Ku Tomwa ka Sepo, Ku Nyanyezwa ka Lilato

“Ze ina; ki tumelo, ni sepo, ni lilato, ze talu zeo. Kono ye tuna ku zona ki lilato.”—1 MAKORINTE 13:13.

 1. Muapositola Paulusi u lu fa temuso ifi?

MUAPOSITOLA Paulusi u lu lemusa kuli tumelo ya luna ya kona ku tiba, sina sisepe. U bulela za ku ‘buluka tumelo, ni lizwalo le linde. Ba bañwi ka ku tuhela lizwalo le linde, ba lwelile ka za tumelo.’ (1 Timotea 1:19) Mwa lilimo za mwanda wa pili C.E., lisepe ne li pangiwa fa mabala. Kuli li fite mwa liwate li sa sinyehi, ne ku itingile ka mo ne a inezi mabala ni bukwala bwa mubetelo.

 2. Ki kabakalañi sisepe sa tumelo ya luna ha si swanela ku pangiwa hande, mi f’o lu tokwañi?

² Se ne lu ka li ki sisepe sa tumelo ya luna si lukela ku zamaya si sa tibi mwa mawate a nyekaela maswe a butu. (Isaya 57:20; Sinulo 17:15) Kacwalo si lukela ku pangiwa hande, mi f’o ku itingile ku luna. “Mawate” a miteñi ya Majuda ni Maroma ha n’a bifezi hahulu-hulu Bakreste ba kwa makalelo, Juda n’a ñozi kuli: “Balatiwa mu ikahele fa mutomo wa tumelo ya mina ye kenile hahulu, mu nze mu lapela ka Moya o Kenile. Mu tiiseze mwa lilato la Mulimu, inze mu libelezi sishemo sa Mulen’a luna Jesu Kreste, kuli mu bone bupilo bo bu sa feli.” (Juda 20, 21) Bakeñisa kuli Juda hape n’a bulezi za ku lwanela ‘tumelo ye ne i filwe balumeli,’ pulelo ye li “tumelo . . . ye kenile hahulu” i kana ya talusa lituto kamukana za Sikreste, hamoho ni taba ye nde ya puluso. (Juda 3) Kreste ki yena mutomo wa tumelo yeo. Lu tokwa tumelo ye tiile kuli lu lotokele tumelo ya Sikreste ya niti.

Ku Tiyela Liñungwa la “Sisusa sa za Tukeleke To Tu Sa Swalehi Hande”

 3. Ba bañwi se ba itusisize cwañi “sisusa sa za tukeleke to tu sa swalehi hande”?

³ Mwa lilimo ze se felile, se ku bile ni likezahalo ze sabisa maswe za ku ipulaya kwa undi-wa-nyangela, lipulao, ni misunga ze tisizwe ki tukeleke to tu sa swalehi hande. Ku swanezi ba bañata, hamohocwalo ni babusi ba bupolotiki ba ba isa pilu, ha ba iyakatitwe za ku sileleza batu ba ba si na yeloseli, sihulu banana, kwa tukeleke to tu lubeta cwalo. Yena “mulimu wa lifasi le,” y’o ku si na kuliñi ki yena ya fuzelezi bukebenga bo bu lunya cwalo, u tisize cwalo sabo ya ku saba tukeleke to tu sa swalehi hande mi u itusisa sabo yeo mwa ku lwanisa sicaba sa Jehova. (2 Makorinte 4:4; Sinulo 12:12) Ba bañwi ba itusisize muinelo w’o mwa ku lwanisa musebezi wa luna. Mwa linaha ze ñwi, ki kale ba swala mungendenge w’o fahalimu u bonahala kuli u lelezwi ku sileleza batu kwa “tukeleke to tu lubeta,” kono ba balezi teñi ka mafosisa Lipaki za Jehova mi ni ku lu tama cwalo mulatu ka ku itusisa linguli. Kabakaleo, se ku li t’ata mwa linaha ze ñwi za kwa Yurope ku eza bupaki bwa fa ndu ni ndu mi ba bañwi be ne ba ituta Bibele ni luna ba tuhezi ku ituta. Mi nto yeo i nyefisize ba bañwi kwa mizwale ba luna.

 4. Ki kabakalañi twaniso ha i sa swaneli ku lu nyefisa?

⁴ Kono ku fita kuli twaniso i lu nyefise, i swanela ku tiisa buikolwiso bwa luna bwa kuli lu Bakreste ba niti. (Mateu 5:11, 12) Bakreste ba kwa makalelo ne ba tamilwe taba ya ku ba ba bulapeli bo bu yemela lipetuhelo, mi ne ba “lwaniswa” kakai ni kakai. (Likezo 24:5; 28:22) Kono muapositola Pitrosi n’a kolwisize balumeli ba bañwi ka ku ñola kuli: “Balatiwa, ha mu inzi mwa mulilo wa miliko, mu si ke mwa komoka, inge mu tahezwi ki taba ye sa utwahali; kono mu tabe, kabakala kuli mu ngile siemba kwa manyando a Kreste; kuli kanya ya hae ha i ka patuluha, mu kone ku nyakalala ka tabo ye tuna.” (1 Pitrosi 4:12, 13) Ka ku swana, yo muñwi wa sitopa se si busa sa mwa lilimo za mwanda wa pili n’a ñozi kuli: “Banabahesu, mu talime kuli ki tabo fela ha mu tahelwa ki miliko ye miñata, inze mu ziba kuli ku likwa kwa tumelo ya mina ku tahisa ku itiisa, mi ku itiisa ko, ku na ni ku feleleza musebezi wa kona, kuli mu be ba ba petehile, ba ba hulile luli, ba ba sa tokwi se siñwi.” (Jakobo 1:2-4) Sina moya o’ buhali ha u lika ku tiya kwa sisepe, mañungwa a twaniso a ka shitula bufokoli bufi kamba bufi bwa sisepe sa luna sa tumelo.

Ñalelwa I Tisa ku Itiisa

 5. Lu kona ku kolwa cwañi kuli lu na ni tumelo ye kona ku tiyela ñalelwa?

⁵ Bakreste ba kona fela ku kolwa kuli ba na ni buitiiso ni tumelo ye sa zikinyehi ha se ba tiyezi mañungwa a ñalelwa. Ku itiisa kwa luna ku ka “feleleza musebezi wa kona” mwa mawate a nyekaela maswe ibile fela lu ba “ba ba petehile, ba ba hulile luli, ba ba sa tokwi se siñwi,” ni yona tumelo ye tiile. Paulusi n’a ñozi kuli: “Mwa litaba kaufela lu ipaka kuli ki luna batanga ba Mulimu, ka ku tiya pilu hahulu, mwa liñalelwa, mwa butokwi, mwa butata.”—2 Makorinte 6:4.

 6. Ki kabakalañi ha lu swanela ku “itumba ni ka manyando,” mi ku eza cwalo ku tiisa cwañi sepo ya luna?

⁶ Moya o’ buhali wa ñalelwa o kana wa lu zuhela fokuñwi, lu u bone ku ba kolo ya ku paka kuli sisepe sa luna sa tumelo si iketile mi si tiile. Paulusi n’a ñolezi Bakreste ba kwa Roma kuli: “Lu itumba ni ka manyando; kakuli lu ziba kuli manyando a tahisa ku tiiseza, mi ku tiiseza ku tahisa ku sepahala; mi ku sepahala ku tahisa sepo. Mi sepo ha i tahisi maswabi.” (Maroma 5:3-5) Ku tiiseza ka nako ya miliko ku lu tiseza shemubo ya Jehova. Mi seo si tiisa sepo ya luna.

Mabaka Ba Bañwi Ha Ba Tibanga

 7. (a) Ka mw’a boniseza manzwi a n’a bulezi Paulusi, ba bañwi ne ba tibile cwañi kwa moya? (b) Ba bañwi kacenu ba keluhile cwañi mwa niti?

⁷ Paulusi ha n’a lemusize za ku ‘lwela,’ n’a talusa ba bañwi be ne ba ‘tuhezi’ lizwalo la bona le linde ni ku latehelwa ki tumelo ya bona. (1 Timotea 1:19) Ku bona ne ku na ni Imenea ni Alexandere be ne ba wezi mwa bukwenuheli, ba keluha mwa niti ni ku bulela ka linyefulo. (1 Timotea 1:20, litaba za kwatasi, NW; 2 Timotea 2:17, 18) Kacenu, bakwenuheli, ba ba keluha mwa niti, ba nata “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ka lipulelo, mi f’o ku swana inge ba luma lizoho le ne li ba fepa kwa moya. Ba bañwi ba swana ni ‘mutanga ya maswe,’ mi ba bulela cwalo kuli, “Mulen’a ka u liyehile.” (Mateu 24:44-49; 2 Timotea 4:14, 15) Ba hana kuli mafelelezo a muinelo wa linto wo o maswe a fa ngo ni mulomo mi ba nyaza sitopa sa mutanga se si tona kwa moya kabakala ku susueza kwa sona sicaba sa Jehova kuli ba eze lika ka putakiso kamita. (Isaya 1:3) Bakwenuheli ba ba cwalo ba konanga ku “wisa cwalo tumelo ya ba bañwi,” ili ku ba tibisa cwalo kwa moya.—2 Timotea 2:18.

 8. Ki sifi se si ezisize ba bañwi ku sinyisa kamba ku tibisa sisepe sa tumelo ya bona?

⁸ Bakreste ba bañwi ba ba ineezi ba tibisize sisepe sa tumelo ya bona ka ku kasheza kwatuko lizwalo la bona ni ku icumbela mwa minyaka ye fitelezi ni buhule za lifasi le. (2 Pitrosi 2:20-22) Ba bañwi bona ba tibisa sisepe sa bona sa tumelo kakuli kutwi mbombolelwa ya muinelo wa linto o munca ha i bonahali kuli i ka tuha i taha. Kabakala ku palelwa ku taluhanya nako ya talelezo ya bupolofita bo buñwi, ni ku itibaza “lizazi la Mulimu,” ba yubeka bulapeli bwa niti. (2 Pitrosi 3:10-13; 1 Pitrosi 1:9) Ku y’o kumbuluka ki kale ba kutela mwa mezi a’ tezi sileze, ili a’ zukuzeha, a muinelo wo wa linto. (Isaya 17:12, 13; 57:20) Ba bañwi be se ba yubekile puteho ya Sikreste ba sa kozwi kuli ki yona ye na ni bulapeli bwa niti. Nihakulicwalo, ku bonahala kuli ha ba na pilu-telele ni tundamo ye tokwahala mwa ku libelela lifasi le linca l’a sepisize Jehova Mulimu. Bupilo bwa mwa Paradaisi ku bona bu liyehile.

 9. Bakreste ba ba ineezi ba sikai ba sweli ku ezañi, mi litaba zeo li swanela ku lu ezisa ku nyakisisañi?

⁹ Bakreste ba ba ineezi ba sikai mwa likalulo ze ñwi za lifasi ba bonahala ku ba ba ba putile liseili za sisepe sa bona sa tumelo. Sisepe si sa li fahalimu a mezi, kono ku fita kuli ba zwelepili ka tumelo ye tezi, ba zamaya ka bunya. Ha ne ba tabisizwe ki sepo ya kuli Paradaisi i ka tuha i taha, ba bañwi ne ba ikatulezi ku tandana luli kuli ba yo punya mwateñi—ne ba tukufalezwi mwa musebezi wa bukutazi mi ne ba fumaneha kamita kwa mikopano ya puteho ni ye mituna. Kono cwale, ka ku nahana kuli ze ne ba libelela li sa li kwahule ku fita mo ne ba hupulela, ha ba sa tabela ku mbindana hahulu sina kale. Se si pakela taba yeo kikuli ha ba sa kutaza hahulu, haki ba kamita kwa mikopano, mi ha ba siteli mufaho fa ku sa ba kwa likalulo ze ñwi za tukiso ya mukopano o mutuna. Ba bañwi ba feleza nako ye ñata kwa lipapali ni ku bata bufumu. Litaba zeo li lu ezisa kuli lu nyakisise nto ye swanela ku ba ye tuna mwa bupilo bwa luna ka ku zamaelela ni buineelo bwa luna ku Jehova. Kana tukufalelo ya luna mwa sebelezo ya hae i swanela ku itinga fa sepo ya kuli Paradaisi i ka tuha i taha?

Sepo I Bapiswa ni Ankora

10, 11. Paulusi n’a swaniselize sepo ya luna kwa nto mañi, mi bapanyo yeo ne i swaneleha cwañi?

¹⁰ Paulusi n’a talusize kuli Jehova u kile a sepisa limbuyoti ze ne li ka taha ka Abrahama. Ku tuha f’o muapositola y’o a talusa kuli: “Mulimu . . . [a] tiisa ka luci; kuli ka linto ze peli ze sa zikinyehi [linzwi la hae ni luci lwa hae], ze Mulimu a si ke a eza lishano ka zona, lu fumane ku tiiswa lipilu ka mata, luna lu sabezi kwa sisabelo, kuli lu swale ka tata sepo ye beilwe fapil’a luna. Sepo yeo lu i sweli sina ankora ya moya, ye tiile, ye tata.” (Maheberu 6:17-19; Genese 22:16-18) Bakreste ba ba tozizwe ba sepisizwe kuli ba ka y’o ba ni bupilo bo bu sa koni ku shwa kwa lihalimu. Kacenu, buñata-ñata bwa batanga ba Jehova ba na ni sepo ye nde-nde ya ku pila ku ya ku ile mwa paradaisi fa lifasi. (Luka 23:43, NW) Ha ku si na sepo ye cwalo, mutu h’a koni ku ba ni tumelo.

¹¹ Ankora ki sisilelezo se si m’ata, se si tokwahala hahulu-hulu kuli sisepe si yeme kulokulikuñwi ni kuli si si ke sa kuka. Ha ku na muzamaisi wa sisepe ya n’a ka fuula sisepe a si na ankora. Bakeñisa kuli Paulusi n’a tibile halalu mwa lisepe za n’a kwezi, n’a izibela hande kuli bupilo bwa bazamai ba lisepe hañata ne bu itinga fa liankora za lisepe za bona. (Likezo 27:29, 39, 40; 2 Makorinte 11:25) Mwa lilimo za mwanda wa pili, lisepe ne li si na injini yeo muzamaisi wa sisepe n’a kona ku si zamaisa ka yona. Kwand’a lisepe za ndwa ze ne fuluhiwa ka lilabo, lisepe ne li tokwa hahulu moya kuli li zamaye. Matiyelo a nosi a muzamaisi wa sisepe haiba sisepe si liba kwa macwe ne li ku wisa ankora ni ku libelela kuli liñungwa li fele, inze a sepile kuli ankora ha i na ku kumuha fa lilaho la liwate fo ne i sweli. Paulusi kacwalo a bapisa sepo ya Mukreste kwa “ankora ya moya, ye tiile, ye tata.” (Maheberu 6:19) Ha lu zuhelwa ki mañungwa a twaniso kamba ku tahelwa ki miliko ye miñwi, sepo ya luna ye nde-nde i swana sina ankora y’e lu tusa ku zwelapili ku yema ka ku ba batu ba ba pila, ilikuli sisepe sa luna sa tumelo si si ke sa kukela kwa miuwa y’e lubeta ya buhononi kamba macwe a’ sinya a bukwenuheli.—Maheberu 2:1; Juda 8-13.

12. Lu kona ku pima cwañi ku kauhana ni Jehova?

¹² Paulusi n’a lemusize Bakreste ba Maheberu kuli: “Banabahesu mu tokomele, mwendi yo muñwi ku mina a ka ba ni pilu ye na ni bumaswe, ye sa lumeli, mane a kauhane ni Mulimu-Ya-Pila.” (Maheberu 3:12) Mwa taba ya Sigerike, ‘ku kauhana’ k’o ka mutomo ku talusa “ku yemela kwahule,” kikuli, ku kwenuha. Kono lwa kona ku picuka ku tiba sindondo cwalo. Tumelo ni sepo li ka lu tusa ku kumalela Jehova nihaiba ka nako ya mañungwa a’ buhali maswe a miliko. (Deuteronoma 4:4; 30:19, 20) Tumelo ya luna ha i na ku ba sina sisepe se si lahelwa kafa ni kafa ki mioya ya lituto za bukwenuheli. (Maefese 4:13, 14) Mi ka ankora ya luna, yona sepo, lu ka kona ku tiyela mañungwa a mwa bupilo a’ taha kabakala ku ba batanga ba Jehova.

Ku Nyanyezwa ka Lilato ni Moya O Kenile

13, 14. (a) Ki kabakalañi ankora ya sepo ya luna ha i si ka kwana ka ili yona? (b) Ki ufi o swanela ku ba mulelo o’ lu nyanyeza mwa ku ezeza Jehova sebelezo ye kenile? Libaka?

¹³ Mukreste h’a na ku kena mwa muinelo o munca haiba mulelo wa hae fela wa ku sebeleza Jehova ki sepo ya ku pila ku ya ku ile mwa paradaisi fa lifasi-mubu. Hailif’o u itusisa ankora ya sepo ya hae ku ba ona matiyelo a hae mwa bupilo, u tokwa ku ekeza ku yona ni kwa tumelo ya hae lilato, ona m’ata a’ nyanyeza. Paulusi n’a koñomekile taba yeo ha n’a ñozi kuli: “Ze ina; ki tumelo, ni sepo, ni lilato, ze talu zeo. Kono ye tuna ku zona ki lilato.”—1 Makorinte 13:13.

¹⁴ Nto ye swanela ku lu nyanyeza ku eza sebelezo ye kenile ki lilato la ka pilu kaufela ku Jehova, kabakala lilato le li sa konwi ku likanyezwa l’a lu latile ka lona. Muapositola Joani n’a ñozi kuli: “Ya sa lati, h’a zibi Mulimu; kakuli Mulimu u lilato. Lilato la Mulimu ku luna li bonahezi ka se: Mulimu u lumile mwa lifasi Mwan’a hae a li muñwi ku Yena kuli lu pile ka yena. Luna lwa lata, kakuli Yena u lu latile pili.” (1 Joani 4:8, 9, 19) Ka ku itumela ku Jehova, takazo ya luna ye tuna i swanela ku ba ya ku iponela f’o bukeni bwa libizo la hae le li kenile ha bu ka boniswa ni ku luka kwa puso ya hae ha ku ka bubaniswa, isi ku nahana fela za ku puluswa kwa luna.

15. Lilato la luna ku Jehova li zamaelela cwañi ni taba ya za puso ya hae?

¹⁵ Jehova u bata kuli lu mu sebeleze kabakala kuli lwa mu lata, isi fela kabakala Paradaisi. Buka ya za Bibele ye bizwa Insight on the Scripturesa i li: “Jehova u tabela hahulu kuli puso ya hae ni kemelo ye i fiwa ki libupiwa za hae i tomile sihulu fa lilato. U bata fela ba ba lata puso ya hae kabakala mikwa ya hae ye minde ni kabakala kuli i lukile, ili ba ba keta puso ya hae ku fita ifi kamba ifi. (1 Makor. 2:9) Ba iketela ku sebeleza mwatas’a puso ya hae ku fita ku lika ku mu melela manaka—mi f’o ili kabakala ku mu ziba ni ku ziba lilato, katulo ye lukile, ni butali bwa hae, bo ba lemuha kuli bu fitela kwahule bwa bona beñi. (Samu 84:10, 11)”—Volyumu 2, likepe 275.

16. Lilato ku Jesu li lu nyanyeza cwañi mwa bupilo bwa luna?

¹⁶ Ka ku ba Bakreste, lu lata hape Jesu kabakala lilato l’a lu latile ka lona. Paulusi n’a talusize kuli: “Lilato la Kreste li lu sweli, mi lu atuzi kuli yo muñwi h’a shwezi batu kaufela, kaufela ba shwile. Mi u shwezi batu kaufela kuli ba ba pila ba lisele ku ipilela, kono ba pilele ya shwile mi a zuhile bakeñisa bona.” (2 Makorinte 5:14, 15) Kreste ki yena mutomo luli fo ku tomile mupilelo wa luna wa kwa moya, tumelo ya luna, ni sepo ya luna. Lilato la luna ku Kreste Jesu li tiisa sepo ya luna ni ku fa tumelo ya luna ku sa zikinyeha, sihulu ha ku zuha miliko ye buhali.—1 Makorinte 3:11; Makolose 1:23; 2:6, 7.

17. Jehova u lu fa m’ata afi a matuna, mi butokwa bwa ona bu boniswa cwañi kwa Likezo 1:8 ni Maefese 3:16?

¹⁷ Hailif’o lilato la luna ku Mulimu ni Mwan’a hae ki yona nto ye tuna ka ku fitisisa y’e lu nyanyeza mwa mupilelo wa Sikreste, Jehova u fa nto ye ñwi y’e lu nyanyeza, ku lu matafaza, ni ku lu fa simoko kuli lu zwelepili mwa sebelezo ya hae. Nto yeo ki m’ata a hae a’ sebeza, kamba moya o kenile. Manzwi a Siheberu ni Sigerike a’ tolokilwe kuli “moya” ka mutomo a talusa mufukelo o m’ata wa moya. Lisepe ze n’e zamaya mwa mawate ze cwale ka za n’a kwela Paulusi ne li itingile fa m’ata a’ sa bonahali a moya kuli li fite ko li ya. Ka ku swana, lu tokwa lilato ni tuso ya m’ata a’ sebeza a Mulimu ili a’ sa bonwi kuli sisepe sa luna sa tumelo si zwelepili ku lu isa kwapili mwa sebelezo ya Jehova.—Likezo 1:8; Maefese 3:16.

Haisi Lu Y’o Fita Ko Lu Ya!

18. Lu ka tusiwa kiñi ku tiyela miliko ifi kamba ifi ye kana ya tahela tumelo ya luna kwapili?

¹⁸ Tumelo ni lilato la luna li kana za likwa maswe lu si ka fita kale mwa muinelo o munca. Kono Jehova u lu file ankora “ye tiile, ye tata”—yona sepo ya luna ye nde-nde. (Maheberu 6:19; Maroma 15:4, 13) Ha lu zuhelwa ki twaniso kamba miliko ye miñwi, lwa kona ku itiisa ha lu tomile hande ka sepo ya luna. Liñungwa le liñwi ha se li ombalile mi le liñwi li si ka zuha kale, lu ikatulele ku tiisa sepo ya luna ni ku matafaza tumelo.

19. Lu kona ku libisa cwañi sisepe sa tumelo ya luna kwapili ni ku fita mwa mbombolelwa ya lifasi le linca la Mulimu?

¹⁹ A si ka bulela kale za “ankora ya moya,” Paulusi n’a ize: “Lu shukelwa kuli mutu ni mutu ku mina a bonise ku tukufalelwa [“ku ekeza kwa lubilo,” litaba za kwatasi, NW] cwalo, kuli a be ni sepo ye tezi, ku isa kwa mafelelezo. Mu si ke mwa fetuha ba ba buzwa; kono mu likanyise ba ba fumani ku yola lisepiso, ka tumelo ni ka ku itiisa.” (Maheberu 6:11, 12) Ka ku nyanyezwa ka lilato ku Jehova ni ku Mwan’a hae ni ka ku matafazwa ka moya o kenile, lu zwelepili ku libisa sisepe sa tumelo ya luna kwapili ku fitela lu fita mwa mbombolelwa ya lifasi le linca l’a sepisize Mulimu.

[Litaluso za kwatasi]

Lundululo

◻ Paulusi n’a lu file temuso ifi ka za tumelo ya luna?

◻ Ba bañwi ba tibile cwañi kwa moya, mi ba bañwi ba kutela cwañi mwamulaho?

◻ Ki ufi mukwa wa silumeli o swanela ku ekezwa kwa tumelo ya luna?

◻ Lu ka tusiwa kiñi ku fita mwa mbombolelwa ya lifasi le linca l’a sepisize Mulimu?

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Sisepe sa tumelo ya luna si lukela ku pangiwa hande kuli si tiyele mañungwa a mwa bupilo

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Tumelo ya luna ya kona ku tiba

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Sepo ki ankora ya mupilelo wa luna wa Sikreste