Limbuyoti Ze Tuna ni ku Fita ka Bulikani bo Bunca

“Jesu . . mane ki yena Muyemeli wa bulikani bo bu fita bwani kwa bunde.”—MAHEBERU 8:6.

 1. Ki mañi ya n’a bile ‘peu ya musali’ ya n’a sepisizwe mwa Edeni, mi n’a ‘lumilwe cwañi fa lisito’?

HAMULAHO wa ku eza sibi kwa Adama ni Eva, Jehova a tisa katulo fahalimw’a Satani, yena ya n’a pumile Eva, ka ku bulela kuli: “Ni ka beya toyano mwahal’a mina, ni wena ni musali, ni mwahal’a peu ya hao ni peu ya musali; peu yeo i ka ku pyata toho, wena u i lume fa lisito.” (Genese 3:15) Jesu ha n’a kolobelizwe mwa nuka ya Jordani ka 29 C.E., Peu ye n’e sepisizwe mwa Edeni ne i tile kwa nalulelule. Fa lifu la hae la fa kota ya linyando ka 33 C.E., kalulo ye ñwi ya bona bupolofita bwa kale b’o ne i talelelizwe. Satani n’a ‘lumile lisito’ la Peu.

 2. Ka ku ya ka manzwi a Jesu tota, lifu la hae li tusa cwañi mufuta wa mutu?

² Ka tabo, sona sitombo seo, niha ne si li se si butuku luli, ne si si sa kamita. Jesu n’a zusizwe kwa bafu a li moya o’ sa koni ku shwa mi n’a ile kwa lihalimu ku Ndat’ahe, ili ko n’a i zo fa mali a hae a’ suluzwi “kuli a liulule ba bañata.” Kacwalo, manzwi a hae tota n’a bile a niti a’ li: “Mwan’a mutu ni yena u swanezi ku pahekwa cwalo, kuli mutu kaufela ya lumela ku yena a be ni bupilo bo bu sa feli. Kakuli Mulimu u latile lifasi hahulu, mane u li file Mwan’a hae wa libanda, kuli mutu ufi kamba ufi ya lumela ku yena a si ke a shwa, kono a be ni bupilo bo bu sa feli.” (Mateu 20:28; Joani 3:14-16; Maheberu 9:12-14) Bulikani bo bunca bu peta kalulo ye tuna mwa talelezo ya bupolofita bwa Jesu.

Bulikani bo Bunca

 3. Bulikani bo bunca ne bu bonwi lili lwa pili ku ba bo bu sebeza?

³ Nakonyana pili a si ka shwa kale, Jesu n’a bulelezi balateleli ba hae kuli mali a hae a n’a suluzwi ne li ‘mali a bulikani bo bunca.’ (Luka 22:20; Mateu 26:28) Mazazi a lishumi ku zwa fa n’a kambamezi kwa lihalimu, bulikani bo bunca ne bu bonahezi ku ba bo bu sebeza muta moya o kenile ne u sululezwi fa balutiwa ba ba bat’o ba b’a 120 ba ne ba kubukani mwa muzuzu wa kwahalimu mwa Jerusalema. (Likezo 1:15; 2:1-4) Ku tiswa kwa bona balutiwa b’a 120 ba mwa bulikani bo bunca ne ku bonisa kuli bulikani bwa “pili,” ili bulikani bwa Mulao, ne se bu si na tuso.—Maheberu 8:13.

 4. Kana bulikani bwa kale ne bu si ka kondisa lika? Mu taluse.

⁴ Kana bulikani bwa kale ne bu si ka kondisa lika? Kutokwa. Ki niti, ka ku ba kuli ne se bu yolisizwe, Isilaele wa nama na s’a tuhezi ku ba sicaba sa Jehova se si ketilwe. (Mateu 23:38) Kono seo ne si ezahezi kabakala ku sa utwa kwa Isilaele ni ku hana kwa hae Mutoziwa wa Jehova. (Exoda 19:5; Likezo 2:22, 23) Nihakulicwalo, pili Mulao u si ka yoliswa kale, ne u petile ze ñata. Ka mianda-nda ya lilimo, ne u file nzila ya ku atumela ka yona Mulimu ni silelezo kwa bulapeli bwa buhata. Ne u na ni liponahazo za kwapili za bulikani bo bunca mi, ka matabelo a ona a ku kuta-kutela, ne u bonisize tokwahalo ye tuna ya ku liululwa kwa mutu kwa sibi ni lifu. Ka niti, Mulao ne li ‘muhulisi ku isa ku Kreste.’ (Magalata 3:19, 24; Maroma 3:20; 4:15; 5:12; Maheberu 10:1, 2) Nihakulicwalo, ne li ka bulikani bo bunca bo mbuyoti ye n’e sepisizwe Abrahama ne i ka talelezwa ka ku tala.

Macaba a Fuyaulwa ka Peu ya Abrahama

 5, 6. Mwa talelezo ye mutomo, ili ya kwa moya ya bulikani bwa Abrahama, Peu ya Abrahama ki mañi, mi ki sicaba sifi se ne si bile sa pili ku amuhela mbuyoti ka yena?

⁵ Jehova n’a sepisize Abrahama kuli: “Macaba kamukana a lifasi a ka fiwa mbuyoti ka lusika lwa hao.” (Genese 22:18) Mwatas’a bulikani bwa kale, bazwahule ba bañata ba ba ishuwa ne ba fuyauzwi kabakala swalisano ya bona ni Isilaele, sicaba se si li peu ya Abrahama. Nihakulicwalo, mwa talelezo ya yona ye mutomo ya kwa moya, Peu ya Abrahama ne li fela mutu a li muñwi ya petahalile. Paulusi n’a talusize seo ha n’a bulezi kuli: “Mi cwale Lisepiso ne li filwe Abrahama ni lusika lwa hae. Ha ku si ka bulelwa: Ni masika a hae, inge ki a mañata; kono ki lu lu luñwi, ha ku izwe: Ni kwa lusika lwa hao, kikuli Kreste.”—Magalata 3:16.

⁶ Ee, Jesu ki yena Peu ya Abrahama, mi ka Yena macaba a amuhela mbuyoti ye tuna ku fita nto ifi kamba ifi ye kona ku fiwa Isilaele wa nama. Luli, sicaba sa pili ku amuhela yona mbuyoti yeo ne li Isilaele ka sibili. Hamulahonyana wa Pentekonta 33 C.E., muapositola Pitrosi n’a bulezi cwana kwa sikwata sa Majuda: “Ki mina bana ba bapolofita, ni ba bulikani bw’a isweli Mulimu ni bokuku a luna, a bulelela Abrahama, a li: Macaba kaufela a lifasi a ka fumana mbuyoti ka lusika lwa hao. Ki ku mina Mulimu u lumezi pili Mutang’a hae Jesu y’a zusize, kuli a mi fe mbuyoti, mutu ni mutu ku mina, ka ku mu siulula kwa libi za hae.”—Likezo 3:25, 26.

 7. Ki macaba a fi a n’a fuyauzwi ka Jesu, Peu ya Abrahama?

⁷ Kutokwa ni sibaka mbuyoti ne i filwe kwa Masamaria mi hamulaho kwa balicaba. (Likezo 8:14-17; 10:34-48) Nako ye ñwi mwahal’a 50 ni 52 C.E., Paulusi n’a ñolezi Bakreste kwa Galatia mwa Asia Minor kuli: “Mi Liñolo, ka ku bona pili kuli bamacaba, Mulimu u ka ba beya ba ba lukile ka tumelo, li zibisize Abrahama pili taba yeo ye munati, ya kuli: Mishobo kamukana i ka fiwa mbuyoti ka wena. Hakubacwalo, ba ba na ni tumelo ba fiwa mbuyoti hamoho ni Abrahama Mulumeli.” (Magalata 3:8, 9; Genese 12:3) Nihaike buñata bwa Bakreste mwa Galatia ne ba li “bamacaba,” ne ba fuyozwi ka Jesu kabakala tumelo ya bona. Ka nzila ifi?

 8. Kwa neku la Bakreste ba mwa lizazi la Paulusi, ku fuyaulwa ka Peu ya Abrahama ne ku ama lika mañi, mi ki ba ba kai, kwa mafelelezo ba ba amuhela mbuyoti ye cwalo?

⁸ Paulusi n’a bulelezi Bakreste ba kwa Galatia, ku si na taba ni miinelo ya bona kuli: “Ha mu li ba Kreste, fohe mu ba lusika lwa Abrahama, mi mu ka ca sanda sa sepiso.” (Magalata 3:29) Ku bona Magalata bao, mbuyoti ka Peu ya Abrahama ne i ama ku ba kwa bona kalulo ya bulikani bo bunca ni ku ba bacalifa ni Jesu, ba ba swalisani ni Jesu mwa peu ya Abrahama. Ha lu zibi kuli batu ba mwa Isilaele wa kwaikale ne ba kuma kai. Lu ziba fela kuli ne ba til’o ba “sina mushabati o fa likamba la liwate.” (1 Malena 4:20) Kono lwa ziba palo ka ku tala ya ba ba swalisani ni Jesu mwa peu ya kwa moya—144,000. (Sinulo 7:4; 14:1) Bona b’a 144,000 bao ba zwile mwa “masika kaufela, ni mwa lipuo, ni mwa mishobo, ni mwa macaba” a mufuta wa mutu mi ba abana mwa ku tiseza ba bañwi limbuyoti za bulikani bwa Abrahama.—Sinulo 5:9.

Bupolofita bwa Talelezwa

 9. Mulao wa Jehova u ñolwanga cwañi ku ba ba mwa bulikani bo bunca?

⁹ Ha n’a bulela cimo ka za bulikani bo bunca, Jeremia n’a ize: “Ki bo bulikani bo ni ka iswala ni ba ndu ya Isilaele, mazazi ao h’a sa felile, ku bulela [Jehova, NW]; ni ka ñola mulao wa ka mwa lifuba za bona, ni u ñole mwa lipilu za bona.” (Jeremia 31:33) Ki nto ye tokwahala kuli ba ba mwa bulikani bo bunca ba sebeleze Jehova ka lilato. (Joani 13:35; Maheberu 1:9) Mulao wa Jehova u ñozwi mwa lipilu za bona, mi ba na ni takazo ye tuna ya ku eza tato ya hae. Ki niti, batu ba bañwi ba ba sepahala mwa Isilaele wa kwaikale ne ba lata luli mulao wa Jehova. (Samu 119:97) Ba bañata ne ba si ka sepahala. Kono ne ba zwezipili ku ba kalulo ya sicaba. Ha ku na ya kona ku zwelapili ku ba mwa bulikani bo bunca haiba mulao wa Mulimu ha u si ka ñolwa mwa pilu ya hae.

10, 11. Ku ba ba mwa bulikani bo bunca, Jehova u ba cwañi ‘Mulimu wa bona,’ mi kaufel’a bona ba ka mu ziba cwañi?

¹⁰ Jehova n’a zwezipili ku bulela ka za ba ba mwa bulikani bo bunca kuli: “Ni ka ba Mulimu wa bona, bona i be sicaba sa ka.” (Jeremia 31:33) Mwa Isilaele wa kwaikale ba bañata ne ba lapezi milimu ya macaba a sili, kono ne ba zwezipili ku ba Maisilaele. Ka ku toma fa bulikani bo bunca, Jehova n’a ezize sicaba sa kwa moya, “Isilaele wa Mulimu,” kuli a yole Isilaele wa nama. (Magalata 6:16; Mateu 21:43; Maroma 9:6-8) Nihakulicwalo, ha ku na ya kona ku zwelapili ku ba yo muñwi wa sicaba se sinca sa kwa moya haiba a tuhela ku lapela Jehova ni ku mu lapela a nosi.

¹¹ Jehova hape n’a ize: “Kaufel’a bona ba ka ni ziba, ku kala ka yo munyinyani wa bona ku isa ku yo muhulu.” (Jeremia 31:34) Mwa Isilaele, ba bañata ne ba si ka isa pilu ku Jehova, ili ku bulela kuli: “[Jehova, NW] h’a koni ku eza hande kamba ku eza maswe.” (Zefania 1:12) Ha ku na ya zwelapili ku ba kalulo ya Isilaele wa Mulimu haiba a sa isezi pilu ku Jehova kamba ku silafaza bulapeli bo bu kenile. (Mateu 6:24; Makolose 3:5) Maisilaele ba kwa moya ki bona “sicaba ba ba ziba Mulimu wa bona.” (Daniele 11:32) Ba tabela ku ba ni ‘zibo ya Mulimu a nosi wa niti ni ya Jesu Kreste.’ (Joani 17:3) Ku ziba Jesu ku tungisa zibo ya bona ya Mulimu ka ku ba kuli, ka nzila ye ipitezi, Jesu ‘ki yena ya talusize Mulimu.’—Joani 1:18; 14:9-11.

12, 13. (a) Ki ka mutomo mañi wo Jehova a swalela libi za ba ba mwa bulikani bo bunca? (b) Ka ku ama kwa swalelo ya libi, bulikani bo bunca bu na ni butokwa bo butuna cwañi ku fita bwa kale?

¹² Kwa mafelelezo, Jehova n’a sepisize kuli: “Ni ka swalela bumaswe bwa bona, mi ha ni sa na ku hupula sibi sa bona.” (Jeremia 31:34b) Mulao wa Mushe ne u kopanyeleza teñi mianda-nda ya liketelelo ze ñozwi zeo Maisilaele ne ba bulelezwi ku utwa. (Deuteronoma 28:1, 2, 15) Be ne ba loba Mulao kaufela ne ba fa matabelo a kuli libi za bona li swalelwe. (Livitike 4:1-7; 16:1-31) Majuda ba bañata ne ba fitile fa ku lumela kuli ne ba ka kona ku ba ba ba lukile ka misebezi ya bona ka ku ya ka Mulao. Bakreste, niteñi, ba lemuha kuli ni kamuta ha ba koni ku fumana ku luka ka misebezi ya bona. Ha ba koni ku tokolomoha ku eza sibi. (Maroma 5:12) Mwatas’a bulikani bo bunca, mayemo a’ lukile fapil’a Mulimu a konahala fela ka sitabelo sa Jesu. Nihakulicwalo, mayemo a cwalo ki mpo, sishemo se si si ka libelelwa se si zwa ku Mulimu. (Maroma 3:20, 23, 24) Jehova u sa tokwa ku ipeya ku utwa kwa batanga ba hae. Paulusi u bulela kuli ba ba mwa bulikani bo bunca ba “mwa mulao wa Kreste.”—1 Makorinte 9:21.

¹³ Kacwalo, ni kwa Bakreste ku na ni sitabelo sa sibi, kono sona si na ni butokwa bo bu tuna ku fita bwa matabelo a mwa bulikani bwa Mulao. Paulusi n’a ñozi kuli: “Muprisita ni muprisita [mwatas’a bulikani bwa Mulao] u nz’a yema ka mazazi kaufela ku sebeleza Mulimu, mi u tahisa hañata matabelo a li mañwi, a’ sa koni ku zwisa libi ni hanyinyani; Kono Jesu Kreste a man’o tahisa sitabelo si li siñwi kabakala libi, a y’o ina ku la bulyo la Mulimu.” (Maheberu 10:11, 12) Ka ku ba kuli Bakreste ba ba mwa bulikani bo bunca ba na ni tumelo mwa sitabelo sa Jesu, Jehova u ba bala ku ba ba ba lukile, ba ba si na sibi, mi kacwalo ili ba ba kona ku toziwa ku ba bana ba kwa moya. (Maroma 5:1; 8:33, 34; Maheberu 10:14-18) Ha ba eza sibi kabakala ku sa petahala kwa butu, ba kona ku kupa swalelo ya Jehova, mi ka mutomo wa sitabelo sa Jesu, Jehova wa ba swalela. (1 Joani 2:1, 2) Nihakulicwalo, haiba ba iketela ku eza sibi kabomu, ba latehelwa ki mayemo a bona a lukile ni tohonolo ya ku ba kalulo ya bulikani bo bunca.—Maheberu 2:2, 3; 6:4-8; 10:26-31.

Bulikani bwa Kale ni bo Bunca

14. Ne li mupato mañi o ne u tokwahala mwatas’a bulikani bwa Mulao? mwatas’a bulikani bo bunca?

¹⁴ Banna mwa bulikani bwa kale ne ba iswa kwa mupato ili sisupo sa kuli ne ba li mwatas’a Mulao. (Livitike 12:2, 3; Magalata 5:3) Puteho ya Sikreste ha se i kalile, ba bañwi ne ba ikutwile kuli Bakreste ba ne ba si Majuda ni bona ba iswe kwa mupato. Kono baapositola ni maeluda mwa Jerusalema, ka ketelelo ya Linzwi la Mulimu ni ka moya o kenile, ne ba boni kuli seo ne si sa tokwahali. (Likezo 15:1, 5, 28, 29) Hamulaho wa lilimonyana, Paulusi n’a bulezi kuli: “Mujuda tota hasi ye li yena kwande; mi mupato tota hasi o ezwa kwande mwa nama. Kono Mujuda ki ye li yena mwahali; mi mupato ki wa pilu, o ezwa ka moya, isi ka mukwa fela.” (Maroma 2:28, 29) Mupato nihaiba kwa Majuda ba nama, ne u si na butokwa bo butuna bwa kwa moya mwa meto a Jehova. Ku ba ba mwa bulikani bo bunca, ki pilu, isi nama, ye lukela ku iswa kwa mupato. Mihupulo, litakazo, ni lisusuezo za bona kaufela ze sa tabisi kamba ze masila mwa meto a Jehova li lukela ku zwiswa.a Ba bañata kacenu ki bupaki bo bu pila bwa m’ata a moya o kenile a ku cinca mihupulo ya batu ka nzila ye cwalo.—1 Makorinte 6:9-11; Magalata 5:22-24; Maefese 4:22-24.

15. Isilaele wa nama ni Isilaele wa Mulimu li bapanyiwa cwañi ka ku ama kwa bubusi bwa bulena?

¹⁵ Mwa tukiso ya bulikani bwa Mulao, Jehova ne li Mulena wa Isilaele, mi nako ha i nze i ya n’a busize ka malena ba butu mwa Jerusalema. (Isaya 33:22) Jehova hape ki Mulena wa Isilaele wa Mulimu, Isilaele wa kwa moya, mi ku kala ka 33 C.E., u busize ka Jesu Kreste, ya amuhezi “bulena kaufela mwa lihalimu ni mwa lifasi.” (Mateu 28:18; Maefese 1:19-23; Makolose 1:13, 14) Kacenu, Isilaele wa Mulimu u lemuha Jesu sina yena Mulena wa Mubuso wa Mulimu wa lihalimu, o ne u tomilwe ka 1914. Jesu ki Mulena yo munde ku fita mo ne ba inezi bo Ezekiasi, Josiasi, ni malena ba bañwi ba Isilaele wa kwaikale ba ne ba sepahalile.—Maheberu 1:8, 9; Sinulo 11:15.

16. Ki mufuta ufi wa buprisita wo Isilaele wa Mulimu a li ona?

¹⁶ Isilaele ne si fela mubuso kono hape ne u na ni buprisita bwa ba ba tozizwe. Ka 33 C.E., Isilaele wa Mulimu n’a yolile Isilaele wa nama ni ku ba “mutang’a” Jehova, “lipaki” za hae. (Isaya 43:10) Manzwi a Jehova ku Isilaele a ñozwi kwa Isaya 43:21 ni kwa Exoda 19:5, 6 kacwalo n’a bile a sebeza ku Isilaele wa Mulimu wa kwa moya. Sicaba sa Mulimu se sinca sa kwa moya cwale ne si li ‘lusika lo lu ketilwe, buprisita bwa silena, mushobo o’ kenile, sicaba sa hae tota,’ se si na ni buikalabelo bwa ku ‘bulela ze nde za Jehova.’ (1 Pitrosi 2:9) Ba ba mwa Isilaele wa Mulimu kaufela, banna ni basali, ba kopanyiwa mwa buprisita. (Magalata 3:28, 29) Ka ku ba kalulo ya bubeli ya peu ya Abrahama, cwale ba bulela kuli: “Mina macaba, a mu wabelwe ni sicaba sa hae.” (Deuteronoma 32:43) Ba Isilaele wa kwa moya ba ba sa li fa lifasi ba eza “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 24:45-47) Ki ka swalisano ni bona fela fo sebelezo ye kenile ili ye amuheleha i kona ku fiwa ku Mulimu.

Mubuso wa Mulimu —Talelezo ya Mafelelezo

17. Ki ku pepwa mañi k’o ba ba mwa bulikani bo bunca ba b’anga ni kona?

¹⁷ Maisilaele ba ne ba pepilwe hamulaho wa 1513 B.C.E. ne ba keni mwa bulikani bwa Mulao fa ku pepwa. Ba ba kenyiwa ki Jehova mwa bulikani bo bunca ni bona ba pepwanga—kwa neku la bona, ku pepwa kwa moya. Jesu n’a bulezi seo ku Nekudema wa Mufalisi ha n’a ize: “Kaniti-niti na ku bulelela, ni li, Mutu h’a sa pepwi sinca, h’a koni ku bona mubuso wa Mulimu.” (Joani 3:3) Balutiwa b’a 120 fa Pentekonta ya 33 C.E. ki bona batu ba pili ba ba si ka petahala ba ne ba bile ni kona ku pepwa sinca k’o. Ka ku ba ba ba zibahalizwe ku ba ba ba lukile mwatas’a bulikani bo bunca, ne ba amuhezi moya o kenile sina “swalele” ya sanda sa bubusi bwa bona. (Maefese 1:14) Ne ba “pepilwe ki moya” ni ku ba bana ba ba añuzwi ki Mulimu, ili nto ye n’e ba bisize banyani ba Jesu mi kacwalo ni ku ba ‘bacasanda ni Kreste.’ (Joani 3:6; Maroma 8:16, 17) Ku ‘pepwa kwa bona sinca’ ne ku kwaluzi nzila ya lisepo ze makaza.

18. Ku pepwa sinca ku kwalulela nzila kwa lisepiso lifi ze makaza kwa neku la ba ba li mwa bulikani bo bunca?

¹⁸ Ha n’a yemela bulikani bo bunca, Jesu n’a ekelize teñi bulikani bo buñwi ni balateleli ba hae, ka ku bulela kuli: “Ni ka mi fa mubuso, sina ndate h’a ni file ona.” (Luka 22:29) Bona bulikani bwa Mubuso bo ne bu lukisize nzila ya talelezo ya pono ye lemuseha, ye ñozwi kwa Daniele 7:13, 14, 22, 27. Daniele n’a boni “yo muñwi ya swana sina mwan’a mutu” a nze a fiwa m’ata a bubusi ki “Yo Muhulu wa Mazazi,” Jehova Mulimu. Mi Daniele a bona kuli “ba ba kenile ba fita fa nako ya bona ya ku amuhela mubuso.” Jesu ki yena “ya swana sina mwan’a mutu” y’o, ka 1914, n’a amuhezi Mubuso wa lihalimu ku zwelela ku Jehova Mulimu. Balutiwa ba hae ba ba tozizwe ka moya ki bona “ba ba kenile” ba ba abana ni yena ku ona Mubuso wo. (1 Matesalonika 2:12) Ka mukwa ufi?

19, 20. (a) Ku ba ba mwa bulikani bo bunca, sepiso ya Jehova ku Abrahama i ka ba ni talelezo mañi ya mafelelezo ili ye nde? (b) Ki puzo mañi ye ñwi ye tokwa ku nyakisiswa?

¹⁹ Hamulaho wa lifu la bona, bona batoziwa ba sina Jesu ba zuswa kwa bafu sina libupiwa za moya ze sa koni ku shwa ilikuli ba yo sebeza ni yena sina malena ni baprisita mwa lihalimu. (1 Makorinte 15:50-53; Sinulo 20:4, 6) Ki sepiso ye nde hakalo! “Ba ka busa lifasi,” isi fela mwa Kanana. (Sinulo 5:10) Kana “ba ka luwa minyako ya lila za bona”? (Genese 22:17) Ee, mi kwa mafelelezo, ba ka eza cwalo ha ba ka iponela ku yundiswa kwa lihule la bulapeli le li li sila, yena Babilona yo Mutuna, ni muta bona ba ba tozizwe ba ba zusizwe kwa bafu ba ka abana ni Jesu mwa ku lisa macaba ka “mulamu wa sipi” ni mwa ku tuba toho ya Satani. Kacwalo ba ka ba ni kalulo mwa ku taleleza taba ya mafelelezo ya bupolofita bo bu kwa Genese 3:15.—Sinulo 2:26, 27; 17:14; 18:20, 21; Maroma 16:20.

²⁰ Lu kana lwa buza, niteñi, kuli, Kana bulikani bwa Abrahama ni bulikani bo bunca bu ama fela yona mioyo y’e 144,000 ye sepahala yeo? Kutokwa, ba bañwi ba ba siyo ku bona bulikani bo ka ku nonga ba ka fuyaulwa ka bona, sina ka mo ku ka bonelwa mwa taba ye tatama.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

◻ Bulikani bo bunca ne bu bonwi lili lwa pili ku ba bo bu sebeza?

◻ Ki lika mañi ze n’e petilwe ka bulikani bwa kale?

◻ Peu ya Abrahama, sihulu ki mañi, mi ki mwa ku latelelana ko ku cwañi m’o macaba n’a fuyauzwi ka yona Peu yeo?

◻ Kwa neku la b’a 144,000, ki ifi talelezo ya mafelelezo ya bulikani bwa Abrahama ni bulikani bo bunca?