Mu Beye mwa Munahano Lizazi la Jehova

“Lizazi la [Jehova, “NW”] li fakaufi mwa musindi wa katulo.”—JOELE 3:14.

 1. Ki kabakalañi ndwa ye kenile ye taha ye zibahalizwe ki Jehova ha ikaba ye fapahana kwa lindwa “ze kenile” za mufuta wa mutu?

“MU SHAELE manzwi a, mwahal’a macaba, mu li: Mu itukiseze ndwa.” (Joele 3:9) Kana seo si talusa ndwa ye kenile? Ha lu iheta kwamulaho kwa lindwa ze bizwa Crusades, zona lindwa za bulapeli, ni lindwa ze peli za lifasi—ili m’o Krestendomu n’a bile ni kalulo ye tuna—lu kona ku ngangama ka muhupulo wa ndwa “ye kenile.” Nihakulicwalo, ndwa ye kenile ya mwa bupolofita bwa Joele haki ndwa ya mwahal’a macaba. Haki misunga ye tezi sitoyo kabakala naha kamba maluwo, ka ku itusisa bulapeli sina libaka. Ki ndwa ye lukile. Ki ndwa ya Mulimu ya ku kenisa lifasi kwa buñwanyama, mizanda, buputeleli, ni buhateleli. I k’a bub’anisa tukelo ya bubusi bwa Jehova fahalimu a liluko kaufela la pupo ya hae. Ndwa yeo i ka kwalula nzila ya Mubuso wa Kreste ili ku libisa mufuta wa mutu mwa Lilimo ze Sikiti za kozo, ku atelwa, ni tabo mwa pupo kaufela ze ne li kile za bulelwa cimo ki bapolofita ba Mulimu.—Samu 37:9-11; Isaya 65:17, 18; Sinulo 20:6.

 2, 3. (a) Ki lifi “lizazi la Jehova” le li polofitilwe kwa Joele 3:14? (b) Ki kabakalañi macaba a swanelwa ki seo a na ni ku talimana ni sona mwahal’a lona lizazi leo?

² Kacwalo he, “lizazi la Jehova,” le li kile la bulelwa cimo kwa Joele 3:14 ki nto mañi? “Mawe! lizazi lani!” k’o na mwa makalela Jehova yena ka sibili, “Kakuli li fakaufi lizazi la [Jehova, NW]; li taha sina koto ye zwa ku Ya-Mata-Kaufela.” Li ba cwañi koto? Mupolofita hamulaho u talusa kuli: “Ki buñata, ki buñata mwa musindi wa katulo! Kakuli lizazi la Jehova li fakaufi mwa musindi wa katulo.” (Joele 1:15; 3:14) Leo ki lizazi la ka tisa Jehova katulo ya hae ya buatuli kwa buñata bwa mufuta wa mutu ba ba si na bumulimu ili ba ba hana tukelo ya hae ya bubusi mwa lihalimu ni fa lifasi-mubu. Jehova u atuzi ku timeza muinelo wa linto wa busatani o se u hukezi mufuta wa mutu kwa mukundi wa ona.—Jeremia 17:5-7; 25:31-33.

³ Muinelo wa linto o’ silafezi wa lifasi-mubu u lukela ku talimana ni yona katulo yeo. Kono kana muinelo wa lifasi ki o maswe luli? Ku talima fela kwa litaba za lona ku swanela ku ba ko ku likani ku bonisa seo! Jesu n’a talusize sikuka kwa Mateu 7:16: “Mu ka ba ziba ka miselo ya bona.” Kana mileneñi ye mituna ya lifasi ha i si ka fita fa ku ba limbotela za milyani ye kola, bukebenga, sabo ye tuna, muzamao o maswe, ni silafazo? Mwa linaha ze ñata litukuluho ze sa z’o fumanwa li sweli ku kuyulwa ki ku lyangana kwa mibuso ya bupolitiki, ku kusufala kwa lico, ni bubotana. Palo ye fitelela bolule ba ba fita fa sikiti ya batu ba pila lico ze fiwa ku ba ba mwa lukupwe. Fahalimu a seo, ku ñatafala kwa butuku bwa AIDS, bo bu zwisezwapili ki mipilelo ya ku sebelisa milyani ye kola ni muzamao o maswe, ku tisa muinelo wa ku tokwa sepo fahalimu a kalulo ye tuna ya lifasi. Sihulu haisali ku zwiwa fa ku bayula kwa Ndwa ya Lifasi ya I ka 1914, se ku bile ni ku silafazwa fa sipimo sa lifasi kaufela mwa kalulo ifi ni ifi ya bupilo.—Mu bapanye 2 Timotea 3:1-5.

 4. Ki shemaeto mañi y’a tisa Jehova kwa macaba?

⁴ Niteñi, Jehova s’a sweli ku kubukanya ku zwelela mwa macaba kaufela batu ba ba amuhela ka tabo taelo ka za linzila za hae mi ba zamaya mwa makululu a hae. Bona batu bao ba ba fumaneha mwa lifasi kamukana se ba tulile mikwale ya bona ku i eza mihuma, ku hana linzila za mifilifili za lifasi. (Isaya 2:2-4) Ee, mikwale ku i eza mihuma! Kono kana wo haki muhato o fapahana kwa muhuwo o’ Jehova a tahisa kuli u shaelwe kwa Joele 3:9, 10? Teñi k’o lu bala kuli: “Mu shaele manzwi a, mwahal’a macaba, mu li: Mu itukiseze ndwa, mu zuse lindume. A ba atumele, a ba tahe banna kaufela ba ndwa! Ka mihuma ya mina mu tule mikwale, ka licekesi za mina mu tule malumo!” Ee, teñi fa Jehova u tisa shemaeto kwa babusi ba lifasi kuli ba tise lilwaniso za bona kaufela ze m’ata kwa ku t’o lwanisa yena fa Armagedoni. Kono ha ba koni ku tula! Ba lukela ku tulwa ku ya ku ile!—Sinulo 16:16.

 5. Ki sikamañi se si ka zwa mwateñi muta “veine ya lifasi” i ka kutulwa?

⁵ Ka ku lwanisana ni Jehova Mulena Mubusi, babusi ba ba m’ata ba yahile libulukelo ze tuna za lilwaniso ili ze sabisa—kono ki za mbango! Jehova u fa taelo kwa Joele 3:13: “Mu swale cekesi kakuli lukau lu buzwize. A mu te, mu hate, kakuli silubelo si tezi sisansa sa veine, mi libyana mane za yuboka; kakuli bumaswe bwa bona ki bo butuna.” Manzwi ao a swalisana ni a’ kwa Sinulo 14:18-20, k’o lingeloi le li lwezi cekesi ye l’ozizwe li laelwa kuli li “kutule likoyowela za sisansa sa veine ya lifasi; kakuli sisansa sa veine si buzwize.” Lingeloi li posa cekesi ya lona ye l’ozizwe ni ku yonga-yongela macaba a maswe ao mwa “silubelo se situna sa buhali bwa Mulimu.” Ka swanisezo, mali a zwa mwa silubelo sa veine ku fita fa litumo za lipizi, sibaka se si likana ni likonkwani za listadia ze eza 1,600—ili libima ze bat’o ba ze 300! Ki tibelelo ye sabisa cwañi kwa macaba ao a sa kuteki Jehova!

Bayahi ba ba Kumalela kwa Mulao

 6. Lipaki za Jehova ba bona cwañi macaba ni babusi ba ona?

⁶ Kana seo si talusa kuli Lipaki za Jehova haki ba ba likute kwa macaba ni kwa babusi ba ona? Ku tokwa ni hanyinyani! Ba nyaza fela muinelo o silafezi ili wo batu kaufela ba kona ku iponela ona, mi ba fa temuso ka za ku atumela kwa ka putako kwa lizazi la Jehova la ku tisa katulo ya hae. Ka nako ye swana, ba ipeya ku utwa ka buikokobezo taelo ya muapositola Paulusi kwa Maroma 13:1: “Mutu kaufela a ipeye mwatas’a ba ba beilwe fa bulena.” Ku bona babusi bao ba butu, ba fa likute le li swanela isiñi ku lapela. Sina bayahi ba ba kumalela kwa mulao, ba latelela lipimo za Bibele za busepahali, buniti, ni bukeni mi ba hulisa mizamao ye minde mwahal’a mabasi a bona ka sibili. Ba tusa ba bañwi ku ituta ka m’o ni bona ba kona ku ezeza seo. Ba pila ka kozo ni batu kaufela, mi ha ba ikenyi mwa mihato ya ku fetuhela kamba ku tisa mihupulo ya lipetuho za bupolitiki. Lipaki za Jehova ba bata ku ba mutala mwa ku ipeya ku utwa milao ya m’ata a tamaiso a butu, ha ba nze ba litela M’ata a tamaiso a Pahami ka ku fitisisa, Mubusi Mulena Jehova, ku kutisa sinca kozo ye petehile ni mulonga o lukile fa lifasi fa.

Ku Tisa Katulo ya Hae

 7, 8. (a) Ki mwa nzila ifi macaba a ka nyanganyiswa mi ni lififi ku ba fahalimu a ona? (b) Joele u swaniseza bomañi kacenu, mi ka ku fapahana ni lifasi ka nañungelele, bona bao ba fuyaulwa cwañi?

⁷ Ka puo ya swanisezo ye utwahala luli, Jehova hape u talusa za ku tahiswa kwa katulo ya hae ka ku bulela kuli: “Lizazi ni kweli li fifezi, ni linaleli li felelwa ki ku benya kwa zona. [Jehova, NW] u ka luma mwa Sione, a utwahaze linzwi la hae mwa Jerusalema; mane ku nyanganye lihalimu ni lifasi. Kono [Jehova, NW] u ka ba sisabelo sa sicaba sa hae, ni mapilelo a bana ba Isilaele.” (Joele 3:15, 16) Muinelo o bonahala cwale ku ba o munde, o kondile wa mufuta mutu u ka fetuha ku ba o si na sepo, o bonahala ku tisa kozi, mi muinelo wo wa lifasi o shandauka u k’a nyanganyiswa ka ku fita fa ku s’a ba teñi, ku shandaulwa mane inge ka zikinyeho ye tuna!—Hagai 2:20-22.

⁸ Mu lemuhe sepiso yeo ye tiile ya kuli Jehova u ka ba sisabelo ni mapilelo a batu ba hae! Ki kabakalañi hakulicwalo? Kakuli ki bona batu ba li bañwi—batu ba ba fumaneha mwahal’a macaba—ba b’a ngile muhato ka cisehelo kwa manzwi a Jehova a’ li: “Mi mu ka ziba kuli ki Na [Jehova, NW] Mulimu wa mina.” (Joele 3:17) Bakeñisa kuli libizo la Joele li talusa “Jehova ki Mulimu,” ka ku swanela luli u yemela Lipaki ba ba tozizwe ba Jehova ba mwa linako za cwale, ba ba sebeza ka bundume mwa ku shaela bubusi bwa Jehova. (Mu bapanye Malaki 1:11.) Ha lu kuta kwa manzwi a makalelo a bupolofita bwa Joele, lu ka fumana ka m’o a taluseza cimo ka ku utwahala musebezi wa batu ba Mulimu kacenu.

Sikutu sa Nziye

 9, 10. (a) Ki koto ifi ye bulezwi cimo ki Joele? (b) Sinulo i lundulula cwañi bupolofita bwa Joele ka za koto, mi yona koto yeo i tisa nto mañi ku Krestendomu?

⁹ A mu teeleze cwale kwa “linzwi la [Jehova, NW] le ne li tile ku Joele”: “A mu utwe taba ye, mina banna-bahulu; mu teeleze, mina kamukana ba ba yahile mwa lifasi. Kana taba ye cwalo i kile ya ba teñi mwa linako za mina, kamba mwa linako za bokuku a mina? Mu i bulelele bana ba mina, bana ba mina ba i bulelele bana ba bona; ni bana ba bona ba i bulelele lusika lo lu taha. Se si siilwe ki sishenyi si cilwe ki nziye; se si siilwe ki nziye si cilwe ki nziye ye fubelu; se si siilwe ki nziye ye fubelu si cilwe ki sishenyi.”—Joele 1:1-4.

¹⁰ Wo ki musebezi o ipitezi luli, o ka hupulwa ka nako kaufela. Bishañata-shañata bya likokwani, mi sihulu nziye, bi falaza naha. Seo si talusañi? Sinulo 9:1-12 hape i bulela ka za koto ya linziye, ze lumilwe ki Jehova mwatas’a “mulen’a zona, lona lingeloi la lihele,” y’o ya li fela Kreste Jesu. Mabizo a hae a Abadoni (Siheberu) ni Apoliyoni (Sigerike) a talusa “Sinyeho” ni “Muyundisi.” Yona nziye yeo i yemela bomasiyaleti ba ba tozizwe ba Bakreste, bao cwale mwa lizazi la Mulena, ba liba fapili ku falaza mafulisezo a Krestendomu ka ku tisa fa ngandaleza ka ku tala bulapeli bwa buhata ni ku shaela silomboti sa Mulimu fahalimu a bona.

11. Linziye za mwa lizazi la cwale li tiiswa cwañi, mi sihulu ki bomañi limbuya za zona?

¹¹ Sina ha ku bonisizwe ki Sinulo 9:13-21, koto ya nziye i yoliwa ki mpi ye tuna ya lipizi. Seo si bile sa niti hakalo kacenu, kuli bona Bakreste bao ba ba tozizwe ba ba sa siyezi ili ba ba eza likitinyana ba tiiswa ki “lingu ze ñwi” ba ba fitelela bolule ba bane mi hamoho ba eza mpi ya lipizi ze sa konwi ku tibelwa! (Joani 10:16) Ba swalisana mwa ku shaela ka za likatulo ze zwapaula za Jehova kwa balapeli ba milimu ba Krestendomu ni ku bao ‘ba ba sa bakeli bubulai bwa bona kamba likezo za bona za mioya kamba buhule kamba busholi.’ Bahulu ba bulapeli—ba Katolika ni ba Protestanti—bao ba ba file kemelo ye tiile kwa lindwa za bubulai za mwa lilimo za mwanda wo, hamohocwalo ni baprisita ba ba ikenya mwa tobali sihulu ni banana ni bakutazi ba fa TV ba ba silafezi, ki ba ba mwahal’a bao litaba ze za katulo li libisizwe teñi.

12. Ki kabakalañi baeteleli ba Krestendomu ha ba swanela ku amuhela litaba za katulo, mi ki sikamañi se si ka ezahala ona cwale-cwale fa ku bona, hamohocwalo ni ku bao kaufela ba ba li lilama za Babilona yo Mutuna?

¹² Kwa “batompehi” ba bulapeli ba ba maswe cwalo, taelo ya Jehova ya huweleza: “A mu zuhe mina litakwa, mu lile; mu bokolole mina kamukana ba ba nwa veine; kakuli veine ye nca i timilwe milomo ya mina.” (Joele 1:5) Ku zona lilimo ze za mwanda wa bu-20, bulapeli bwa Krestendomu b’u ngile muinelo wa lifasi wa buikezezi mwa sibaka sa likuka za muzamao o kenile ze mwa Linzwi la Mulimu. Ku bonahalile ku ba ko ku munati kwa bulapeli bwa buhata ni kwa batu ba ba li mwatas’a bona ku lumeleza linzila za lifasi, kono ki matuku a’ cwañi a kwa moya ni kwa mubili e ba kutuzi! Ona cwale-cwale fa, sina ha ku talusizwe kwa Sinulo 17:16, 17, i k’a ba sa “lelile” Mulimu kwa neku la m’ata a mibuso ya bupolitiki ku kwenuhela kopano ya lifasi kaufela ya bulapeli bwa buhata, Babilona yo Mutuna, ni ku mu shandaula. Ki f’o fela, h’a ka iponela katulo ya Jehova ha i tisiwa ku yena, fo a ka ‘zuha’ mwa mandingwe a hae.

“Sicaba se Situna, se si Mata”

13. Ki mwa nzila ifi mpi ya nziye i bonahala ku ba “sicaba se situna, se si mata” ku Krestendomu?

¹³ Mupolofita wa Jehova u zwelapili ku talusa ka za mpi ya nziye sina “sicaba se situna, se si mata,” mi k’o na mo i bonahalela ku Babilona yo Mutuna. (Joele 2:2) Bahulu ba bulapeli bwa Krestendomu, sina ka mutala, ba ikutwa ku swaba kabakala kuli bulapeli bwa bona bu palezwi ku tahisa balutiwa mwa Japan ya Si-Buddha. Niteñi, kacenu, Lipaki za Jehova ba mwa Japan ba ba fitelela 160,000 ba sweli ku falaza naha kaufela ni ku zamaisa lituto za Bibele za ka butu mwa mandu a batu a fitelela 200,000. Mwa Italy Lipaki za Jehova ba ba eza 180,000 cwale se ba zibiwa sina ba ba tatama Makatolika fela kwa buñata. Ki ka mbango fela yo muñwi wa baprisita ba bahulu wa Roma Katolika mwa Italy ha n’a bonahalize ku swaba ka buniti kuli Lipaki za Jehova ba sweli k’u nga mwa keleke ‘Makatolika ba ba sepahala ka palo ye fitelela 10,000’ silimo ni silimo.a Lipaki ki ba ba tabile ku amuhela batu ba ba cwalo.—Isaya 60:8, 22.

14, 15. Joele u talusa cwañi mpi ya nziye, mi seo si talelezwa mwa nzila ifi kacenu?

¹⁴ Ka ku talusa mpi ya nziye ya Lipaki ba ba tozizwe, Joele 2:7-9 i talusa kuli: “Ba mata sina lindume, ba pahama fa mamota sina banna ba ndwa. Mutu ni mutu u libile kw’a talimile, ha ba keluhi. Ha ba tulani, mutu ni mutu u ya ka nzila ya hae; ba ipitela mwa lilwaniso za ku ba swasa, bo ha ba tibelwi. Ba hasanela mwa munzi, ba kitima fahalimw’a makwakwa, ba pahama mwa mandu, ba kena ka mahaulo sina lisholi.”

¹⁵ Ki swanisezo ye utwahala hande, ka mo ku inezi fela, ya “nziye” ya mpi ya ba ba tozizwe, ili bao cwale ba tusiwa ki balikani ba ba fitelela bolule ba bane, bona lingu ze ñwi! Ha ku na “mamota” a sitoyo sa bulapeli a’ kona ku ba tibela. Ka bundume, ba ‘zwelapili ku zamaya hamoho sina kamita’ kwa ku fa bupaki bwa fa nyangela ni misebezi ye miñwi ya Sikreste. (Mu bapanye Mafilipi 3:16.) Ku fita ku kopamisa tumelo ya bona, se ba bile ba ba itatezi ku talimana ni lifu, sina mo ne ba ezelize likiti-kiti za Lipaki ba ne ba ‘bulailwe ki malumo a litobolo’ kabakala ku hana ku fa tumbo ku Mukatolika Hitler wa Germany ya Si-Nazi. Mpi ya nziye se i file bupaki ka ku tala mwa ‘muleneñi’ wa Krestendomu, ku tula but’ata kaufela, ka ku punya, sina ka mubulelelo o muñwi, inge lisholi ya kena mwa mandu ha se ba file libilioni-bilioni za lihatiso za Bibele ka musebezi wa bona wa fa ndu ni ndu. Ki tato ya Jehova kuli bupaki b’o bu fiwe, mi ha ku na m’ata a puso mwa lihalimu kamba fa lifasi a’ kona ku bu tibela.—Isaya 55:11.

“Ba Tala Moya o Kenile”

16, 17. (a) Manzwi a kwa Joele 2:28, 29 n’a bile ni talelezo ye zwile mubano l’ili? (b) Ki afi manzwi a bupolofita bwa Joele a n’a si ka talelezwa ka ku tala mwa lilimo za mwanda wa pili?

¹⁶ Jehova u taluseza Lipaki za hae kuli: “Mi mu ka ziba kuli ni inzi mwa Isilaele [wa kwa moya], ni kuli ki Na [Jehova, NW] Mulimu wa mina, mi ha ku na yo muñwi.” (Joele 2:27) Batu ba hae ne ba tile mwa tukiso yeo ya butokwa hahulu muta Jehova na kalile ku taleleza manzwi a kwa Joele 2:28, 29: “Ni ka sululela batu kaufela Moya wa ka; mi bana ba mina ba bashimani ni ba basizana ba ka polofita.” Seo ne si ezahezi fa Pentekonta ya 33 C.E., muta balutiwa ba Jesu ba ne ba kopani ne ba tozizwe “mi kamukan’a bona ba tala Moya o Kenile.” Ka ku ba ni m’ata a moya o kenile, ne ba kutalize, mi mwa lizazi li li liñwi leo, “ba ekelezwa batu ba ba batil’o eza 3,000.”—Likezo 2:4, 16, 17, 41.

¹⁷ Ku yona kezahalo yeo ya tabo, Pitrosi hape na amile kwa Joele 2:30-32 kuli: “Ni ka tahisa limakazo mwa lihalimu ni mwa lifasi, mali, ni mulilo, ni musi o bonahala inge tukundukundu. Lizazi li ka fetuha lififi, kweli i fetuhe inge mali, ku si ka taha kale lizazi la [Jehova, NW], le lituna, le li sabisa. Mihe, mutu ni mutu ya ka lapela Libizo la [Jehova, NW] u ka piliswa.” Manzwi ao n’a bile ni talelezo ye nyinyani muta Jerusalema na sinyizwe ka 70 C.E.

18. Talelezo ye tuna ni ku fita ya kwa Joele 2:28, 29 i kalile ku ezahala l’ili?

¹⁸ Nihakulicwalo, ne ku k’a ba ni ku sebeza ko kuñwi kwa Joele 2:28-32. Ka mo ku inezi fela, bupolofita b’o se bu bile ni ku talelezwa ko ku iponelwa haisali ku zwiwa ka September 1919. Ku yona nako yeo mukopano o hupuleha wa batu ba Jehova ne u ezizwe mwa Cedar Point, Ohio, U.S.A. Moya wa Mulimu ne u bonahezi fo ku sweu luli, mi batanga ba hae ba ba tozizwe ne ba susuelizwe k’u nga musebezi wa ku fa bupaki lifasi kaufela ili o’ tilo fita ni mwa lizazi la cwale. Ki yanduluko kwa butuna hakalo ye bile teñi! Ba ba fitelela 7,000 ba ne ba fumanehile fa mukopano wa le wa Cedar Point se ba ekezehile ku fita fa palo ye eza 10,650,158 ba ne ba fumanehile fa Kupuzo ya lifu la Jesu ka la March 30, 1991. Ku bona bao, ki b’a 8,850 fela ba ba ipala ku ba Bakreste ba ba tozizwe. Ki tabo kwa butuna hakalo ye ne ba bile ni yona bona bao ku bona muselo wa lifasi kamukana o n’o tisizwe ki moya o m’ata wa Jehova!—Isaya 40:29, 31.

19. Ka ku beya mwa munahano bukaufi hahulu bwa lizazi la Jehova, ki ufi o swanela ku ba mubonelo wa yo muñwi ni yo muñwi wa luna?

¹⁹ Fapilinyana fela ku inzi “lizazi la Jehova, le lituna, le li sabisa” le li ka shandaula muinelo wa linto wa Satani. (Joele 2:31) Ka ku tabisa luli, “mutu ni mutu ya ka lapela Libizo la [Jehova, NW] u ka pila.” (Likezo 2:21) Kamukwaufi cwalo? Muapositola Pitrosi u lu taluseza kuli “lizazi la [Jehova, NW] li ka taha sina lisholi” mi u ekeza kuli: “Cwale linto zeo kaufela sina ha li na ni ku fela, ni li, mu lukela ku pila ka mizamao ye kenile hahulu, ni ka bulapeli; Inze mu libelezi ni ku akufisa lizazi la [Jehova, NW].” Ku beya mwa munahano kuli lizazi la Jehova li fakaufi, lu ka taba hape ku bona talelezo ya sepiso ya Jehova ya “lihalimu le linca, ni lifasi le linca” ze lukile.—2 Pitrosi 3:10-13.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Kona ku Talusa?

◻ “Lizazi la Jehova” ki nto mañi?

◻ “Veine ya lifasi” i ka kutulwa cwañi, mi ki kabakalañi?

◻ Ki mwa nzila ifi koto ya nziye i natile Krestendomu haisali ku zwiwa ka 1919?

◻ Moya wa Jehova ne u sululezwi cwañi batu ba hae ka 33 C.E., mi hape ni ka 1919?