Mu Hane Ka Ku Tala Nzila Ye Swabisa Ya Lifasi
“Ka zeo ba komoka ha mu sa mateli ni bona kwa buhule bo bu yuboka; mi ba mi bulela maswe.”—1 PITROSI 4:4.
1. Bibele i talusa kamukwaufi nzila ya silifasi ya kwaikale ili yeo Bakreste ba bañata mwa lilimo za mwanda wa pili ne ba mata ku yona?
“BUHULE bo bu yuboka.” Muapositola Pitrosi kona mwa taluseza muinelo o swabisa w’o ba bañata ne ba li ku ona ba si ka ba kale Bakreste mwa lilimo za mwanda wa pili. Litoloko ze ñwi li bulela ka za ona sina “simbwatata sa ku tokwa maswabi” (The New American Bible); “simbotela sa lindongwamo za minyaka ye maswe” (The New Testament, ka Kleist ni Lilly). Ki sifi se ne si li mwa buhule bo bu yuboka bo? Muapositola ka ku nonga fa taba u talusa buhule, litakazo, butahwa, ku ca maswe, ku nwa maswe, ni sebelezo ye masila ya milimu ya buhata.—1 Pitrosi 4:3, 4.
2. Ki kabakalañi Bakreste kacenu ha ba babazwa?
2 Ki fapahano kwa butuna ye mwahal’a lifasi le ni puteho ya niti ya Sikreste! Pitrosi n’a babalize ka mufutumala Bakreste bao n’a ñolezi kakuli ne ba si ka zwelapili ku mata ni bao ba ne ba li balikani ba bona ba silifasi mwa simbwatata se, sona simbotela se, sa bumaswe. Kwa lu tabisa hahulu ku fa pabazo ye swana kwa Bakreste kacenu, kakuli miinelo ki ye maswe hahulu ku fita mo ne i inezi mwa lilimo za mwanda wa pili. Lipaki za Jehova ba eza ka tundamo ye tiile mwa ku zamaya ka bulapeli bo bu kenile ni bo bu si na litiba bo bu amuheleha ku Mulimu wa luna ni Ndat’a luna, ili nto ye kopanyeleza ku ‘ipabalela ku za lifasi ku si na koli.’ (Jakobo 1:27) Muzamao wa bona wa sipimo se si pahami u tisa likute le lituna kwa libizo la Jehova.
3. Ki sifi se ne si tahisa maswabi ku Paulusi, sina ha si li cwalo ni ku luna kacenu?
3 Niteñi, kuli ba buluke sipimo sa bona se si pahami sina kopano ye kenile, batu ba Mulimu fokuñwi ba na ni ku nyaza kamba mane ku zwisa mwa puteho batu ba sikai ba ba iteselela inze ba pumiwa mwa likezo za muzamao o maswe wa lifasi le. Se si tahisa maswabi, mi lu ikutwa sina mwa n’a ikutwezi muapositola Paulusi ha n’a boni muinelo o swana mwa lilimo za mwanda wa pili. Na ñozi kuli: “Kakuli ku na ni ba bañwi be ni mi bulelezi za bona hañata, mi ni cwale ni sa ba bulela ka ku lila miyoko, ni li, ki lila za [kota ya linyando ya] Kreste; ku fela kwa bona ikaba ku sinyeha; mulimu wa bona ki mba, mi ba itumba ka ze swabisa, ba hupula za lifasi fela.” (Mafilipi 3:18, 19) Luna, sina batu ka buñwi, lu kona ku pima kamukwaufi kuli lika za mufuta o cwalo li si ke za ezahala ku luna? Ka ku ituta ku likanyisa Jesu mwa ku lata lipimo za Jehova ze pahami za ku luka ni ku toya masila a lifasi le.—Maheberu 1:9.
Mu Si Ke Mwa Itemuna
4. (a) Ki kabakalañi ha ku li ko ku konahala ku luna ku pumiwa mwa ku kwenuhela kwa likezo ze maswe za lifasi le? (b) Ki sifi se si ka lu tusa ku pima ku hulisa takazo ye maswe?
4 Mu si ke mwa keshebisa m’ata ao sibi si kona ku ba ni ona. Lika ze hoha mamelelo za lifasi le li na ni m’ata mi ki ze ñata; Diabulosi ki wa kalembeshwa mi ki y’a lubeta; pilu ya butu ya puma. (1 Joani 2:15-17; 1 Pitrosi 5:8; Jeremia 17:9) Muta pilu ha se i fitile fa ku tiya ka ku lakaza nto ye ñwi, kamita ha i teelezi kwa mihupulo ye lukile. Ki lona libaka ha lu amuhela litemuso ze ñata cwalo mwa Linzwi la Mulimu ili ku lu tusa ku buluka lipilu za luna inze li ineezi ku Jehova ni kwa ku eza tato ya hae. Ki kwa butokwa hahulu kuli lu si ke lwa tuhelela takazo ye maswe nihaiba ku kalisa ku hula mwa pilu. (Jakobo 1:14, 15; Mateu 5:27-30) Lu lukela ku zwelapili ku takeleza lipilu za luna ka mabaka a tahisa kuli lu late se si lukile ni ku toya ka ku tala ni ku hana linzila ze masila za lifasi le. Muapositola Paulusi n’a beile taba ka bukuswani mwa nzila ye: “Lilato [la mina] li tokwe buikeziso. Mu toye bumaswe, mu kumalele bunde.”—Maroma 12:9.
5. Ki kabakalañi ha ku li ko ku butali ku eza tatubisiso ya maikuto ni litakazo za luna?
5 Ka ku beya mwa munahano kozi ya ku yenduka ka ku zwa mwa nzila ya Sikreste, ki nto ye butali ku mañi ni mañi wa ku luna ku zwelapili ku tatuba maikuto a luna, litakazo za luna, likonkwani za luna. Kana mina ka butu mu swana sina Bakreste bao Pitrosi n’a kona ku babaza kakuli ne ba si ka kutela kwa “buhule bo bu yuboka” bo bu swana? Kamba kana ka linako ze ñwi mu bonisa mubonelo wa musal’a Lota, ya n’a itemuzi ka takazo ya lika zeo n’a liuluzwi ku zona?—Genese 19:26; Luka 17:31-33.
Bumaswe Bu Atile mwa “Mazazi a Maungulelo”
6, 7. (a) Ki mubonelo mañi kwa neku la munyaka w’o Bibele i talusa kuli ne u ka bonisa “mazazi a maungulelo”? (b) Batu ba mwa lifasi ba bonahaza fa ngandaleza minahano ni likezo za bona ze masila kamukwaufi?
6 A mu kutumane hanyinyani ku nahana ka za lifasi leo lu ipumana ku lona kwa mafelelezo a lilimo za mwanda wo wa bu 20. Ki ku ata kwa butuna kwa bumaswe! Sina Muapositola Paulusi ha n’a talusize cimo, banna ni basali “ba lata minyaka, isi Mulimu.” Ee luli, ‘batu ba ba lunya ni ba ba puma ba zwelapili mwa bumaswe, inze ba puma batu mi ni bona ba pumiwa.’—2 Timotea 3:1, 4, 13.
7 Bubuki, buhule, kalombe ka mwahal’a banna, kalombe ka mwahal’a basali, ni ku sulula limba—ona ao hamohocwalo ni manzwi a mañwi a se a fitile fa ku ba lipulelo za mwa mabasi. Lika za mufuta o cwalo li ipulelelwa mutakafululele mi za babazwa fa wailesi ni fa televishini ni mwa likalulo za bulapeli ni za makolo a tuto. Maswaniso a mapunu ki pisinisi ye tuna hahulu mi a kona ku fumanwa ki mañi ni mañi kaufela. A mañwi a maswaniso a zibahala hahulu a zamaya, lipapali za fa libuhelo, ni a za bupilo bwa batu a’ tahanga fa televishini ka viki ni viki a ama litaba ze kolamezi fa buhule bwa mufuta wo kamba wa ni. Lwa itumela hakalo kuli ha lu fiti fa ku ba kalulo ya se! Mi ki ku satalala kwa butuna k’o lu tokwa ku eza ili ku ba ni buniti bwa kuli lika z’e lubeta lo lu sa lemusehi ha li yambukeli lipilu za luna!
8. Ka ku ama fa likezo za buhule za lifasi le, ki sifi seo Bibele i si bulela ka za se lu swanela ku eza ni se lu sa swaneli ku eza?
8 Bakreste ba ba butali ba latelela temuso ya Paulusi ye li: “Kono haili ka za buhule, ni mikwa ye maswe kaufela, ni takazo ya ku luwa, ku si ke kwa bulelwa nihaiba mabizo a lika zeo ko ku mina, mo ku swanelela balumeli . . . Mu batisise se si tabisa Mulena . . . Cwale mu tokomele mo mu zamaela, mu si ke mwa ba sina likuba, kono mu be sina ba ba butali.” Kacwalo, Paulusi na bulezi kuli, lu swanela ku nahana ka za lika ze li za niti, ze kutekeha, ze lukile, ze kenile, ni ze na ni swanelo.—Maefese 5:3-16; Mafilipi 4:8.
9. Ki sifi se si kona ku ezahala haiba lu keta za ku itabisa ili zeo ku na ni puzo ku zona?
9 Kana mwa buluka ka tokomelo mwa munahano yona kelezo yeo ye utwahala ha mu eza keto mwa kalulo ya za ku itabisa? Mu hupule kuli, ka m’o lu zwelapili ku teeleza kwa lika ze maswe, ki mona hape mufuta wa mupilelo wa lifasi u bonahala ku ba o amuheleha, ku fita fa ku ba o’ si o maswe hahulu. Mane kwa mukunda ne lu kana lwa kalisa ku ikumbuta kamba ku likanyisa batu ba ba zwile mubano mwa lipapali kamba ku za ku itabisa ba ba eza lika za mufuta o cwalo. Mu tone kwa litengamo za mufuta o cwalo.
Mu Si Ke Mwa Swasiwa ki Minahano ya Lifasi Le
10. Ki ifi tuto ya bupilo ye ne i eziwa ki bo Lyamikiti ba mwa lilimo za mwanda wa pili?
10 Mwa lizazi la Paulusi ba bañata ne ba lumela mwa tuto ya batu be ne ba bizwa bo Lyamikiti, ba ne ba pilela minyaka, ili ku kolwisa maikuto a bona. Ne ba bulela kuli, muta u fita fa ku shwa, nto ifi kamba ifi ku wena i felile. Kacwalo ki kabakalañi ha u sa fumani munyaka ka mo ku konahalela kaufela mwa bupilo bwa hao ha u sa pila, kakuli kamuso mwendi u ka shwa.
11. Batu ba bañata kacenu mwa lifasi ba likanyisa bo Lyamikiti kamukwaufi mwa mihupulo ni likezo za bona?
11 Ba bañata kacenu ba na ni mubonelo o swana. Ka ku tokwa maswabi ba ikenya mwa minyaka ya mufuta kaufela, ku si na muhupulo luli ka za ka m’o muzamao wa bona u amela ba bañwi. Ku bona, Mulimu h’a yo, kamba haiba u teñi, h’a fi bupaki ka za mamelelo ya hae mwa litaba za mufuta wa mutu. Bakeñisa kuli mutu u tahile ka mukubilu—ka ku ya ka mo ba bulelela—kaniti luli ha ba tokwi ku ikalabela ku mutu ufi kamba ufi kwand’a bona ka sibili ni sicaba seo ba ipumana ku sona. Mane ku na ni libaka la ku eza likezo ze swana sina za lifolofolo. Haiba likezo za buhule ze nyazwa ki Bibele li tisa munyaka kwa maikuto, kaniti ha li swanelwi ku nyazwa. Ki kabakalañi mutu ha swanela ku pila bupilo bwa ku inyandisa ni bwa mapalelwi, batu ba ba cwalo ba zwelapili ku talusa kuli, hailif’o mafelelezo a luna kaufela ki sibaka si li siñwi—libita?
12, 13. (a) Ki ifi kozi haiba Bakreste ba fita fa ku ba bukaufi ni minahano ya silifasi? (b) Ki kai fo ne ku simuluhile butata mwa Korinte? (c) Ki sifi se si swanela ku eziwa ili ku lu konisa ku pima ku yambukelwa ki mubonelo wa bupilo bwa buitati?
12 Ku swanelwa ku lemuhiwa kuli Bakreste ba bañwi mwa Korinte ne ba bonahala ku amiwa ki muhupulo wa mufuta wo. Mwa ku ñolela puteho k’o, Paulusi n’a lumezi kuli “bafu haiba ha ba zuhi,” kacwalohe pulelo ye ne i atile hahulu mwa lizazi leo ne i ka ba ye buniti ye li: “A lu ceñi, a lu nweñi, kakuli kamuso lu ka shwa.” Kono ka bubebe u beya muhupulo wo wa mbwashula fa ngandaleza a li: “Mu si ke mwa ipuma. Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde. Mu itetulule, si ozeli, mu pile ka ku luka, mi mu si ke mwa eza sibi. Kakuli ba bañwi ha ba na zibo ya Mulimu; ni mi bulelela seo kuli mu swabe.”—1 Makorinte 15:32-34.
13 Mu lemuhe ka m’o Paulusi a fitela fo ku simuluha butata bwa Bakreste bao ba mwa Korinte. Muhupulo wa bona o fosahezi ne u zwelela mwa litwaelano ze maswe. Lwa kona ku ituta ku zwelela ku se. Haiba lu sa tokomeli, lwa kona ku kalisa ku hupula kuli lu swanela ku ikenya mwa minyaka ye hanisizwe pili lu si ka fita kale fa ku supala kuli mane lu palelwe ku ikola yona kamba pili lu si ka shwa. Haiba lu na ni tengamo ya ku nahana ka nzila yeo, lu tokwa ku cinca ka bubebe nzila ya muhupulo wa luna. Kamukwaufi? Mu hupule kuli ona mubonelo wo wa buitati u hana lipimo ze lukile za Mulimu. U bonisa ku tokwa tumelo mwa lisepiso ze buniti za Mulimu, ku kopanyeleza cwalo ni sepo ya zuho. Nihaiba ka ku toma fa muinelo wa taba, bao ba ba pila bupilo bwa mutakafululele ba tisa masitapili a mañata ni butata fahalimw’a bona. Kuli ba talime lika ka mubonelo o nepahezi, ba tokwa ku “[itetulula, ba sa ozeli, ku pila] ka ku luka.” Ha ba koni ku ba ni muhupulo o nepahezi ni ku itetulula haiba “ha ba na zibo ya Mulimu.”
14. Ki bomañi ba ba si ke ba amuhela limbuyoti za Mubuso wa Mulimu, niteñi ki sifi seo Paulusi n’a si lumezi ka za bupilo bwa kwa makalelo bwa ba bañwi?
14 Kwa makalelo mwa liñolo la hae kwa Makorinte, muapositola Paulusi n’a zibahalize ka ku utwahala kuli mahule, babuki, ba ba lapela milimu, ba kalombe, masholi, ba ba lakaza za ba bañwi, matahwa, mahata, ni ba ba limba ba bañwi, kaufela ba mufuta o cwalo ne ba fumaneha ka buñata mwa Korinte, ne ba si ke ba ba kalulo ya Mubuso wa Mulimu. A ekeza kuli: “Ba bañwi ku mina ki se ne mu li sona; kono mu tapisizwe, kono mu kenisizwe.” Ku keniswa kwa bona ka nzila ye ne ku bonisize m’ata a Linzwi la Mulimu ni sitabelo sa tiululo. (1 Makorinte 6:9-11) Kaniti, ku kutela kwa masila a lifasi le la kale ne ku ka ba butoto bo bu fitisisa!
15. Ki pulelo ifi ya ka swanisezo ya n’a itusisize Pitrosi mwa ku talusa mayemo a bao ba ba kutela kwa likezo ze masila za lifasi le?
15 Pitrosi n’a bulezi kuli: “Kakuli ha ba se ba sabile ku ze masila za lifasi, ka ku ziba Jesu Kreste, Mulena ni Mupilisi wa luna, mi ba swaswa hape ki zona, ni ku tulwa ki zona, litaba za bona za mafelelezo li ka ba ze maswe ku fita za makalelo. Ba tahezwi ki taba ye bulelwa ki nguli ya niti, ye li: ‘Nja i kutezi mataz’a yona; mi kulube ye ne tapile, i il’o ipitika mwa sileze.’” (2 Pitrosi 2:20, 22) Ki pulelo ye tiile! Niteñi, manzwi a tiile a tokwahala ka linako ze ñwi ili ku koñomeka ku luna butuna bwa kelezo ye filwe. Yona temuso yeo ye ne i filwe kwa Bakreste ba mwa lilimo za mwanda wa pili i swanela hahulu ni ku fita ku luna kacenu.
Lu Kutula Se Lu Cala
16. Ki mwa linzila mañi zeo mutu a ‘kutula s’a cala’ h’a pila bupilo bwa mutakafululele?
16 Bakreste ba bona bupaki kaufela bo bu ba potolohile kuli mupilelo wa buhule, o nyenyisa wa lifasi le ki lubeta, wa bulaya. (Maroma 1:18-32) Ka ku ama fela mwa kalulo ya tobali, a mu nahane ka za masitapilu ni manyando a’ fita fa ku ba teñi muta ku sa boniswi likute kwa mulao wa Mulimu fa muzamao: mabasi a kauhani, milwalo ya kwande a linyalo, ku sululwa kwa limba, ku swalwa likalala, ku fosa ni banana, ni matuku a sihule, ka ku kolohanya fela lika li sikai. Mi cwale ku na ni butata bwa makulanu a tiswa ki ku itusisa maswe mubili ka ku ca ni ku nwa ko ku fitelezi tikanyo, ni ku nwa milyani ye kola ka ku ba ni munyaka fela. Ku iteselela mwa ku ca maswe kamita ku tisa busholi ni buputeleli. Ku loba mulao wa Mulimu ufi kamba ufi ku kona ku tisa kozi ya kwa mubili kamba kwa munahano ku y’a u loba. Ku swana sina muapositola Paulusi ha n’a hupulisize Bakreste kuli: “Mu si ke mwa ipuma, Mulimu h’a somiwi; kakuli s’a cala mutu, ki sona s’a ka kutula. Ya calela nama ya hae, u ka kutuliswa ki nama ku bola; kono ya calela moya, u ka kutuliswa ki moya bupilo bo bu sa feli.”—Magalata 6:7, 8.
17. Ki kabakalañi Mukreste ha swanela ku susuezwa ku pila ka lipimo ze lukile za Mulimu?
17 Kwa lineku le liñwi, Mañolo a fa mabaka a tiile mwa ku buluka lipimo za Mulimu. Ki se si buniti hakalo seo Linzwi la Mulimu li si bulela: “Mutu ya sepahala u ka fiwa limbuyoti ze ñata”! (Liproverbia 28:20) Bao ba ba toya nzila ye swabisa ya lifasi le ba pima lika ze maswe hahulu ze tiswa ki bupilo bo bu nyenyisa. Ba ikola swalisano ye kenile ni mizwale ni likaizeli ba bona, ni Mulimu wa bona, Jehova. Fahalimw’a seo, ba na ni sepo ye tuna ya ku amuhela mupuzo wa bupilo bo bu sa feli mwa lifasi le linca la Mulimu. Cwale bakeñisa kuli lu se lu li kwa mafelelezo a muinelo wo wa linto, bao ba ba li “lingu ze ñwi” mane ba na ni sepo ye ipitezi ya ku pululeza “ñalelwa ye tuna” inze ba pila mi ni ku sa shwa hape. Ba na ni tumelo ye tiile kuli, haiba lifu li taha pili nako yeo i si ka fita, Mulimu u sepisa kuli u ka zusa bao kaufela ba ba li mwa mabita a kupuzo. (Joani. 5:28, 29; 10:16; Sinulo 7:14) Ka ku beya seo kaufela mwa munahano, mutu u kona kamukwaufi mane nihaiba ku hupula ku ikenya mwa likezo ze nyenyisa za lifasi le?—Maroma 6:19-23; 1 Pitrosi 4:1-3.
18. (a) Jehova u ka fa katulo ya hae kamukwaufi fahalimw’a “banyefuli” fa “ñalelwa ye tuna”? (b) Ka ku ama fa katulo, Jehova u ipulelela kamukwaufi mwa manzwi a hae a mafelelezo a’ ñozwi mwa Bibele?
18 Bibele i bonisa kuli lu pila mwa kalulo ya mafelelezo ya seo i si biza “ku fela kwa lifasi.” (Mateu 24:3) Pitrosi n’a bulezi kuli “lihalimu la cwale, ni lifasi la cwale, li bulukezwi mulilo ki linzwi lona leo; li bulukezwi lizazi la katulo ni ku yunda kwa banyefuli.” (2 Pitrosi 3:7) Muta lona lizazi leo la silomboti le li libelezwi ka nako ye telele li fita fa ku ba teñi, taba ya kuli mutu u kona ku nga muhato ka tukuluho a s’a zoteli Mulimu ni kuli muzamao wa hae wa buhule, wa misunga ki ka libaka la mukubilu i k’a be i ipumani mwa mulilo. (Makolose 3:5, 6) A mu teeleze ku seo Mulimu yena ka sibili a si talusa, mwa manzwi a hae a mafelelezo a ñozwi mwa Bibele, kwa neku la se si ka ezahala ku bao ba ba mu sebeleza ni bao ba ba sa mu sebelezi: “A mu bone, ni ta kapili; mi ni sweli mupuzo wa ka kuli ni fe mutu ni mutu ka ku ya ka musebezi wa hae. . . . Ba na ni mbuyoti ba ba tapisa liapalo za bona, kuli ba fiwe tukelo kwa kota ya bupilo, mi ba kene mwa munzi ka minyako ya yona. Kono kwande ku ka siyala linja, ni baloi, ni mahule, ni babulai, ni ba ba lapela milimu, ni ba ba lata lishano kaufela, ni ba ba li eza.”—Sinulo 22:12-15.
19. Ki bufi bo bu swanela ku ba buitamo bwa luna ha lu nze lu talimana ni bupilo bwa kwapili?
19 Muinelo wa muzamao wa lifasi ha u nze u ba o maswe ni ku fita, mu ikatulele ka ku tiya ku tabisa Jehova ka ku eza se si kenile, se si kutekeha, ni se si lukile. Mu zwelepili ku ndongwama mupuzo wa bupilo. Mu hane ku hohelwa mwa “buhule bo bu yuboka” bwa lifasi le, ili musima wa lifu. Mwa kona ku tula mwa ndwa ya ku lwanisa muhupulo o maswe haiba mu hana ka ku tala nzila ye ye swabisa ya lifasi le!
Ne Mu Ka Alaba Kamukwaufi?
◻ Ki kabakalañi ha ku na ni kozi ya ku ikenya mwa likezo ze swabisa za lifasi le?
◻ Ki kabakalañi ha lu tokwa ku ba ni tokomelo ye tuna mwa ku keta za ku itabisa ka zona?
◻ Ki muhupulo ufi o’ lubeta o’ kona ku lu susueza ka bunolo haiba lu swalisana ni bo Lyamikiti ba mwa lizazi la cwale?
◻ Ki ifi katulo ya Jehova fahalimw’a bao ka ku sa baka ba fetuhela kwa nzila ye swabisa ya lifasi le?
◻ Ki limbuyoti lifi ze inzi kwapili kwa neku la bao ba ba ipuluka inze ba lukuluhile kwa muzamao o nyenyisa wa lifasi le?
[Siswaniso se si fa likepe 16, 17]
Ku toya ka ku tala nzila ye swabisa ya lifasi le ku ka tusa batanga ba Mulimu ku kena mwa lifasi le linca le li lukile
[Siswaniso se si fa likepe 18]
Za ku itabisa ze swabisa za lifasi li kona ku swasa Mukreste ya si na tokomelo