KAUHANYO 19

“Butali bwa Mulimu, bwa Likunutu”

1, 2. Ki ifi ‘tato ya Mulimu ya n’a patile’ ye lu swanela ku tabela ku ituta, mi ki kabakalañi?

LIKUNUTU! Bakeñisa kuli za hoha mamelelo ni ku komokisa, batu hañata ba palelwanga ku li buluka. Kono Bibele i li: “Mulimu u ipubanisa ka ku pata lika.” (Liproverbia 25:2) Ee, ka ku ba Muambakani ya Pahami ni Mubupi, Jehova ka swanelo u patelanga batu lika ze ñwi ku fitela a li patulula ka nako ye lukile.

² Kono ku na ni kunutu ye komokisa ni ku hoha mamelelo ya patuluzi Jehova mwa Linzwi la hae. I bizwa kuli “s’a n’a patile sa tato ya hae.” (Maefese 1:9) Ku ituta ka za kunutu yeo ha ku na ku mi komokisa fela. Kono ku i ziba ku kona ku mi isa kwa puluso ni ku mi bonisa fela hanyinyani butali bo butuna bwa Jehova.

Ku Patululwa Hanyinyani-Hanyinyani

3, 4. Bupolofita bo bu ñozwi kwa Genese 3:15 ne bu file cwañi sepo, mi ki ifi “kunutu” ye ne bu na ni yona?

³ Bo Adama ni Eva ha ne ba ezize sibi, ne ku kana ku bonahezi kuli mulelo wa Jehova wa ku eza paradaisi fa lifasi-mubu mo ne ku ka yaha batu ba ba petehile n’o palile. Kono Mulimu kapili-pili a tatulula butata! N’a ize: “Ni ka beya toyano mwahal’a mina, ni wena [noha] ni musali, ni mwahal’a peu ya hao ni peu ya musali; peu yeo i ka ku pyata toho, wena u i lume fa lisito.”—Genese 3:15.

⁴ Ao ki manzwi a komokisa, a sa utwisisehi ka bunolo. Musali y’o ne li mañi? Noha yeo ne li mañi? Ki mañi “peu” ya n’a ka to pyata toho ya noha? Bo Adama ni Eva ne ba kona fela ku nuha. Kono manzwi a Mulimu n’a file sepo kwa bana kaufela ba ba sepahala ba batu be ne ba si ka sepahala bao. Ku luka ne ku ka ba teñi. Mulelo wa Jehova n’o ka talelezwa. Kono ka mukwa ufi? Yeo ne li kunutu! Bibele i i biza kuli ki “butali bwa Mulimu, bwa likunutu, bo bu ne bu patilwe.”—1 Makorinte 2:7.

 5. Mu taluse libaka Jehova ha n’a patuluzi kunutu ya hae hanyinyani-hanyinyani.

⁵ Jehova ka ku ba yena ya “talusa makunutu” hasamulaho n’a ka patulula litaba ze swanela ka za kunutu yeo. (Daniele 2:28) Kono n’a ka eza cwalo hanyinyani-hanyinyani. Ka mutala, lu kana lwa nahana ka za m’o ndate ya lilato a ezezanga mwan’a hae yo munyinyani ha mu buza kuli, “Tate, ne ni zwile kakai?” Ndate ya butali u bulelanga fela litaba z’a kona ku utwisisa mwanana. Mwanana y’o ha nz’a hula, ndat’ahe u mu taluseza ze ñwi. Ka nzila ye swana, Jehova wa ziba nako fo ba swanela ku patululelwa batu ba hae tato ni mulelo wa hae.—Liproverbia 4:18; Daniele 12:4.

 6. (a) Tumelelano, kamba bulikani bu peta mulelo mañi? (b) Ku komokisezañi kuli Jehova n’a kalile bulikani ni batu?

⁶ Jehova n’a patuluzi cwañi kunutu yeo? N’a ezize bulikani, kamba litumelelano ze ñata kuli a patulule ze ñata. Mwendi mu kile mwa eza tumelelano ye ñwi—mwendi ya ku leka ndu kamba ya ku kolotisa kamba ku kolota mali. Tumelelano yeo ne i tiisize ka mulao kuli ze lumelelanwi ne li ka eziwa. Kono Jehova n’a ka ezezañi litumelelano, kamba ku itama bulikani, ni batu? Kaniti linzwi fela la hae ki bupaki bo bu likani bwa lisepiso za hae. Ki niti, kono ka linako ze ñata, Mulimu ka sishemo u tiisize linzwi la hae ka litumelelano za ka mulao. Litumelelano zeo ze tiile li kolwisa luna batu ba ba si ka petahala kuli lisepiso za Jehova li ka talelezwa luli.—Maheberu 6:16-18.

Bulikani ni Abrahama

7, 8. (a) Ki bufi bulikani bwa n’a itamile Jehova ni Abrahama, mi ne bu patuluziñi ka za kunutu? (b) Jehova n’a bonisize cwañi hanyinyani-hanyinyani lusika mo ne i ka zwelela Peu ye sepisizwe?

⁷ Lilimo ze fitelela 2,000 ku zwa fo ne ba lelekezwi batu mwa Paradaisi, Jehova n’a taluselize mutang’a hae ya sepahala Abrahama kuli: “Kwa ku fuyola, ni ka ku fuyola, mi kwa ku atisa ni ka atisa lusika lwa hao, lu be sina linaleli za lihalimu, . . . Macaba kamukana a lifasi a ka fiwa mbuyoti ka lusika [“peu ya,” NW] lwa hao, kakuli u utwile linzwi la ka.” (Genese 22:17, 18) Yeo ne si sepiso fela; Jehova n’a i file inge ki tumelelano ya ka mulao ni ku i tiisa ka ku konka. (Genese 17:1, 2; Maheberu 6:13-15) Kwa komokisa luli kuli Muambakani ya Pahami n’a itamile ku fuyaula batu!

⁸ Bulikani bwa Abrahama ne bu patuluzi kuli Peu ye sepisizwe neikaba mutu, kakuli n’a ka simuluha ku Abrahama. Kono neikaba mañi? Hamulaho, Jehova n’a patuluzi kuli kwa bana ba Abrahama, Isaka n’a ka tahisa Peu yeo. Kwa bana ba Isaka ba babeli, ki Jakobo ya n’a ketilwe. (Genese 21:12; 28:13, 14) Hamulaho, Jakobo n’a polofitile ka za yo muñwi wa bana ba hae b’a 12 kuli: “Mulamu wa bulena ha u na ku zwa ku Juda, ni sukulu ya buzamaisi mwahal’a mautu a hae, mane ku fite Shilo [“Y’o Si Li Sa Hae”], mi macaba a mu utwe.” (Genese 49:10) Cwale ne ku zibahalile kuli Peu yeo neikaba mulena, ya n’a ka simuluha ku Juda!

Bulikani ni Isilaele

9, 10. (a) Jehova n’a isweli bulikani mañi ni sicaba sa Isilaele, mi bulikani b’o ne bu file silelezo mañi? (b) Mulao n’o bonisize cwañi kuli batu ne ba tokwa tiululo?

⁹ Ka 1513 B.C.E., Jehova n’a ezize tukiso ye ne ka t’o patulula kunutu yeo. N’a isweli bulikani ni baikulu ba Abrahama, sona sicaba sa Isilaele. Nihaike kuli ha bu sa li yo, bulikani bwa Mulao wa Mushe ne li kalulo ya butokwa ya mulelo wa Jehova wa ku tahisa Peu ye ne sepisizwe. Ka mukwa ufi? Mu nahane linzila ze talu ze. Nzila ya pili kikuli Mulao n’o swana sina lukwakwa lo lu sileleza. (Maefese 2:14) Litaelo za ona ze lukile ne li kauhanya Majuda ku Balicaba. Kacwalo Mulao n’o bukelelize lusika mo ne i ka zwelela Peu ye ne sepisizwe. Sihulu kabakala silelezo yeo, sicaba seo ne si sa li teñi nako ya Mulimu ha ne i fitile ya kuli Mesiya a pepiwe mwa lusika lwa Juda.

¹⁰ Nzila ya bubeli kikuli Mulao n’o bonisize ka ku tala kuli batu ba tokwa tiululo. Ka ku ba Mulao o petehile, n’o patuluzi kuli batu ba sibi ha ba koni ku u latelela ka ku tala. Kacwalo n’o bile teñi kuli u bonahaze “lifoso, ku fitela ha [ne] ku ka taha lusika lo sepiso i ezelizwe lona.” (Magalata 3:19) Ka matabelo a lifolofolo, Mulao n’o file tiululo ya libi ya swalelele. Kono cwale, sina mwa n’a ñolezi Paulusi, “ha ku konahali kuli mali a lipoho za likomu ni za lipuli a zwise libi.” Matabelo ao n’a swaniseza fela sitabelo sa Kreste sa tiululo. (Maheberu 10:1-4) Kacwalo, kwa Majuda ba ba sepahala, bulikani b’o neikaba ‘muhulisi ya isa ku Kreste.’—Magalata 3:24.

11. Bulikani bwa Mulao ne bu file sepo mañi ye nde ku Isilaele, kono ki kabakalañi sicaba ha ne si icawisize yona?

¹¹ Nzila ya bulalu kikuli bulikani b’o ne bu file sicaba sa Isilaele sepo ye nde. Jehova n’a ba bulelezi kuli ha ne ba ka bukeleza bulikani b’o, ne ba ka ba “mubuso wa baprisita, ni sicaba se si kenile.” (Exoda 19:5, 6) Ba mwa lusika lwa Isilaele luli ne li bona ba pili ku ba mwa mubuso wa baprisita wa kwa lihalimu. Kono sicaba sa Isilaele ka nañungelele ne si hanile bulikani bwa Mulao ni Mesiya ya n’a li Peu, mi ne si icawisize sepo yeo. Kacwalo, ki bomañi be ne ba ka kwaniseleza palo ya mubuso wa baprisita w’o? Mi sicaba se si fuyozwi seo ne si ka ba cwañi ku Peu ye ne sepisizwe? Likalulo zeo za kunutu ne li ka patululwa ka nako ya Mulimu ye swanela.

Bulikani ni Davida bwa Mubuso

12. Jehova n’a isweli bulikani mañi ni Davida, mi ne bu patuluziñi ka za kunutu ya Mulimu?

¹² Mwa mwanda wa bu 11 B.C.E., Jehova hape a patulula kunutu ka bulikani bo buñwi. N’a sepisize Mulena Davida ya sepahala kuli: “Ni ka tiisa mwan’a hao, . . . ni tiise mubuso wa hae. . . . Ni ka tiisa lubona lwa mubuso wa hae ku ya ku ile.” (2 Samuele 7:12, 13; Samu 89:3) Cwale ne ku bonisizwe kuli Peu ye ne sepisizwe ne i ka zwelela mwa ndu ya Davida. Kono kana mutu-tu fela n’a ka busa “ku ya ku ile”? (Samu 89:20, 29, 34-36) Mi kana mulena wa butu ya cwalo n’a ka lukulula batu kwa sibi ni lifu?

13, 14. (a) Ka ku ya ka Samu 110, Jehova u sepisañi Mulena wa hae ya tozizwe? (b) Ki lifi ze ñwi ze ne patuluzwi ka bapolofita ba Jehova ka za Peu ye ne sa taha?

¹³ Ka ku susumezwa ki moya wa Mulimu, Davida n’a ñozi kuli: “[Muñ’a] Bupilo u ize ku Mulen’a ka: u ni ine ku la ka la bulyo, ku isa ha ni eza lila za hao sipula sa f’a hatela mautu a hao. [Muñ’a] Bupilo u konkile, mi h’a na ku kwenuha: u muprisita wa kamita, ka mukwa wa Melekisedeke.” (Samu 110:1, 4) Manzwi a Davida n’a bulela luli za Peu ye ne sepisizwe, yena Mesiya. (Likezo 2:35, 36) Mulena y’o n’a ka buseza kwa lihalimu ku “la bulyo” la Jehova, isi mwa Jerusalema. Seo ne si ka mu fa m’ata, isi fela a ku busa naha ya Isilaele, kono lifasi kaufela. (Samu 2:6-8) Teñi f’o ne ku patuluzwi nto ye ñwi hape. Mu lemuhe kuli Jehova n’a konkile kuli Mesiya n’a ka ba “muprisita . . . ka mukwa wa Melekisedeke.” Sina Melekisedeke, ya n’a li mulena ni muprisita mwa miteñi ya Abrahama, Peu ye n’e ka taha ne i ka ketiwa luli ki Mulimu kuli i be Mulena ni Muprisita!—Genese 14:17-20.

¹⁴ Ka lilimo-limo, Jehova n’a itusisize bapolofita ba hae kwa ku patulula ze ñwi ka za kunutu ya hae. Ka mutala, Isaya n’a patuluzi kuli Peu yeo ne i ka shwa lifu la ka sitabelo. (Isaya 53:3-12) Mika n’a polofitile kwa n’a ka pepelwa Mesiya. (Mika 5:2) Mi Daniele mane n’a polofitile nako luli yeo Peu ne i ka taha ni ku shwa.—Daniele 9:24-27.

Kunutu Ya Patululwa!

15, 16. (a) Mwan’a Jehova n’a til’o ‘pepiwa ki musali’ ka nzila ifi? (b) Jesu n’a hozizeñi kwa bashemi ba hae ba butu, mi ki lili fa n’a bezi Peu ye ne sepisizwe?

¹⁵ Mo ne bu ka talelelezwa bupolofita b’o ne li kunutu ku fitela Peu luli ha ne i tile. Magalata 4:4 i li: “Linako ha li petahalile, Mulimu u lumile Mwan’a hae, ya pepilwe ki musali.” Ka 2 B.C.E., lingeloi ne li taluselize mwalyanjo wa Mujuda ya bizwa Maria kuli: “Bona, u ka ba fa mezi a manca, u pepe mwan’a mushimani, mi u ka mu beya libizo la Jesu. Yena u ka ba yo mutuna, a bizwe mwana wa Muambakani-ya-Pahami, mi Mulena u ka mu fa situlo sa bulena sa Davida, ndat’ahe. . . . Moya o Kenile u ka shulumukela ku wena, mi mata a Muambakani-ya-Pahami a ka ku ukama; ki fo, Ya-Kenile ya ka pepwa ki wena u ka bizwa Mwan’a Mulimu.”—Luka 1:31, 32, 35.

¹⁶ Hamulaho, Jehova n’a shimbuluzi bupilo bwa Mwan’a hae mwa lihalimu ni ku bu beya mwa mba ya Maria, mi kacwalo a pepwa ki musali. Maria ne li musali ya si ka petahala. Niteñi, Jesu n’a si ka hoza ku sa petahala kwa hae, kakuli ne li “Mwan’a Mulimu.” Mi hape, bashemi ba butu ba Jesu, ba mwa lusika lwa Davida, ne ba Mu konisize ku ba ni litukelo za ka taho ni za ka mulao za ku ba mwan’a Davida. (Likezo 13:22, 23) Jesu ha n’a kolobelizwe ka 29 C.E., Jehova a mu toza ka moya o kenile mi a li: “Yo ki mwan’a ka ya latiwa, ye ni katelwa.” (Mateu 3:16, 17) Peu cwale ne i tile! (Magalata 3:16) Ne li nako cwale ya ku patulula ze ñata ka za kunutu.—2 Timotea 1:10.

17. Taluso ya Genese 3:15 ne i patuluzwi cwañi?

¹⁷ Mwa bukombwa bwa hae, Jesu n’a patuluzi noha ye bulezwi kwa Genese 3:15 kuli ki Satani ni kuli peu ya noha ki balateleli ba Satani. (Mateu 23:33; Joani 8:44) Hamulaho, ne ku patuluzwi m’o kaufel’a bona ba ka t’o timezwa ku ya ku ile. (Sinulo 20:1-3, 10, 15) Mi musali n’a talusizwe kuli ki “Jerusalema wa kwahalimu,” yona kopano ya Jehova ya kwa lihalimu ye swana sina musali ya libupiwa za moya.a—Magalata 4:26; Sinulo 12:1-6.

Bulikani Bo Bunca

18. Ki ufi mulelo wa “bulikani bo bunca”?

¹⁸ Mwendi patululo ye tuna ni ku fita ne i tile busihu pili Jesu a si ka shwa kale ha n’a bulelezi balutiwa ba hae ba ba sepahala ka za “bulikani bo bunca.” (Luka 22:20) Sina bulikani bwa Mulao wa Mushe bwa kale, bulikani bo bunca b’o ne bu ka tahisa “mubuso wa baprisita.” (Exoda 19:6; 1 Pitrosi 2:9) Kono bulikani b’o ne bu si ke bwa tahisa sicaba sa ka sipepo. Ne bu ka tahisa sicaba sa kwa moya, “Isilaele wa Mulimu,” sona sicaba sa balateleli ba Kreste fela ba ba tozizwe ba basepahali. (Magalata 6:16) Batu bao ba mwa bulikani bo bunca ne ba ka swalisana ni Jesu mwa ku fuyaula batu!

19. (a) Ki kabakalañi bulikani bo bunca ha bu kona ku tahisa “mubuso wa baprisita”? (b) Bakreste ba ba tozizwe ba bizezwañi kuli ki ‘pupo ye nca,’ mi ki ba bakai ba ba ka ba mwa lihalimu ni Kreste?

¹⁹ Kono ki kabakalañi bulikani bo bunca ha bu kona ku tahisa “mubuso wa baprisita” o ka fuyaula batu? Kakuli ku fita ku nyaza balutiwa ba Kreste kuli ki baezalibi, bu fa swalelo ya libi za bona ka sitabelo sa hae. (Jeremia 31:31-34) Ba sa ba fela ni mayemo a mande ku Jehova, u ba kenya mwa lubasi lwa hae lwa kwa lihalimu ni ku ba toza ka moya o kenile. (Maroma 8:15-17; 2 Makorinte 1:21) Kacwalo ba ‘pepiwa lwa bubeli kuli ba be ni sepo ye ba bulukezwi kwa lihalimu.’ (1 Pitrosi 1:3, 4) Bakeñisa kuli mayemo a pahami ao ki a manca luli kwa batu, Bakreste ba ba tozizwe ka moya ba bizwa kuli ki ‘ba ba bupilwe sinca.’ (2 Makorinte 5:17) Bibele i patulula kuli ba ba ka busa batu ba ba liuluzwi ki b’a 144,000. Ba ka buseza kwa lihalimu.—Sinulo 5:9, 10; 14:1-4.

20. (a) Ki ku patulula kufi kwa za kunutu ko ne ku ezahezi ka 36 C.E.? (b) Ki bomañi ba ba ka ikola limbuyoti za n’a sepisizwe Abrahama?

²⁰ Hamoho ni Jesu, batoziwa bao ba ba “lusika lwa Abrahama.”b (Magalata 3:29) Ba pili ku ketiwa ne li Majuda ba ka sipepo. Kono ka 36 C.E., kalulo ye ñwi ya kunutu ne i patuluzwi: Balicaba, kamba ba ba si Majuda, ni bona ne ba kona ku ya kwa lihalimu. (Maroma 9:6-8; 11:25, 26; Maefese 3:5, 6) Kana ki Bakreste ba ba tozizwe fela ba ba ka ikola limbuyoti ze ne sepisizwe ku Abrahama? Batili, kakuli sitabelo sa Jesu si tusa lifasi kaufela. (1 Joani 2:2) Hasamulaho, Jehova n’a patuluzi kuli “buñata bo butuna bwa batu” ba ba si na palo ne ba ka punyuha muinelo o maswe wa Satani. (Sinulo 7:9, 14) Ba bañwi ba bañata-ñata ne ba ka zusiwa kwa bafu ka sepo ya ku pila ku ya ku ile mwa Paradaisi!—Luka 23:43; Joani 5:28, 29; Sinulo 20:11-15; 21:3, 4.

Kunutu Mo I Boniseza Butali bwa Mulimu

21, 22. Kunutu ya Jehova i patulula cwañi butali bwa hae?

²¹ Kunutu i bonisa ka ku komokisa “butali bwa Mulimu bo bu taha ka mikwa ye miñata.” (Maefese 3:8-10) Jehova n’a bonisize butali bo butuna mwa ku eza kunutu ye, ni ku i patulula hanyinyani-hanyinyani! Ka butali n’a hupuzi bufokoli bwa batu, ni ku ba konisa ku bonahaza mo i inezi luli pilu ya bona.—Samu 103:14.

²² Jehova hape n’a bonisize butali bo butuna ha n’a ketile Jesu ku ba Mulena. Mwan’a Jehova ki ya sepahala hahulu ku fita sibupiwa sifi kamba sifi se siñwi. Ha n’a li mutu wa fa lifasi-mubu, Jesu n’a tahezwi ki matata a mañata. Wa utwisisa hande-nde butata bwa batu. (Maheberu 5:7-9) Mi babusi hamoho ni Jesu b’o? Ka lilimo-limo, banna ni basali ba ba ketilwe mwa mishobo, lipuo, ni lisimuluho kaufela, ba tozizwe. Ha ku na butata b’o batu mwa sikwata seo ba si ka talimana kale ni bona ni ku bu tula. (Maefese 4:22-24) Ku pila mwatas’a puso ya bona malena ni baprisita bao ba ba sishemo ku ka tabisa!

23. Bakreste ba na ni tohonolo mañi ye ama kunutu ya Jehova?

²³ Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Kunutu yeo ne i patilwe kwakale, mwa linako ni mwa masika kamukana; kono cwale i bonahalisizwe kwa balumeli ba hae.” (Makolose 1:26) Ee, batoziwa ba Jehova ba ba kenile ba fitile fa ku utwisisa ze ñata ka za kunutu yeo, mi ba bulelezi bolule-lule zibo yeo. Ki tohonolo kwa butuna ye lu na ni yona kaufel’a luna! Jehova u “lu zibisize s’a n’a patile sa tato ya hae.” (Maefese 1:9) Haike lu taluseze ba bañwi kunutu ye makaza yeo, ni ku ba tusa ni bona ku nyakisisa butali bo bu komokisa bwa Jehova Mulimu!

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

Joani 16:7-12 Jesu n’a likanyisize cwañi Ndat’ahe mwa ku patulula niti hanyinyani-hanyinyani?

1 Makorinte 2:6-16 Ki kabakalañi buñata ha ba sa koni ku utwisisa likunutu za Jehova, mi lu kona ku utwisisa cwañi likunutu zeo?

Maefese 3:10 Bakreste kacenu ba na ni tohonolo mañi ye ama kunutu ya Mulimu?

Maheberu 11:8-10 Kunutu ne i tiisize cwañi batu ba tumelo ba kwaikale, nihaike kuli ne ba si ka i utwisisa ka ku tala?

[Siswaniso se si fa likepe 190]

“Ni ka atisa lusika lwa hao, lu be sina linaleli za lihalimu”