakeñisa kuli ka swanelo lu libelela ze ñata kwa Bakreste ba ba yeziseli, kaniti mukekecima u lukelwa ku boniswa ku mutu yo munca ya sa z’o kolobezwa—ngunyana fela—ya fosa kono ili ya baka. (Luka 12:48; 15:1-7) Kacwalo he, maeluda ba ba ‘atula mwa sibaka sa Jehova,’ ba fa lingu ze cwalo pabalelo ye musa ni ku li sikulula ka moya wa sishemo.—2 Makolonika 19:6; Likezo 20:28, 29; Magalata 6:1.d

14. Ki sika mañi se si swanelwa ku eziwa muta muhasanyi ya sa z’o kolobezwa a eza foso ye tuna, mi u konwa ku tusiwa cwañi?

¹⁴ Kacwalo, ha lu ngeñi kuli muhasanyi ya sa z’o kolobezwa n’a na ni butata bwa ku nwa mi u tupwikela mwa ku nwa ku tula tikanyo hañwi kamba habeli. Kamba mwendi n’a tulile mukwa wa ka nako ye telele wa ku zuba kwai kono n’a lumelelize muliko wa ku zuba hañwi kamba habeli kwa mukunda. Nihaike kuli muzwale wa luna yo munca y’o u lapezi kwa neku la swalelo ya Mulimu, u swanela ku bata tuso ya eluda ilikuli sibi si si ke sa fita fa ku ba mukwa. (Samu 32:1-5; Jakobo 5:14, 15) Ha ipulela foso ya hae ku yo muñwi wa maeluda, eluda y’o u swanela ku lika ku sikulula yo munca ka nzila ya mukekecima. (Samu 130:3) Kelezo ya mwa Mañolo neikana ya ba ye likani mwa ku mu tusa ku namisa linzila za mizamao ya hae hasamulaho. (Maheberu 12:12, 13) Eluda y’o u ka buhisana miinelo ni muokameli ya zamaisa wa puteho ili ku nyakisisa ka za tuso ye ñwi ye swanelwa ku fiwa.

15. Mwa miinelo ye miñwi, ne ku kana kwa tokwahala sika mañi muta mutu ya sa z’o kolobezwa a eza sibi?

¹⁵ Mwa miinelo ye miñwi ze ñata hahulu ne li kana za tokwahala. Haiba ku ba ni bukamuyongole, kozi kwa mutapi, kamba butata bo buñwi bo butuna, sitopa sa maeluda si ka fa maeluda ba babeli musebezi wa ku batisisa taba. Haiba maeluda bao ba fumana kuli taba ki ye tuna ka mo ku inezi kuli katengo ka buatuli ka tokwahala, ba swanela ku biha kalulo yeo kwa sitopa sa maeluda. Cwale sitopa sa maeluda si ka keta katengo ka buatuli kuli ka tuse sifosi. Katengo ka buatuli ka swanela ku bonana ni yena ka nzila ye lilato. Ba swanela ku ikataza ku mu sikulula ka Mañolo. Haiba a’ nga muhato kwa buikatazo bwa ka musa bwa katengo ka buatuli, fo cwale ba kona ku nyakisisa ka za haiba ku ka ba ni tuso mwa ku sa itusiswa kwa hae fa likalulo za fa libulelelo kwa mikopano mwa Ndu ya Mubuso kamba haiba u swanelwa ku lumelezwa ku alaba kwa mikopano.

16. Maeluda ba kona ku eza sika mañi ili ku tusa ya fosa?

¹⁶ Haiba sifosi a’ nga muhato, eluda a li muñwi kamba ba babeli ba mwa katengo ka buatuli ba kona ku eza litukiso za ku eza misipili ya bulisana ye lelezwi ku hulisa tumelo ya hae ni ku yaha buitebuho bwa hae bwa likuka ze lukile za Mulimu. Yo muñwi ni yo muñwi wa bona n’a kana a sebeza ni yena mwa bukombwa bwa mwa simu ka linako ze ñwi. Ne ba kana ba ba ni lipuhisano ze sikai za mwa Mañolo ni yena, mwendi ka ku itusisa litaba ze swanela za Tora ya ku Libelela ni Awake! kono isiñi ku kalisa tuto ya Bibele ya kamita. Ka pabalelo ye musa ye cwalo, mukuli n’a kana a tiiswa kuli a lwanise bufokoli bwa nama mwa mazazi a kwapili.

17. Ki mihato mañi ye ngiwa haiba sifosi ya kolobelizwe h’a baki ni ku tuhela nzila ya hae ya bufosi?

¹⁷ Kaniti, ka ku ba ya sa z’o kolobezwa haki libaka la ku eza sibi ha s’a baki. (Maheberu 10:26, 27; Juda 4) Haiba ufi kamba ufi ya li sifosi ha baki ni ku tuhela nzila ya hae ya sibi, u ka zwisiwa mwa puteho. (1 Makorinte 5:6, 11-13; 2 Matesalonika 2:11, 12; 2 Joani 9-11) Muta kezo yeo i bonahala ku ba ye tokwahala, sitopa sa maeluda si ka keta katengo ka buatuli. Haiba ku zwisiwa ku ezahala, zibiso ya ka bukuswani i ka fiwa sina cwana: “ . . . u zwisizwe mwa puteho.”e

Mu Ba Tuse ku “Ikataza ku Fita fa Buhulu”

18. Ki kabakalañi ha lu kona ku ba ni buniti bwa kuli Bakreste ba ba sa z’o kolobezwa ni ba bañwi ba ka ba ni ze ñata za ku ituta kamita ka za Jehova ni tato ya hae?

¹⁸ Buñata bwa batanga ba Mulimu ba ka siyala mwa mutapi. Hape, ka ku tabisa, yo muñwi ni yo muñwi wa ku luna u ka kona ku sutelela bukaufi hahulu ku Ndat’a luna wa kwa lihalimu ku fita lwa pili bakeñisa kuli lu ka kona ku ituta ze ñata ka za hae ni tato ya hae kamita. (Muekelesia 3:11; Jakobo 4:8) Likiti-kiti za ba ne ba kolobelizwe fa Pentekonta ka 33 C.E. kaniti luli ne ba na ni ze ñata hahulu za ku ituta. (Likezo 2:5, 37-41; 4:4) Ki mo ne ku bezi ni ku Balicaba, ba ne ba sa zibi za Mañolo. Sina ka mutala, seo ne si li cwalo ka za bao ba ne ba kolobelizwe hasamulaho wa ku bulela kwa Paulusi fa Areopago mwa Atene. (Likezo 17:33, 34) Kacenu hape, ba ba sa z’o kolobezwa ba na ni ze ñata hahulu za ku ituta mi ba tokwa nako ni tuso mwa ku tunumeka ku ikatulela kwa bona ku zwelapili ku eza ze lukile mwa meto a Mulimu.—Magalata 6:9; 2 Matesalonika 3:13.

19. Bao ba ba kolobezwa ba konwa ku tusiwa cwañi ku “ikataza ku fita fa buhulu”?

¹⁹ Silimo ni silimo ba ba eza likiti-kiti ba kolobezwa mi ba tokwa tuso ilikuli ba kone ku “ikataza ku fita fa buhulu.” (Maheberu 6:1-3, NW) Ka ku bulela, ku fa mutala, ni ka tuso ye sebeza mwa bukombwa, ne mu kana mwa kona ku tusa ba bañwi ku apala mutu yo munca ni ku “zamaya mwa niti.” (3 Joani 4; Makolose 3:9, 10) Haiba mu muhasanyi ya yeziseli, maeluda ne ba kana ba mi mema ku tusa mulumeli sina mina yo munca mwa sebelezo ya mwa simu kamba ku buhisana ni yena lisupo ze ñwi za mwa Mañolo ka liviki ze sikai ili ku tiisa tumelo ya hae ku Mulimu, buitebuho bwa hae bwa mikopano ya Sikreste, ni cwalo-cwalo. Swalisano ya balisana kwa mutapi i swana sina yani ya ndate mwa ku susueza ni ya me kwa sishemo. (1 Matesalonika 2:7, 8, 11) Niteñi, maeluda ba sikai ni batanga ba bukombwa ha ba koni ku babalela ze tokwahala kaufela mwa puteho. Kaufela luna lu swana sina lubasi ili l’o lilama za lona li tusana. Yo muñwi ni yo muñwi wa ku luna wa kona ku eza si siñwi mwa ku tusa balapeli sina luna. Mina ka sibili ne mu kana mwa kona ku fa susuezo, ku toba pilu ba ba lembwalile, ni ku tiisa bafokoli.—1 Matesalonika 5:14, 15.

20. Ki sika mañi se mu kona ku eza mwa ku hasanya zibo ya ku ziba Mulimu ni ku fa pabalelo ye musa kwa lingu za mwa mafulisezo a Jehova?

²⁰ Mufuta wa mutu u tokwa zibo ya ku ziba Mulimu, mi ka ku ba Paki ya Jehova, mwa kona ku ba ni kabelo ye tabisa mwa ku hasanya zibo yeo. Lingu za Jehova li tokwa pabalelo ye musa, mi mwa kona ku peta kalulo ye bonisa lilato mwa ku tusa ku fa yona yeo. Haike Jehova a fuyaule bukombwa bwa mina, mi haike a mi fe mupuzo kwa neku la buikatazo bwa mina bo bu zwelela kwa pilu bwa ku tusa lingu za mwa mafulisezo a hae.

[Litaluso za kwatasi]

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

◻ Jehova u nga cwañi lingu za hae?

◻ Ki sika mañi se si eziwa ba banca ha ba bata ku kutaza?

◻ Ba banca ba ba na ni butokwi bo bu ipitezi ba konwa ku tusiwa cwañi ki balumeli sina bona?

◻ Maeluda ba kona ku fa tuso mañi ku bao ba ba fosa kono ili ba ba bakile?

◻ Ne mu kana mwa tusa cwañi mutu ya sa z’o kolobezwa ku “ikataza ku fita fa buhulu”?

[Siswaniso se si fa likepe 27]

Charles T. Russell n’a zibahalile hahulu sina mulisana wa mutapi ya lilato

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Balisana ba ba sishemo ba nga mutapi wa Mulimu ka musa