KAUHANYO 18

Butali mwa “Linzwi la Mulimu”

1, 2. Jehova u lu ñolezi “liñolo” mañi, mi ki kabakalañi?

KANA mwa hupula fo se mu amuhelezi liñolo le li zwa ku mutu ye mu lata ya pila kwahule? Ki ze sikai fela ze lu tabisanga inge liñolo le linde le li zwa ku mutu ye lu lata. Lu tabelanga ku utwa mw’a pilela, ze ezahala ku yena, ni milelo ya hae. Ku ñolelana ku bisa batu bukaufi, niha ba pila kwahule.

² Kacwalo, ha ku na se ne si ka lu tabisa hahulu ku fita ku amuhela manzwi a ñozwi a zwa ku Mulimu ye lu lata. Jehova, ka nzila ye ñwi, u lu ñolezi “liñolo”—lona Linzwi la hae, Bibele. Ku yona u lu bulelela mw’a inezi, z’a ezize, z’a lela ku eza, ni ze ñwi cwalo. Jehova u lu file Linzwi la hae kakuli u bata kuli lu sutelele ku yena. Mulimu wa luna ya butali ka ku fitisisa n’a ketile nzila ye nde hahulu ya ku ambolisana ka yona ni luna. Bibele mo i ñolezwi ni ze ku yona li bonisa butali bo bu ipitezi.

Linzwi Le Li Ñozwi Li Tokwahalelañi?

 3. Jehova n’a file cwañi Mushe Mulao?

³ Ba bañwi ba kana ba li, ‘Ki kabakalañi Jehova ha n’a si ka itusisa nzila ye ipitezi—inge cwalo linzwi le li zwa kwa lihalimu—mwa ku ambolisana ni batu?’ Kaniti, Jehova fokuñwi n’a bulezi ku zwelela mwa lihalimu ka ku itusisa mangeloi. Ka mutala, n’a ezize cwalo ha n’a file Isilaele Mulao. (Magalata 3:19) Linzwi le ne li zwile kwa lihalimu ne li sabisize hahulu kuli mane Maisilaele be ne ba sabile ne ba kupile kuli Jehova a si ke a ambola ni bona ka nzila yeo kono kuli a ambole ni bona ka Mushe. (Exoda 20:18-20) Kacwalo, Mulao o na ni litaelo ze bat’o ba 600, n’o filwe ka mulomo ku Mushe, linzwi ka linzwi.

 4. Mu taluse libaka ku bulela milao ya Mulimu ka mulomo ha ne ku si ke kwa ba nzila ye nde ya ku i fitisa ka yona?

⁴ Kono ku cwañi kambe Mulao wo n’o si ka ñolwa? Kana Mushe n’a ka kona ku hupula hande-nde milao ye miñata-ñata yeo ni ku i fitisa hande-nde kwa sicaba? Masika a n’a sa taha b’o? Kana n’a ka itinga fela fa ku bulelelwa ka mulomo? Yeo ne i si ke ya ba nzila ye itingiwa ya ku fitisa ka yona milao ya Mulimu. Mu nahane se ne si ka ezahala ha ne mu ka kandekela batu ba bañata taba ka ku i bulelela mutu mi yena u bulelela ya tatama ni ku latelela cwalo ku yo fita ku wa mafelelezo. Za n’a ka utwa wa mafelelezo mwendi ne li ka shutana hahulu ni z’a n’a utwile wa pili. Mulao wa Mulimu n’o siyo mwa kozi ye cwalo.

5, 6. Jehova n’a laezi Mushe ku ezañi kwa manzwi a Hae, mi ki kabakalañi ha lu fuyauzwi ku ba ni Linzwi la Jehova le li ñozwi?

⁵ Jehova ka butali n’a ketile kuli manzwi a hae a ñolwe. N’a laezi Mushe kuli: “Ñola manzwi ao isali wena; kakuli bulikani bo ni isweli ni wena ni Isilaele bu ya ka manzwi ona ao.” (Exoda 34:27) Kona fo ne i kalezi nako ya ku ñola Bibele, ka 1513 B.C.E. Ka lilimo ze 1,610 ze n’e latelezi, Jehova “n’a bulezi hañata, ni ka mikwa ye miñata” kwa batu b’a 40 be ne ba ñozi Bibele. (Maheberu 1:1) Hasamulaho, bakopisi ba ba sepahala ne ba ikatalize ka tokomelo ku eza likopi ze nepahezi kuli ba bukeleze Mañolo.—Ezira 7:6; Samu 45:1.

⁶ Jehova kaniti u lu fuyauzi ka ku ambola ni luna ka litaba ze ñozwi. Kana mu kile mwa amuhela liñolo le ne mu latile hahulu—mwendi kakuli ne li mi omba-ombile hahulu—mi mwa li buluka ni ku li bala hape ni hape? Ni “liñolo” la lu ñolezi Jehova li cwalo. Bakeñisa kuli Jehova n’a tahisize kuli manzwi a hae a ñolwe, lwa kona ku a bala kamita ni ku nahanisisa z’a bulela. (Samu 1:2) Lwa kona ku ‘tiiswa ki Mañolo’ fo lu tokwela cwalo kaufela.—Maroma 15:4.

Ne I Ñolezwiñi ki Batu?

 7. Butali bwa Jehova bu bonwa cwañi ka mwa n’a itusiselize batu ku ba bañoli?

⁷ Jehova ka butali n’a itusisize batu ku ñola Linzwi la hae. Mu nahane nto ye: Kambe Jehova n’a itusisize mangeloi ku ñola Bibele, kana ne i ka ngiwa mo i ngelwa? Ki niti kuli mangeloi n’a ka talusa Jehova ka mayemo a ona a pahami, ku talusa mo a ipeela ku yena, ni ku biha ka za batu ba ba sepahala ku Mulimu. Kono kana luli ne lu ka utwisisa mubonelo wa libupiwa za moya ze petehile, ze na ni zibo, yeloseli, ni m’ata a’ fitela kwahule a luna?—Maheberu 2:6, 7.

 8. Bañoli ba Bibele ne ba lumelelizwe cwañi ku itusisa ngana ya bona? (Mu bone ni litaluso za kwatasi.)

⁸ Ka ku itusisa batu, Jehova n’a ñozi ze lu tokwa luli—ili litaba ze “tahile ka Moya wa Mulimu” kono ili ze bulela za batu. (2 Timotea 3:16) N’a ezize cwañi cwalo? Ku bonahala kuli hañata, n’a tuhelezi bañoli ku itusisa ngana ya bona mwa ku keta ‘litaba ze kateleha, ni ku li ñola ka mukwa o swaneleha.’ (Muekelesia 12:10, 11) Ki lona libaka Bibele ha i ñozwi ka ku fapana-fapana; ze ñozwi li bonisa miinelo ni butu bwa bañoli ba zona.a Niteñi, bona batu bao “ne ba bulela ka taelo ya Mulimu inze ba susumezwa ki Moya o Kenile.” (2 Pitrosi 1:21) Kacwalo, se ne si ñozwi luli ki “Linzwi la Mulimu.”—1 Matesalonika 2:13.

9, 10. Ki kabakalañi ku itusisa batu mwa ku ñola Bibele ha ku ezisa Bibele ku ba ye tabisa ni ye hoha mamelelo?

⁹ Ku itusisa batu mwa ku ñola Bibele ku i ezisa ku ba ye tabisa ni ye hoha mamelelo. Bañoli ba yona ne li batu sina luna. Ne ba si ka petahala, mi ne ba talimani ni litiko ni lisineneketo ze lu talimananga ni zona. Fokuñwi, moya wa Jehova n’o ba susumelize ku ñola maikuto ni miliko ya bona. (2 Makorinte 12:7-10) Kacwalo ne ba ñozi ze ne ezahezi ku bona, ili ze ne si ke za ñolwa ki lingeloi.

¹⁰ Ka mutala, mu nahane Mulena Davida wa Isilaele. Ha s’a ezize libi ze tuna, Davida n’a opezi pina ili m’o n’a talusize maikuto a hae kaufela, ku kupa swalelo ya Mulimu. N’a ñozi kuli: “U ni kenise kwa sibi sa ka. Kakuli ni itumelela lifoso za ka, mi sibi sa ka si fapil’a ka, ka nako ni nako. Bona, na, ni bupezwi mwa bumaswe, me u ni pepezi mwa sibi. U si ke wa ni lelekela kwahule ni pata ya hao; mi u si ke wa ni amuha Moya wa hao o kenile. Sitabelo se si amuhelwa ki Mulimu, ki moya o lobehile; wena Mulimu ha u nyenyi pilu ye lobehile, ye swabile.” (Samu 51:2, 3, 5, 11, 17) Kana ha mu lemuhi butuku bwa n’a utwile muñoli? Ki mañi kwand’a mutu ya si ka petahala ya n’a ka bulela maikuto a’ cwalo?

Buka ka za Batu Ne I Ñolezwiñi

11. Ki lifi litaba ze ñwi ze n’e ezahezi luli ze ñozwi mwa Bibele ‘kuli li lu lute’?

¹¹ Ku na ni ze ñwi hape ze hoha mamelelo ka za Bibele. Mwa buka m’o sihulu ku ñozwi za batu—batu luli, be ne ba sebelelize Mulimu ni be ne ba si ka mu sebeleza. Lu bala ze ne ezahezi ku bona, manyando, ni limbuyoti za bona. Lu bona ze ne zwile mwa likatulo za bona mwa bupilo. Litaba ze cwalo ne li ñolezwi “ku lu luta.” (Maroma 15:4) Ka litaba zeo ze n’e ezahezi luli, Jehova u lu luta ka linzila ze susueza pilu ya luna. Ki ye mitala ye miñwi.

12. Ze ñozwi mwa Bibele ka za batu be ne ba si ka sepahala li lu tusa cwañi?

¹² Bibele i bulela za batu ba ba sa sepahali, mane ni ba ba maswe, ni ze n’e ba tahezi. Mwa litaba zeo, mikwa ye maswe ya iponelwa hande-nde, ili ku lu konisa ku i ziba. Ka mutala, taelo ya ku sa sepahala i bonisizwe hande-nde mwa taba ye ne ezahezi luli ya Judasi ya ku beteka Jesu. (Mateu 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Litaba ze cwalo li lu fita luli kwa pilu, mi li lu tusa ku lemuha ni ku nyenya mikwa ye masila.

13. Bibele i lu tusa cwañi ku utwisisa mikwa ye minde?

¹³ Bibele hape i bulela za batanga ba Mulimu ba ba sepahala ba bañata. Lu bala ka za busepahali bwa bona. Lu bona mitala luli ya mikwa ye lu swanela ku ba ni yona kuli lu sutelele ku Mulimu. Ka mutala, mu nahane tumelo. Bibele i lu taluseza seo tumelo i li sona ni butokwa bwa yona mwa ku tabisa Mulimu. (Maheberu 11:1, 6) Kono Bibele hape i na ni mitala ye tiile ya batu ba tumelo. Mu nahane tumelo ya n’a bonisize Abrahama ha n’a likile ku eza Isaka sitabelo. (Genese, kauhanyo 22; Maheberu 11:17-19) Ka litaba ze cwalo, linzwi la “tumelo” li ba ni taluso ye tungile mi li ba bunolo ku li utwisisa. Jehova u eza ka butali luli kakuli ha lu elezi fela ku ba ni mikwa ye minde kono hape u lu file ni mitala luli ya teñi!

14, 15. Bibele i lu lutañi ka za musali yo muñwi ya n’a tile kwa tempele, mi lu itutañi ka za Jehova kwa taba ye?

¹⁴ Litaba ze ne ezahezi luli ze mwa Bibele hañata li lu luta se siñwi ka za mw’a inezi Jehova. Mu nahane se lu bala ka za musali ya n’a bonwi ki Jesu mwa tempele. Ha n’a inzi fakaufi ni sibulukelo sa mali, Jesu n’a nz’a bona batu mo ne ba beela linubu mwateñi. Baluwi ba bañata ne ba tile, mi ne ba “beile ku ze ba siya.” Kono Jesu a lubukela mbelwa ya shebile. Nubu ya hae ne li “tulinyana to tubeli to tu eza hafu ya penny.”b Ki ona mali a mafelelezo a n’a na ni ona. Jesu, ya n’a bonisize ka ku petahala mw’a ngela Jehova lika, n’a ize: “Musali yo wa mbelwa, ya shebile, s’a beile mwa sibulukelo, si fita se ba beile ba bañwi kaufela.” Ka ku ya ka manzwi ao, n’a beile teñi mali a mañata ku fita a ba bañwi kaufela h’a kopanyiwa.—Mareka 12:41-44; Luka 21:1-4; Joani 8:28.

¹⁵ Kana ha ku komokisi kuli kwa batu kaufela be ne ba tile kwa tempele zazi leo, mbelwa y’o n’a bonwi ni ku bulelwa mwa Bibele? Ka mutala wo, Jehova u lu luta kuli ki Mulimu ya itebuha lika. U tabela ku amuhela limpo ze lu fa ka pilu kaufela, ku si na taba ni fo li kuma ha li bapanyiwa ni za ba bañwi. Jehova n’a si ke a fumana nzila ye nde hahulu ye fita yeo ya ku lu luta ka yona niti yeo ye tabisa!

Ze Si Yo mwa Bibele

16, 17. Butali bwa Jehova bu bonwa cwañi niheba ka za n’a ketile ku sa ñola mwa Linzwi la hae?

¹⁶ Ha mu ñolela mutu ye mu lata, ki ze sikai fela ze mu kona ku ñola. Kacwalo ka butali mu keta za ku ñola. Ka ku swana, Jehova n’a ketile ku bulela za batu ni litaba ze ñwi mwa Linzwi la hae. Kono mwa litaba zeo, Bibele ha i talusangi kamita tunango kaufela. (Joani 21:25) Ka mutala, Bibele ha i bulela za katulo ya Mulimu, litaba ze i bulela li kana li sa alabi lipuzo za luna kaufela. Butali bwa Jehova bwa iponelwa niheba ka za n’a ketile ku sa ñola mwa Linzwi la hae. Ka mukwa ufi?

¹⁷ Bibele i ñozwi ka nzila ye tusa ku lika ze mwa pilu ya luna. Maheberu 4:12 i li: “Linzwi la Mulimu ki le li pila, mi li na ni mata; kwa buhali li fita lilumo le li lozizwe kafa ni kafa, mi li punya ku y’o fita kwa makauhanelo a moya ni pilu . . . mi li na ni bubebe mwa ku atula maikuto ni mihupulo ya mwa pilu.” Litaba za mwa Bibele li fita kwa pilu, li patulula minahano ni milelo ya luna luli. Ba ba i bala ka ku bata mafosisa ku yona hañata ba sitatalanga ha ba fumana litaba ze ñwi ze ba sa koni ku utwisisa. Ba ba cwalo mane ba kana ba honona lilato, butali, ni ku luka kwa Jehova.

18, 19. (a) Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku sitatala haiba taba ye ñwi ya mwa Bibele i zusa lipuzo ze si na likalabo honaf’o? (b) Ku tokwahalañi mwa ku utwisisa Linzwi la Mulimu, mi seo si bonisa cwañi butali bo butuna bwa Jehova?

¹⁸ Kono ha lu ituta Bibele ka tokomelo ili ka busepahali, lu fita fa ku ziba Jehova ka mw’a talusezwa mwa Bibele mukatumbi. Kacwalo, ha lu sitatali ha lu sa utwisisi taba ye ñwi ye lu zinga ka nako yeo. Ka mutala: Ha lu bata ku fumana taluso ya kakwaci ka kañwi ka ka zinga, lu kana pili lu sa koni ku fumana ze li yemela likalulo za kona kamba ku bona m’o kalulo ye ñwi i swalisanela ni kona. Kono lu kana lwa fumana ze li talusa likalulo ze ñwi ni ku fumana taluso luli ya kakwaci kao. Ka ku swana, ha lu ituta Bibele, hanyinyani-hanyinyani lu ituta mw’a inezi Jehova, mi lu fumana mw’a inezi luli. Nihaikaba kuli pili ha lu utwisisi taba ye ñwi kamba ku bona mo i zamaelela ni mwa inezi Mulimu, tuto ya luna ya Bibele i lu lutile kale ze ñata ka za Jehova ze lu konisa ku bona kuli ki Mulimu ya lilato, ili ya lukile kamita.

¹⁹ Kacwalo, kuli lu utwisise Linzwi la Mulimu, lu lukela ku li bala ni ku ituta lona ka busepahali ni ka pilu ye kwaluhile. Kana nto ye ha i bonisi kuli Jehova ki ya butali hahulu? Batu ba ba butali ba kona ku ñola libuka ze ba kona fela ku utwisisa “ba ba butali ni ba ba talifile.” Kono ku ñola buka ye konwa fela ku utwisiswa ki ba ba na ni lipilu ze lukile ku tokwa butali luli bwa Mulimu!—Mateu 11:25.

Buka ya “Butali Bo Bu Tiile”

20. Ki kabakalañi Jehova ha li fela yena ya kona ku lu taluseza mwa ku pilela hande, mi ki lifi ze mwa Bibele ze kona ku lu tusa?

²⁰ Mwa Linzwi la hae, Jehova u lu taluseza mupilelo o munde ka ku fitisisa. Ka ku ba Mubupi wa luna, u ziba hande ze lu tokwa ku fita mo lu li zibela. Mi ze ba tokwa hahulu batu—ze cwale ka ku bata ku latiwa, ku ba ni tabo, ni ku utwana ni ba bañwi hande—ha li si ka cinca. Bibele i na ni “butali bo bu tiile” bo buñata bo bu kona ku lu tusa ku pila bupilo bo bunde. (Liproverbia 2:7) Kalulo ni kalulo ya buka ye i na ni kauhanyo ye bonisa mo lu kona ku sebeliseza kelezo ya mwa Bibele ye butali kono ha lu nyakisiseñi fela mutala u li muñwi.

21-23. Ki ifi kelezo ye butali ye kona ku lu tusa ku sa ba ni buhali ni ndimbelela?

²¹ Kana se mu lemuhile kuli batu ba ba banga ni ndimbelela hañata ba ikolofazanga ili bona? Ndimbelela ki mutiyo o mutuna wa ku lwala mwa bupilo. Ha lu ba ni yona, i kena mwa minahano ya luna, i felisa kozo ni tabo ya luna. Lipatisiso za ba sayansi li bonisa kuli ndimbelela i kona ku lu tahiseza matuku a pilu ni matuku a mañwi a mañata a sa foli. Kale-kale pili ku si ka ezwa kale lipatisiso za sayansi zeo, Bibele ka butali ne i ize: “Lisela ku fela pilu, u tuhele ku halifa.” (Samu 37:8) Kono lu kona ku tuhela cwañi?

²² Linzwi la Mulimu li fa kelezo ye ye butali: “Ngana ya mutu i mu tibela ku halifa kapili, mi h’a swalela ba ba mu foselize, u ka bubana.” (Liproverbia 19:11) Ngana ki ku sa bonela lika fahalimu fela, kono ku nyakisisa lika ka butungi. Ngana i tahisa kutwisiso, kakuli i kona ku lu tusa ku lemuha libaka mutu ha n’a bulezi kamba ku eza nto ye ñwi. Ku ikataza ku utwisisa milelo ya hae, maikuto, ni miinelo ya hae luli ku kona ku lu tusa ku felisa ze maswe ze lu mu nahanela.

²³ Bibele i sa na ni kelezo ye ñwi ye. I li: “Mu ezane hande . . . mu swalelane.” (Makolose 3:13) Pulelo ya kuli “mu ezane hande” i bonisa kuli lu swanela ku ba ni pilu-telele ku ba bañwi, ni ku tuhelela mikwa ya bona ye lu sa lati. Pilu-telele yeo i kona ku lu tusa ku sa buluka milatunyana ya bona mwa pilu. ‘Ku swalela’ ku talusa ku sa ba ni ndimbelela. Mulimu wa luna ya butali u ziba kuli lu tokwa ku swalela ba bañwi haiba ku na ni libaka le linde la ku eza cwalo. Ku eza cwalo ku ka ba tusa mi hape ku ka lu bisa ni kozo mwa munahano ni mwa pilu. (Luka 17:3, 4) Ki butali kwa butuna bo bu mwa Linzwi la Mulimu!

24. Ki sifi se si ezahala ha lu pila ka ku latelela butali bwa Mulimu?

²⁴ Kabakala lilato la hae le lituna, Jehova n’a bata ku ambolisana ni luna. N’a ketile nzila ye nde ka ku fitisisa—ili “liñolo” le li ñozwi ki batu ka ketelelo ya moya o kenile. Kacwalo, butali bwa Jehova bu fumaneha ku lona. Butali b’o ki bwa ‘niti luli.’ (Samu 93:5) Ha lu nze lu bu latelela ni ku bu taluseza ba bañwi, kaniti lu ka sutelela ku Mulimu wa luna ya butali ka ku fitisisa. Mwa kauhanyo ye tatama, lu ka nyakisisa mutala o muñwi o mutuna wa butali bwa Jehova bwa ku bonela hule lika: m’ata a hae a ku polofita za kwapili ni ku taleleza mulelo wa hae.

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

Liproverbia 2:1-6 Ku tokwahala buikatazo mañi mwa ku fumana butali bwa mwa Linzwi la Mulimu?

Liproverbia 2:10-22 Lu ka tusiwa cwañi ha lu latelela kelezo ye butali ya mwa Bibele?

Maroma 7:15-25 Taba ye i bonisa cwañi butali bwa ku itusisa batu mwa ku ñola Linzwi la Mulimu?

1 Makorinte 10:6-12 Lu kona ku itutañi kwa mitala ye li temuso ya mwa Bibele ye ama Isilaele?

[Siswaniso se si fa likepe 180]

“Liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu”