Mu Bale Linzwi la Mulimu ni ku Mu Sebeleza ka Niti
“[Jehova, NW], ni lute nzila ya hao kuli ni zamaye mwa niti ya hao.”—SAMU 86:11.
1. Ka mutomo, ki sifi seo musulo wa pili wa magazini ye ne u bulezi ka za niti?
JEHOVA u lumela liseli ni niti. (Samu 43:3) Hape u lu fa buikoneli bwa ku bala Linzwi la hae, Bibele, ni ku ituta niti. Musulo wa pili wa yona magazini ye—ya July 1879—ne u bulezi kuli: “Niti, ka ku swana sina palisa ye nyinyani ye itikanelezi mwa lihalaupa la bupilo, i potolohilwe mi ibat’o ba ye pukutiswa ki mufuka o hulile hande wa buhata. Kuli mu i fumane mu lukela ku tokomela ka nako kaufela. Kuli mu bone bunde bwa yona mu lukela ku toola mifuka ya buhata ni mikakani ya ñutuluti. Kuli mu i luwe mu lukela ku ikokobeza ilikuli mu i amuhele. Mu si ke mwa kolwisa ki palisa i liñwi ya niti. Kambe kikuli i liñwi ki ye likani ne ku si ke kwa ba ni ze ñwi. Mu zwelepili ku kubukanya, mu zwelepili ku bata.” Ku bala ni ku ituta Linzwi la Mulimu ku lu konisa ku ikungela zibo ye nepahezi ni ku zamaya mwa niti ya hae.—Samu 86:11.
2. Ki sifi se ne si zwile mwateñi Ezira ni ba bañwi ha ne ba balezi Majuda Mulao wa Mulimu mwa Jerusalema wa kwaikale?
2 Hamulaho wa ku yahiwa sinca kwa mamota a Jerusalema ka 455 B.C.E., muprisita Ezira ni ba bañwi ne ba balezi Majuda Mulao wa Mulimu. Seo ne si latelezwi ki Mukiti wa Minganda o’ tabisa, ku ipulela kwa libi, ni ku eziwa kwa “tumelelano.” (Nehemia 8:1–9:38) Lu bala kuli: “Ne ba bala mwa buka ya mulao wa Mulimu ka tokomelo; mi ne ba taluseza batu, kuli ba utwisise se si balwa.” (Nehemia 8:8) Ba bañwi ba akaleza kuli Majuda ne ba sa utwisisi hande Siheberu mi kacwalo ku taluswa sinca kwa mwa Siaramaiki ne ku ezizwe. Kono litaba ze ñozwi ha li bonisi fela ku utwahazwa hande kwa miitusisezo ya puo ya Siheberu. Ezira ni ba bañwi ne ba talusize Mulao ilikuli batu ba kone ku utwisisa likuka za ona ni ku li sebelisa. Lihatiso ni mikopano ya Sikreste ni zona li tusa ku ‘talusa’ Linzwi la Mulimu. Maeluda ba ba ketilwe, ba ba “kona ku luta,” ni bona ba eza cwalo.—1 Timotea 3:1, 2; 2 Timotea 2:24.
Lituso ze Inelela
3. Ki lituso lifi ze ñwi ze konwa ku fumanwa ku zwelela mwa ku bala Bibele?
3 Muta mabasi a Sikreste a bala Bibele hamoho, ba kona ku fumana lituso ze inelela. Ba fita fa ku twaelana hande ni milao ya Mulimu ni ku ituta niti ka za lituto za bulapeli, litaba za bupolofita, ni litaba ze ñwi. Hasamulaho wa ku bala kalulo ye ñwi ya Bibele, toho ya lubasi n’a kana a buza kuli: Seo si swanela ku lu ama cwañi? Ki mwa nzila mañi m’o si amanela lituto ze ñwi za Bibele? Lu kona ku itusisa cwañi zona lisupo zeo mwa ku kutaza taba ye nde? Lubasi lu fumana kutwisiso ye tuna ha lu bala Bibele haiba ba eza lipatisiso ka ku itusisa Watch Tower Publications Index kamba ze ñwi za ku ama teñi. Livolyumu ze peli za Insight on the Scriptures li kona ku ba ni tuso hahulu haiba li itusiswa.
4. Joshua n’a na ni ku sebelisa cwañi taelo ye ñozwi kwa Joshua 1:8?
4 Likuka ze fumanwi ku zwelela mwa Mañolo li kona ku lu zamaisa mwa bupilo. Fahalimu a seo, ku bala ni ku ituta ‘mañolo a kenile ku kona ku lu talifisa kuli lu piliswe.’ (2 Timotea 3:15) Haiba lu tuhelela Linzwi la Mulimu ku lu zamaisa, lu ka zwelapili ku zamaya mwa niti ya hae mi litakazo za luna ze lukile li ka petahala. (Samu 26:3; 119:130) Nihakulicwalo, lu tokwa ku bata kutwisiso, sina mwa n’a ezelize Joshua, ya n’a yolile Mushe. ‘Buka ya mulao’ ne i si ke ya zwa mwa mulomo wa hae, mi na n’a ni ku i bala musihali ni busihu. (Joshua 1:8) Kuli ‘buka ya mulao’ i si ke ya zwa mwa mulomo wa hae ne ku talusa kuli Joshua n’a si ke a tuhela ku bulelela ba bañwi lika ze ne i bulela ili ze monyehela. Ku bala mwa Mulao musihali ni busihu ne ku talusa kuli Joshua n’a na ni ku yeya ku ona, n’a na ni ku ituta ona. Ka nzila ye swana muapositola Paulusi n’a susuelize Timotea ku “tokomela”—ku yeya fa—muzamao, bukombwa, ni lituto za hae. Ka ku ba Mukreste ya li eluda, sihulu Timotea n’a tokwa ku ba ni tokomelo ye tuna kuli bupilo bwa hae bu be mutala ni kuli a lute niti ya Mañolo—1 Timotea 4:15.
5. Ki sifi se si tokwahala kuli lu kone ku fumana niti ya Mulimu?
5 Niti ya Mulimu ki sifumu sa butokwa hahulu-hulu. Ku i fumana ku tokwa ku kata, ku swalelela ku alunguta mwa Mañolo. Ki ka ku ba fela sina baituti ba ba swana sina banana ili ba Muluti ya Makaza f’o lu kona ku fumana butali ni ku fita fa ku utwisisa sabo ya ku saba Jehova. (Liproverbia 1:7; Isaya 30:20, 21) Ka mo ku inezi fela, lu swanela ku ikolwisisa lika ka ku zwelela mwa Mañolo. (1 Pitrosi 2:1, 2) Majuda ba mwa Berea “ne ba na ni lipilu ze nde ku fita ba ba mwa Tesalonika; ba amuhela Linzwi ka ku li tukufalelwa, mi ba batisisa mwa Mañolo, ka mazazi kaufela, ba lemuhe litaba ze ba bulelelwa [ki Paulusi] kana ki mo li inezi.” Ba kwa Berea ne ba babalizwe mwa sibaka sa ku nyaziwa ka ku eza seo.—Likezo 17:10, 11.
6. Ki kabakalañi Jesu ha n’a kona ku bonisa kuli ne ku si ka tusa se siñwi kwa Majuda ba bañwi ku bata mwa Mañolo?
6 Jesu n’a bulelezi Majuda ba bañwi kuli: “Mu balisisa Mañolo kakuli mu sepile ku fumana mwateñi bupilo bo bu sa feli; bo ki ona a paka za ka; Mi mu hana ku taha ku na, kuli mu be ni bupilo bo bu sa feli.” (Joani 5:39, 40) Ne ba batisisa mwa Mañolo ka mulelo o lukile—kuli ona ao a ba ise kwa bupilo. Ka buniti fela, Mañolo n’a na ni bupolofita bwa Mesiya bo ne bu supa ku Jesu sina yena nzila ya bupilo. Kono Majuda ne ba mu hanile. Ku batisisa mwa Mañolo, kacwalo, ne ku si ka ba tusa.
7. Ki sifi se si tokwahala kwa neku la ku hula mwa kutwisiso ya Bibele, mi ki kabakalañi?
7 Kuli lu hule mwa kutwisiso ya luna ya Bibele, lu tokwa ketelelo ya moya wa Mulimu, kamba m’ata a sebeza. “Moya [u] batisisa linto kaufela, mane ni ze tungile za Mulimu” ili ku tahisa litaluso za zona. (1 Makorinte 2:10) Bakreste ba kwa Tesalonika ne ba na ni ku ‘lika linto kaufela’ mwa bupolofita bufi kamba bufi bo ne ba utwile. (1 Matesalonika 5:20, 21) Paulusi ha n’a ñolezi ba kwa Tesalonika (ibata iba ka 50 C.E.), kalulo fela ya Mañolo a Sigerike ye ne se i ñozwi kale ne li Evangeli ya Mateu. Kacwalo ba kwa Tesalonika ni ba kwa Berea ne ba kona ku lika linto kaufela, mwendi ka ku tatuba toloko ya Sigerike ya Mañolo a Siheberu ye bizwa Septuagint. Ne ba tokwa ku bala ni ku ituta Mañolo, ni luna lu tokwa ku eza cwalo.
Ki ya Butokwa ku Bote
8. Ki kabakalañi maeluda ba ba ketilwe ha ba swanela ku zwa mubano mwa zibo ya Bibele?
8 Maeluda ba ba ketilwe ba swanela ku zwa mubano mwa zibo ya Bibele. Ba lukela ku “kona ku luta” mi ba lukela ku “kumalela tuto ya niti.” Muokameli Timotea n’a na ni ku “aba Linzwi la niti ka mukwa o lukile.” (1 Timotea 3:2; Tite 1:9; 2 Timotea 2:15) M’ahe, Eunise, ni Loisi kukw’a hae ne ba mu lutile mañolo a kenile ku zwelela kwa bumbututu, ili ku suña ku yena ‘tumelo ye si na buikeziso,’ nihaike kuli bondat’ahe ne si balumeli. (2 Timotea 1:5; 3:15) Bondate ba balumeli ba swanela ku hulisa bana ba bona “ka ku ba lemusa, ni ka tuto ya Mulena,” mi sihulu maeluda ba ba li bondate ba lukela ku ba ni “bana ba ba lumela ba ba sa nyazwi ka mifilifili kamba ka bungulunde.” (Maefese 6:4; Tite 1:6) Cwale, ku si na taba ni miinelo ya luna, lu swanela k’u nga ka butuna luli tokwahalo ya ku bala, ku ituta, ni ku sebelisa Linzwi la Mulimu.
9. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ituta Bibele ka ku swalisana ni Bakreste sina luna?
9 Lu swanela hape ku ituta Bibele ka ku swalisana ni balumeli sina luna. Paulusi n’a bata kuli Bakreste ba mwa Tesalonika ba buhisane kelezo ya hae. (1 Matesalonika 4:18) Kuli lu shemune kutwisiso ya luna ya niti, ha ku na nto ye nde ye fita ku swalisana ni baituti ba bañwi ba ba ipeile mwa ku tatuba Mañolo. Lishitanguti ki la niti le li li: “Sipi i shemuna sipi, ni cwalo mutu u shemunana ni y’a latana ni yena.” (Liproverbia 27:17) Sibelekiso sa sipi si kona ku ba ni mafumi haiba si sa sebelisiwi ni ku sa shemuniwa. Ka nzila ye swana, lu tokwa ku kopana kamita ni ku shemunana ka ku abana zibo ye lu fumani mwa ku bala, ku ituta, ni ku yeya fa Linzwi la Mulimu la niti. (Maheberu 10:24, 25) Fahalimu a seo, yeo ki nzila ye ñwi ya ku ikolwisisa kuli lu fumana tuso kwa mamonyi a liseli la kwa moya.—Samu 97:11; Liproverbia 4:18.
10. Ku zamaya mwa niti ku talusa nto mañi?
10 Mwa tuto ya luna ya Mañolo, lwa kona ku lapela ku Mulimu ka swanelo sina mwa n’a ezelize walisamu kuli: “U ni lumele liseli la hao, ni niti ya hao; li ni zamaise.” (Samu 43:3) Haiba lu lakaza ku lumelelwa ki Mulimu, lu lukela ku zamaya mwa niti ya hae. (3 Joani 3, 4) Seo si kopanyeleza ku ya ka zeo a tokwa ni ku mu sebeleza ka busepahali ni ka niti. (Samu 25:4, 5; Joani 4:23, 24) Lu lukela ku sebeleza Jehova ka niti, sina ha ku talusizwe mwa Linzwi la hae ni ku boniswa hande mwa lihatiso za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 24:45-47) Seo si tokwa zibo ye nepahezi ya Mañolo. Cwale he, lu swanela ku bala ni ku ituta cwañi Linzwi la Mulimu? Kana lu swanela ku kalisa ku li bala ku zwa kwa Genese kauhanyo 1, timana 1, ku ya cwalo mwa libuka kaufela ze 66? Ee, Mukreste kaufela ya n’a ni Bibele ye kwanile mwa puo ya habo u swanela ku i bala ku zwa kwa Genese ku isa kwa Sinulo. Mi mulelo wa luna mwa ku bala Bibele ni lihatiso za Sikreste u swanela ku ba wa ku ekeza kutwisiso ya luna ya buñata bwa niti ya mwa Mañolo ili yeo Mulimu a tahisize ka “mutanga ya sepahala.”
Mu Bale Linzwi la Mulimu ka ku Tiisa
11, 12. Ki kabakalañi ha ku tusa ku bala Bibele ka ku tiisa kwa mikopano?
11 Ne lu kana lwa bala ka ku kuza ha lu li lu nosi. Nihakulicwalo, mwa linako za kwaikale ku bala kwa kwa mukunda ne ku ezwa ka ku tiisa. Nduna wa Muetopia ha n’a nze a zulami mwa koloi ya hae, mubuleli wa evangeli Filipi kacwalo n’a mu utwile a bala bupolofita bwa Isaya. (Likezo 8:27-30) Linzwi la Siheberu le li tolokilwe “bala” ka mutomo li talusa ku “huwa.” Kacwalo ba ba sa koni ku bala ka ku kuza kwa makalelo ni ku fumana taluso ya se ba bala ha ba swaneli ku zwafiswa ki ku bulela linzwi ka linzwi ka ku tiisa. Nto ye li mutomo ki ya ku ituta niti ka ku bala Linzwi la Mulimu le li ñozwi.
12 Ki ko ku tusa kuli Bibele i balwe ka ku tiisa kwa mikopano ya Sikreste. Muapositola Paulusi n’a susuelize mubeleki sina yena Timotea kuli: “U zwelepili ku itiisa mwa ku bala fa nyangela, mwa ku susueza, mwa ku luta.” (1 Timotea 4:13, NW) Paulusi n’a bulelezi ba kwa Kolose kuli: “Liñolo [le], ha li balilwe habo mina, mu eze kuli li yo balwa ni mwa Keleke ya Laodisea; mi ni mina mu bale le li ka zwa kwa Laodisea.” (Makolose 4:16) Hape Sinulo 1:3 i bulela kuli: “U na ni mbuyoti ya bala, ni ba ba utwa litaba za bupolofita bo, ni ba ba buluka ze ñozwi mwateñi; kakuli nako i fakaufi.” Kacwalo, mubuleli wa fa nyangela u swanela ku bala litaba ku zwelela mwa Bibele ka ku yemela seo a bulela kwa puteho.
Muitutelo wa ka ku Landalala fa Litaba
13. Ki muitutelo ufi wa ku ituta ka ona liniti za Bibele o’ tisa zwelopili ye tuna ka ku fitisisa, mi ki sifi se si kona ku lu tusa ku fumana mañolo?
13 Ku ituta ka ku landalala fa litaba ki ona muitutelo wa liniti za mwa Mañolo o tisa zwelopili ye tuna ka ku fitisisa. Mikoloko ya manzwi a itusisizwe, manzwi a kolohanyizwe mwa Bibele ka ku tatamana kwa ona mwa litaba mo a fumaneha ka ku ya ka buka, kauhanyo, ni timana, u ezisa bunolo ku fumana mañolo a’ ama kwa taba ye ñwi. Mi mañolo a cwalo a konwa ku utwaniswa kakuli Musimululi wa Bibele haki ya itwanisa. Ka moya o kenile, n’a buyelezi banna ba 40 kuli ba ñole Bibele ka silengo sa nako ye fitela lilimo ze myanda ye 16, mi ku ituta yona ka ku landalala fa taba ki nzila ya ku ituta ka yona niti ili ye na ni buanyu bo se bu bonwi ka nako ye telele.
14. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ituta Mañolo a Siheberu ni a Sigerike a Sikreste hamoho?
14 Buitebuho bwa luna kwa niti ya Bibele bu swanela ku lu susueza ku bala ni ku ituta Mañolo a Sigerike a Sikreste hamohocwalo ni a Siheberu. Seo si ka bonisa ka m’o Mañolo a Sigerike a swalisanezi ni mulelo wa Mulimu mi a monyehela liseli fa bupolofita bwa mwa Mañolo a Siheberu. (Maroma 16:25-27; Maefese 3:4-6; Makolose 1:26) Se si tusa hahulu mwa muinelo wo ki New World Translation of the Holy Scriptures. Ne i lukisizwe ki batanga ba Mulimu ba ba ineezi ili ba ne ba itusisize zibo ye ekezehile ye li teñi ye ama miñolo ya Bibele ya kwa makalelo hamohocwalo ni mutomo wa yona ni lipulelo za yona. Liitusiso za Bibele zeo Jehova a lukisize ka “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ki za butokwa hahulu.
15. Mu kona ku bonisa cwañi kuli ki ko ku lukile ku ama kwa likalulo ze fitana-fitana mwa Bibele?
15 Ba bañwi ne ba kana ba bulela kuli, ‘Lihatiso za mina li ama Bibele ha likiti-kiti, kono ki kabakalañi ha mu i ama ka ku tula-tula?’ Ka ku ama mwa likalulo ze fitana-fitana mwa libuka ze 66 za Bibele, lihatiso li nga bupaki bo buñata bo bu buyelezwi ku bonisa buniti bwa tuto yeo. Jesu ka sibili n’a itusisize ona mulutelo w’o. Ha n’a file Ngambolo ya hae ya fa lilundu, n’a amile ha 21 ku zwelela mwa Mañolo a Siheberu. Yona ngambolo yeo ne i na ni ku ama ko kulalu ku zwelela kwa Exoda, ko kubeli ku zwelela kwa Livitike, ku li kuñwi ku zwelela kwa Numere, ko ku silezi ku zwelela kwa Deuteromoma, ku li kuñwi ku zwelela kwa 2 Malena, ko kune ku zwelela kwa Lisamu, ko kulalu ku zwelela kwa Isaya, ni ku li kuñwi ku zwelela kwa Jeremia. Ka ku eza cwalo, kana Jesu n’a ‘lika ku bonisa nto ye siyo’? Kutokwa, ‘kakuli n’a luta sina mutu ya na ni m’ata, mi isi sina bañoli.’ Seo ne si li cwalo bakeñisa kuli Jesu n’a yemela lituto za hae ka m’ata a Linzwi la Mulimu le li ñozwi. (Mateu 7:29) Ki mwa n’a ezelize ni muapositola Paulusi.
16. Ki ku ama kufi kwa Mañolo k’o Paulusi n’a ezize kwa Maroma 15:7-13?
16 Mwa kalulo ya liñolo ye fumanwa kwa Maroma 15:7-13, Paulusi n’a amile ku zwelela kwa likalulo ze talu za Mañolo a Siheberu—Mulao, Bapolofita, ni Lisamu. N’a bonisize kuli Majuda ni ba Macaba ne ba ka lumbeka Mulimu, ni kuli Bakreste kacwalo ba swanela ku amuhela batu ba macaba kamukana. Paulusi n’a bulezi kuli: “Mu amuhelane . . . sina Kreste ha lu amuhezi, kuli Mulimu a fiwe kanya. Cwale ni li: Kreste h’a tile ku sebeleza ba mupato, neli ku bonahalisa niti ya Mulimu, ni ku tiisa lisepiso ze ne ezelizwe bokuku ba kale; Ni kuli ba macaba ba lumbeke Mulimu, kabakala sishemo sa hae; sina ha ku ñozwi [kwa Samu 18:49] kuli: Kabakaleo, ni ka ku lumba mwahal’a bahedeni, Ka pina ni lumbeke Libizo la hao. Hape [kwa Deuteronoma 32:43] a li: Mina bahedeni a mu nyakalale ni sicaba sa hae. Mi hape [kwa Samu 117:1 u li]: A mu lumbeke [Jehova, NW], mina bahedeni kaufela; A mu mu lumbe, mina macaba kaufela. Mi hape Isaya [11:1, 10] u ize: Mubisi wa Jese u ka mela lituhela; Ki yena ya yema ku busa bahedeni; Mi macaba a ka mu sepa. Cwale, Mulimu [Muñ’a] sepo a mi taze tabo ni kozo kaufela mwa tumelo, kuli mu tale sepo ka mata a Moya o Kenile.” Ka muezezo wo wa ku landalala fa taba, Paulusi n’a bonisize ka mwa ku amela mañolo ili ku bonisa liniti za Bibele.
17. Ki ka ku lumelelana ni se ne si ezizwe sifi Bakreste ha ba ama kwa likalulo ze fitana-fitana mwa Bibele kamukana?
17 Liñolo le li buyelezwi la pili la muapositola Pitrosi li na ni ku ama ko ku 34 ku zwelela mwa libuka ze lishumi za Mulao, Bapolofita, ni Lisamu. Mwa liñolo la hae la bubeli, Pitrosi u ama ha silezi ku zwelela mwa libuka ze talu. Evangeli ya Mateu i na ni ku ama ko ku 122 ku zwelela kwa Genese ku isa kwa Malaki. Mwa libuka ze 27 za Mañolo a Sigerike, ku na ni ku ama ko ku nongile ko ku eza 320 ku zwelela kwa Genese ku isa kwa Malaki hamohocwalo ni ku bulela fa Mañolo a Siheberu ko ku eza myanda-nda. Ka ku swalisana ni se se si ezizwe kale se si tomilwe ki Jesu ni ku latelelwa ki baapositola, Bakreste ba mwa linako za cwale ha ba ituta tuto ya mwa Mañolo ka ku landalala fa taba, ba ama kwa likalulo ze fitana-fitana za mwa Bibele kamukana. Seo ki se si swanela sihulu mwa “mazazi a maungulelo” a, ili f’o buñata bwa Mañolo a Siheberu ni a Sigerike a sweli ku talelezwa. (2 Timotea 3:1) “Mutanga ya sepahala” u itusisa cwalo Bibele mwa lihatiso za hae, kono ni kamuta ha ekezi kwa Linzwi la Mulimu kamba ku zusa ku lona.—Liproverbia 30:5, 6; Sinulo 22:18, 19.
Mu Zamaye mwa Niti Kamita
18. Ki kabakalañi ha lu swanela ku “zamaya mwa niti”?
18 Ha lu lukeli ku zwisa nto ifi kamba ifi mwa Bibele, kakuli lituto kaufela za Sikreste ze mwa Linzwi la Mulimu ki za “niti” kamba “niti ya Evangeli.” Ku kumalela ku yona niti yeo—ku “zamaya” ku yona—ki kwa butokwa hahulu kwa neku la puluso. (Magalata 2:5; 2 Joani 4; 1 Timotea 2:3, 4) Bakeñisa kuli Bukreste ki “nzila ya Niti,” ka ku tusa ba bañwi mwa ku zwisezapili licisehelo za yona, lu fita fa ‘ku sebelisana mwa niti.’—2 Pitrosi 2:2; 3 Joani 8.
19. Lu ka kona cwañi ku “zamaya mwa niti”?
19 Kuli lu kone ku “zamaya mwa niti,” lu lukela ku bala Bibele ni ku ikungela tohonolo ya tuso ya kwa moya yeo Mulimu a fa ka “mutanga ya sepahala.” (3 Joani 4) Haike lu eze seo kuli lu fumane tuso ni kuli lu be mwa mayemo a ku kona ku luta ba bañwi ka za Jehova Mulimu, Jesu Kreste, ni mulelo wa bumulimu. Mi haike lu itumele kuli moya wa Jehova wa lu tusa ku utwisisa Linzwi la hae ni ku kondisa mwa ku mu sebeleza ka niti.
Likalabo za Mina Ki Lifi?
◻ Ki lituso lifi ze ñwi ze inelela za ku bala Bibele?
◻ Ki kabakalañi ha lu swanela ku ituta Bibele ka ku swalisana ni balumeli ba bañwi?
◻ Ki kabakalañi ha kuli ko ku swanela ku ama kwa likalulo ze fitana-fitana mwa Bibele kamukana?
◻ Ku “zamaya mwa niti” ku talusañi, mi lu ka kona cwañi ku eza cwalo?
[Siswaniso se si fa likepe 15]
Bashemi, mu lute bana ba mina Mañolo
[Siswaniso se si fa likepe 17]
Mwa Ngambolo ya hae ya fa Lilundu, Jesu n’a amile kwa likalulo ze fitana-fitana za Mañolo a Siheberu