Kana Mwa Sepahala Mwa Lika Kaufela?

“Ya sepahala ku ze nyinyani, u ka sepahala ni ku ze tuna.”—LUKA 16:10.

 1. Jehova ki ya sepahala ka nzila ifi?

KANA mu kile mwa lemuha se si ezahalanga kwa muluti wa kota lizazi ha li nze li sikuluha? Muluti u zwelangapili ku cinca! Buikatazo ni lisepiso za batu ni zona hañata ki ze cinca-cinca sina muluti. Kono Jehova Mulimu yena ha cinci nako ha inze i ya. Mulutiwa Jakobo ha n’a bulezi ka za hae sina “Ndate wa maseli,” n’a ize: “Yo ku si na petuho ku yena, nihaiba muluti wa petuho.” (Jakobo 1:17) Jehova ha cinci mi wa sepahala, nihaiba mwa lika ze nyinyani-nyani. Ki “Mulimu ya sepahala.”—Deuteronoma 32:4.

 2. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku itatuba ku bona haiba lwa sepahala? (b) Ki lipuzo lifi ze ama ku sepahala ze lu ka nyakisisa?

² Mulimu u nga cwañi ku sepahala kwa balapeli ba hae? U ba nga sina mwa n’a ba ngela Davida, ya n’a bulezi ka za bona kuli: “Meto a ka a ka talima ba ba sepahala mwa lifasi, kuli ba yahe ni na; ya zamaya mwa nzila ye lukile, ki yena ya ka ni sebeleza.” (Samu 101:6) Kaniti, Jehova u tabiswa ki ku sepahala kwa batanga ba hae. Kona libaka muapositola Paulusi ha n’a ñozi kuli: “Se si batahala kwa likombwa kikuli li sepahale.” (1 Makorinte 4:2) Ku sepahala ku talusañi? Ki mwa likalulo lifi za bupilo mo lu swanela ku bonisa ku sepahala? Ki lifi ze nde ze zwa mwa ku “zamaya mwa nzila ye lukile”?

Se Ku Talusa ku Ba ya Sepahala

 3. Ki sifi se si bonisa kuli lwa sepahala luli?

³ Maheberu 3:5 i bulela kuli ‘Mushe n’a sepahalile sina mutanga.’ Ki sifi se ne si konisize mupolofita Mushe ku ba ya sepahala? Tabernakele ha ne i yahiwa ni ku tomiwa, ‘Mushe a eza linto kaufela mw’a n’a mu laelezi Muñ’a Bupilo.’ (Exoda 40:16) Ka ku ba balapeli ba Jehova, lu bonisa ku sepahala ha lu mu sebeleza ka ku ipeya ku mu utwa. Seo kaniti si ama ku sepahala ku Jehova ha lu talimana ni litiko ze tuna. Kono ku tiyela litiko ze tuna haki kona fela ko ku bonisa kuli lwa sepahala luli. Jesu n’a ize: “Ya sepahala ku ze nyinyani, u ka sepahala ni ku ze tuna; mi ya sa sepahali ku ze nyinyani, h’a na ku sepahala ku ze tuna.” (Luka 16:10) Lu lukela ku zwelapili ku sepahala nihaiba mwa tutaba to tu kana twa bonahala bunyinyani.

4, 5. Ku sepahala kwa luna ku “ze nyinyani” ku bonisañi?

⁴ Ku ipeya ku utwa ka zazi ni zazi ku “ze nyinyani” ki kwa butokwa ka mabaka a mabeli. Sa pili, ku bonisa mo lu ikutwela ka za bubusi bwa Jehova bo bu pahami. Mu nahane ka za tiko ya busepahali ye ne ba talimani ni yona bosinyalana ba pili, bo Adama ni Eva. Ne ba si ka fiwa taelo ye ne li t’ata hahulu. Hailif’o ne ba filwe tukelo ya ku ca lico za mufuta kaufela ze ne li mwa simu ya Edeni, ne ba lukela fela ku tokolomoha ku ca kwa muselo wa kota iliñwi fela—yona “kota ya ku ziba bunde ni bumaswe.” (Genese 2:16, 17) Ku sepahala kwa bona ka ku mamela taelo ye bunolo yeo, ne ku ka bonisa kuli bosinyalana ba pili bao ne ba yemela bubusi bwa Jehova. Ku latelela litaelo za Jehova mwa bupilo bwa luna bwa ka zazi ni zazi ku bonisa kuli lu yemela bubusi bwa Jehova bo bu pahami.

⁵ Sa bubeli, mo lu ezeza mwa lika “ze nyinyani” ku bonisa mo lu ka ezeza “ni ku ze tuna” muta lu talimana ni litiko ze tuna mwa bupilo. Mu nyakisise ze ne li ezahezi ku Daniele ni balikani ba hae ba Maheberu ba balalu ba ba sepahala—ili bo Hanania, Mishaele, ni Azaria. Ne ba isizwe mwa butanga kwa Babilona ka 617 B.C.E. Ha ne ba sa li micaha, batangana ba bane bao ne ba kenyizwe mwa sebelezo ya ndu ya Mulena Nebukadenezare. Teñi k’o, mulena a “laela kuli ba utiwe ka lico ze zwa fa tafule ya mulena, ni ka veine ye nwiwa ki yena, ni kuli ba utiwe cwalo myaha ye milalu; ha i fela, ba zibe ku yema fapil’a mulena.”—Daniele 1:3-5.

 6. Ki tiko mañi yeo Daniele ni balikani ba hae ba Maheberu ba balalu ne ba talimani ni yona mwa ndu ya mulena wa Babilona?

⁶ Kono lico za mulena wa Babilona ne li kenyize batangana ba Maheberu ba bane bao mwa tiko. Mwendi lico ze ne li hanisizwe mwa Mulao wa Mushe ne li kopanyelezwanga mwa lico za mulena. (Deuteronoma 14:3-20) Ku kana kwa ba kuli lifolofolo ze ne li bulaiwanga ne li sa sululwangi mali ka swanelo, mi ku ca nama ye cwalo ne ku ka ba ku loba Mulao wa Mulimu. (Deuteronoma 12:23-25) Lico zeo hape mwendi ne li banga ze tabezwi milimu, sina mo ne ba ezezanga balapeli ba kwa Babilona ka sizo pili ba si ka ca kale silyela.

 7. Ku ipeya ku utwa kwa Daniele ni balikani ba hae ba balalu ne ku bonisizeñi?

⁷ Milao ye ne i hanisa ku ca lico ze ñwi ne i si luli ya butokwa kwa lubasi lwa mulena wa Babilona. Nihakulicwalo, Daniele ni balikani ba hae ne ba ikatulezi ka ku zwelela kwatas’a lipilu za bona kuli ne ba si ke ba isilafaza ka ku ca lico ze ne li hanisizwe mwa Mulao wa n’a file Mulimu kwa Maisilaele. Yeo ne li taba ye ne i ama ku ipeya ku utwa ni ku sepahala kwa bona ku Mulimu. Kacwalo ba ikupela kuli ba fiwe miloho ni mezi, mi ba fiwa zona. (Daniele 1:9-14) Ku ba bañwi kacenu, ze ne ba ezize batangana ba bane bao li kana za bonahala ku ba taba ye nyinyani. Kono ku ipeya ku utwa Mulimu kwa bona ne ku bonisize mayemo a bona fa taba ya bubusi bwa Jehova bo bu pahami.

 8. (a) Maheberu ba balalu ne ba talimani ni tiko mañi ye tuna ya busepahali? (b) Ki lifi ze ne li zwile mwa tiko yeo, mi taba yeo i bonisañi?

⁸ Ku sepahala ku ze ne li kana za bonahala ku ba ze nyinyani ne ku konisize Daniele ni balikani ba hae ba balalu ku tiyela tiko ye tuna. Mu apule Libibele za mina kwa liñolo la Daniele kauhanyo 3, mi mu ipalele ili mina ka m’o Maheberu ba balalu bao ne ba talimanezi ni koto ya lifu bakeñisa ku hana ku lapela siswaniso sa gauda se ne si tomilwe ki Mulena Nebukadenezare. Ha ne ba tisizwe fapil’a mulena, ba zibahaza katulo ya bona ka buikolwiso, ba li: “Kakuli Mulimu wa luna ye lu sebeleza, u na ni mata a ku lu lamulela kwa liyekuyeku la mulilo o buhali, mi u ka lu lamulela mwa lizoho la hao, shangwe mulena. Mi, hakusicwalo, shangwe mulena, u zibe kuli ha lu na ku sebeleza milimu ya hao, ha lu na ku kubamela siswaniso sa gauda s’o tomile.” (Daniele 3:17, 18) Kana Jehova n’a ba yangwezi? Banna ba ne ba nepezi batangana bao mwa liyekuyeku la mulilo o buhali ki bona ba ne ba shwile. Kono Maheberu ba balalu ba ba sepahala bao bona ba zwa mwa mulilo inze ba pila—ku si na nihaiba ku babulwa ki malimi a liyekuyeku! Ku itwaeza ku sepahala kwa bona ne ku ba tusize kuli ba sepahale mwa tiko ye tuna hahulu yeo. Kana taba yeo ha i bonisi butokwa bwa ku sepahala mwa lika ze nyinyani?

Ku Sepahala Ku za “Bufumu Bo Bu Si Ka Luka”

 9. Ki mwa taba mañi mo ku fumaneha manzwi a Jesu a ñozwi kwa Luka 16:10?

⁹ Pili a si ka bulela kale sikuka sa kuli ya sepahala mwa lika ze bonahala ku ba ze nyinyani u ka sepahala ni ku ze tuna, Jesu n’a elelize bateelezi ba hae kuli: “Mu ikezeze balikani ka bufumu bo bu si ka luka; kuli ha bu ka fela, ba mi amuhele mwa mandu a’ sa feli.” S’a ekeza ku bulela ka za ku sepahala ku ze nyinyani. Cwale Jesu kona a li: “Cwale ha mu sa sepahali ku za bufumu bo bu si ka luka, ba ka mi sepa cwañi kwa bufumu bwa niti? . . . Ha ku na mutanga ya kona ku sebeleza malena a mabeli; kakuli u ka toya yo muñwi, a late yo muñwi; kamba u ka kumalela yo muñwi a shwaule yo muñwi. Ha mu koni ku sebeleza Mulimu ni Mamona (kikuli bufumu).”—Luka 16:9-13.

10. Lu kona ku bonisa cwañi ku sepahala ka mo lu itusiseza “bufumu bo bu si ka luka”?

¹⁰ Ka ku ya ka taba mo ku fumaneha manzwi a Jesu a’ kwa Luka 16:10, Jesu sapili n’a ama kwa ku itusisa “bufumu bo bu si ka luka,” ili maluwo a luna a kwa mubili. Bufumu b’o bu bizwa kuli ki bo bu si ka luka bakeñisa kuli maluwo a kwa mubili—sihulu masheleñi—a caindiswa ki batu ba ba si ka petahala. Mi hape takazo ya ku fuma i kona ku libisa kwa likezo ze si ka luka. Lu bonisa ku sepahala ha lu itusisa maluwo a luna a kwa mubili ka nzila ye butali. Lu bata ku itusisa maluwo a luna ka ku zwisezapili za Mubuso ni ka ku tusa ba ba li mwa butokwi, ku fita ku itusisa ona ka nzila ye bonisa mukwañuli. Ha lu sepahala cwalo, lu ba balikani ba Jehova Mulimu ni Jesu Kreste, bona bañi ba “mandu a’ sa feli.” Ba ka lu amuhela mwa mandu ao ka ku lu fa bupilo bwa kamita, ibe kwa lihalimu, kamba mwa Paradaisi fa lifasi.

11. Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku tuhela ku taluseza be lu katana mwa simu kuli lwa amuhela linubu za musebezi wa mwa lifasi kaufela o eziwa ki Lipaki za Jehova?

¹¹ Mu nyakisise hape kolo ye lu fa kwa batu be lu abela Libibele kamba libuka ze tomile fa Bibele, ha lu shaela taba ya Mubuso ni ku ba taluseza kuli lwa amuhela linubu za musebezi wa mwa lifasi kaufela o eziwa ki batu ba Jehova. Ka ku eza cwalo, lu ba fa kolo ya ku itusisa maluwo a bona a kwa mubili ka nzila ye butali. Nihaike kuli Luka 16:10 sapili i ama kwa ku itusisa maluwo a kwa mubili, sikuka se si bulezwi kwa liñolo leo si ama hape ni mwa likalulo ze ñwi za mwa bupilo.

Ku Ba ni Niti Ki Kwa Butokwa Luli

12, 13. Ki mwa likalulo lifi mo lu kona ku bonisa buniti?

¹² Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Lwa kolwa kuli lizwalo la luna ki le linde, ni kuli mwa lika kaufela lu lata ku eza se si lukela.” (Maheberu 13:18) “Lika kaufela” kaniti li kopanyeleza litaba kaufela ze ama masheleñi. Lu lifa likoloti za luna ni mitelo ya luna ka bunako ni ka buniti. Kabakalañi? Lu eza cwalo bakeñisa lizwalo la luna, mi sihulu bakeñisa kuli lu lata Mulimu ni ku mamela litaelo za hae. (Maroma 13:5, 6) Lu kona ku eza cwañi ha lu nopa nto ye si ya luna? Lu ka bata ku i kutisa ku muñ’a yona. Ku eza cwalo ku fa bupaki bo bunde haiba lu talusa libaka ha lu susuelizwe ku kutisa nto ya mutu y’o!

¹³ Ku sepahala ni ku ba ni niti mwa linto kaufela ku tokwa kuli lu be ni niti kwa sibaka sa mubeleko. Ku ba ni niti mwa musebelezo wa luna ku susueza batu ku isa mamelelo ku Mulimu ye lu lapela. Ha lu ‘uzwi’ nako ka ku ba ni buzwa. Kono lu sebeza ka t’ata, inge ba ba sebeleza Jehova. (Maefese 4:28; Makolose 3:23) Mwa naha ye ñwi ya kwa Yurope, ku akalelizwe kuli babeleki ba bañata ba ba kupanga liñolo ku mualafi kuli ba lumelezwe ku sa ya kwa musebezi ka mabaka a ku kula, b’a pumanga. Batanga ba Mulimu ba niti ha ba ipateli mabaka a buhata a ku sa ya kwa musebezi. Lipaki za Jehova fokuñwi b’a huliswanga fa musebezi, bakeñisa kuli bazamaisi ba bona ba lemuhanga buniti bwa bona ni ku sebeza ka t’ata kwa bona.—Liproverbia 10:4.

Ku Sepahala mwa Bukombwa bwa Luna bwa Sikreste

14, 15. Lu kona ku bonisa ka linzila lifi kuli lwa sepahala mwa bukombwa bwa Sikreste?

¹⁴ Lu bonisa cwañi ku sepahala mwa bukombwa bo lu filwe? Bibele i li: “Lu tiseze Mulimu sitabelo sa milumbeko, kikuli bupaki bo bu zwa mwa milomo ye lumba libizo la hae.” (Maheberu 13:15) Nzila ya pili yeo lu bonisa ka yona ku sepahala mwa bukombwa bwa mwa simu ki ka ku abana teñi kamita. Ha lu lukeli ku fitisa kweli mwahali lu sa paki ka za Jehova ni milelo ya hae. Mi hape ku abana kamita mwa musebezi wa ku kutaza ku lu tusa ku ekeza kwa buikoneli ni buanyu bwa luna.

¹⁵ Nzila ye ñwi ya ku bonisa ka yona ku sepahala mwa simu ki ka ku itusisa liakalezo ze fumanwa mwa Tora ya ku Libelela ni mwa Bukombwa bwa Luna bwa Mubuso. Ha lu itukiseza ni ku itusisa mitahisezo ye akalelizwe kamba ye miñwi ye sebeza, kana ha lu fumanangi kuli bukombwa bwa luna bwa beya hahulu siselo? Ha lu katananga mutu ya cisehela taba ya Mubuso, kana lwa kutelanga teñi ka putako ku yo hulisa cisehelo? Mi ku cwañi ka za lituto za Bibele ze lu kana lwa kalisa kwa batu ba ba tabela? Kana lwa sepahala ka ku zamaisa lituto za Bibele za kamita ku bona? Ku sepahala kwa luna mwa bukombwa kwa kona ku lu pilisa, ni ku pilisa ba ba lu utwa.—1 Timotea 4:15, 16.

Ku Ikambusa kwa Lifasi

16, 17. Lu kona ku bonisa ka linzila lifi kuli lwa ikambusa kwa lifasi?

¹⁶ Ka za balateleli ba hae, Jesu mwa tapelo ku Mulimu n’a ize: “Ni ba bulelezi Linzwi la hao; mi lifasi li ba toile, kakuli bona hasi ba lifasi, sina na, ha ni si wa lifasi. Ha ni ku lapeli kuli u ba zwise mwa lifasi, kono kuli u ba sileleze kwa bumaswe. Hasi ba lifasi, sina na ha ni si wa lifasi.” (Joani 17:14-16) Lu kana lwa tiya ni ku ikatulela ku ikambusa kwa lifasi mwa lika ze tuna, inge cwalo ku za bupolitiki, ku za mazazi a lipumulo a bulapeli ni lizo, ni muzamao o maswe. Kono ku cwañi ka za lika ze nyinyani? Esi mwendi mane ka ku sa lemuha lwa kona ku yembululwa ki mikwa ya lifasi? Ka mutala, haiba lu sa tokomeli, mutinelo wa luna u kona ku ba o kashwau ni o sa swaneli! Ku ba ya sepahala ku tokwa “buikokobezo ni buiswalo” mwa taba ya mutinelo ni ponahalo. (1 Timotea 2:9, 10) Ee, “ha lu beeli mutu sitataliso ka se siñwi, kuli sebelezo ya luna i si ke ya nyaziwa; kono mwa litaba kaufela lu ipaka kuli ki luna batanga ba Mulimu.”—2 Makorinte 6:3, 4.

¹⁷ Ka ku bata ku kuteka Jehova, lu tina ka nzila ye bonisa likute ha lu ya kwa mikopano ya luna ya puteho. Seo si ama ni ha lu kopana ka buñata kwa mikopano ya mupotoloho ni ya sikiliti. Litino za luna li lukela ku ba ze swanela ni ze bonahala hande. Mutinelo o cwalo u fa bupaki ku ba bañwi ba ba bona mo lu tinela. Nihaiba mangeloi a lemuha ze lu eza, sina mwa n’a lemuhezi za n’a eza Paulusi ni balikani ba hae ba Sikreste. (1 Makorinte 4:9) Kaniti, lu swanela ku ba ba ba tinile hande kamita. Ba bañwi ba kana b’a nga ku sepahala mwa keto ya za mutinelo sina taba ye nyinyani, kono ki taba ye tuna ku Mulimu.

Ze Nde Ze Zwa mwa Ku Sepahala

18, 19. Ki lifi ze nde ze zwa mwa ku sepahala?

¹⁸ Bakreste ba niti ba bulelwa kuli ki “likombwa ze nde za sishemo sa Mulimu se si taha ka mikwa ye miñata.” Ka mukwa o cwalo, ba ‘eza ka m’ata a’ fiwa ki Mulimu.’ (1 Pitrosi 4:10, 11) Mi hape ka ku ba likombwa, lu bonisizwe sishemo sa Mulimu, ka ku fiwa misebezi ye cwale ka bukombwa. Ka ku bonisa kuli lu likombwa ze nde, lu itinga fa m’ata e lu fiwa ki Mulimu, ona ‘mata a matuna hahulu.’ (2 Makorinte 4:7) Ku itwaeza hande cwalo ku ka lu tusa ku talimana ni litiko lifi kamba lifi ze lu kana lwa kopana ni zona kwapili!

¹⁹ Walisamu n’a opezi kuli: “Mu late [Muñ’a] Bupilo, mina kaufela ba ba kenile ba hae; [Muñ’a] Bupilo u babalela ba ba sepahala ku Yena.” (Samu 31:23) Haike lu ikatulele ku bonisa kuli lwa sepahala, lu nze lu na ni sepo ye tiile ya kuli Jehova ki “Mupilisi wa batu kamukana, sihulu wa balumeli” ba ba sepahala.—1 Timotea 4:10.

Kana Mwa Hupula?

• Ki kabakalañi ha lu swanela ku “sepahala ku ze nyinyani”?

• Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa sepahala

mwa litaba ze tokwa buniti?

mwa bukombwa?

ka ku ikambusa kwa lifasi?

[Maswaniso a fa likepe 26]

Ku sepahala ku ze nyinyani, ki ku sepahala ni ku ze tuna

[Siswaniso se si fa likepe 29]

‘Mu eze se si lukela mwa lika kaufela’

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Nzila ye nde ye lu bonisa ku sepahala ka yona ki ka ku itukiseza hande bukombwa bwa mwa simu

[Siswaniso se si fa likepe 30]

Mu be ni buitikaneleli mwa mutinelo ni ponahalo